2. Inhoudsopgave
Beeldsamenvatting 2
Inleiding 3
1 Doelstellingen, doelgroep en werksoorten 5
1.1 Doelstellingen 5
1.2 Doelgroep 5
1.3 Werksoorten 6
2 Kernwaarden 7
3 Kerntaken 8
3.1 Stimuleren en steunen 8
3.2 Contact leggen en onderhouden 9
3.3 Bijdragen aan de methodiek Groepen pellen 10
3.4 Signaleren en agenderen 10
3.5 Van consument naar producent 10
3.6 Praktische dienstverlening en voorlichting 11
3.7 Participeren in netwerken en samenwerken met partners 11
4 Gemeente als opdrachtgever én partner 14
5 Hoe nu verder 15
Bijlage 1: De doelgroep van het jongerenwerk 16
Leeftijd 16
Willers, niet-willers en twijfelaars 16
Bijlage 2: De huidige inrichting van het jongerenwerk 18
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 1
3. Beeldsamenvatting
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 2
4. Inleiding
“Als ze maar gelukkig zijn”. Opvoeders in Nederland - of dat nu ouders, verzorgers,
onderwijzers, sportcoaches of jongerenwerkers zijn - willen dat ‘hun’ kinderen
opgroeien tot volwassenen die zich nuttig maken en die zich nuttig voelen in de
maatschappij. Een jongere moet de kans krijgen om zijn omgeving te verkennen, te
experimenten met nieuw gedrag en fouten te maken.
Het jongerenwerk in Nederland gaf jongeren de ruimte. Open inlopen zonder
gerichte activiteiten, alcohol- en druggebruik… het kon allemaal. Maar de
jeugdproblematiek werd er niet minder om. De politiek had het gehad met de ‘softe’
aanpak van het jongerenwerk. Er werd flink bezuinigd. De jeugd moest onder
controle gehouden worden en een strakke regulering paste daar bij.
Echter, op de lange termijn bleek ook de repressieve aanpak niet voldoende om de
jeugdproblematiek op te lossen. Overal in Nederland groeit nu het besef dat jongeren
gestraft moeten worden wanneer zij de grenzen overschrijden, maar dat er óók
professionals nodig zijn die contact maken met jongeren, die jongeren aanspreken
op hun kwaliteiten en talenten en die jongeren motiveren om wat van hun leven te
maken. Het jongerenwerk maakt een comeback.
Geen ruimte zonder grenzen
Gemeente Zoetermeer, Stichting MOOI! Zoetermeer en de samenwerkingspartners
hebben ruim een jaar geleden het jongerenwerk in Zoetermeer geëvalueerd.
Hieruit kwam naar voren dat het jongerenwerk:
♦ Flexibel moet inspringen op de vragen en behoeften van de gemeente en van de
ketenpartners;
♦ De operationele werkers stevig moet aansturen;
♦ Mee moet gaan met de tijd. Jeugdhonken die geïsoleerd worden van de
samenleving zijn niet van deze tijd, dit moeten we niet willen;
♦ Werkt vanuit haar professie, ze moet haar kennis en expertise delen, intern én
extern;
♦ De verbinding moet aangaan met andere personen en organisaties;
♦ Daadkrachtig moet optreden wanneer jongeren grenzen overschrijden;
♦ Mee moet werken aan het uitwisselen van informatie.
Grenzen stellen is noodzakelijk. Voor de veiligheid van een jongere, maar ook om
jongeren te leren ‘invoegen’ in de maatschappij. Jongeren moeten de basisregels
van de sociale omgang leren, normen en waarden aanleren en leren rekening te
houden met de gevoelens en wensen van anderen. Grenzen stellen doen we niet om
de ruimte van jongeren te beperken, maar om de rechten, veiligheid en vrijheid van
iedereen te waarborgen. Er is daarom geen ruimte zonder grenzen.
Waarom een visie?
Al sinds het bestaan van het vak jongerenwerk is er onduidelijkheid over wat
jongerenwerk precies inhoudt. Hierover is geen eenduidig beeld tussen gemeente,
welzijnswerk en ketenpartners.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 3
5. Om meer duidelijkheid te creëren over het vak en om de inhoudelijke ontwikkeling
van het jongerenwerk te kunnen meten en monitoren zetten gemeente Zoetermeer
en Stichting MOOI! Zoetermeer een kwaliteitstraject voor het jongerenwerk op.
Inhoud van de visie
Deze visie start in hoofdstuk 1 met de doelstellingen en doelgroep van het
jongerenwerk. In hoofdstuk 2 worden de kernwaarden van het jongerenwerk
beschreven. Hoofdstuk 3 is het meest omvangrijke hoofdstuk, in dit hoofdstuk
worden de zeven kerntaken van het jongerenwerk uitgewerkt. In het laatste
hoofdstuk wordt de rol van de gemeente als opdrachtgever en partner toegelicht.
