1. Llojet e
Drogave
nën kontrollin ndërkombëtar

2. 2
Përmbajtja
Hyrje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Kanabis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Kokaina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Ekstazia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Heroina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Haluçinogjenët: LSD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Metamfetamina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Fotot: Ioulia Kondratovitch

3. 3
Hyrje
Çfarë janë drogat? Teknikisht, drogat janë Megjithatë, nuk bëhet fjalë për një listë të
lëndë kimike të cilat ndikojnë në funksio- plotë dhe drogat mund të kenë emra të
nimin normal të trupit dhe/ose të trurit. tjerë në vendin apo në qytetin ku jetoni ju.
Jo të gjitha drogat janë të paligjshme. Për Gjithashtu, këto emra mund të ndryshojnë
shembull, kafeina (e cila gjendet në kafe ose edhe me kalimin e kohës. Emrat e drogave në
në pijen “Coca-Cola”), nikotina (e cila gjen- zhargonin e rrugës nuk kanë lidhje me fuqinë
det në cigare) dhe alkooli teknikisht janë të apo pastërtinë e një droge.
gjitha droga të ligjshme edhe pse zakonisht Të gjitha drogat e paligjshme kanë një
nuk quhen të tilla. Barnat, si ato që shiten efekt të menjëhershëm fizik, për të cilin
me recetë të lëshuar nga mjeku ashtu edhe mund të lexoni në këtë broshurë. Por drogat
ato që shiten pa recetë nëpër farmaci, janë mund të pengojnë shumë edhe zhvillimin psi-
droga të ligjshme të cilat na ndihmojnë të kologjik dhe emocional, sidomos te të rinjtë.
shërohemi nga sëmundjet, megjithëse edhe Në të vërtetë, drogat mund të shkatërrojnë
me to mund të abuzohet. potencialin e atyre që i përdorin, të cilin ata
Drogat e paligjshme janë droga të cilat nuk mund ta rifitojnë kurrë më, sepse drogat
janë kaq të dëmshme saqë vendet në mbarë kthehen në një lloj zëvendësuesi të mekaniz-
botën kanë vendosur t’i vendosin nën kon- mave që na duhen në jetë.
troll. Këto vende kanë miratuar disa ligje Edhe pse drogat në këtë broshurë përshk-
ndërkombëtare, në formën e konventave të ruhen veçmas, ato shpesh përdoren sëbash-
Organizatës së Kombeve të Bashkuara, të ku. Kjo përzierje e drogave mund të ketë
cilat përcaktojnë se cilat droga duhen ven- pasoja të rënda dhe të paparashikueshme
dosur nën kontroll. për trupin dhe mendjen e përdoruesve.
Të gjitha drogat të cilat trajtohen në këtë Së fundmi, duhet thënë se drogat turbull-
broshurë janë të paligjshme. Kjo do të thotë ojnë aftësinë gjykuese të përdoruesve të
se, në përgjithësi, është kundër ligjit nëse tyre. Kjo do të thotë se shpesh përdoruesit
mban, përdor ose shet droga të tilla në gjithë e drogave marrin rreziqe më të mëdha, siç
botën. është, për shembull, seksi i pambrojtur. Kjo
Drogat, në përgjithësi, kanë disa emra me shkakton infeksion me hepatit ose me HIV si
të cilët quhen në zhargonin e rrugës, dhe edhe me sëmundje të tjera të transmetuara
në këtë broshurë do të gjeni disa prej tyre. seksualisht.

