1. MUSHUQ TISTAMINTU
El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el quechua de Cajamarca

2. El Nuevo Testamento
de nuestro Señor Jesucristo
en el quechua de Cajamarca
Primera edición, 2004
Segunda edición, 2008
Publicado por
© La Liga Bíblica 2008
Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar públicamente la obra bajo las condiciones
siguientes:
· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de la Liga Bíblica (pero no de una
manera que sugiera que tiene su apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).
· No comercial. No puede utilizar esta obra para nes comerciales.
· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra derivada a
partir de esta obra.

3. MUSHUQ TISTAMINTU
Nuevo Testamento
· · · · · · · Prefacio · · · · · · · · · · · · · · · · 5
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 7
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 42
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 64
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 99
Apustulkuna Rurashqanguna (Ichus · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 125
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 157
1 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Kur · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 172
2 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Kur · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 187
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 196
E syus · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 202
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 207
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 211
1 · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Tis · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 215
2 · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Tis · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 218
1 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Tim · · · · · · · · · · · · · · · · · · 220
2 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Tim · · · · · · · · · · · · · · · · · · 224
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 227
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 229
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 230
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 242
1 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Pid · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 246
2 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Pid · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 250
1 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 253
2 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 257
3 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3 Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 258
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 259
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 261
· · · · · · · · · · · · · · · · · · · Glosario · · · · · · · · · · · · · · · · 279

5. KAYSHINA ISTUDYASHUNLLAPA
KAY SANTU LIBRUTA
(PREFACIO)
Tayta Dyuspa *Santu Ispiritunmi Jisukristupi wakin kriyiqkunata yanaparqan, kay
Mushuq Tistamintuta iskibrinanllapa. Puntatam *grigu rimaypi iskibrirqanllapa.
Chaymandaqam 1.500 watakunamandach i Jisukristupi suq kriyiqkuna grigumanda
tradusirqan kastillanu numan. Kananqam atinchiqllapana liyiyta kichwapipis, Tayta Dyus
niwashqanchiqta mas allita intyindinanchiqllapa. Chaqa Dyuspa Santu Librunda kastillanu
nupilla liyishpaqa, achka palabrakunata mana intyindinchiqllapachu.
Pur ijimplu, kampupi “nisyu” munan niyta: “masta munaq”. Piru kastillanu nupim
munan niyta: “tuntu” ichu “sunsu”, nishpa. Yuyashumbisri chay palabra “bistyapaq”. Kay
Santu Librupi Apukalipsispim ancha yach achiwanchiq suq “bisytapaq”. Kampupim “bistya”
munan niyta “kaballu” ichu “mula”. Chaymi achka kichwirukuna yuyanllapa: Chay
bistyaqam suq mula ichu suq kaballu, nishpa. Piru kastillanu nupim “bestia” munan niyta:
“cualquier animal con cuatro patas” (“yumban animal ch usku ch akiyuq”), nishpa. Chaymi
Apukalipsispi mana balinchu ninanchiq “bistya” kichwapi. Ashwanmi ninchiq “animal”,
ama dañachinanchiq Dyuspa Santu Librumba yuyayningunata. Kastillanu nupim ancha
achka mana intyindiypaq palabrakuna kan. Chaymi grigu rimaymanda kada yuyayta
munanchiq allita tradusiyta, chay yuyaytalla ninanchiq kichwapipis.
Chetillapim masta rimanllapa litra “q”wan. Piru suq lugarkunapim mana
rimanllapachu chay litrawan wakin palabrakunapi. Pur ijimplu, chetillanukunam nin
“rirqan”, piru purkunirukuna nin “riran”. Chetillanukunam nin “rurashqa” piru
purkunirukuna nin “rurasha”, nishpa. Chayshina kaptinri, chetillanukunalla chay litra “q”ta
liyinqallapa chay palabrakunapi. Suqkunapaqqam chay “q” suq mudu litra kanqa, chay
“h”shina.
Kay Mushuq Tistamintupim kan achka yanapakuq partikuna. Pur ijimplu, kada
pajinapim atinchiqllapa liyiyta kichwapi, kastillanupipis, mas allita
intyindinanchiqllapa Tayta Dyus niwashqanchiqta. Mushuq Tistamintupim kan 27
llibrukuna. Kada librumba punta partimbim yach achiwanchiq chay librupaq: ¿Pim
iskibrirqan? ¿Pikunapaq iskibrirqan?, mas kusaskunapaqpis, Kambismi nutakuna. Chay
nutakunapim intyindichiwanchiq wakin trabajus palabrakunapaq. Kambismi suq
diksyunaryu, wakin trabajus palabrakunata yach akunanchiq. Kambismi suq
kunkurdansyashina, achka timakunata yach akunanchiq. Kambismi achka dibujukuna,
planukunapis, unay *nasyungunapa lindirungunapaq, llaqtangunapaq,
kustumbringunapaq yach ananchiq. Yumbay chay partikunata allita liyishpa, mas allita
atinchiqllapa intyindiyta Dyuspa Santu Librunda, pay munashqanshina kawsananchiqllapa.
Chay yanapakuq partikunam kayshina:
Kay layam *shutin “lusiritu”. Kay lusirituta suq palabrapa punta partimbi rikashpam,
yach anchiq: Chay trabajus palabrapaqmi masta yach achiwanchiq kay Santu Librupa
diksyunaryumbi, nishpa. Chay diksyunaryutam tarinchiq kay librupa ushyakanan partimbi.
Pur ijimplu, Matiyu 4.18pi tarinchiq kay palabrata “*atarrayanllapata”. Rikashpa chay
lusirituta, atinchiq maskayta chay palabra “atarrayata” diksyunaryupi, yach akunanchiq:
Kayshinam atarrayaqa, nishpa.
Mayninbis manam yach anchiqchu: ¿Pim chay runa?, nishpa. Pur ijimplu, Matiyu 1.1pi
tarinchiq kay palabrata “*Abrajamba”. Rikashpa chay lusirituta, atinchiq maskayta chay
palabrata diksyunaryupi, masta yach akunanchiq chay runa Abrajambaq.
Kay layam [ ] shutin “kurchitikuna”. Chay kurchitikunapim nutakunata tarinchiq,
trabajus partikunata mas allita intyindinanchiqllapa. Pur ijimplu, rikay Matiyu 4.25ta.
[Nuta: Chay shutin “Dikapulismi” munan niyta: Dyis llaqtakunapa prubinsyan, nishpa.]

6. Wakin kurchitikunapim rikanchiq suq birsikulukunapa numirungunata, chay timapaq
masta liyinanchiqllapa chay suq birsikulukunapi. Pur ijimplu, Matiyu 1.23pim liyinchiq:
“Chay wambritundam rinllapa shutichiq Imanwilta. [Isaías 7.14]” Kayqam munan niyta,
maskananchiq Unay Tistamintupi chay libru Isaíaspi, kapitulu 7, birsikulu 14pi, tarinanchiq
chay palabrakunata yaqqa igwaltalla. Chayshinam atinchiqllapa yach akuyta: Chay Unay
Tistamintupim ¿ima masta nirqan Jisukristupaq? nishpa.
. Kay layakunam abisawanchiq: “Wakin
unay Biblyakunapim kay parti mana tarikanchu”, nishpa. Pur ijimplu rikay, Markus 9.3ta.
Kay laya ( ) shutin “parintisiskuna”. Unay tyimpupi kawsaqkunam suq laya
rimayniyuqkuna, suq laya kustumbriyuqkuna karqanllapa. Chaymi maynimbis mana
allitaqa intyindinchiqchu kay Santu Librupa wakin partingunata. Chay trabajus
partikunapim atinchiq liyiyta chay parintisispa ukumbi kaqta, mas allita intyindinanchiq.
Pur ijimplu, rikay Lukas 8.2ta;
Jwan 1.42ta.
Kay prubinsya Kajamarkapim mana yumbay kichwirukunaqa suq layatallachu rimanllapa.
Chaymi yapanchiq wakin palabrakunata parintisispa ukumbi, mas allita yumbay
intyindinanllapa. Pur ijimplu, Purkumbi “chirapa” munan niyta “arco iris”, nishpa. Piru
Chetillapi ninllapa “inap” chay arco irispaq. Chaymi kay librupi Apukalipsis 10.1pi chay
ishkay palabrakunata kayshina iskibrinchiq: “inap (chirapa)”, yumbay liyiqkuna
intyindinambaqllapa.
Maynimbis parintisispa ukumbi tarinchiq birsikulukunatapis. Pur ijimplu, San Matiyu 1.1
titulupi nin: “Kayshinam karqan Jisukristupa unay agwilunguna (Lk. 3.23-38)”. Chayqam
munan niyta, maskashpa San Lukaspi, kapitulu 3, birsikulu 23manda 38kaman, masta
atinchiq liyiyta Jisukristupa unay agwilungunapaq.
Ama ancha largu kanambaq, indirisanchiq chay librukunapa shutingunata. Chaymi
“Mt. 4.1-3” munan niyta: “San Matiyu kapitulu ch usku, birsikulu suqmanda asta birsikulu
kimsakaman”, nishpa.