In Bijlage 1 wordt een omschrijving gegeven van de doelgroep van het jongerenwerk.
Bijlage 2 bestaat uit een omschrijving van de verschillende werksoorten binnen het
Zoetermeerse jongerenwerk.
Met deze visie op het jongerenwerk weten gemeente, jongerenwerkers,
ketenpartners, jongeren, hun ouders en buurtbewoners wat ze van het jongerenwerk
kunnen verwachten.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 4
6. 1 Doelstellingen, doelgroep en werksoorten
Het jongerenwerk is lange termijn werk. Het organiseren van activiteiten of het
toeleiden naar voorzieningen zijn geen doelstellingen. Het zijn middelen om op de
langere termijn je doelstellingen te behalen. In dit hoofdstuk worden de
doelstellingen, de doelgroep en de verschillende werksoorten van het jongerenwerk
beschreven.
1.1 Doelstellingen
De twee doelstellingen voor het jongerenwerk in Zoetermeer zijn:
1. Jongeren ondersteunen bij het opgroeien tot volwaardige volwassenen die zich
nuttig voelen en nuttig maken in de maatschappij.
2. Het stimuleren van de rust en veiligheid in de wijk en het vergroten van een
binding van jongeren met de wijk.
Volwaardig volwassen zijn betekent:
♦ Talenten en mogelijkheden gebruiken en ontwikkelen;
♦ Kansen op deelname aan de maatschappij krijgen en gebruiken;
♦ Je verbonden voelen met de wijk waarin je woont;
♦ Met anderen in de samenleving om kunnen gaan (religieus of niet religieus; man
of vrouw; zwart, wit of geel; homo of hetero; politiek links of politiek rechts)
♦ Eigen verantwoordelijkheden dragen;
♦ Weten dat er grenzen zijn aan je eigen wensen;
♦ Algemeen geaccepteerde waarden en normen in de samenleving kennen en je
ernaar gedragen.
Jongerenwerkers ondersteunen jongeren hierin door, samen met ketenpartners, de
kansen van jongeren te vergroten, ze te wijzen op de kansen die er wél zijn en door
ze te stimuleren om de kansen die ze krijgen te pakken. Jongerenwerkers leveren
daarnaast een bijdrage aan de ‘sociale opvoeding’ van jongeren. Het gaat om (het
leren van) solidariteit, gelijkwaardigheid, tolerantie, vrijheid, verantwoordelijkheid en
respect voor verschil. Daarnaast is het jongerenwerk voor jongeren ook een leuke,
nuttige en gezellige (vrije)tijdsbesteding.
1.2 Doelgroep
Het jongerenwerk is toegankelijk voor alle jongeren tussen de 12 en 20 jaar. Echter,
niet alle jongeren komen in contact met het jongerenwerk. Met de meeste jongeren
in Zoetermeer gaat het goed. Ze gaan naar school, werken, zijn lid van een club of
vereniging. Zij weten ook zonder het jongerenwerk de weg naar volwassenheid wel
te vinden. Het jongerenwerk richt zich vooral op jongens en meisjes die niet zelf de
mogelijkheden of vaardigheden hebben om invulling te geven aan hun vrije tijd.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 5
7. Het jongerenwerk is voor deze jongeren een laagdrempelige, educatieve
(vrije)tijdsbesteding. Het is een plek waar jongeren worden uitgedaagd om hun
talenten te ontdekken en te ontwikkelen door het organiseren van eigen activiteiten
en waar de binding met de wijk centraal staat1.
1.3 Werksoorten
Om vorm en inhoud te geven aan de doelstellingen van het jongerenwerk, is het
jongerenwerk opgedeeld in een aantal werksoorten. Het accommodatiegebonden
jongerenwerk ondersteunt jongeren bij het ontdekken van talenten en kwaliteiten in
een jongerenvoorziening. Het outreachend jongerenwerk maakt contact met
jongeren op straat. Het Mobiel Jongeren Team (MJT) vormt een plusvariant op het
outreachend jongerenwerk. Het is een gespecialiseerd team van jongerenwerkers
dat zich richt op het verminderen en voorkomen van overlast. Ambulant
jongerencoaches begeleiden jongeren die vragen en problemen hebben op
verschillende leefgebieden. In bijlage twee treft u een meer uitgebreide beschrijving
aan van de verschillende werksoorten.
1
In Bijlage 1 wordt de doelgroep van het jongerenwerk verder uitgesplitst in ‘willers’, ‘twijfelaars’ en ‘niet willers’.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 6
8. 2 Kernwaarden
Kernwaarden zijn richtlijnen die aangeven waar het jongerenwerk in Zoetermeer voor
staat. De kernwaarden vormen het uitgangspunt van waaruit de visie is geformuleerd
en dienen als leidraad bij alle activiteiten.