4. 4
Kanabis
ks
/Marijuana/ Pot/Thai stic
Bongo /Ganja/Grass
Cilat janë rreziqet që lidhen me
përdorimin e kanabisit?
Çfarë është? Në periudhën afatshkurtër, përdoruesit i rritet
Kanabisi është një lëndë si duhani, me oreksi dhe pulsi. Përdoruesi ka probleme edhe
ngjyrë mes të gjelbrës dhe kafesë, e cila me kryerjen e akteve fizike dhe intelektuale, si
përbëhet nga lulet dhe gjethet e sipërme për shembull e ka të vështirë të ngasë makinën
të thara të bimës së kërpit. Rrëshira e apo të mendojë në mënyrë logjike. Nëse merret
kanabisit apo, siç quhet ndryshe, hashashi, në doza të mëdha, kanabisi mund të mprehë
është mbetja e tharë e një lënde që nxirret perceptimin e tingujve dhe të ngjyrave nga ana
nga pjesa e sipërme e lulëzuar e bimës e përdoruesit, ndërkohë që ia bën të ngadaltë
së kërpit, e cila kthehet në pluhur ose dhe të paqartë të menduarit. Nëse doza është
presohet në forma. Vaji i kanabisit ose, siç shumë e madhe, efekti i kanabisit është i
quhet ndryshe, vaji i hashashit, është një ngjashëm me efektin e drogave haluçinogjene
lëng i cili nxirret ose nga bima e tharë ose dhe mund të shkaktojë ankth, panik dhe, madje,
nga rrëshira. episode psikopatike. Përdoruesit e rregullt të
kanabisit përballen me rrezikun e zhvillimit të
një varësie psikologjike deri në atë masë sa të
Si merret? humbasin interes në të gjitha aktivitetet e tjera
Zakonisht, të gjitha format e kanabisit merren
si puna apo marrëdhëniet me njerëzit. Studimet
përmes tymosjes, si duhani. Rrëshira dhe vaji i
e fundit në Mbretërinë e Bashkuar kanë treguar
kanabisit mund edhe të hahen ose të pihen në
se ekziston një lidhje midis përdorimit të
formën e çajit.
kanabisit dhe rritjes së skizofrenisë.
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi? Rreziqe të tjera
Kanabisi i jep përdoruesit një ndjesi
Tymi i kanabisit përmban 50 për qind shumë
relaksimi dhe kënaqësie dhe ndonjëherë i
katran se cigaret me përmbajtjen më të lartë të
vendos në një gjendje euforie. Përdoruesi
katrani, gjë që i vendos përdoruesit në një rrezik
mund të provojë edhe një ndjesi më të fortë
më të madh të kancerit të mushkërive dhe të
të shqisave të shikimit, nuhatjes, shijes dhe
sëmundjeve të tjera të sistemit të frymëmarrjes.
dëgjimit.

5. 5
Kokaina
Lady
a/Blanch e/Cake/Coke/
Crack/Bazook
Çfarë është? e temperaturës së trupit dhe të rrahjeve të
Kokaina është një pluhur i bardhë ose ngjyrë zemrës. Përdoruesit mund të sillen në mënyrë
qumështi, i cili vepron si stimulues i fuqishëm. shumë të çuditshme dhe të parregullt dhe,
Kokaina nxirret nga gjethet e bimës së kokës. ndonjëherë edhe në mënyrë të dhunshme.
Gjatë rrugës, mund të tretet ose të “pritet” Doza të tepërta të kokainës mund të
me lëndë të tjera me qëllim që të rritet sasia. shkaktojnë edhe konvulsione, krizë epilepsie,
Droga “crack” është një kokainë e cila është hemorragji cerebrale ose mosfunksionim të
përpunuar më tej me amoniak ose bikarbonat zemrës.
natriumi (sodë buke) dhe ngjan si flokëza ose Përdoruesit afatgjatë të kokainës
kokrriza të vogla. rrezikojnë të kenë një mori problemesh
shëndetësore, disa prej të cilëve varen nga
mënyra se si e marrin këtë drogë. Thithja
Si merret? me hundë e kokainës dëmton shumë rëndë
Zakonisht, kokaina thithet me hundë ose
indet e hundës; tymosja mund të shkaktojë
injektohet, ndërsa droga “crack” tymoset si
probleme të aparatit të frymëmarrjes;
duhani.
ndërsa injeksioni mund të shkaktojë abscese
ose sëmundje infektive. Rreziqe të tjera,
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi? pavarësisht mënyrës si merret droga,
Kokaina i jep përdoruesit një ndjesi gjallërie përfshijnë varësinë e fuqishme psikologjike,
shpirtërore dhe e vendos në një gjendje kequshqyerjen, rënien në peshë, humbjen e
euforie. Gjithashtu, shpesh përdoruesi orientimit, apatinë dhe një gjendje që ngjan
provon një rritje të përkohshme të niveleve me psikozën pananojake.
të gatishmërisë nervore dhe të energjisë dhe
një shtyrje në kohë të urisë dhe të lodhjes.
Rreziqe të tjera
Përzierja e kokainës me alkoolin është një
Cilat janë rreziqet që lidhen me kokteijl i rrezikshëm dhe mund të rrisë
përdorimin e kokainës? ndjeshëm mundësinë e vdekjes së papritur.
Efektet afatshkurtra përfshijnë humbjen e
oreksit, shpejtimin e frymëmarrjes dhe rritjen