7. SAN MATIYUM
JISUKRISTUPA BIDAMBAQ ISKIBRIRQAN
¿Pitaq karqan San Matiyuqa? *San Matiyuqam Jisukristupa dusi *apustulninmanda suqnin karqan. Payllam Libipis shutiq.
Payqam Jisukristupi manaraq kriyishpaqa, *rrumanukunapaq *kuntribusyunda kubrakuq karqan. Chaymandaqam Jisukristu
qayaptin: “Shamuy noqawan purinanchiq” niptinqa, Matiyuqa trabajunda dijashpa, Jisuswanna tukuy diya puriq mas di kimsa
watasta. Chaymi kikin ñawinwan rikashpa, ancha allita yach ashpa Jisukristu tukuy ima rurashqanda, kay libruta iskibrirqan.
Masta yach ananchiq Matiyupaq, liyishunllapa: Matiyu 9.9-13; Markus 2.13-17; Lukas 5.27-32.
¿Pikunapaqmi iskibrirqan kay librutaqa? Kay librutaqam masta iskibrirqan *isrraylinukunapaq.
¿Imaraykum iskibrirqan kay librutaqa? Unay tyimpupim, Matiyu manaraq nasiptin, Dyusqa isrraylinukunata ufrisishqa
karqan, *Akrashqan Washadurta paykunaman kach amunambaq. Chay Washadurpaqmi *Dyuspaq achka rimaqkunapis chay
Unay Tistamintupi iskibrishqallapa karqan. Piru Jisukristuqam achka tyimpumandaraq nasirqanqa. Chaymi Matiyuqa ancha
munarqan yumbay isrraylinu masinguna intyindinambaq: Jisukristuqam chay ufrisiwashqanchiq Akrashqan Washadur. Payqam
Dyuspa Churin, nishpa.
¿Imapaqmi kay libruqa yach achiwanchiqllapa? Kay librum yach achiwanchiq Jisukristupa bidambaq,
nasishqanmandapacha kawsamushqangaman.
Matiyu 1.1–2.23 niwanchiqllapa, Jisukristu nasishqambaq.
Mt. 3.1–4.11 niwanchiq, *Jwan Shutichikuq Jisukristuta shutichishqambaq, *dyablu Jisusta tyintayta munashqambaq.
Mt. 4.12–18.35 niwanchiq, Jisukristu *prubinsya Galiliyapi yach achikushqambaq, milagrukunata chay prubinsyapi
rurashqambaq.
Mt. 19.1–20.16 niwanchiq, Jisukristu prubinsya Judiyapi yach achikushqambaq.
Mt. 20.17–21.11 niwanchiq, Jisukristu Jirusalinman riqshina ñambi yach achikushqambaq, milagrukunata rurashqambaq.
Mt. 21.12–25.46 niwanchiq, Jisukristu Jirusalimbi rurashqambaq, yach achikushqambaq.
Mt. 26.1–28.20 niwanchiq, Jisukristu padisishpa, wañushpa kawsamushqambaq, yach akuqningunaman rishpa, kayshina
kamachishqambaq: “Riyllapa tukuy munduman noqapaq yach achikuq” nishqambaq.
9 Usiyaspa churinqam Jutan;
Kayshinam karqan Jisukristupa unay agwilunguna Jutamba churinqam Akas;
(Lk. 3.23-38) Akaspa churinqam Isikiyas;
1
1 Jisukristuqam unay *Abrajamba, unay gubyirnu 10 Isikiyaspa churinqam Manasis;
*Dabidpa karu willkanmanda nasirqan. Kaypim iskibrini Manasispa churinqam Amun;
Jisuspa chay unay agwilungunapa shutingunata: Amumba churinqam Jusiyas.
2 Chay agwilun Abrajamba churinmi *Isak shutirqan. 11 Chay Jusiyasqam churiyuq karqan *isrraylinukunata
Isakpa churinqam *Jakubu. prisushpa, *Babiluña *nasyunman apashqanllapa
Jakubupa churingunaqam *Juda masangunawan karqan. tyimpupi. Chaqa chay tyimpupim churin Jikuniyas
3 Chay Judaqam ishkay churiyuq karqan. Suqqam shutirqan yumbay masangunawan nasirqan.
Faris. Suqqam shutirqan Sari. Chay runakunapa 12 Chaymandaqam chay Jikuniyas Babiluñamanda
mamanqam shutirqan Tamar. *Isrrayilman kutimushqan tyimpupi nasirqan churin
Chay Farispa churinqam Isrum shutirqan. Salatyil shutiq.
Isrumba churinqam Aran; Chay Salatyilpa churinqam Surubabil shutirqan.
4 Aramba churinqam Aminadab; 13 Surubabilpa churinqam Abiyud;
Aminadabpa churinqam Nasun; Abiyudpa churinqam Ilyakin;
Nasumba churinqam Salmun; Ilyakimba churinqam Asur;
5 chay Salmumba churinqam Bus; Buspa mamanmi shutiq 14 Asurpa churinqam Saduk;
*Rrab. Sadukpa churinqam Akin;
Chay Buspa churinqam Ubid; Akimba churinqam Ilyud;
Ubidpa mamanmi shutiq Rrut. 15 Ilyudpa churinqam Ilyasar;
Chay Ubidpa churinqam *Isayi. Ilyasarpa churinqam Matan;
6 Isayipa churinqam karqan chay unay gubyirnu Dabid. Matamba churinqam Jakubu.
Chay Dabidmi alma Uriyaspa warmin biyudapi churiyuq 16 Jakubupa churinqam *Jusi shutirqan. Chay Jusim *Maryapa
karqan. Chay churinqam karqan chay gubyirnu qosanqa karqan. Chay Maryam Jisuspa mamanqa karqan.
*Salumun. Chay Jisusllam *Dyus Akrashqan Washadurpis shutin.
7 Salumumba churinqam Rrubun; 17 Chayshinam chay agwilu Abrajanmandapacha agwilu
Rrubumba churinqam Abiyas; Dabidkaman katursi agwilukuna karqan. Chay Dabidpa
Abiyaspa churinqam Asa; tyimpunmandapacham isrraylinukunata Babiluñaman
8 Asapa churinqam Jusafat; apashqan tyimpukamambis katursi agwilukuna karqan. Chay
Jusafatpa churinqam Jur; tyimpumandapismi Jisukristu nasishqan tyimpukaman katursi
Jurpa churinqam Usiyas; agwilukuna karqan.
7

8. 1 2 8
—Kay prubinsya Judiyapa Bilin llaqtambim nasinambaqqa
Jisukristum kayshina nasirqan kashqa. Chaqa *Dyuspaq rimaq librumbi iskibrishqa karqan:
(Lk. 2.1-7) 6 Qamkuna Bilin llaqtapi tiyaqkuna, prubinsya
18 Kayshinam Jisukristuqa nasirqan. Suq warmi Marya Judiyamanda llaqtayki takshita kashpapismi, ancha rin
shutiqmi suq runa Jusi shutiqwan tratukushqa karqan
kasarananllapa. Piru dunsillaraq kashpa, manaraq mandaqa. Chaqa chay llaqtitaykipim rin nasiq suq
puñuptinllapam, chay Maryaqa pach ayuqna (ukuyuqna) ancha pudirniyuq gubyirnu, yumbay *isrraylinukunata
karqan, Dyuspa *Santu Ispiritumba pudirninmanda. 19 Kanan shumaqta kamachinambaq, nishpa. b
Jusiqam ancha allin runa karqan. Chaymi Marya 7 Chayshina niptinllapaqam, chay Irudisqa chay karumanda
“Pach ayuqmi (Ukuyuqmi) kani”, niptin, mana munarqanchu shamuq yach ayniyuqkunata uyaraplla (uyaralla) qayachishpa,
dimandayta, ni suqkunata parlachiyta: “Suqwanmi kashqa”, tapurqan:
nishpaqa. Ashwanmi munarqan uyaraplla (uyaralla) —¿Ima diyam rikarishqa chay lusiruqa? nishpa.
akrakayta Maryamandaqa. 20 Chaymi akrakanambaq [Nuta: Chay Irudisqam chayshina tapurqan, munashpa yach ayta chay
yuyaykaptinqa, Dyuspa suq anjilnin musqoynimbi Jusitaqa wambritupaq: ¿Ima tyimpum nasishqa? nishpa.]
nirqan: 8 Chaymi Irudisqa (chay runakunata ingañayta yuyashpa)
—Dabidpa karu willkan Jusi, ama manchaychu Maryawan nirqan:
kasaranaykiqa. Chaqa payqam mana runayuqchu kashqa. —Mayá, riyllapa Bilinman, tapukuq chay wambritupaq.
Ashwanmi Dyuspa Santu Ispiritumba pudirninmanda Tarishpaqar abisawayllapa, noqapis rinaypaq aduraq, nishpa.
pach ayuqqa (ukuyuqqa). 21 Chay wambrituqam nasyun masin 9 Chayshina Irudis kunaptinmi, chay yach ayniyuq
*isrraylinukunata uchangunamanda rin washaq. Chayri runakunaqa lluqshirqanllapana Jirusalinmanda. Kanan chay
nasiptinqa, Jisusta shutichiy. [Nuta: Chay shutin Jisusqam munan rikashqanllapa lusiruqam paykunapa ñawpanllapata rirqan
niyta: “Tayta Dyusmi washakun”, nishpa.] Bilin llaqtaman chay wambritu Jisus kashqangaman. Chaymi
22 Tukuy chaykunam pasarqan, Tayta Dyus nishqan chay lusiru Jisus kashqanman ch ayashpaqa, wasip sawan
kumplinambaq. Chaqa payqam *Santu Librumbi paypaq suq dirichumbina shayarqan. 10 Chaymi chay runakuna lusiruta
*rimaqta kayshina iskibrichishqa karqan: shayaqta rikashpaqa, anchana kushikurqanllapa. 11
23 Suq dunsilla china manaraq runawan puñushpam, daqam chay wasiman yaykushpaqa, rikarqanllapana chay
pach ayuq (ukuyuq) rin kaq. Chaymi rin qeshyaq suq wambritu Jisusta, maman *Maryawan kaykaqta. Chaymi
wambrituta. Chay wambritundam rinllapa shutichiq qonqorikushpa, Jisusta adurarqanllapa. Chaymandaqam
Imanwilta. a apamushqan trastinllapata kich ashpa, surqoshpa *uruta,
Chay shutinmi munan niyta: “Dyusmi noqanchiqkunawan”, ancha ch aniyuq *insinsyuta, ch aniyuq *mirra shutiq ambita,
nishpa. Jisuspaq qorqanllapa. 12 Chaymandaqam nasyunninman
24 Chaymi Jusiqa puñuymanda rikch akashpa, Dyuspa kutinambaqllapaqa, Tayta Dyus musqoynimbi chay
anjilnin kamachishqanshina rurashpa, Maryawanqa runakunata kayshina nirqan:
kasararqanna. 25 Piru kasarashpapismi, Jusiqa mana —Amakish kutingillapachu chay gubyirnu Irudismanqa,
puñurqanchu Maryawanqa, chay kulaka churin nishpa.
nasinangaman. Nasiptinqam Jusiqa chay wambritumbaqqa Chaymi Dyusta kasushpa, suq ladu ñandana kutirqanllapa
nirqan: “Jisusmi rin shutiq”, nishpa. nasyunninmanqa.
Lusirukunapaq yach aq runakunam wambritu Jusi Maryawan Ijiptu nasyunman mitikarqanllapa
Jisusta adurarqanllapa 13 Chaymandaqam chay yach ayniyuq runakuna
2
1 Jisusqam kayshina nasirqan *prubinsya Judiyapa Bilin riptinllapanaqa, *Jusi puñuykaptin, Dyuspa suq anjilnin
llaqtambi. Waq tyimpupim gubyirnu *Irudis chay musqoynimbi nirqan:
Judiyapiqa kamachikuykarqan. Jisus nasiptinqam, —Jusi, atarishpa chay wambrituta mamitandinda
lusirukunapaq wakin yach aqkuna lusirukunata rikashpa mitikachiy *Ijiptu *nasyunman. Chay nasyumbi tiyayllapa,
yach arqan: Suq kamachikuq wambritush nasishqa, nishpa. noqa nishunaykaman. Chaqa chay gubyirnu *Irudismi rin
Chaymi paykunaqa ancha karu *nasyunninmanda maskashpa, kamachiq suldadungunata,
ch ayamurqanllapa Jirusalin llaqtakaman. Paykunaqam llapa, nishpa.
shamushqallapa karqan rupay lluqshinan ladumandapacha. 14 Chaymi Jusiqa puñuykashqanmanda rikch akashpa, chay
2 Ch ayashpaqam, tapukurqanllapa: uras tutaplla Bilinmanda chay wambrituta mamandinda Ijiptu
—¿Maypitaq nasishqa kay nasyunnikipa chay chayraq nasiq nasyunman aparqan. 15 Chayshina rishpam, chay Ijiptu
gubyirnunqa? Chaqa waq rupay lluqshinambi kashpam, nasyumbina tiyarqanllapa chay gubyirnu Irudis
rikarqayllapa mushuq lusiruta kay ladupi. Chay lusiruta wañunangaman. Chayshina ruraptinllapam, kumplirqan Tayta
rikashpaqam, yach arqayllapa: Suq mushuq gubyirnum Dyuspaq suq rimaq *Santu Librumbi kayshina nishqan:
nasishqa, nishpa. Chaymi shamushqallapa kani, payta aduraq, “Churiytam Ijiptu nasyunmanda kay Isrrayil nasyunman
nishpa. kutichimurqay”, nishpa. c
3 Chaymi chay yach ayniyuq runakuna chayshina
Gubyirnu Irudismi kamachikurqan,
tapukuptinllapaqa, chay gubyirnu Irudis, chay Jirusalimbi
ullqo wambritukunata wanchinanllapa
achka tiyaqkunapis chayta yach ashpaqa, ancha manchashpa,
yuyarqanllapa: ¿Ima, mushuq gubyirnuchush nasishqa? 16 Chay yach ayniyuq runakuna Irudista mana abisaptinqam,
nishpa. 4 Chaymi chay Irudisqa chay kamachikuq *isrraylinu payqa yach arqan: Chay runakunaqam ingañawashqa, nishpa.
kurakunata, *Muysispa liyningunata yach achikuqkunatapis Chaymi ancha yuta piñakushpa, suldadungunata
qayachishpa, tapurqan: kamachirqan:
—*Dyuspa Santu Librumbiqa ¿imatam nin? ¿Maypitaq —Riyllapa Bilin llaqtaman tukuy rridurninman. Chaypi
nasinambaq kashqa *Dyus Akrashqan Washadurqa? nishpa. wanchiyllapa yumbay ullqo wambritukunata manaraq ishkay
5 Chaymi paykunaqa Irudista nirqanllapa: watayuq kaptinllapa, nishpa.
a 1.23 [Isaías 7.14] b 2.6 [Miqueas 5.2] c 2.15 [Oseas 11.1]