Het jongerenwerk in Zoetermeer is:
Betrouwbaar
Het jongerenwerk is open en eerlijk naar jongeren en ketenpartners.
Daadkrachtig
Het jongerenwerk handelt snel en goed en met veel energie en ondernemingslust.
Deskundig
Het jongerenwerk heeft veel kennis over de leefwereld van jongeren en deelt deze
kennis met anderen.
(Pro)Actief
Het jongerenwerk signaleert kansen en handelt daarnaar. Problemen of
belemmeringen lost het jongerenwerk zo snel mogelijk op.
Beschikbaar, zichtbaar en samenwerkingsgericht
Het jongerenwerk is flexibel inzetbaar en makkelijk bereikbaar voor jongeren, hun
ouders, buurtbewoners en ketenpartners.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 7
9. 3 Kerntaken
Het jongerenwerk in Zoetermeer heeft een pedagogische opdracht. De
pedagogische opdracht van talenten ontwikkelen én grenzen stellen is in dit
hoofdstuk uitgewerkt in zeven kerntaken:
♦ Stimuleren en steunen;
♦ Contact leggen en onderhouden
♦ Bijdragen aan de methodiek groepen pellen
♦ Signaleren en agenderen
♦ Van consument naar producent
♦ Praktische dienstverlening en voorlichting
♦ Participeren in netwerken en samenwerken met partners
3.1 Stimuleren en steunen
Jongerenwerkers zijn pedagogen die jongeren ondersteunen in het proces naar
volwassenheid. Het jongerenwerk spreekt jongeren aan op hun eigen vaardigheden,
talenten, creativiteit en kwaliteiten en ontwikkelt programma’s met, door en voor
jongeren. Jongerenwerkers activeren jongeren, ze confronteren jongeren, ze dagen
jongeren uit en ze schudden jongeren wakker.
De gemeente verwacht van een jongerenwerker dat hij of zij een goed voorbeeld is,
dat hij of zij kansen biedt en grenzen stelt. Jongerenwerkers treden daadkrachtig op
wanneer jongeren over de grens gaan.
Ouders zijn verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kind. Jongeren besteden
echter een groot deel van hun tijd buitenshuis, bijvoorbeeld aan school maar ook aan
hobby, club of het jongerenwerk. Het jongerenwerk neemt de opvoedende taak van
ouders niet óver, maar levert hieraan samen met andere partijen een belangrijke
bijdrage. Het is daarom noodzakelijk dat ouders en de andere partners op de hoogte
zijn van wat er gebeurt in het jongerenwerk.
Vanuit de pedagogische taak:
♦ Is het jongerenwerk overtuigd van de talenten van jongeren, ook als die niet
direct zichtbaar zijn. Jongerenwerkers zijn bereid samen met de jongere naar
deze talenten te zoeken;
♦ Steunt de jongerenwerker de jongeren waar nodig;
♦ Is het jongerenwerk betrokken bij jongeren, ook als jongeren negatief gedrag
vertonen. Jongerenwerkers spreken de jongere aan op zijn gedrag en verbinden
indien nodig consequenties aan het gedrag. Jongerenwerkers proberen een
jongere inzicht te geven in de gemaakte fouten en waar nodig de jongere zelf de
fouten te laten herstellen;
♦ Biedt het jongerenwerk is veilige omgeving voor jongens en meisjes;
♦ Geeft het jongerenwerk jongeren het gevoel hebben dat ze er toe doen.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 8
10. 3.2 Contact leggen en onderhouden
Jongerenwerkers kennen de jongeren, hun ambities, twijfels, hun vrijetijdsbesteding,
thuissituatie, school en/of werksituatie.
Kennen en gekend worden
Jongerenwerkers hebben contact met alle groepen en individuen. Ze zijn zowel
gericht op het opbouwen van een relatie als op het op korte termijn in actie kunnen
komen. Het jongerenwerk in Zoetermeer is toegankelijk voor verschillende groepen
jongeren. Jongeren zoeken vaak plekken waar zij ‘gelijkgestemden’ ontmoeten. Het
vormen van groepen is heel normaal.
Verschillende groepen jongeren
Groepen hoeven niet altijd samen te gaan. Jongeren hebben vooral de behoefte om
activiteiten te ondernemen met de eigen groep. Hier houdt het jongerenwerk
rekening mee. Het jongerenwerk besteedt expliciet aandacht aan het bereiken van
de verschillende groepen jongeren in Zoetermeer. Extra aandacht is nodig voor het
bereiken van groepen meiden en het bereiken van een diversiteit aan culturele
achtergronden2.
