1. Сургуулийн бие
даасан байдал-
сургуульд
суурилсан
хичээлийн
судалгаа
Н.Оюунцэцэг (МУИС-ийн МДССТ)
Улаанбаатар, 2012.11.19

2. Агуулга: Сургуулийн бие даасан байдлыг хангах
нэг арга зам нь сургуульд суурилсан хичээлийн
судалгаа мөн
• Сургуулийн сургалт ямар байх ѐстой вэ?
• Зорилго, зорилт, эрхэм зорилгыг хэрхэн
тодорхойлох вэ?
• Зорилгод хандах хандлага юу вэ?
• Эрхэм зорилго ба хичээлийн зорилго
• Зарим орны жишээ баримт
• Сургуульд суурилсан хичээлийн судалгаа
гэж юу вэ?

3. Төслийн танилцуулга
• Суралцагчдын суралцахуйг дэмжих арга
зүйн хөгжил” (I шат, 2006-2009) төсөл
• “Багшлахуйн арга зүйн хөгжлийг түгээн
дэлгэрүүлэх тогтолцоог бэхжүүлэх (II шат8
2010-2013)” төсөл
Сургууль дээрээ багш нар хамтран бие дааж
мэргэжлээ дээшлүүлэх нэг, үр ашигтай арга зам
болсон хичээлийн судалгааны арга зүйд суралцсан
Гэвч багшлахуйн арга зүйн шинэчлэлд “Эцэс төгсгөл”
үгүй бөгөөд тасралтгүй хийх шаардлагатай

4. “Багшлахуйн арга зүйн хөгжлийг түгээн дэлгэрүүлэх
тогтолцоог бэхжүүлэх” төсөл
Сэлэнгэ
Завхан Булган Дорнод
УБ

5. Сургууль-бие даасан байдал
• Сонирхолтой газар • Материаллаг
• Хүүхэд боловсрон • Санхүүгийн
хөгжих газар • Удирдлагын тогтолцоо
• Боловсролын талбар • Үйл ажиллагаа
• Гэх мэт • Тавьсан зорилт
Төрөл, хэлбэр: • Сургуулийн
– Улсын, хувийн киррикюлим
– Цогцолбор, ердийн • Гэх мэт
– Ахлах, суурь, бага
– Хот, сум, багийн
Дээрээс доош чиглэсэн-Доороос дээш чиглэсэн

6. Сургуулийн эрхэм зорилгын үүрэг
• Удирдан чиглүүлэх
• Багш нараас суралцагчдын хүлээж буй хүлээлтийг
биелүүлэх
• Хичээлийн сэдвийн төлөвлөгөө багш нарт тодорхой
байхад нь тусалдаг
• Сургалтыг зохион байгуулахад
• Багшийн үйл ажиллагааг зохион байгуулах

7. Эрхэм зорилго янз бүрээр томьѐологдож
болох уу?
Ж1: тойм байдлаар: “Үнэлгээ ямар байх
вэ?”, “манай сургуульд суралцагчийг хэрхэн
бэлтгэх вэ?” гэх мэт
Ж2: мэргэжлийн түвшинд өвөрмөц
онцлогтойгоор “Шинжлэх ухааны концепцийг
ойлгох байгалийн ухааны ойлголт”
Ж3: хүүхдэд хандсан, Судлахуйн баяр
баясгалан
Суралцагчийн хэрэгцээ, үр дүн чиглэсэн
байх

8. Шинэ Монгол”сургуулийн эрхэм зорилго
“Шинэ зуун –Шилдэг боловсрол” уриан дор XXI
зуунд Монгол орныг нуруундаа үүрч явах, ирээдүйн
удирдагчдыг бэлтгэхэд шаардлагатай бүрэн дунд
боловсролыг чанартай олгох
БГД-н 28-р сургуулийн эрхэм зорилго
Өөртөө итгэлтэй, ухаалаг, эрүүл, зөв хүн
төлөвшүүлэх
Зорилт:
Хүүхэд бүрт урам зориг
Багш бүрт шилдэг арга
Эцэг эх бүрт сэтгэл ханамж

9. МУИС-ийн түшиц байгалийн ухааны
гүнзгийрүүлсэн сургалтай 113-р сургууль
Эрдэм боловсролтой
Эрүүл бие бялдартай
Эх орондоо хайртай
Эрхэмсэг монгол хүнийг төлөвшүүлнэ.
Хан - Уул дүүргийн 10 - р сургуулийн эрхэм
зорилго
Эрхэм баян эх орон
Элбэг баян эрдэм ном
Хүнлэг ариун сэтгэл

10. Токио ГИС-ийн харъяа Коганэй бага
сургуулийн
дэд захирал Сэкита Ёшихирогийн
лекцээс авлаа.
Боловсролын зорилт Сургуулийн онцлог
• Өөдрөг сэтгэлтэй бусдыг ① Оюутны багшлах дадлагын түшиц
хайрлан хүндэтгэдэг бааз
хүүхэд ② Судалгааны туршилт хийж үр дүнг
• Тунгаан боддог хүүхэд баталдаг
• Бие сэтгэлийн тэнхээтэй ③ Зусланд хамт олноороо явах
хүүхэд боломжтой

11. Сургуулийн
билэг тэмдэг
Надешико цэцэг
Хөл бөмбөгийн эмэгтэй баг 「 Надешико Japan」
「Надешико」бол хуурай муу хөрсөнд ч үзэсгэлэнтэй сайхнаар цэцэглэж чаддаг тул,
「Хүчтэй」мөн「Хатуужил, тэсвэртэй」-н билэг тэмдэг болдог.
Токио ГИС-ийн харъяа Коганэй бага сургуулийн
дэд захирал Сэкита Ёшихирогийн лекцээс авлаа.