9. 9 2–4
Chayshinam chay Irudisqa kamachikurqan, chay 7 Piru achka *farisiyu duktrinayuqkuna, achka *sadusiyu
yach ayniyuq runakuna chay wambrapaq kayshina nishqa duktrinayuqkuna (uchangunata mana dijashpachu) Jwanman
kaptin: “Chay lusirum rikakushqa ishkay watana”, nishpa. shamurqanllapa, paykunata shutichinambaq. Chaymi
17 Chayshina chay Irudis kamachikuptinmi, *Dyuspaq rimaq paykunata rikashpa, Jwanqa nirqan:
*Jirimiyas nishqanqa kumplirqanna. Chaqa chay Jirimiyasmi —¡A! ¿Qamkuna kulibrapa wambranguna layapischu
Dyuspa Santu Librumbi iskibrishqa karqan: munangillapa washakayta, ama kastigadu kanaykillapa?
18 Uyashqam kanchiq chay llaqta Rrama shutiqpi ancha 8 Chayshina washakanaykillapa uchaykikunata dijashpana,
kunyashpa yupakuqta. Chaqa *Rrakilpa karu Dyusman tukuy shunqo mañakuyllapa, qamkunata
willkangunam wambritungunapaq llakishpa pirdunashunambaq. Kananmandaqa allitana rurashpa
yupakuykarqanllapa. Mananam ni pipis atirqanchu kawsayllapa. 9 Piru amar ni ashlita yuyayllapachu:
kunswilayta, chay wambritunguna wañushqana *Abrajamba karu willkanguna kaptinchiqmi, Dyusqa rin
kaptinqa, nishpa. d washawaqninchiq, nishpaqa. Ashwan allita intyindiwayllapa,
Dyusmi kay rumikunamanda runakunata atin rurayta,
Jisusmi maman *Maryawan Jusiwan rirqan Abrajamba karu willkanguna kanambaqqa. 10 Chaqa
Nasarit llaqtaman tiyaq qamkunaqam uchata rurashqaykirayku, suq yura birdura
19 Chaymandaqam Irudisqa wañurqanna. Wañuptinqam, mana allita puqoqshina kangillapa. Chaymi Dyusqa
Dyuspa anjilnin waq Ijiptupi *Jusita musqoynimbi nirqan: qamkunaman achanda qemishqana. Listunam suq yuratashina
20 —Jusi, atarishpa, wambrituta mamitandinda apashpa, bulashunanllapa. Chaqa Tayta Dyusqam yumbay chay mana
kutiriy *Isrrayil *nasyunnikiman. Chaqa chay wambrituta baliq birdura yurakunata das kuchushpa, rin wichuq
wanchiyta munaqkunaqam wañushqana, nishpa. lumyaykaq ninaman rupanambaq. 11 Alliptam niykillapa, ucha
21 Chaymi Jusiqa atarishpa chay wambrituta mamitandinda rurashqaykikunata dijaptikillapaqam, noqaqa yakupilla
apashpana, kutirqan Isrrayil nasyunmanna. 22 Lukismi alma shutichiykillapa. Piru rinnam shamuq noqamanda suq mas
Irudispa churin Arkilawna taytamba rrimplasun gubyirnu pudirniyuq. Chaymi qamkuna paypi kriyiptikiqa, payqa
karqan chay Isrrayilpa *prubinsyan Judiyapiqa. Chaymi Dyuspa *Santu Ispiritunwan rin shutichishuqllapa, chay Santu
Jusiqa chay gubyirnu Arkilawpaq yach ashpa, mancharqan Ispiritunwanna purinaykillapa. Piru chay mas pudirniyuqpi
Judiyaman kutiytaqa. Chayshina Jusi manchaptinmi, bwilta mana kriyiptikillapaqam, ninawan rin kastigashuqllapa.
musqoyningunapi Tayta Dyus kunarqan, chay prubinsya Chaqa pay ancha pudirniyuq kaptinmi, noqaqa mana
Galiliyaman rinambaq. 23 Waqman ch ayashpaqam, Nasarit nimapaqpis balinichu paypa ñawpambiqa, ni llanqenda
llaqtamanna rirqan tiyaq. Chayshina ruraptinmi, *Dyuspaq apanaypaq. 12 Chaqa paypi kriyiqkunaqam paypa trigunshina.
rimaqkuna nishqan kumplirqan. Chaqa paykunaqam Payqam palata piskaqshina kashpa, chay trigunda rin
nishqallapa karqan: “*Washadurninchiqmi nasarinu rin abyintaq, trujanman apanambaq. Piru paypi mana
shutiq”, nishpa. kriyiqkunaqam tamushina. Chaymi paykunataqa
Siñurninchiqqa rin wichuq chay mana nunka wañuq ninaman,
Jwan Shutichikuqmi chuncha lugarkunapi yach achikuq tamushina rupanambaq, nishpa.
(Mk. 1.1-8; Lk. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28)
Jwan Shutichikuqmi Jisusta shutichirqan
3
1 (Chay Nasaritpi tiyaykaptinllapam) suq runa *Jwan
(Mk. 1.9-11; Lk. 3.21-22)
Shutichikuq rirqan *prubinsya Judiyapa chuncha
lugarninman. Chaypi runakunata yach achishpam, 13 Jisusmi *prubinsya Galiliyamanda rirqan rriyu
2 kutin kutin nirqan: Jurdanman, Jwan shutichinambaq. 14 Piru *Jwanqam Jisusta
—Dyusmi dasna rin shamuq, mana munashpa shutichiyta nirqan:
llapa. Chayri uchaykillapata dijashpa, shumaqtana —Manam balinichu,
kawsayllapa, nishpa. naqqa. Ashwanri qam noqata shutichiway, nishpa.
3 Chay Jwambaqmi *Dyuspaq rimaq *Isayiyasqa librumbi 15 Chaymi Jisusqa nirqan:
iskibrishqa karqan: —Shutichiwaylla. Chayshinam alli rurananchiqpaq,
Chunchakunapim suq runa ancha jwirtita rimashpa, Taytanchiq Dyus yumbay munashqanda kumplinaypaq,
kayshina rin yach achikuq: nishpa.
“Siñurninchiqta shumaqta ch ayachinaykillapa, Chaymi Jwanqa “Mayár”, nishpa, shutichirqanna Jisustaqa.
bidaykillapata ñandashina allichayllapa. Chayri 16 Jisus shutikushpa, yakumanda lluqshiykaptinqam, syilu das
kananmandaqa, amana uchakunata rurashpachu, kich akarqan. Chaymi Jisusqa rikarqan Dyuspa *Santu
shumaqtana kawsayllapa. Chaqa uchaykillapata Ispiritunda suq palumashina syilumanda urangumushpa
dijashpaqam, alabis qamkunaqa allichaykangimanshina payman shamuqta. 17 Kanan syilumandapacham Tayta Dyusqa
Siñurninchiqpa ñanninda”, nishpa. e nirqan:
4 Chay Jwanqam chuncha lugarkunapi tiyaq. Mudananqam —¡Kaymi ancha kuyashqay Churisituyqa! ¡Paywanmi
*kamillu animalpa millwanmanda awadu karqan. noqaqa ancha kushikuni! nishpa.
Wach ukunqam qaramanda karqan. [Nuta: Chay mudananqam
Dyablum Jisusta munarqan tyintayta
*Dyuspaq unay rimaqkunapa mudananshina karqan.] Chay
(Mk. 1.12-13; Lk. 4.1-13)
chunchakunapi tiyashpaqam, chay Jwanqa atun
churqapkunata (churqakunata), myil di abijata mikuq. 5 Achka
4
1 Jisus shutikuptinmi, Dyuspa *Santu Ispiritun suq
lugarkunamandam runakuna, warmikuna chay Jwan chuncha lugarman aparqan, *dyablu mallipanambaq.
kashqanman rirqanllapa, payta uyaq. Jirusalin llaqtamanda, 2 Chay chuncha lugarpiqam 40 diyasta punchawnindin
prubinsya Judiyapa yumbay llaqtangunamanda, tukuy chay tutapnindin mana nimata mikurqanchu. Chaymi ancha
rriyu Jurdamba ladungunamandapis rirqanllapa Jwanmanqa. mallaqnarqan. 3 Kanan dyablu mallaqtana rikashpaqa,
6 Kanan achka uyaqkunaqam, chay Jwanda kriyishpa, qemikarqan tyintanambaq. Chaymi Jisustaqa nirqan:
Dyusman mañakurqan, uchangunata pirdunanambaq. Chaymi —Mayá, qam Dyuspa Churin allip kashpaqa, kamachiy kay
Jwanqa chay uchata dijaqkunata rriyu Jurdambi shutichiq. rumikunata, tandapaq tikrakanambaq, nishpa.
d 2.18 [Jeremías 31.15] e 3.3 [Isaías 40.3]