Jongens én meiden
Meiden verdienen meer aandacht in het jongerenwerk. In de praktijk is het
jongerenwerk nog steeds vooral jongenswerk. Jongens zijn veel dominanter
aanwezig in de buitenruimte en krijgen daardoor snel meer aandacht. Terwijl meiden
ook recht hebben op aansprekende activiteiten, recht op ontwikkeling en recht op
tools voor het leven. Werken met meiden betekent dat een jongerenwerker een
veilige omgeving biedt. Het betekent óók dat een mannelijke jongerenwerker een
voorbeeldfunctie heeft in hoe zijn houding is met betrekking tot de meiden.
Toeleiding naar een jongerenvoorziening
Een jongerenwerker kent de jongeren op straat en coacht ze individueel of in
groepsverband. De jongerenwerker maakt jongeren bekend met de activiteiten in
een jongerenvoorziening en leidt ze daar naartoe. Soms werkt dat goed, jongeren
kunnen inpandig hun kwaliteiten en talenten inzetten voor concrete activiteiten.
Toeleiding naar een jongerencentrum is echter niet altijd de beste oplossing voor
(een groep) jongeren. Sommige (groepen) jongeren willen zich niet houden aan de
regels die gelden in een voorziening (niet blowen, niet drinken, actief bezig zijn).
Jongeren die ondanks de inspanningen van jongerenwerkers niet te motiveren zijn
tot positieve activiteiten, horen niet thuis in een jongerenvoorziening. De outreachend
jongerenwerker houdt contact met deze jongeren, prikkelt hen, spreekt ze aan op
positief en negatief gedrag. Het kan zijn dat de jongere na verloop van tijd toch naar
een jongerencentrum komt om actief bezig te zijn.
Zo niet, dan blijft er contact met de jongeren op straat. De outreachend
jongerenwerker organiseert soms ook activiteiten in de buitenruimte.
2
In Zoetermeer vormen Antillianen, Surinamers, Marokkanen, Irakezen, Afghanen en Iraniër de grootste
minderheidsgroepen.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 9
11. 3.3 Bijdragen aan de methodiek Groepen pellen
Het jongerenwerk levert een bijdrage aan de Zoetermeerse methodiek Groepen
pellen.
Informatie verzamelen, vastleggen en delen
Het jongerenwerk verzamelt informatie over jongeren en groepen door de verhalen
die de jongeren vertellen (contactinformatie). Daarnaast gaat hij of zij actief uit op
informatie en stelt vragen als de informatie niet vanzelf komt. Informatie over
groepen wordt vastgelegd in het registratiesysteem (VIZ-Groepen) en gedeeld met
de partners binnen de Wijkaanpak jongerengroepen. Informatie over individuele
jongeren wordt mondeling gedeeld. De jongerenwerker is daar vanaf het begin open
en eerlijk over tegen jongeren. Op die manier bouwt de jongerenwerker een
betrouwbare relatie op met jongeren. Een betrouwbare relatie is iets anders dan een
vertrouwensrelatie, een vertrouwensrelatie suggereert dat wat een jongere in
‘vertrouwen’ aan de jongerenwerker vertelt, niet met anderen wordt gedeeld. De
jongerenwerker is vanuit zijn zorg voor de jongere en zijn/haar omgeving
genoodzaakt om belangrijke informatie te delen met anderen.
Informatie-uitwisseling komt niet van één kant. Jongerenwerkers krijgen ook
informatie van partners om een jongere zo goed mogelijk te ondersteunen in zijn of
haar ontwikkeling. Een jongerenwerker is een professional. Ketenpartners kunnen bij
hem of haar terecht voor sparring en advies. Jongerenwerkers dragen deze houding
ook uit.
Doorverwijzen
De jongerenwerker verwijst jongeren die hulp nodig hebben door naar de ambulant
jongerencoach3. Daarbij verwachten zij terugkoppeling. Als terugkoppeling uitblijft,
nemen de jongerenwerkers zelf contact op. Als jongeren niet geholpen willen
worden, wordt binnen het jongerengroepenoverleg in samenwerking met de
jongerencoach aanvullende informatie verzameld en wordt de jongere aangemeld
voor het risicojongerenoverleg.
3.4 Signaleren en agenderen
Het jongerenwerk is op de hoogte van onderwerpen waar jongeren mee bezig zijn,
waar ze vragen over hebben of waar ze hulp bij willen. Daarnaast signaleert het
jongerenwerk trends onder jongeren en op straat. Jongerenwerkers weten met wie
ze hun signalen moeten delen en waar ze die moeten agenderen.