12. Анхаарах зүйл:
• Юунд суралцах
• Юуг өөрчлөх
• Юуг онцлох
Тухайлбал, эрхэм зорилгод хүрэхийн тулд
хичээлийн төлөвлөгөөг яавал илүү нөлөөтэй
байх вэ?
Хичээлийг хэрхэн үр нөлөөтэй болгох вэ?
Сургалтын агуулгад хамгийн чухал зүйл юу
вэ?
! Боловсролын ерөнхий зорилт буюу төрийн
бодлого, сургуулийн тогтолцооны зорилтуудтай нийцэж
байх ѐстой

13. Эрхэм зорилгыг томьѐолоход
асуух асуулт:
• Хувь хүний болон нийгмийн хэрэгцээг танай
сургууль хэр харгалзаж үздэг вэ?
• Бид ЕБ, мэргэжлийн боловсрол, онолын
мэдлэгийг тэнцвэртэй олгож байна уу?
• Бид аль төрлийн хичээлийг илүү онцолж байна
вэ?
• Үндэсний эрх ашиг, дээд зэргийн ѐс
суртахууны аль нь илүү чухал вэ?
• Бид хувийн авьяас чадвар эсвэл амьдралдаа
тохирсон сонголт хийхэд нь түлхэц өгөх ѐстой
юу? Гэх мэтээр асуудалд олон талаас хандах
ѐстой

14. Жишээ: Фүчюү дүүргийн фүчюү 3 дугаар
бага сургуулийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө
I. Сургуулийн зорилт
Эрч хүчтэй сэтгэл тэнүүн аж төрөх хүүхэд
багачуудыг бэлтгэн гаргах сургуулийн орчинг
бүрдүүлэх
Судлахуйн баяр баясгалан, шамдан
суралцахуйн хөөр зугаа

15. II. Дунд хугацааны зорилт ба авах арга хэмжээ
1. Баттай мэдлэг чадвар олгоход чиглэсэн сургалтын
үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх (6 үйл бий)
1.1 Үндэс суурийг бат суулгах (унших, бичих, тооцоолон
бодох чадварыг дээшлүүлэхэд чиглэгдсэн багшлах арга зүйг
хэвшүүлэх )
…
5. Нээлттэй сургууль буй болгох явдлыг
эрчимжүүлэх гэх мэт (3 үйл)
6. Эрсдэлийн удирдлага, аюулгүй сургалтын үйл
ажиллагааг эрчимжүүлэх (3 хэсэг үйл)

16. III. Энэ жилийн үйл ажиллагааны зорилт ба
авах арга хэмжээ
Дээрх үйл ажиллагааг нарийвчилан задалж төлөвлөсөн
байна.
Жишээлбэл: “Хичээлийг сайжруулах”-ын тулд
• Сургуулийн судалгааг хөгжүүлэх
• Долоо хоногийн төлөвлөгөөг боловсруулж
сургуулийн удирдлагын зүгээс чиглүүлэх
• Хичээлийг зугаатай, ойлгомжтой болгох
• Багшлахуйн үр өгөөжийг дээшлүүлэх хамтын
ажиллагааны тогторлцоог бататгах
• Хичээлд ажиглалт хийх

17. Сургуульд суурилсан хичээлийн судалгаа
Хичээлийн судалгаагаар дамжуулан сургууль
дээрээ арга зүйн шинэчлэлд оролцох нь
сургуульд суурилсан хичээлийн судалгаа юм
• Бүх сургуулиуд зорилго, зорилтоо биелүүлэхийн тулд
сургуулийнхаа хэмжээнд нийтлэг сэдэв сонгон хичээлийн
судалгаа зохион байгуулдаг. Жишээ, “Хүүхдүүддээ
харилцааны чадвар суулгая” гэсэн сэдэв сонгосон бол бүх
судлагдахуунаар нэгэн зэрэг хичээлийн судалгаа зохион
байгуулна.
• Сургуулийг өөрийн онцлогтой хөгжүүлэхэд ийнхүү
хичээлийн судалгааг идэвхитэй ашиглана.
• Сургуулийн удирдлага, бүх хамт олон тодорхой үүрэгтэй
оролцоно.
• Ажлаа хэд хэдэн жилээр төлөвлөнө