10. 4 5 10
4 Chaymi Jisusqa nirqan: shutiq. Suqqam Andris shutiq. Paykunaqam *atarrayanllapata
—¡Manám! Chaqa *Dyuspa Santu Librumbim nin: yakuman wichuykarqanllapa, piskaduta piskanambaqllapa.
“Runakuna warmikunaqam mana mikunawanllachu 19 Paykuna chayshina ruraykaptinqam, Jisusqa nirqan:
kawsanqallapa. Ashwanmi kawsanqallapa Dyus tukuy ima —Shamuyllapa noqawan purinayki. Qamkunaqam
nishqangunawan”, nishpa. yach angina piskadukunata piskayta. Noqaqam rini
5 Chaymandaqam dyabluqa Jisusta aparqan Dyus akrashqan yach achishuqllapa, runakunatana maskashpa,
llaqta Jirusalinman. Waqpim *Dyuspa adurana wasimba mas yach achinaykillapa, noqapi kriyinanllapa, nishpa.
altu sawanman surqoshpa, 6 Jisusta nirqan: 20 Chayshina niptinmi, chay uras paykunaqa,
—Mayá, Dyuspa Churin allip kashpaqa, kaymanda ura pata dijashpa, Jisuswanna rirqanllapa.
pachakaman brinkay. Chaqa Dyuspa Santu Librumbim nin: 21 Riykashpa, ashla waqsitupiqam Sibidiyupa ishkay
Dyusmi anjilningunata rin kamachiq kwidashunanllapa. churingunatapis rikarqan. Suqmi shutirqan *Jakubu.
Chaymi makingunapi rin ch askishuqllapa, ama ni Masanqam shutirqan *Jwan. Paykunam taytan Sibidiyuwan
ch akikikuna waq ura rumikunapi tupakashpa chay yakupa manyambi *yakupi puriq barkumbi
chuqrikanambaq, nishpa. f *atarrayangunata rrimindaykarqanllapa. Piru Jisus chayshina
7 Chayshina dyablu niptinmi, Jisusqa nirqan: qayaptinqam, 22 chay uras das barkunmanda ishkishpa,
—Dyuspa Santu Librumbiqam niwanchiqpis: “Amar taytanda chaypi dijashpa, Jisuswanna rirqanllapa.
Dyusnikita mallipaychu, munashqaykita ruranambaqqa”,
nishpa. g Jisusmi achka runakunata yach achirqan
8 Chaymandaqam chay dyabluqa suq ancha altu qaqapa (Lk. 6.17-19)
sawanman Jisusta apashpa, rikachirqan kay mundupa yumbay 23 Jisusmi Galiliyapa tukuy llaqtangunaman,
*nasyunningunata, tukuy chay munaypaq imandinda. naman rirqan yach achikuq. Kada llaqtaman ch ayashpaqam,
9 Chaymandaqam nirqan: *sinaguga wasiman rishpa, *Dyuspa shumaq nutisyanda
—Mayá, qonqorikushpa adurawaptikiqam, yumbay kay yach achikushpa nirqan:
nasyungunata qoshqayki, chaykunapi qamna kamachikunayki, —Tayta Dyusmi dasna rin shamuq,
nishpa. nambaq, nishpa.
10 Piru Jisusqam mana kasushpachu, nirqan: Tukuy laya nanaywan kaqkunatapismi kach akachirqan.
—¡A dyablu, ashuy laduymanda! Chaqa Dyuspa Santu 24 Chaymi Jisuspa famandaqa yach arqanllapa prubinsya Siryapa
Librumbim nin: “Tayta Dyustalla aduray. Pay munashqandalla tukuy lugarningunapi: Jisusqash qeshyaqkunata kach akachiykan,
rurashpa kawsay”, nishpa. h nishpa. Chaymi chay siryanukunaqa Jisusman apamurqanllapa
11 Chaymi chay dyabluqa, (mana atishpa uchata rurachiyta), tukuy laya nanaywan padisiykaqkunata, *dyablupa ispiritunwan
Jisuspa ladunmandaqa ladiyarqan. Chaymandaqam Jisus puriqkunata, atakiwan padisiqkunata, *wañushqashina
sapalitanna kaykaptinqa, Dyuspa anjilningunana shamushpa, kwirpuyuqkunata. Chaypim Jisusqa yumbayta kach akachirqan.
payta tukuy imapi yanaparqanllapa. 25 Chaymi ancha achka runakuna, warmikuna shamurqanllapa
prubinsya Galiliyamanda, prubinsya Dikapulismanda, Jirusalin
Jisusmi rirqan prubinsya Galiliyaman yach achikuq llaqtamanda, prubinsya Judiyamanda, rriyu Jurdamba waq
(Mk. 1.14-15; Lk. 4.14-15) ladunmanda, Jisusta uyanambaqllapa. [Nuta: Chay shutin
12 Jisusqam chay chunchakunamanda kutimushpa, yach ashpa: “Dikapulismi” munan niyta: Dyis llaqtakunapa prubinsyan, nishpa.]
Kay *prubinsya Judiyapish *Jwan Shutichikuqta karsilashqallapa,
nishpaqa, prubinsya Galiliyaman kutirqan. 13 Piru manana Jisusmi yach achikurqan suq lumapi
5
kidashpa Nasarit llaqtapim, rirqanna Kapirnawun llaqtaman tiyaq. 1 Chay achka ch ayamuqkunata rikashpam, Jisusqa suq
Chay Kapirnawunqam Galiliya *Atun Qoch apa manyambi kidan. lumaman rishpa, tiyashpa, paykunata yach achirqan.
Chay Kapirnawumba ladumbim ishkay lugarkuna karqan. Chaymi payman shamuqkunaqa chay punta
Chaykunaqam shutiqllapa Sabulun, Niptali. 14 Chayshina Jisus *yach
chay Kapirnawunman riptinmi, *Dyuspaq rimaq *Isayiyas llapa. 2 Chaypim Jisusqa kayshina yach achikurqan:
iskibrishqan kumplirqanna:
15 Chay prubinsya Galiliyapa yumbay llaqtangunapi tiyaqkunam Kayshina kawsaqkunatam Dyusqa rin yanapaq
rikashqallapana Dyusmanda shamuq *Washadurta. Chay (Lk. 6.20-23)
Sabulun lugarpi tiyaqkuna, chay Niptali lugarpi tiyaqkuna, 3 —Tayta Dyusta nisitaqkunar kushikunqallapa. Chaqa Dyus
chay ancha *atun qoch apa manyambi tiyaqkuna, chay allita kamachikushpa, paykunata shumaqta rin ch askiq,
rriyu Jurdamba ladungunapi tiyaqkuna, *isrraylinukuna, paywanna kawsananllapa.
4 ’Waqaqkunar kushikunqallapa. Chaqa Dyusmi paykunataqa
pana. rin kunswilaq.
16 Chay uchayuqkuna tutayaqpishina kawsaqkunaqam suq atun 5 ’Umildi shunqoyuqkunar kushikunqallapa. Chaqa Tayta
michatashina rikashqallapa. Chaqa Washadurninchiqqam Dyus kay mundupi shumaqta kamachikuptinmi, paykunapis
paykunata uchangunamanda washashqana, nishpa.i paywan pulla rinllapa kamachikuq.
17 Chay Kapirnawun llaqtaman rishpa tiyaqmi, Jisusqa 6 ’Dyusta ancha munaq kasuqkunar kushikunqallapa. Chaqa
yach achikuykarqan: Dyusmi paykunataqa ancha rin yanapaq, pay nishqanda allita
—Dyusqam ch ayamuykanna qamkunaman, shumaqta kasushpa kawsananllapa.
kamachikunambaq. Chayri uchaykillapata dijashpa, paytana 7 ’Runa masinda llakipaqkunar kushikunqallapa. Chaqa paykuna
shumaqta ch ayachiyllapa, nishpa. llakipashqanshinam Taytanchiq Dyuspis paykunata rin llakipaq.
8 ’Limpyu shunqoyuqkunar kushikunqallapa. Chaqa
Jisusmi ch usku runakunata qayarqan, paywanna purinanllapa
Dyuswanmi rinllapa kawsaq.
(Mk. 1.16-20; Lk. 5.1-11) 9 ’Suqkunata alliyachiqkunar kushikunqallapa. Chaqa
18 JisusqamGaliliya *Atun Qoch apa manyanda riykashpa, paykunapaqmi Dyusqa ninqa: “Kaykunam wambraykunaqa”,
ishkay runa masapura kaqta rikarqan. Suqqam Simun Pidru nishpa.
f 4.6 [Salmo 91.11-12] g 4.7 [Deuteronomio 6.16] h 4.10 [Deuteronomio 6.13] i 4.16 [Isaías 9.1-2]

11. 11 5
10 ’Qesachadukunapisri kushikunqallapa. Chaqa Mayqan wanchikuqqam dimandadu rin kaq, juyiskuna
paykunaqam Dyus munashqanda rurashqanrayku sintinsyashpa kastigananllapa”, nishpa. 22 Piru kananqam
padisiykanllapa. Chaymi Tayta Dyusqa shumaqta noqaqa niykillapa, runa masikipaq piñakushpaqam, uchayuq
kamachikushpa, paykunata rin washaq, paywan kangi. Chaymi sintinsyadu ringi kaq. Chayshinallam suq
kawsananllapa. runata musyashpapis, ancha kastigadu ringi kaq chay *Mas
11-12 ’Chayri noqapi yuyakushqaykirayku musyashushpa, Kamachikuq Tandakaq Juyiskunapa ñawpambi. Runa
qamkunata qesachashuptinqa, kushikuyllapa. Yanqakunata masikita: “Ancha tuntum kangi” nishpaqam, ancha kastigadu
rimashuptinllapaqa, masta kushikuyllapa. Chaqa Dyusmi ringi kaq infyirnupa ninambi.
ancha allin primyuykita syilupi rin qoshuqllapa. Chay 23 ’Chayri ufrindaykita apashpa *pata altarman Dyusta
qesachadu kashqaykishina *Dyuspaq chay unay rimaqkunapis aduranaykiqa, piru yuyashpa: Suq runa masiytam piñachishqa
qesachadu karqanllapa. kani, nishpaqa, 24 amaraq ufrindaykita qoychu. Ashwanri chay
uraslla pata altarpa ñawpambi ufrindaykita dijashpa, kutishpa
Jisusta kasuqkunam kach ishina, michashina chay runa masikiman, paywan allichay. Chayshina
(Mk. 9.50; Lk. 14.34-35) allichashparaqmi, atingi ufrindaykita qoytaqa.
13 Jisukristuqam nirqambis: 25 ’Chayshina suq runata mana allita ruraptiki, juyisman
—Kay mundupi kawsashpaqam, qamkunaqa kach ishina riykaptin dimandashuqqa, payman das rishpa, ñambilla
kangillapa. Piru kach i lambaqyaptinqam, manana atinchu allichay, amana dimandashunambaq. Mana chayta
kach ipaq tikrakaytaqa. Chaymi chay mana baliq kach itaqa ruraptikikish, apashungiman juyisman. Chaykish juyisqa
wichukunchiqna. Chaypinam runakuna sarrun, ¿manachu? kach ashungiman suldadukunaman karsilachishunan.
14 ’Qamkunaqam kay mundupi tiyaqkunapaqqa 26 ¡Alliptam niykillapa, karsilmandaqam mana ringichu
michashinapis kangillapa, paykuna Dyusman lluqshiq, tukuy ima dibirashqaykita payta pagaranaykikaman!
ch ayananllapaqa. Chaymi allita kawsaptikillapa, suq
michatashina das rikashungillapa, suq llaqta qaqap sawambi Jisusmi nirqan: “Suqpa warminda ama munakuychu”, nishpa
kaqta das rikashqanllapashina. 15 Chayshinallam suq michata 27 Jisusqam nirqambis:
syindishpa, mana kajumba waranmanqa ruranchiqchu. —Qamkunaqam uyakushqallapa kangi unay tyimpupi
Ashwanmi altupi ruranchiqqa, chay wasipi yumbay kaqta kayshina kamachikushqanda: “Suq runapa warminwan ama
achikchawananchiq, ¿manachu? 16 Qamkunapisri michashina puñuyllapachu”, niqta. j 28 Piru kananqam noqaqa kaytapis
kashpa, allitalla rurashpa kawsayllapa. Chayshina allita niykillapa, mayqan runa chapashpa suqpa warminda, paywan
ruraptikillapam, chay rikashuqkuna alabanqallapa Taytanchiq puñunambaqqam ancha uchayuqna. Chaqa chayshina
Dyusta. shunqombilla yuyashpaqam, alabis puñuykanmanshinana
chay warmiwanqa.
Jisusmi nirqan, Dyus kamachikushqanda kasunanchiq 29 ’Chayri ama nima laya uchata ruraychu. Piru chay allin
17 Jisusqam kayshinapis yach achikurqan: ladu ñawiki inkitashuptin uchata ruranaykiqa, surqoshpa
—Kinsapch i wakinniki yuyangillapa: Jisukristum rin wichukuy. Mas allim suq parti kwirpuykilla chinganambaq,
chingachiq *Muysis kamachikushqanda, *Dyuspaq chay suq ama yumbay kwirpuykita infyirnuman wichukunambaq.
rimaqkuna kamachikushqanda, nishpa. Amakish chayshinaqa 30 Chayshinallar chay allin ladu makiki ancha qawch u kaptin
yuyangillapachu. Manam chingachiqchu shamushqaqa kani. uchata ruranambaqpis, kuchushpa wichukuy. Mas allim suq
Ashwanmi shamushqaqa kani, tukuy ima nishqanda kumpliq. parti kwirpuykilla chinganambaq, ama yumbay kwirpuykita
18 Alliptam niykillapa, Dyuspa *Santu Librumbi kaq infyirnuman wichukunambaq.
liyningunaqam mana nimapis rinllapachu chingaq, kay
pachawan syilu ushyakanangaman. Jisusmi nirqan: “Rrispitu warmikimanda
daqam mana rinchu chingaq ni suq litra ni suq puntitupis, ama akrakaychu”, nishpa
tukuy ima nishqan kumplinangaman. 19 Chaqa Dyuspa (Mt. 19.9; Mk. 10.11-12; Lk. 16.18)
yumbay liyningunam ancha balin. Chayri yumbay chay 31 ’Unayqam nirqanllapapis: “Mayqan runa warminmanda
liyningunata kasushunllapa. Chaymi suq runa suq taksha akrakaqqa, suq dukumintuta qonqa, amana warmin
liysituta mana kasushpachu, suqkunatapis animachiptin ama kanambaq”, nishpa. 32 Piru kananqam noqaqa niykillapa, suq
kasunanllapaqa, Dyuspaqqa mana nimapis balinchu. runa warminmanda akrakashpa, ancha uchayuqna. Piru
Taytanchiq Dyus shumaqta kamachiwaptinchiqqam, chay laya mayqan warmi runanda traysyunda rurashpa, suq runawan
uchayuqqa mana nimapaqpis rinchu baliq. Piru suq runa ichu kaptinllam, qosanqa atin akrakaytaqa. Manaqa manam
suq warmi Dyus nishqanda allita kasushpa, suqkunata balinchu warminda qatinanqa. Chaqa chay qatishqa warmiqa
kasunambaq yach achishpaqam, syilupiqa ancha rinllapa suq runawan kashpam, uchatana ruranman. Piru chay punta
baliq. 20 Chaymi ancha klaruta niykillapa, Tayta Dyus runan qatishpam, chay uchataqa rurachinman. Kanan chay
munashqandar tukuy shunqo rurayllapa. Chaqa mayqanniki qatishqa warmita mayqan tandaqpismi uchayuqna.
chay *farisiyu duktrinayuqshina ichu *Muysispa liyningunata
chay yach achikuq runakunashina Dyus munashqanda Jisusmi nirqan, ama jurashpa rimananchiq
ashlitatalla rurashpaqam, ringillapa chingaq. Piru 33 ’Unay liykunaqam agwiluykikunata kayshinapis nirqan:
paykunamanda mas allita Dyusta kasuptikillapaqam, payqa “Amakish yanqata rimashpaqa: ‘purdyusitu’ ningichu. Imata
rin washashuqllapa, shumaqta kamachikuptin, paywan Tayta Dyuspa ñawpambi ufrisikushpa, ‘purdyusitu’ nishpaqa,
kawsanaykillapa. allipta kumpliy. Amakish llullakungichu”, nishpa, ¿manachu?
34 Piru kananqam noqaqa niykillapa, amar nimapaqpis
Jisusmi nirqan, ama piñakunanchiq “purdyusitu” nishpaqa, jurayllapachu. Amakish Dyuspa
(Lk. 12.57-59) tiyanan syiluta myintashpaqa jurangillapachu. 35 Amakish kay
21 Jisusqamnirqambis: pacha allpata myintashpaqa jurangillapachu. Chaqa kay pacha
—Qamkunaqam yach angillapa chay unay agwiluykikunata allpaqam Dyuspa ch akin sarrukushqan lugar. Amakish ni
Tayta Dyus kamachishqanda: “Ama pitapis wanchiychu. Dyus akrashqan Jirusalin llaqtata myintashpaqa
j 5.27 [Éxodo 20.14]