3.5 Van consument naar producent
Jongeren moeten leren dat niet alles wat ze willen mogelijk is of vandaag te
realiseren valt. Het jongerenwerk wil jongeren leren dat er grenzen zijn aan hun
wensen. Jongerenwerkers vragen jongeren: “Wat doe je zélf?”. Jongeren leren het
3
In bijlage 2 is een omschrijving van de ambulant jongerencoach opgenomen.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 10
12. meest van het proces. Door zélf te doen leren jongeren wat er komt kijken bij het
organiseren van een activiteit. Jongeren moeten leren wat het is om een
sollicitatiebrief te schrijven of om de voorziening zelf op te knappen. Zo ervaren
jongeren dat ze dingen kunnen, dat ze er toe doen. Jongerenwerkers stimuleren
jongeren en dagen ze uit om activiteiten te bedenken, te organiseren, uit te voeren
en te evalueren.
3.6 Praktische dienstverlening en voorlichting
Alle jongerenwerkers leveren praktische dienstverlening en voorlichting op basale
vragen van jongeren. Het gaat bijvoorbeeld om voorlichting en advies op het gebied
van onderwijs, werk, gezondheid en/of vrije tijdbesteding. Het jongerenwerk
begeleidt en stimuleert jongeren in het contact met gemeentelijke en andere
instellingen en is daarvoor op de hoogte van de sociale kaart van Zoetermeer.
3.7 Participeren in netwerken en samenwerken met partners
Het leven van jongeren beperkt zich niet tot het jongerenwerk. Er zijn tal van partijen
betrokken bij het ontwikkelen en opgroeien van jongeren: ouders, school,
buurtbewoners, de sportvereniging, culturele verenigingen, werkgevers, vrienden.
Het jongerenwerk is betrokken bij het leven van een jongere. Het jongerenwerk is
geen afgesloten ‘cocon’ waar jongerenwerkers praten over ‘mijn’ jongeren. Het
jongerenwerk kan het niet alleen en is aangewezen op samenwerking en
coalitievorming met anderen.
Coalities binnen de wijkaanpak jongerengroepen
Het jongerenwerk is, naast wijkmanagement en politie, één van de drie pijlers onder
de wijkaanpak jongerengroepen. Het jongerenwerk legt contact met groepen en
individuele jongeren. Via observatie, gesprekken met jongeren en analyse draagt het
jongerenwerk bij aan het uitwerken en uitvoeren van een plan van aanpak per groep
en/of locatie. Het jongerenwerk heeft een adviesrol richting de andere partners die
betrokken zijn bij de wijkaanpak. Op basis van de analyse worden vanuit de
wijkaanpak groepsgerichte en/of individugerichte interventies ingezet. Waar nodig
organiseert het jongerenwerk passend aanbod voor en vooral mét de jongere(n).
Coalities met ouders
Ouders zijn en blijven de eerst verantwoordelijken voor de opvoeding. Het is daarom
in het belang van een jongere dat het jongerenwerk contact heeft met ouders.
Jongerenwerkers betrekken ouders bij de positieve gebeurtenissen en talenten van
hun kind. Daarmee stimuleren zij het burgerschap en de opvoedkwaliteiten van de
ouders én is het voor de jongeren geen probleem dat hun ouders betrokken worden
bij het jongerenwerk.
Jongerenwerkers zorgen er verder voor dat ouders weten hoe ze hen kunnen
bereiken. Ouders weten dat het jongerenwerk een veilige plek is waar jongeren
gestimuleerd worden om hun talenten te ontdekken en te ontplooien. Tegelijkertijd
weten ouders (en jongeren) ook dat de jongerenwerkers ingrijpen en contact
opnemen wanneer het fout gaat. Het jongerenwerk verwacht niet dat alle ouders
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 11
13. deelnemen aan activiteiten. Jongerenwerkers zorgen er wél voor dat ouders weten
hoe ze hen kunnen bereiken als ze daar behoefte aan hebben.
Coalities met de buurt
Jongerenwerkers leveren een bijdrage aan het bevorderen van de leefbaarheid en
veiligheid in de wijk. Daarnaast vergroten jongerenwerkers de binding van jongeren
met de wijk waarin ze opgroeien. Jongeren wonen in de wijk, ze maken er deel van
uit. Naast bewoners is er contact met- en wordt er samengewerkt met partijen zoals
woningbouwcorporaties en winkeliers(verenigingen). Het jongerenwerk laat de buurt
zien wie ze is en wat ze doet, óók als er nog geen meldingen van overlast door
jongeren zijn. Als er wel sprake is van overlast zoekt de jongerenwerker in de
aanpak van overlast samen met partners naar een situatie waarin de jongeren en de
omgeving zélf op een voor beide partijen acceptabele wijze verder kunnen. De
jongerenwerker organiseert samen met de partners in de wijk, jongeren en
buurtbewoners creatieve ontmoetingen tussen jong en oud en laat daarmee aan
buurtbewoners zien dat jongeren ook goede kanten hebben. Tegelijkertijd is de
jongerenwerker richting jongeren héél duidelijk, open en eerlijk wanneer hun gedrag
niet door de beugel kan. Het jongerenwerk levert vanuit haar pedagogische taak in
de wijk een belangrijke bijdrage aan het dichten van de kloof tussen jong en oud,
maar dat kunnen de verschillende ketenpartners alleen met z’n állen doen.