6. 6
Ekstaza
ew Yorkers
E/Snackies/N
Cilat janë rreziqet që lidhen me
përdorimin e ekstazës?
Çfarë është? Në periudhën afatshkurtër, ekstaza mund
Ekstaza është një stimulues psikoaktiv, i të bëjë që trupi të mos i përfillë sinjalet e
cili zakonisht prodhohet në laboratorë të problemeve siç janë dehidratimi, vilania dhe
paligjshëm. Në të vërtetë, termi “ekstazë” rraskapitja dhe mund të pengojë aftësinë e
ka evoluar dhe nuk përdoret për të quajtur trupit për të rregulluar temperaturën. Për
vetëm një lëndë kimike por në të vërtetë një më tepër, ekstaza mund të dëmtojë rëndë
gamë lëndësh të tilla të cilat kanë një efekt organe të tilla si mëlçia dhe veshkat.
të ngjashëm te përdoruesi. Shpesh, çfarëdo Ndonjëherë, mund të shkaktojë edhe
tablete me stemë tani quhet “ekstazë” konvulsione dhe pushim të zemrës.
pavarësisht përbërjes ës vet kimike. Doza të mëdha të ekstazës shkaktojnë një
Edhe pse kjo drogë zakonisht shpërndahet në gjendje acarimi, ankthi dhe halucinacionesh
formën e një tablete, ajo mund të jetë edhe të rënda.
në formë pluhuri ose kapsule. Tabletat mund Përdorimi afatgjatë i ekstazës mund të
të kenë forma dhe madhësi të ndryshme. dëmtojë disa pjesë të caktuara të trurit,
duke shkaktuar kështu depresion dhe
humbje të kujtesës.
Si merret?
Zakonisht gëlltitet por mund edhe të thithet
me hundë ose të injektohet. Rreziqe të tjera
Tabletat ose pilulat që shiten për ekstazë
mund të përmbajnë edhe lëndë të tjera që
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi? mund të jenë të rrezikshme dhe që mund të
Ekstaza mund të rrisë nivelet e ndjeshmërisë jenë të ndryshme për sa i takon fuqisë dhe
të përdoruesve dhe të shkaktojë një ndjesi pasojave të tyre.
afërsie me njerëzit që i rrethojnë. Kjo drogë
mund ta bëjë përdoruesin më shoqërues
dhe energjik.

7. 7
Heroina
lady
e/Junk/ Harry/White
Smack/H/Hors
përgjumje, paaftësi për t’u përqendruar
dhe apati.
Heroina shkakton varësi të madhe fizike
Çfarë është? dhe psikologjike te përdoruesi. Përdoruesit
Heroina është një drogë që shkakton varësi
rrezikojnë të zhvillojnë edhe një shkallë
dhe që ka veti kundra dhimbjes dhe e cila
tolerance ndaj kësaj droge, çka do të thotë
prodhohet përmes përpunimit të morfinës,
se me kalimin e kohës u duhet të marrin
një lëndë natyrore e cila nxirret nga bima e
doza gjithnjë e më të mëdha për të provuar
opiumit. Heroina e pastër është një pluhur
efektin që dëshirojnë.
i bardhë. Heroina e rrugës është zakonisht
Përdorimi afatgjatë i heroinës ka një
e bardhë në ngjyrë kafe sepse përzihet me
shumëllojshmëri pasojash të rënda për
lëndë të papastra, çka do të thotë që çdo
shëndetin. Mes të tjerash, mund të shkaktojë
dozë ndryshon nga tjetra.
rënie të shpejtë në peshë, kequshqyerje
dhe kapsllëk. Heroina mund të shkaktojë
Si merret? edhe çrregullim të ciklit mujor te femrat,
Zakonisht injektohet por mund edhe të përgjumje dhe apati kronike.
thithet me hundë ose të tymoset. Lënia e menjëhershme e heroinës shkakton
simptomat e tërheqjes nga ky ves, të cilat
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi? mund të jenë të rënda dhe përfshijnë ngërç,
Heroina mund t’u heqë përdoruesve diarre, dridhje, panik, sekrecione të hundës,
tensionin, ankthin dhe depresionin. të ngjethura dhe djersitje.
Përdoruesi ndjehet i shkëputur nga lodhja
ose dhimbja emocionale ose fizike. Në Rreziqe të tjera
doza të mëdha, përdoruesi mund të provojë Përdoruesit rrezikojnë të marrin mbidozë të
gjendje euforie. heroinës e cila mund të shkaktojë gjendje
kome dhe vdekje për shkak të bllokimit të
Cilat janë rreziqet që lidhen me aparatit të frymëmarrjes.
përdorimin e heroinës?
Pasojat afatshkurtra përfshijnë zvogëlimin
e bebes së syrit, të përzier, të vjella,