12. 5 6 12
jurangillapachu. 36 Amakish ni umaykita myintashpa Chaqa chay shiminwanlla kasukuqkunaqam pita imanllapata
jurangillapachu. Chaqa Dyusllam rurashqa umaykitaqa. qoshpaqa, *sinaguga wasipi, kallikunapi yanapakushqanda
Qamqam mana ni suq aqchaykita atingichu yuraqyachiyta ni rimanllapa, uyaqkuna paykunata alabananllapa. Piru alliptam
yanayachiyta. 37 Chayri ama jurayllapachu. Ashwan imatapis niykillapa, paykunaqam chayshina alabadukuna kashpaqa,
ufrisikushpaqa kumpliy. Chaqa qamkuna jurashpa manana Dyusmandaqa nimatapis rinllapachu ch askiq.
ufrisikuptikiqam, *dyablu chayshinaqa rimachishungillapa. 3 Chayri ufrindaykita qoptikiqa, ama ni mas kuyashqayki
yanasuyki (yanasayki) yach anqachu. 4 Chayshina pakashpa
Jisusmi nirqan, ama pitapis bingananchiq qoptikiqam, Taytanchiq Dyus rikashuqlla ufrindaykipaqqa
(Lk. 6.29-30) yach anqaqa. Chaymi payqa yumbaypa ñawpambi
38 ’Unay nishqanllapatapismi uyashqallapa kangi: “Mayqan primyuykitaqa rin qoshuq.
runa masinda suq ladu ñawinda sarkuyachiptinqa,
chayshinalla paytapis dimandashpa, suq ladu ñawindalla Tayta Dyuswan kayshina parlashun
sarkuyachinqa. Mayqan runa masinda suq kirunda (Lk. 11.2-4)
surqoptinqa, dimandashpa, chayshinalla paytapis suq 5 Jisusqam nirqambis:
kirundalla surqonqallapa”, nishpa. k 39 Piru kananqam noqaqa —Amar chay *shiminwanlla kasukuqshinaqa Tayta
niykillapa, suq malutaqa ama bingayllapachu. Ashwan Dyusmanqa mañakuyllapachu. Chaqa paykunaqam ancha
kayshina rurayllapa: Mayqan allin ladu qaqllaykipi gustanllapa shayashpa *sinaguga wasikunapi, kallikunapa
takashuptinqa, tikrakay, chay suq ladu qaqllaykipipis iskinangunapi Dyusman mañakuyta, suqkuna rikanambaq.
maqashunambaq. 40 Ichu mayqan dimandashushpa munaptin Piru alliptam niykillapa, paykunaqam chayshina kay bidapi
kushmaykita qoch ishuytaqa, punchuykitapis dijay alabashqakuna kashpaqa, Dyusmandaqa mana nima primyuta
apanambaq. 41 Mayqan qamkunata kamachishuptin, trastinda rinllapachu ch askiq. 6
suq kilumitru y midyukaman apanaykipaqqa, kimsa naqa kayllapachu. Ashwanri Dyusman munashpa
kilumitrukaman apay. 42 Mayqan imata mañashuptimbis, qoy. mañakuytaqa, uku wasikiman yaykushpa, punguykita
Mayqan pristanayki munaqtaqa, ama fyirusyashpachu, pristay kirpashpa, sapalaykilla Dyusman mañakuy. Chayshina
ima munashqanda, nishpa. mañakuptikiqam, Tayta Dyuslla uyashushpa, suq shumaq
.
Jisusmi yach achikurqan, kuntrawaqninchiqta kuyananchiq 7 ’Piru Dyusman mañakunaykillapaqa, ama kutin kutinqa
(Lk. 6.27-28, 32-36) rimayllapachu Dyuspi mana kriyiqkunashinaqa. Chaqa
43 Jisusqamkayshinapis nirqan: paykunaqam kutin kutin ancha mañakunllapa
—Unay nishqanllapatam kayshina yach akushqallapa kangi: dyusningunaman, yuyashpa: Achkata rimashpa
“Kuyashuqkunata kuyay. Kuntrashuqkunataqa ch iqniy”, mañakuptiymi, dyusniykuna rinllapa uyawaq, nishpa. 8 Amar
nishpa, ¿manachu? 44 Piru kananqam chaypaqqa niykillapa, paykunashinaqa kayllapachu. Chaqa Taytanchiq Dyusqam
kuntrashuqkunata kuyayllapa. Maldisyashuqkunapaq manaraq ni mañakuptiki, yach anna imam faltashungi, nishpa.
Dyusman mañakuyllapa, paykunata yanapanambaq. 9 Chayri kayshina Tayta Dyusman mañakuyllapa:
Ch iqnishuqkunata allita rurayllapa. Musyashushpa, Taytanchiq Dyusitu syilupi kaq, qamllam ancha *santu,
qesachashuqkunapaq Dyusman mañakuyllapa, paykunata mana nima uchayuqchu kangi. Chaymi ancha balin,
tukuy imapi yanapanambaq. 45 Chaqa chay Taytaykillapa yumbay runa, warmi qamtalla alabashunanllapa.
Dyusmi ancha allin yumbaywan. Chaymi rupayta lluqshichin, 10 Shamuyri, qamna yumbayta shumaqta kamachinayki.
tamyachikun yumbay allingunapaq, malukunapaqpis. Chayri Qam munashqaykitar yumbay runa warmi kay pachapi
qamkunapis yumbaywan shumaqta kawsayllapa, chay ruranqallapa, anaq syilupi ruraqkunashina.
rikashuqkuna ninambaq: “Waq kriyiqkunaqam allipta Dyuspa 11 Taytitu, tukuy diyapaqri mikunitayta qowayllapa.
wambranguna”, nishpa. 46 Chaqa kuyashuqkunatalla 12 Mana allita rurashqaytapisri pirdunawayllapa, noqaykuna
kuyashpaqam, mana ancha allitaqa ruraykangillapachu. waq mana alli rurawaqkunata pirdunashqayshina.
Chaymi chay layata ruraqqa ¿ima laya pagutaraq 13 *Dyablu munaptin tyintawaytapisri, ama dijaychu uchata
Dyusmandaqa rinllapa ch askiq? Chaqa chay uchayuq rurachiwananqa. Ashwanri tukuy chay mana
*kuntribusyunda kubrakuqkunapismi chayshina kuyaq allikunamanda washawayllapa.
masingunatalla kuyanllapa, ¿manachu? 47 Chayri qamkunaqa . Chaqa qamllam ancha
uyawayllapa, kriyiq masikikunatalla napaykushpaqam, chay pudirniyuqqa kangi. Qamllam ancha shumaqtaqa
uchayuq runakunamandaqa mana mas allitachu llipyangi. Chayshinallar tukuy tyimpu kanqa, .
ruraykangillapa. Chaqa chayshina kuyashpaqam, Dyuspi chay 14 ’Chayri yumbay dañachishuqkunata pirdunayllapa. Chaqa
mana kriyiqkunashinalla kawsaykangillapa. Chayshinallam mayqan runa ichu warmi mana allita rurashuptin, qamkuna
chay mana kriyiqkunaqa kuyaqkunatalla shumaqta pirdunaptikiqam, syilupi kaq Tayta Dyuspis uchaykimanda rin
napaykunllapa. 48 Chayri allita uyawayllapa: Taytaykillapa pirdunashuq. 15 Piru paykunata mana pirdunaptikiqam,
Dyusqam ancha allin kashpa, mana nima maluta ruranchu. Taytanchiq Dyuspis mana rinchu pirdunashuqllapa.
Chayri qamkunapis Dyusshina kawsayllapa, ama nima maluta
rurashpachu. Jisusmi nirqan, runakunapa ñawpambiqa ama ayunananchiq
16 Jisusqam kayshinapis yach achikurqan:
Suqkunata yanapashun, piru ama alabadu kananchiq —Ayunashpaqa, ama rurayllapachu Dyusta *shiminwanlla
6
1 Jisusqam kayshinapis yach achikurqan: kasuqkunashinaqa. Chaqa paykunaqam ayunashpaqa,
—Ima allikunata rurashpaqa, ama rurayllapachu, llakiqkunashina tukunllapa, rikaqkuna ninanllapa: “Rikay,
runakuna rikashushpa alabashunambaq. Alabadu akakáw, ayunaykanllapam”, nishpa. Piru allita uyawayllapa:
kaptikillapaqam, Tayta Dyusqa mana qoshunqallapachu chay shiminwanlla kasukuqkunapaq chayshina
primyuykitaqa. 2 Chayri pubrisitukunata yanapashpaqa, ama niptinllapaqam, Dyusmandaqa mana nima primyunda
pitapis parlachiychu: “Kayshinam noqaqa yanapakuni”, rinllapachu ch askiq. 17 Chayraykur qamkuna ayunashpaqa,
nishpaqa, Dyusta chay *shiminwanlla kasuqkunashinaqa. qaqllaykita mayllashpa, shumaqta ñaqchakuyllapa,
k 5.38 [Éxodo 21.24]