18. Сургуульд суурилсан хичээлийн судалгааг
явуулах алхам
Cургуулийн эрхэм зорилго, зорилго, зорилт
Хүүхдийнхээ байдалд судалгаа хийнэ
Судалгааны сэдвээ сонгох
Зөв төлөвшсөн хүүхэд ямар байх ѐстойг тодорхойлно
Бүх судалгааны дэд
Судалгааныхаа таамаглалыг тэнхим болон бүх хичээл
дэвшүүлэх дээр хамтрах
Тайлагнах үе шат

19. Фүчюү 4-р бага сургууль Тама 3-р бага сургууль
Хичээл “Суралцахуйн баясгалан, Сурч мэдэхийн Ухаалаг, Зөв, Эрч хүчтэй
сургалтын давуу тал, Эелдэг зан чанар”
зорилт
Судалгааны “Харилцааны чадвар эзэмшүүлэн, санаа Багш болон сурагчидтай эелдэг дотно
сэдвээ сонгох бодлоо харилцан илэрхийлэх чадвартай харилцаж, идэвхи чармайлттай суралцдаг
хүүхэд” болгон төлөвшүүлье. хүүхэд болгон хөгжүүлэх (Байгалийн ухаан) -
Асуудлыг шийдвэрлэж сургах
Зөв 1,2-р анги: Бусдыг хүлээцтэй сонсон, хэлэх “Ойлголт авах”, “Таамаглах”, “Бататгах”,
төлөвшсөн гэсэн зүйлээ хэлж чаддаг хүүхэд “Дүгнэх” бүх үе шатуудад бага, дунд, ахлах
хүүхэд ямар 3,4-р анги: Бусдыг хүлээцтэй сонсон, бодол ангийн хүүхэд тус бүрийг хэрхэн хөгжүүлэхээ
байх ѐстойг санаагаа хэлж чаддаг хүүхэд тодорхойлох.
тодорхойлно 5,6-р анги: Бусдыг хүлээцтэй сонсон, тунгаан
бодож чаддаг хүүхэд
Судалгааны Багш хүүхдийнхээ “Харилцааны чадварыг Байгалийн ухааны хичээлээр асуудлыг
таамаглалаа хөгжүүлэх”-эд чиглэсэн ажлаа өдөр бүр шийдвэрлэж сургах ажлыг тасралтгүй,
дэвшүүлнэ давтан хийлгэдэг. Ингэснээр, хүүхдийн төлөвлөгөөтэй зохион байгуулснаар, урам
харилцааны чадвар (ярих, сонсох) хөгжинө. зоригтой суралцдаг хүүхэд болгон хөгжүүлж
чадна.
Судалгааны ・ Саналаа бичихэд хялбар ажлын хуудас ・”Илрүүлэх”, “Харьцуулах”, “Жиших” зэрэг
агуулга ашиглах үйл ажиллагааг оруулах.
(1,2-р ангийн ・Багш өөрөө “Сайн сонсох арга”-ын үлгэр ・”Ойлголт авах”, “Бататгах”, “Дүгнэх” гэсэн
жишээ) жишээ байх дарааллын дагуу хичээлийг явуулж, асуудал
・ 3-4 хүүхдийг нэг баг болгон харилцан шийдвэрлэх чадварыг эзэмшүүлэх.
ярилцах цаг өгөх.

20. Тайлагнах үе шат
2-3 жилд 1 удаа зохион байгуулах
• Нээлттэй зохион байгуулах (Боловсролын чиглэлийн
сонин сэтгүүл, вебсайтад нийтлэх)
• Судалгааны тайлангийн сэтгүүл гаргах (Судалгааны үр
дүн болон судалгаат хичээлийн хөтөлбөр)
• Хурал зохион байгуулах, илтгэл хэлэлцүүлэх
• Дүгнэлт бичих
• Гэх мэт олон хэлбэрийн сурталчлах үйл ажиллагаа явуулах

21. ! Анхаарах зүйл
• Нэг буюу хэд хэдэн жилийн турш зохион
байгуулах судалгааны залгамж холбоотой
төлөвлөгөөнд тулгуурлах.
• Уг төлөвлөгөг судалгаа хийх баг
боловсруулан, багш нараар хүлээн
зөвшөөрүүлсэн байх.
• Хичээлийг багшаас хүүхэд рүүгээ чиглэсэн
буюу “Дээрээс доошоо” бус “Доороосоо
дээшээ” чиглэсэн хичээл болгон өөрчлөх
• Сургуульд суурилсан хичээлийн
судалгаа, хичээлийн судалгаа ялгаатай гэдгийг

22. Дүгнэлт
• Сургуулийн бие даасан байдлыг хөгжүүлэх
арга зам нь сургуулийн киррикюлимийг
хөгжүүлэх явдал
• Сургуулийн киррикюлим нь сургууль бүр бие
дааж, онцлогтой хөгжихийг дэмжинэ
• Сургуулийн киррикюлимийг сургуульд
суурилсан хичээлийн судалгаагаар хөгжүүлнэ.
• Сургууль, сургуулийн киррикюлим нь зөвхөн
хүүхдийн төлөө байна.
• Сургуулийн киррикюлимийн зорилго
биелэгддэг байна.

23. Анхааран сонссонд баярлалаа