Coalities met het onderwijs
Jongeren die het jongerenwerk bezoeken zitten meestal ook op school. Het
jongerenwerk en het onderwijs hebben per definitie met elkaar te maken omdat ze
met dezelfde jongeren werken. In Zoetermeer is er een brede school aanbod voor
het basisonderwijs. Vanaf het voortgezet onderwijs is er geen direct
samenwerkingsverband tussen het domein school en het domein vrije tijd van
jongeren. Het jongerenwerk heeft samen met het onderwijs een belangrijke taak in
het organiseren van deze schakel tussen de domeinen school en vrije tijd onder
andere door:
♦ Scholieren kennis te laten maken met het jongerenwerk;
♦ Samenwerking en afstemming te zoeken in het kader van de zorgstructuur;
♦ Samen te werken rond sociale veiligheid op en rond schoolpleinen en in de wijk;
♦ Samen te werken op het gebied van (maatschappelijke) stages;
♦ Zowel op overleg- als uitvoeringsniveau betrokken te zijn bij het opzetten van
een pilot rond brede schoolactiviteiten in het Voortgezet onderwijs. Deze
initiatieven worden vanuit de Lokale Educatieve Agenda tot 2012 opgezet.
Coalities met Meerpunt (Centrum voor Jeugd en Gezin)
Het jongerenwerk vormt onderdeel van de netwerkstructuur van het CJG en draagt
met het aanbod bij aan het onderdeel opgroeiondersteuning. Het is de taak van het
jongerenwerk om zich binnen het netwerk aan voorzieningen duidelijk te profileren
en te positioneren.
Jongeren die opgroeiondersteuning nodig hebben worden, waar nodig,
doorverwezen naar het jongerenwerk. Het jongerenwerk levert tevens bijdragen aan
gezinsplannen in het kader van coördinatie van zorg.
Coalities met organisaties op het gebied van vrije tijd
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 12
14. Jongerenwerkers zijn deskundig in het ondersteunen van jongeren bij activiteiten. Zij
beschikken echter niet bij alle onderdelen over de nodige kennis of vaardigheden. In
dat kader werkt het jongerenwerk samen met organisaties op het gebied van kunst,
cultuur, sport en beweging.
Coalities in het kader van praktische dienstverlening en voorlichting
Coalitiepartners op het terrein van jongereninformatie en bijvoorbeeld gezondheid
leveren een belangrijke bijdrage aan de taak van praktische dienstverlening- en
voorlichting. Het kan gaan om preventie- en voorlichting door de GGD of
verslavingszorg maar ook om samenwerking met bijvoorbeeld het Jongeren
Informatie Punt (JIP).
Coalities met allochtone zelforganisaties
In Zoetermeer zijn allochtone zelforganisaties actief die activiteiten voor jongeren
organiseren. Het jongerenwerk vormt een coalitie met deze allochtone
zelforganisaties. De allochtone zelforganisatie bereikt de jongeren en wijst door naar
de activiteiten van het jongerenwerk. De jongerenwerker kent de activiteiten van de
allochtone zelforganisaties en zorgt ervoor dat hij/zij bekend is bij de deelnemers aan
die activiteiten. Daarnaast organiseren het jongerenwerk en allochtone
zelforganisaties gezamenlijk activiteiten.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 13
15. 4 Gemeente als opdrachtgever én partner
De gemeente heeft de regie over het jeugdbeleid. Deze regierol impliceert dat de
gemeente niet zelf uitvoerder is van het beleid, maar daar andere
uitvoeringsorganisaties voor inschakelt. Vanuit de regierol vervult de gemeente een
dubbelrol naar het jongerenwerk; aan de ene kant die van opdrachtgever en aan de
andere kant die van partner.
De gemeente is in de eerste plaats opdrachtgever. Vanuit bestuurlijke overwegingen
geeft de gemeente opdracht aan instellingen, die ze subsidie verleent. In die rol zorgt
de gemeente ervoor dat er resultaatgerichte afspraken worden gemaakt met het
jongerenwerk en zij ziet erop toe dat deze worden nageleefd (monitoren). De
gemeente zorgt voor de randvoorwaarden, zoals huisvesting en financiën.