13. 13 6 7
18 rikashuqkunaama yach anambaq: Chay runam ayunaykan, Chayshina mana duraqkuna kaptimbismi, Dyusqa ancha
nishpa. Chayshina ruraptikillapaqam, Tayta Dyuslla shumaq munaypaqta mudachin. Piru qamkunaqam chay
yach anqa. qewakunamandaqa Dyuspaqqa masta balingillapa. ¿Ima
rin qoshuq. manachu yuyakungillapa Dyuspiqa? Payqam chay
tuktukunamandaqa ashwan mas shumaqta qamkunataqa rin
Dyusta kasushpaqam, syilupi tukuy imayuq rinchiq kaq kwidashuqllapa. 31 Chaymi niykillapa, ama llakiyllapachu:
(Lk. 12.33-34) ¿Imataraq mikushun? ¿Imataraq upyashun? ¿Imataraq
19 Jisusqam nirqambis: rurakushun? nishpaqa. 32 Dyuspi mana yuyakuqkunallam chay
—Amar llakiyllapachu, kay mundupi tukuy imayuq layapaqqa llakinllapa. Piru qamkunaqar ama paykunashinaqa
kanaykiqa. Chaqa kay mundupiqam pulillakuna chay kayllapachu. Chaqa Taytanchiq Dyusmi allita yach an imam
kusasnikikunata rin kush kuq. Wakin kusasnikiqam rin faltashungillapa, nishpaqa. 33 Chayri chay tukuy imapaq
muqosuyaq. Wakindaqam ladrunguna rin apaq. 20 Chay llakinaykimandaqa, ashwan ancha munayllapa Dyus
kusaskunamandaqa ashwan mushuq bidapaq syilupi ancha munashqanda rurayta, paylla ancha allin kamachikuqniki
yuyayllapa. Chaqa waqpiqam mana nima pulillaqa kanchu, kanambaq. Chayshina Dyus munashqanda ruraptikiqam,
imatapis kush kunanllapaqa. Manam nimapis rinchu payqa ima nisitashqaykita rin qoshuqllapa. 34 Chayri ama
muqosuyaq, ni ladrunguna kanchu apananllapaqa. 21 Chayri llakiyllapachu: ¿Qayaqa imaraq pasawanqa? nishpaqa. Kanan
allita yuyayllapa, tukuy imaykiwan Dyuspaq trabajanayki. kaqtalla allichayllapa. Qaya ima pasashuptin, qayaraq
Chayshina trabajashpaqam, Dyuspilla ringillapa yuyakuq; allichayllapa.
mananam kusasnikipiqa.
Suqkunata ama jusgashunllapachu
Dyuspi allita yuyakushpaqam, allin ñawiyuqshina kanchiqllapa (Lk. 6.37-38, 41-42)
(Lk. 11.34-36)
7
1 Jisusqam nirqambis:
22 Jisusqam kayshinapis yach achikurqan: —Runa masikitaqa ama jusgayllapachu, qamkunatapis
—Ñawinchiqqam kwirpunchiqpa michanshina. Chaymi Dyus ama jusgashunambaq. 2 Chaqa suqkunata jusgaptikiqam,
ancha yanapawanchiq allita rikakushpa, yach ananchiq: qamkunatapis Dyusqa chayshinalla rin jusgashuqllapa.
¿Maymanmi rini? nishpa. Chayshinallam Dyuspis suq 3 Qamkuna mas uchayuqkunaqa ama jusgayllapachu kriyiq
michashina paypi kriyiqkunapaqqa. masikita, ashla uchata ruraptinqa. Chaqa jusgashpaqam,
chiq, yach ananchiq: ¿Imam alli? ¿Imam mana allichu? paypa ñawimbi uqshitatashina rikangi. Piru manam
nishpa. 23 Piru Dyusmanda akrakashpaqam, tutayaqpishina rikangichu qamba ñawikipi suq bigatashinaqa. 4 Chayshina
puriykanchiq. Chaymi mana nimatapis rinchiqchu intyindiq qamba kikin ñawikipi suq biga kaptinqa, ¿imashinataq kriyiq
Dyuspaqqa. masikita atingi niyta: “Dijaway chay ñawikimanda chay
uqshitata surqonaypaq”, nishpaqa? 5 ¡A, *shimikiwanlla
¿Mayqanmi mas balin: Dyus ichu qellay? kasukuq! ¡Qambaqam kan grasyayki, suqkunata jusganayki!
(Lk. 16.13) Chayshina kanaykimandaqa puntata qamba ñawikimandaraq
24 ’Manam pipis atinchu ishkay patrunda kasuytaqa. Chaqa chay bigatashina surqoy. Chaymanda allita rikakushparaq,
ishkay patrunniyuq kashpaqam, suq patrunninda ch iqnishpa, atingiman surqoyta chay uqshitatashina kriyiq masikipa
suqta masta kuyanman. Chaymandaqam suqta manana ñawinmanda.
kasushpachu, suqtana masta kasurinman. Chayshinallam
noqanchiqkunapis mana atinchiqchu Dyusta qellaytapis Dyusta asipaqkunataqa ama yach achishunllapachu
pullata kasuytaqa. 6 Jisusqam kayshinapis yach achikurqan:
—Ancha santu Tayta Dyusta asipaqkunataqa ama
Dyusmi kwidan paypi yuyakuqkunata yach achiyllapachu. Chaqa paykunakish saqra allqo
(Lk. 12.22-31) kanikuqkunashina ancha dañachishungiman. Chay
25 Jisusqamnirqambis: yach akushqayki nutisyaqam ancha baliq ch aniyuq
—Noqaqam niykillapa, ama llakiyllapachu: ¿Imataraq *perlaskunashina. Piru Dyusta asipaqkunaqam chay *shumaq
mikushaq? ¿Imataraq upyashaq kawsanaypaqqa? ¿Imataraq nutisyataqa mana munanllapachu uyayta. Chaqa paykunaqam
rurakushaq? nishpallapaqa. Ima, ¿manachu yach angillapa, kuchikunashina sarruykan chay llipyaq perlasshina
Taytanchiq Dyusmi bidaykita qoshushqanshina, nutisyataqa.
mikunaykitapis rin qoshuq kawsanaykipaq, nishpaqa? Ima
¿manachu yach angillapa, paymi kwirpuykillapata Ama shaykushpachu, Dyusman mañakushun
rurashqanshina rin yanapashuqllapa mudanayuqpis (Lk. 11.9-13; 6.31)
kanaykillapa, nishpaqa? 26 Pishqokunata chapashpa, allita 7 Jisusqam kayshinapis yach achikurqan:
yuyayllapa: Paykunaqam mana tarpukunllapachu, ni —Dyusman (mana shaykuq) mañakuyllapa. Chaqa qamkuna
kusichakunllapachu, ni trujakunapi granukunata chayshina mañakuptikiqam, payqa rin qoshuqllapa.
tandanllapachu. Piru Tayta Dyus paykunata mantyinin. Nisitashqaykita maskashpaqam, Dyusmanda ringillapa
ch askiq. Chaqa payman mañakushpaqam, pungumbi
mandaqa. 27 Mayá, ancha munashpa masta wiñaytaqa, qayakuykangishina, yanapashunambaq. Chayshina (mana
¿atingimanchu midyu mitru masta wiñayta? Manám. Chaymi shaykuq) qayakuptikiqam, Tayta Dyusqa rin yanapashuq.
niykillapa, ama chayshinaqa llakiyllapachu, nishpa. 8 Chaymi mañakuqqa paymanda ch askin; ima nisitashqanda
28 ’Mudanaykipaqpis ¿imaraykutaq llakingillapaqa? maskaqqam paypiqa tarin; chay pungumbishina qayakuqqam
Yuyayllapa chay liryu tuktukunapi. Chaykunaqam mana ukuman yaykun.
trabajanllapachu, ni puchkakunllapachu. 29 Piru alliptam 9 ’¿Suq wambrayki tandata mañashuptinchu, suq rumita
niykillapa, chay ancha kapuq gubyirnu *Salumunqam qongiman? Manám. 10 ¿Ichu suq piskaduta mañashuptinqa, suq
maychika ancha shumaqta mudakushpapis, mana chay kulibrata qongiman? Manám. 11 Chaqa qamkuna malukuna
tuktukunashinaqa mudakurqanchu. 30 Yuyayllapapis kashpapismi, yach angillapa wambraykillapata allin kusaskunata
qewakunapaq. Chaykunaqam suq tyimpupaqlla kawsan. qoyta. Piru Taytanchiq Dyusqam qamkunamandaqa mas allin.
Chaymanda limpu chakiptinqam, rupachinapaqna balin. ¡Chaymi payman yumbay mañakuqtaqa ancha rin yanapaq!