8. 8
Haluçinogjenët
Çfarë janë?
Haluçinogjenët, ose drogat psikopatike, janë droga të cilat ia
ndryshojnë gjendjen e ndërgjegjes përdoruesit si edhe
shkaktojnë lloje të ndryshme halucinacionesh.
Llojet kryesore të halucinogjenëve janë
dietilamidi i acidit dilisergjik (LSD), fenociklinida (PCP),
amfetaminat, meskalina dhe psilocibina.
Acid/Hippie
LSD
Dietilamidi i acidit dilisergjik
Çfarë është? Megjithatë, efektet e sakta të LSD-së
LSD-ja është një drogë gjysmë-sintetike e ndryshojnë në varësi të gjendjes mendore të
prodhuar nga acidi lisergjik, i cili gjendet në përdoruesit dhe mjedisit ku merret kjo drogë.
një kërpudhë që rritet në bimën e thekrës dhe
drithëra të tjera. Cilat janë rreziqet që lidhen me
LSD-ja, e cila zakonisht quhet edhe “acidi”,
përdorimin e LSD-së?
është një prej drogave halucinogjene më të
Në periudhën afatshkurtër, LSD-ja shkakton
fuqishme. Në rrugë zakonisht shitet në formën
zhgënjim dhe perceptime të shtrembëruara.
e katrorëve të vegjël prej letre me flluska me
Ndryshon sensi i thellësisë dhe kohës i
kokrra ku brenda përmbahet droga, por shitet
përdoruesit, ndërsa bëhen më të mprehta
edhe në formën e tabletave, kapsulave si
ngjyrat, tingujt dhe prekja.
edhe në formë të lëngshme. Është një lëndë
Disa përdorues të LSD-së provojnë mendime
pa ngjyrë dhe pa erë, me një shije paksa të
dhe ndjenja të forta dhe të frikshme si për
hidhur.
shembull frika se mos humbasin kontrollin, frika
nga çmenduria dhe vdekja dhe dëshpërim.
Si merret? Pasojat fizike janë të vogla në krahasim me
Zakonisht gëlltitet. pasojat psikologjike dhe emocionale. Në të
përfshihet zmadhimi i bebes së syrit, shpeshtimi
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi? i rrahjeve të zemrës dhe rritja e tensionit të
Nëse merret LSD, ajo shkakton ndryshime të gjakut, humbja e oreksit, pagjumësia, thatësirë
forta në mendime, humor dhe shqisa, krahas në gojë dhe të dridhura.
ndjenjave të afërsisë dhe shoqërimit.

9. 9
Metamfetamina
k/Sha bu/Yaba
stal meth/Ti
Crack meth/Ice/Cry
Cilat janë rreziqet që lidhen me
përdorimin e metamfetaminës?
Çfarë është? Në periudhën afatshkurtër, përdoruesit
Metamfetamina bën pjesë në atë grup humbasin oreksin dhe fillojnë të marrin
drogash që quhen stimulues të llojit të frymë më shpejt. Mund t’u shpeshtohen
amfetaminës (ATS). Është drogë sintetike e rrahjet e zemrës dhe mund t’u rritet tensioni
cila zakonisht prodhohet në laboratorë të i gjakut si edhe mund t’u rritet temperatura
paligjshëm. e trupit dhe të djersijnë. Në doza të mëdha,
Metamfetamina është në formën e pluhurit, përdoruesit mund të ndjehen të paqetë dhe
të tabletave ose kristaleve që ngjajnë me të acaruar dhe mund të provojnë goditje
copëza qelqi të thyer. paniku.
Doza të tepërta të metamfetaminës mund
Si merret? të shkaktojnë edhe konvulsione dhe vdekje
Mund të gëlltitet, të thithet me hundë, të për shkak të mosfunksionimit të aparatit
tymoset ose të injektohet. të frymëmarrjes, hemorragji cerebrale ose
mosfunksionim të zemrës.
Përdorimi afatgjatë i metamfetamnës mund
Çfarë ndikimi ka te përdoruesi? të shkaktojnë kequshqyerje, rënie në peshë
Metamfetamina stimulon një ndjesi dhe zhvillim të varësisë psikologjike.
mirëqenieje fizike dhe mendore, si edhe Kur ndërpritet përdorimi i metamfetaminës,
një valë euforie dhe gjendje të gëzueshme përdoruesi fle për një kohë të gjatë dhe
shpirtërore. Përdoruesi provon një rritje pastaj zakonisht bie në depresion.
të përkohshme të energjisë, e cila e bën
përdoruesin të mendojë se mund t’i kryejë
më mira aktet fizike ose intelektuale. Rreziqe të tjera
Përdoruesi ndjen edhe një shtyrje në kohë Ndonjëherë, metamfetamina bëhet shkak
të urisë dhe të lodhjes. për sjellje agresive, të dhunshme dhe shumë
të pazakontë te përdoruesit.

10. Zyra e Kombeve të Bashkuara për Drogat dhe Krimin
Vienna International Centre, PO Box 500, 1400 Vienna, Austria
Tel: (+43-1) 26060-0, Fax: (+43-1) 26060-5866, www.unodc.org
Zyra e UNODC-së në Tiranë: Rr. “Donika Kastrioti”, Vila 1/1, Tirane, Shqipëri,
Tel: 00355 4 265 473
www.unodc.org
Shtypur në Shqipëri
Qershor 2007