De rol van partner zorgt ervoor dat er niet alleen achteraf wordt afgerekend, maar dat
de gemeente ook tijdens het uitvoeringsproces meedenkt en meestuurt. Jaarlijks
gemaakte resultaatafspraken kunnen in overleg worden aangepast en bijgesteld. De
gemeente denkt mee en bepaalt wat er gebeurt, maar het is aan de instelling om te
bepalen hoe ze het uitvoert. Zowel de gemeente als de instelling neemt hierbij een
proactieve houding aan.
Gemeente als opdrachtgever Gemeente als partner
Resultaatgerichte afspraken maken Samen kijken naar geschikte aanpak
Toezien dat afspraken worden nageleefd Input over trends en veranderingen
Randvoorwaarden leveren Meedenken
Financiën Gezamenlijke koerswijzigingen bepalen
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 14
16. 5 Hoe nu verder
Deze visie vormt de eerste stap in een kwaliteitstraject voor het jongerenwerk.
Aansluitend hierop vindt een aantal acties plaats door zowel gemeente als Stichting
MOOI! Zoetermeer. Belangrijkste onderdelen hiervan zijn:
♦ Voor de gemeente vormt de visie de basis voor een Meerjarenplan
jongerenwerk;
♦ Voor Stichting MOOI! volgt op de visie een intensief traject binnen de
organisatie:
o Een assessmenttraject voor alle jongerenwerkers, met aansluitend een
traject voor deskundigheidsbevordering;
o Het implementeren van de visie binnen de organisatie van Stichting MOOI!;
o Het maken van een vertaalslag van de visie naar (aansturing in) de
dagelijkse praktijk;
o Het uitdragen van de nieuwe werkwijze van het jongerenwerk;
o Het, waar nodig, bijstellen van afspraken en aangaan van nieuwe coalities.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 15
17. Bijlage 1: De doelgroep van het jongerenwerk
Het jongerenwerk is toegankelijk voor alle jongeren tussen de 12 en 20 jaar. Het
jongerenwerk richt zich op diverse groepen jongeren. Jongens en meisjes van
diverse opleidingsniveaus, autochtonen en allochtonen. Het jongerenwerk richt zich
óók op ‘onzichtbare’ groepen, groepen jongens en meisjes waar minder contact mee
is, die niet uit zichzelf een jongerenvoorziening binnen komen.
Omdat verschillende doelgroepen verschillende wensen en behoeften hebben en
zich in een andere fase van hun ontwikkeling bevinden, maakt het jongerenwerk
onderscheid in de programmering.
Het jongerenwerk maakt onderscheid in:
♦ Leeftijd
♦ Willers, niet-willers en twijfelaars
♦ Jongens en meiden
Leeftijd
Het jongerenwerk in accommodaties is toegankelijk voor jongeren tussen de 12 en
de 20 jaar. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen tieners (12 – 15 jaar) en
jongeren (16- 20 jaar).
Het jongerenwerk programmeert géén activiteiten voor jongeren ouder dan 20 jaar.
Sommige jongeren zien het jongerenwerk als een tweede thuis en worden vrijwilliger
in het centrum. Zij vervullen als rolmodel voor jongere jongeren een actieve en
positieve rol in het jongerenwerk. Daar waar nodig verwijst de jongerenwerker
oudere jongeren door naar andere organisaties.
Het outreachend jongerenwerk maakt op straat contact met jongeren alle jongeren
en jongvolwassenen binnen de groepen. jong volwassenen die ouder zijn dan 20 jaar
en verwijst ze zo veel mogelijk door naar andere instanties en organisaties.
Willers, niet-willers en twijfelaars
In het jongerenwerk in Zoetermeer wordt onderscheid gemaakt in drie typen
jongeren:
♦ De willers
♦ De twijfelaars
♦ De niet-willers
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 16
18. Willers
De meeste jongeren komen naar een jongerenvoorziening om positief bezig te zijn:
ze zijn er omdat ze het zelf willen (de ‘willers’). Als het jongerenwerk zich richt op
jongeren die wél ideeën hebben, die plannen willen maken, die activiteiten willen
organiseren.
Twijfelaars
De groep twijfelaars kan twee kanten op: ze gaan mee in de ‘energiestand’ van de
willers of ze laten zich beïnvloeden door de niet-willers. Het jongerenwerk probeert
deze groep twijfelende jongeren in de energiestand te krijgen, zodat het willers
worden. Het jongerenwerk gaat hiervoor actief op zoek naar jongeren (‘willers’) die
vanuit een positieve houding een functie als rolmodel of ambassadeur kunnen
vervullen. Als twijfelaars niet meegaan met de willers en zich te veel laten
beïnvloeden door niet-willers worden ze onbereikbaar voor het groepswerk binnen
het jongerenwerk. Individueel is het via de ambulant jongerencoaches soms mogelijk
deze jongeren toe te leiden naar school, werk of hulpverlening.