14. 7 8 14
12 ’Qamkunaqam munangi, suqkuna allita rurashunambaq. kaskajupa sawambi. 25 Chaymandaqam ancha tamyaptin,
Chayshina munashpaqa, ashwan qamkuna allita ruray rriyukuna undaptin, ancha jwirti wayraptinqa, chay
paykunata. Chayshina rurashpaqam, ringi kumpliq *Muysis yach ayniyuqpa wasinqa mana bulakarqanchu, ancha allin
kamachikushqanda, *Dyuspaq rimaqkuna simyintuyuq kashqanrayku. 26 Piru kay nishqayta mana
yach achikushqandapis. kasuqqam suq tuntu runa aqokunap sawambi wasikuqshina.
27 Chaymandaqam ancha tamyaptin, rriyukuna undaptin,
Jisukristum suq kumparasyunda rurarqan kich ki punguwan ancha jwirtita wayraptin, chay tuntupa wasinqa limpu
(Lk. 13.24) bulakarqan.
13-14 Jisusqam kayshinapis yach achikurqan: 28 Chaykunata Jisus yach achikuptinqam, chay uyaqkunaqa
—Kay bidapiqam kan ishkay pungu, ishkay ñan. Suq pungu, suq ancha ispantashqata yuyarqanllapa: Jisusqam ancha
ñanqam ancha anchu, mana nima trabajuschu yaykunanchiq. yach ayniyuq, nishpa. 29 Chaqa Jisusqam ancha yach ayniyuq
Chaymi ancha achka runakuna, warmikuna chay punguta, chay kamachikuq kashpa, mana yach achikuqchu *Muysispa
ñanda riykanllapa. Piru chay anchu ñanmi rin apashuqllapa liyningunata yach achikuqkunashina.
infyirnuman, chaypi ushyakanaykillapa.
Kambismi suq pungu, suq ñan ancha kich ki ancha trabajus Jisusmi suq ismuykaq kwirpuyuq runata kach akachirqan
yaykunanchiq. Chayri allita yuyashpa, chay kich ki punguta (Mk. 1.40-45; Lk. 5.12-16)
8
yaykushpa, chay kich ki ñanda riy. Chaqa wakingunallam chay 1 Chay lumamanda Jisus uraman riptinmi, ancha achka
kich ki punguta chay kich ki ñanda maskashpa tarinllapa, mushuq runakuna, warmikuna ikinda rirqanllapa. 2 Chaypim suq
bidaman ch ayananllapa, tukuy tyimpu kawsananllapa. runa *ismuykaq kwirpuyuq shamushpa, ñawpambi
qonqorikushpa, nirqan:
Runakuna rurashqanda rikashpa, yach ashun: —Kamachikuq taytitu, yanapawayri. Chaqa qamqam
Allin runa ichu malu, nishpa munashpa kay qeshyayniymandaqa das atingi
(Lk. 6.43-44) kach akachiwayta, nishpa.
15 Jisusqam kayshinapis yach achikurqan: 3 Chaymi Jisusqa chay millanaypaq runapa sawanman
—Kwidakayllapa *Dyuspaq rimaq tukuqkunamanda. Chaqa makinda rurashpa nirqan:
paykunaqam rinllapa niq: “Noqaykunam Dyuspaq allip rimaqkuna —Munanim kach akachishuyta. Kanalitan kach akay,
kanillapa”, nishpa. Piru shunqonllapapiqam chay *lubu (ichu chay nishpa.
surru) wishata mikuqkunashina rinllapa kaq. Chayri allita Chayshina niptinllam, chay qeshyayqa limpu chingarqan.
kwidakayllapa yumbay chay mana baliq yach achikuqmanda, 4 Chaymi Jisusqa nirqan:
qamkunata ama pandachishunanllapa. 16 Kayshinam paykunataqa —Amakish pitapis nimata ningichu “Kayshinam
atingillapa riqsiyta: Dyuspaqchu allipta yach achikun ichu mana, kach akachiwarqan”, nishpaqa. Ashwan kuramanlla riy, pay
nishpaqa. Allita rurashpa kawsaptinllapaqam, ringillapa yach aq: rikashushpa nishunambaq: “Kach akashqanam kangi”, nishpa.
Alliptam Dyuspaq yach achikunllapa, nishpa. Piru chay Chaymandaqa apay ufrindaykita *
llullakuqkunaqam mana baliq yurakunashina. Chaqa shina, yumbay yach ananllapa: Chay runaqam
kashakunamandaqam mana tandanchiqchu *ubaskunata ichu kach akashqana, nishpa.
*iguskunata. 17 Yumbay allin yuraqam allindalla puqon. Piru chay
mana baliq yurapa puqoyninqam mana balinchu mikunapaqqa. Jisusmi suq kamachikuq suldadupa kriyadunda kach akachirqan
18 Chaqa chay allin yurakunaqam mana atinllapachu mana baliqta (Lk. 7.1-10)
puqoytaqa. Chayshinallam chay mana allin yurakunapis 5 Jisus ch ayaptin Kapirnawun llaqtamanmi, payman
maychikapis mana atinllapachu allinda puqoytaqa. 19 Chaymi shamurqan suq suldadu *rrumanu. Paymi achka
yumbay chay mana allinda puqoq yurakunataqa kuchushpa suldadukunapa kamachikuqnin karqan. Chay kamachikuq
wichukunllapa ninaman. Chayshinallam Tayta Dyusqa rin ruraq suldadupa suq ancha kuyashqan kriyadunmi qeshyaq karqan.
chay llullakuqkunataqa. 20 Chaymi niykillapa, Chaymi chay suldaduqa qemikashpa, Jisusta kayshina
taqam atingillapa riqsiyta, ima laya kashqanllapata, allita ichu rruqarqan:
mana allita ruraptinllapa, nishpa. 6 —Kamachikuq Taytitu, kriyaduymi wasiypi ancha qeshyaq
kamapi. Mananam atinchu kuyuyta. Kanan nanaywanmi
Dyusta mana kasuqkunatam Jisusqa rin niq: ancha padisin, nishpa.
“Manam riqsiykichu”, nishpa 7 Chaymi Jisusqa nirqan:
(Lk. 13.25-27) —Rishaqri kach akachiq, nishpa.
21 Jisusqam kayshinapis yach achikurqan: 8 Chaymi chay kamachikuq suldaduqa nirqan:
—Yumbay niwaqkuna: “Kamachikuq Siñursitu, Kamachikuq —Kamachikuq Taytitu, qamkuna *isrraylinukuna ningillapa:
Siñursitu”, nishpaqam, mana rinllapachu yaykuq syilumanqa. Manam balinchu suq isrraylinu yaykunambaq suq furastiru
Chaqa Taytay Dyus nishqandaqam mana kasushqallapachu. runapa wasinman, nishpa. Ancha pudirniyuqmi kangi. Chayri
Piru Taytay Dyusta kasuqkunam paywan, noqawan rinllapa kamachikuylla, chay kriyaduy kach akanambaqqa.
kawsaqqa. 22 Chaymi chay jwisyu diyapiqa achka rinllapa Chayshinallam kach akanqa. 9
niwaq: “¡Kamachikuq Siñursitu, Kamachikuq Siñursitu, qamba kunata kasuni. Chayshinallam suldaduykunapis ima nishqayta
shutikita myintashpam yach achikurqayllapa! ¡Shutikita kasuwanllapa. Suqninda “riy”, niptiyqam, rin. Suqta
myintashpam, *dyablukunata qatirqayllapa! ¡Shutikita “shamuy”, niptiyqam, shamun. Kriyaduykunata “kayta ruray”,
myintashpam, achka milagrukunata rurarqayllapa!” nishpa. niptiyqam, ruran. Chaymi yach ani: Rimaptikillam,
23 Chayshina niwaptinllapaqam, noqaqa rini niq: “Manam kriyaduyqa das rin kach akaq, nishpa.
nunka riqsishushqallapachu kani. Qamkuna mana alli 10 Chayshina niqta uyashpaqam, Jisusqa ispantashpa,
ruraqkunaqa akrakayllapa noqamanda.” kushikushpa, chay pullan riqkunata nirqan:
—¡Kay furastiru runaqam ancha shumitaqta kuntistawan!
Runakunapa bidanllapam ishkay laya wasishina ¡Alliptam niykillapa, kay *nasyunninchiq *Isrrayilpiqam mana
(Mk. 1.22; Lk. 6.47-49) ni suq runata tarishqachu kani kay ancha yuyakuq furastiru
24 ’Kay nishqayta kasuqqam suq ancha yach ayniyuq runatashinaqa! 11 Chaymi niykillapa,
runashina. Chay yach ayniyuqqam wasinda rurarqan manda achka furastirukuna Dyuspi kriyishpaqam, chay unay

15. 15 8 9
agwilunchiq *Abrajanwan, *Isakwan, *Jakubuwan pulla 26 Chaymi Jisusqa nirqan:
tiyashpa, rinllapa mikuq Dyuswan syilupi. 12 Piru achka llaqta —¿Imaraykutaq ancha manchangillapa? Qamkunaqam
masinchiq isrraylinukunataqam (noqapi mana mana allitachu noqapi yuyakungillapa.
kriyishqanrayku), sawa tutayaqman rinllapa wichukuq. Chayshina nishpaqam, Jisusqa atarishpa, chay wayrata
Chaypiqam ancha padisishqanrayku waqashpa kirunllapata yakuta jwirtita rimashpa, kamachishpa, limpu qasillachirqan.
rinllapa qech yachiq. 27 Chaymi ancha ispantashqata nirqanllapa:
13 Chayshina nishpaqam, Jisusqa chay kamachikuq —¿Ima laya runataq kay Siñurninchiq Jisusqa? Rikay,
suldadutaqa nirqan: kamachiptinlla, yakuqa wayrawan kasushpa qasillarqan,
—Riyna. Kriyishqaykishinam rin kaq, nishpa. nishpa.
Chay nishqan urasllam kriyadunqa kach akarqanna.
Dyabluwan lukuyashqa runakunam Jisusman shamurqanllapa
Jisusmi Pidrupa swigranda kach akachirqan (Mk. 5.1-20; Lk. 8.26-39)
(Mk. 1.29-31; Lk. 4.38-39) 28 Jisus chay ancha *atun qoch ata pasashpam, ch ayarqan
14 Suqdiyam Jisusqa Pidrupa wasinman shamushpa, Pidrupa Gadara lugarman. Chayshina ch ayaptinmi, pantyunmanda
swigranda tarirqan jibriwan qeshyaq kamapi kaqta. 15 Chaymi ishkay lukukuna shamurqanllapa Jisusta tinguq. Chay
Jisus chay warmita makinmanda piskaptinlla, chay lukukunapa ukumbiqam *dyablukunapa ispiritunguna
jibrimandaqa das kach akarqan. Chaymandaqam atarishpana, kashqanrayku, ancha wapukuna karqan. Kanan chay
paykunata qararqan. lukukuna ñambi kaptinllapaqam, mana pipis atirqanllapachu
pasayta. 29 Chaymi Jisusman ch ayashpaqa, chay lukukunaqa
Jisusmi achka qeshyaqkunata kach akachirqan kayshina qayach akurqan:
(Mk. 1.32-34; Lk. 4.40-41) —Qam Jisus Dyuspa Churinqa, ¿imapaqtaq mitikungi
16 Amsayaykaptinnam *dyablukuna kamachishqan noqaykunamanqa?
runakunata, warmikunata Jisusman apamurqanllapa. Chaymi llapa, manaraq jwisyu diya ch ayamuptin? nishpa.
payqa dyablukunata “Lluqshiy” niptinlla, chay 30 Chay kaykashqanllapa sirkambiqam runakuna achka
runakunamanda lluqshirqanllapa. Kach akachirqanmi yumbay kuchikunata michiykarqanllapa. 31 Chaymi chay dyablukunaqa
chay apamushqan qeshyaqkunatapis. 17 Chayshinaqam karqan Jisusta ancha rrugarqanllapa:
*Dyuspaq rimaq *Isayiyas kayshina iskibrishqan —Noqaykunata qatiwashpaqar, yush ayku dijaway, waq
kumplinambaq: “Paymi tukuy laya nanayninchiqmanda kuchikunaman yaykunayllapa, nishpa.
kach akachiwashqa kanchiq”, nishpa. l 32 Chaymi Jisusqa paykunata nirqan:
—Mayá, riyllapa waq kuchikunaman, nishpa.
Jisustam munarqanllapa sigiyta Chayshina niptinmi, chay dyablukunaqa chay
(Lk. 9.57-62) runakunamanda lluqshishpa, rirqanllapa chay
18 Suq diya Jisusman ancha achka runa tandakaptinmi, kuchikunamanna. Chaymi chay kuchikunaqa das lukuyashpa,
ch awpinllapapina kashpa, *yach akuqningunata nirqan: qaqamanda chay ancha *atun qoch aman yumbay seqashpa,
—Aku pasaq kay ancha *atun qoch apa waq chimba yakupi ch uqashpa, limpu wañurqanllapa.
ladunman, qamkunawanlla kanaypaq, nishpa. 33 Chaymi chay kuchikunata michiqkunaqa ancha
19 Chayshina niptinmi, suq runa *Muysispa liyningunata manchashpa, kallpaylla rirqanllapa Gadara llaqtaman
yach achikuqqa qemikashpa, Jisusta nirqan: abisakuq. Ch ayashpaqam nirqanllapa:
—Yach achikuq Taytitu, maytapismi qamwanna munani —Jisusqam chay ishkay lukukunataqa kayshina
riyta, nishpa. kach akachirqan, nishpa.
20 Chaymi Jisusqa nirqan: 34 Chaymi yumbay chay gadarinukuna manchashpa, Jisus
—Surrukunam mach ayniyuqkuna. Pishqokunam kaykashqanman shamushpa nirqanllapa:
kamachayuqkuna. Piru noqa Dyusmanda shamuq runa —Jisus, yush ayku kay llaqtamandaqa riyna suq laduman,
kashpapismi, mana nima wasiyuqchu kani samanaypaqqa. nishpallapa.
(Chayri yach akuqniy kashpaqa, qambis noqashina ancha ringi
Jisusmi suq runa wañushqashina kwirpuyuqta kach akachirqan
padisiq.)
21 Chaymandaqam suq yach akuq masiy nirqan: (Mk. 2.1-12; Lk. 5.17-26)
9
—Taytitu, dijawayri puntata rinaypaq taytayta pambaq. 1 Chayshina niptinllapaqam, Jisusqa *yakupi puriq
Pambashpaqam qamwanna rini puriq, nishpa. barkuman yaykushpa, pasarqan suq ladu chimbaman
22 Chayshina niptinmi, Jisusqa nirqan: llaqta Kapirnawunman. 2 Chaymi chaypina kaykaptinqa,
—Mas allim noqawan purinayki. Chaqa noqapi mana runakuna ch ayarqanllapa suq runa *wañushqashina
kriyiqkunaqam wañushqakunashina. Chayri shamuyna kwirpuyuqta parapi apamushpa. Chaymi Jisusqa yach ashpa:
noqawan purinayki. Taytayki wañuptinqam, chay wañushqa Chay runakunam noqapi ancha yuyakunllapa, nishpaqa, chay
laya aylluykikunana pambanqa, nishpa. runa wañushqashina kwirpuyuqta nirqan:
—Ijitu, ama llakiychu. Noqam uchaykikunamanda
Jisusmi wayrata yakuta qasillachirqan pirdunayki, nishpa.
(Mk. 4.35-41; Lk. 8.22-25) 3 Chayshina Jisus niptinqam, *Muysispa liyningunata wakin
23 Jisusmi yach akuqningunawan *yakupi puriq barkupi rishpa, yach achikuqkuna uyashpa, kayshina yuyarqanllapa: Kay
chay ancha *atun qoch ata pasaykarqanllapa. 24 Piru yakupa runaqam Dyusshina yanqa tukushpa, Tayta Dyusta burlaykan,
ch awpimbi kaykaptinllapam, ancha jwirtitana wayrarqan. nishpa. 4 Chaymi Jisusqa yuyashqanllapata yach ashpa,
Chaymi yakuqa ancha maqchikamushpa undaykarqanna chay paykunata nirqan:
barkumanqa. Chayshina kaykaptinqam, Jisusqa puñuykarqan. —
25 Chaymi paykunaqa Jisusta rikch achishpa, nirqanllapa: llapa? 5 Mayá, ¿imataq mas trabajus ruranaypaq, ichu
—¡Ay, Taytitu, washawayllapa! ¡Seqaykanchiqnam ninaypaq: “Uchaykikunatam pirdunayki” ichu ninaypaq:
yakuman! nishpa. “Kach akachiykim; atarishpa, riy” nishpa? 6 Mayá, kayta
l 8.17 [Isaías 53.4]