Niet-willers
Tot slot is er ook een aantal ‘niet-willers’ voor wie het overschrijden van grenzen een
geliefd tijdverdrijf is. Het gaat om een minderheid, die met hun dominante gedrag
snel de cultuur en onveiligheid voor de bezoekers bepalen. Voor deze jongeren is
het jongerenwerk, zeker binnen de grenzen van de accommodatie, geen geschikt
instrument.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 17
19. Bijlage 2: De huidige inrichting van het jongerenwerk
Jongeren verschillen van elkaar. Ze hebben uiteenlopende behoeften en
verwachtingen van het jongerenwerk. In Zoetermeer wordt onderscheid gemaakt in
verschillende typen jongerenwerk. Zoetermeer kent accommodatiegebonden en
outreachend jongerenwerk, ambulant jongerencoaches en het Mobiel Jongeren
Team. In deze bijlage worden de verschillende varianten beschreven.
Accommodatiegebonden jongerenwerk
Bij accommodatiegebonden jongerenwerk komen jongeren vaak vanaf de straat naar
de voorziening. De accommodatiegebonden jongerenwerker ondersteunt jongeren
bij het ontdekken en ontwikkelen van kwaliteiten en talenten door gerichte activiteiten
te ontplooien met jongeren. Wanneer jongeren een hulpvraag hebben, verwijst de
inpandig jongerenwerker jongeren door naar de ambulant jongerencoach. Een
accommodatiegebonden jongerenwerker leert jongeren niet alleen in de
accommodatie kennen, maar is óók in staat om op straat contact te maken met
jongeren.
Outreachend jongerenwerk
De outreachend jongerenwerker leert jongeren kennen op straat. Vanuit het contact
met jongeren krijgt de outreachend jongerenwerker zicht op de leefsituatie van
jongeren en biedt hij of zij jongeren in groepsverband en individueel ondersteuning.
Het gaat daarbij zowel om het activeren van jongeren als om het ondersteunen bij
problemen die de ontwikkeling naar volwassenheid in de weg staan.
Mobiel Jongeren Team (MJT)
Specifiek voor de vermindering en aanpak van overlast door jongeren heeft
Zoetermeer een Mobiel Jongerenteam (MJT). Het is gespecialiseerd in het
verminderen en voorkomen van overlast door jongeren. MJT-ers maken contact met
jongeren, creëren een betrouwbare relatie (open & eerlijk), spreken jongeren aan op
ongewenst gedrag, geven informatie over zaken als werk, school en hulpverlening
en verwijzen desgewenst door naar andere instanties. De medewerkers bewegen
zich op en rond plekken waar de overlast ervaren wordt. MJT-ers zijn snel ter
plaatse, de lijnen met samenwerkingspartners zijn kort, ze durven grenzen te stellen
aan het gedrag van jongeren en ze werken eensgezind als team samen. Het MJT
weet jongeren te bereiken en ze toe te leiden naar een jongerencentrum of andere
voorziening. MJT-ers werken niet alleen met jongeren aan de aanpak van overlast,
maar gaan ook langs de deur bij de ‘klagers’. Medewerkers van het MJT slaan een
brug tussen voorzieningen, netwerken, organisaties en de buurtbewoners. Jongeren,
die bij het MJT in beeld komen, worden methodisch in kaart gebracht en
geregistreerd.
Ambulant jongerencoaches
Ambulant jongerencoaches ondersteunen jongeren tussen de 12 en 23 jaar die
vragen en problemen hebben op verschillende leefgebieden.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 18
20. Het gaat om jongeren die dreigen vast te lopen in hun ontwikkelingsproces van
puber naar jongvolwassene. Doel is om te voorkomen dat zwaardere problematiek
ontstaat, waarvoor geïndiceerde zorg nodig is.
De ambulant jongerencoach werkt met dezelfde kerntaken als de
accommodatiegebonden of outreachend jongerenwerker4. Met dit verschil dat de
ambulant jongerencoach één-op-één met een jongere en zijn of haar ouders werkt.
4
Voor een beschrijving van de kerntaken zie hoofdstuk 3.
Jongerenwerk nieuwe stijl: Stimuleren, steunen en grenzen stellen. 19
21. Jongerenwerk nieuwe stijl
Stimuleren, steunen en grenzen stellen
Deze visie is geschreven in opdracht van gemeente Zoetermeer, in samenwerking
met Stichting MOOI! Zoetermeer en de ketenpartners van het jongerenwerk:
leerplicht/RMC, de politie, bureau Halt, woningcorporaties Vestia, Vidomes en De
Goede Woning en Bureau Jeugdzorg.
Tekstwerk en ondersteuning visieontwikkeling: Mara Frank en Han Paulides van
RadarAdvies.