16. 9 16
rikachishqayki yach anaykillapa: Tayta Dyus Jisusta *Isrraylinukunapa chay unay kustumbringunaqam chay mawka qara
pudirniyuqta rurashqa, kay mundupi runakunata taligashina. Chaymi mana balirqanchu taqllunanllapa Jisuspa mushuq
uchangunamanda pirdunanambaq, nishpa. duktrinangunata chay mawka kustumbrikunawanqa.]
Chaymandaqam Jisusqa chay runa wañushqashina
kwirpuyuqtaqa nirqan: Jisusmi suq warmita kach akachishpa,
—Atarishpa, paraykita apashpa, riyna wasikiman, nishpa. suq chinata kawsachimurqan
7 Chaymi chay runaqa das atarishpa, kach akashqana rirqan (Mk. 5.21-43; Lk. 8.40-56)
wasinman. 8 Chay milagruta ruraptinqam, chay rikaqkunaqa 18 Chayshina Jisus rimaykaptinmi, ch ayamurqan suq runa.
ispantashqata Dyusta kayshina ancha alabarqanllapa: Chay runaqam isrraylinukunapa suq kamachikuqnin karqan.
—Dyusilupagi, Taytitu, pudirnikitam qoshqa kangi chay Payqam Jisuspa ñawpambi qonqorikushpa, kayshina ancha
runakunata, nishpa. rruqarqan:
—Taytitu, chinitaymi kanalitan wañurqanna. Yush ayku aku
Jisusmi Matiyuta akrarqan, yach akuqnin kanambaq kawsachinayki. Chaqa kriyinim: Makikita sawambi ruraptikim
(Mk. 2.13-17; Lk. 5.27-32) kawsarinqa, nishpa.
9 Jisusqam chay kashqanmanda shamuqshinaqa, noqa 19 Chaymi Jisusqa “Arí”, nishpa, chay lugarmanda
Matiyuta rikawarqan kuntribusyun kubrakunay dispachuypi lluqshishpa, noqaykuna yach akuqningunawan chay
tiyaykaqta. Chaymi niwarqan: runawanna rirqayllapa.
—Shamuy. Aku noqawan, nishpa. 20-21 Chaymi ñanda riykaptiyllapaqa, suq warmipis noqaykunawan
Chaymi noqaqa chay urasna paywan rirqay. riykarqan. Chay warmitaqam dusi wata tukuyta yawar mana
10 Chaymandaqam Jisus noqaykuna *yach akuqningunawan dijashqachu karqan. Chaymi yuyarqan: Jisuspa kapamba manyanda
wasiypi mikuykaptiyllapa, wakin *kuntribusyunda kubrakuq llamkashpallam kach akashaq, nishpa. Chayshina yuyashpa,
masiykuna, suq laya uchayuq runakunapis ch ayamushpa, manchashpapismi, chay warmiqa ikinda riqshina Jisuspa kapamba
pullayllapana tiyarqanllapa. 11 Chaymi wakin *farisiyu manyanda ashlita llamkarqan. 22Chayshina llamkaptinmi, Jisusqa
duktrinayuqkunaqa chayta rikashpa, noqaykuna Jisuspa ikinman tikrakashpa, chay warmita chapashpa nirqan:
yach akuqningunata niwarqanllapa: —Ijita, ama manchashpachu, animakay. Noqapi allita
—¿Imaraykutaq Jisusqa chay millanaypaq kuntribusyunda yuyakushqaykiraykum kach akashqana kangi, nishpa.
kubrakuqkunawan, chay suq laya mana baliqkunawanqa Chaymi chay urasmandapacha chay warmiqa
mikuykan? nishpa. kach akarqanna.
12 Chaymi Jisusqa chayshina niqta uyashpaqa, nirqan: 23 Chaymandaqam Jisusqa chay kamachikuq runapa
—Mana qeshyaqkunaqam mana munanchu ambikuqtaqa. wasinman ch ayashpaqa, rikarqan runakunata, warmikunata
Qeshyaqkunallam munan ambikuqtaqa. 13 (Kay kunyalla waqaykaqta, awtirukunatapis. 24 Chaymi Jisusqa
uchayuqkunam qeshyaqkunashinaqa.) Chaymi paykunata paykunata nirqan:
washaq shamushqaqa kani. Manam shamushqachu kani chay —Ashuyllapa. Manam wañushqachu chinitaqa.
allin tukuqkunata washaq. Chayrayku yach akuyllapa Puñuykanllám, nishpa.
*Dyuspa Santu Librumbi kayshina nishqanda: “Noqaqam Chaymi chay uyaqkunaqa Jisusta asiparqanllapa.
munani llakipakuqkuna kanaykillapa. Chaymi qamkuna 25 Chaymandaqam chay asipaqkunataqa ukumanda sawaman
suqkunata mana llakipaptikiqa, mana munanichu surqoshpa, Jisusqa uku wasiman yaykurqan. Chaymandaqam
ufrindaykillapata qowashpa adurawanaykiqa”, nishpa.m chay almataqa makinmanda piskaptin, das kawsamushpa,
shayarqan. 26 Chaymi chay milagruta rurashqambaqqa,
Jisustam ayunupaq tapurqanllapa Jisuspa famanqa tukuy mayta shikwakarqan.
(Mk. 2.18-20; Lk. 5.33-35)
14 *Jwan Jisusmi ishkay sarkukunata chapachirqan
Shutichikuqpa yach akuqningunam Jisusman
qemikarqanllapa, kayshina tapunambaqllapa: 27 Chay Jayrupa wasinmanda Jisuswan riykaptiyllapam,
—Taytitu, noqaykuna Jwanda kasuqkunaqam ayunanillapa. ishkay sarkukuna ikiyllapata rirqan, ancha jwirtita
Yumbay chay *farisiyu duktrinayuqpismi ayunanllapa. qayakushpa:
¿Imaraykutaq qamba yach akuqnikikunaqa mana —¡Unay *Dabidpa Karu Willkan, yush
ayunanllapachu? nishpa. llapa! nishpa. [Nuta: “Dabidpa Karu Willkanmi” munan niyta: “Dyus
15 Chaymi Jisusqa paykunata nirqan: Akrashqan Washadur”, nishpa.]
—Mayá, suq runa kasaraykaptinqachuraq, yanasunguna 28 Chaymandaqam Jisusqa suq wasiman ch ayashpa, ukuman
(yanasanguna) chaypi pullan kaykaptin, ¿ayunanmanllapa? yaykuptinqa, chay ishkay sarkukunapis ikinda yaykurqan.
Manám. Chayshinallam kay yach akuqniykunaqa noqawan Chaymi Jisusqa paykunata tapurqan:
kashpaqa, kushikuykanllapa. Chaymi manaraq —¿Qamkunaqachu kriyingi: Jisusmi atin kach akachiwayta?
ayunanllapachu. Piru suq diyam (ch iqniwaqkuna) nishpa.
paykunamanda rinllapa akrawaq. Paykunaqam nirqan:
raqmi, paykunapis rinllapa ayunaq. —Arí, Taytitu, nishpa.
16 ’Manam pipis mawka mudanandaqa mushuq rritasuwanqa 29 Chaymi Jisusqa ñawinllapata llamkashpa, nirqan:
rrimindanchu, ¿manachu? Chayshina ruraptinqach i, chay —Qamkuna kriyishqaykishina kanqa, nishpa.
mushuq rritasuqa qendishpa, ashwamba llikinman chay 30 Chayshina niptinllam, paykunapa ñawingunaqa ancha
mawka mudanataqa. 17 Chayshinallam llullu *binutapis mana klarutana rikakurqanllapa. Chaymandaqam Jisusqa paykunata
wichunchiqchu mawka *qara taligamanqa. Chaqa chay llullu nirqan:
binuqash qarwashpa, chay mawka qara taligata —Amakish pitapis parlachingillapachu kay rurashqaypaqqa,
pach yachinman. Chayshinam pulla qesachakanman binuwan nishpa.
qara taligaqa. Chaymi llullu binutaqa mushuq qara taligaman 31 Piru paykunaqam chay wasimanda lluqshishpa, waqman
wichunchiq, ama ni binu ni taliga qesachakanambaq. [Nuta: kaymanna rishpa, yumbayta parlachirqan:
Jisuspa chay mushuq yach achikushqanqam chay llullu binushina. —Jisusmi kach akachiwashqa, nishpa.
m 9.13 [Oseas 6.6]

17. 17 9 10
kach akachiyllapa. Wañushqakunatapis kawsachiyllapa.
Jisusmi suq muduta kach akachirqan *Dyablukunatapis runakunamanda, warmikunamanda
32 Chayshina riykaptiyllapam, wakin runakunaqa suq qatiyllapa. Chaqa qamkunataqam dibaldilla pudirniyuqta
muduta apamurqanllapa Jisusman. Chaqa *dyablupa rurashushqallapa kani. Chayri qamkunapis chay
*ispiritunmi chay runapa kwirpunman yaykushpa, pudirniywanqa yumbayta yanapayllapa, ama nimata
muduyachishqa karqan. 33 Chaymi Jisus chay dyabluta kubrashpachu.
runamanda qatiptinqa, atirqanna rimayta. Chaymi chayta 9 ’Chayshinalla riyllapa. Amakish ñannikipaqqa
rikaqkuna ancha ispantashqata nirqanllapa: apangillapachu *uruta, ni qellayta ni kubrimanda
—¡Manakish nunka kay Jisus rurashqandashinaqa qellaykunatapis bulsikuykipiqa. 10 Amar ni alfurjata ni
rikashqallapachu kanchiq kay *Isrrayilpiqa! nishpa. llanqeta ni burdunda apayllapachu. Mudanaykitapis
34 Piru *farisiyu duktrinayuqkunaqam chayta rikashpaqa, suqsitutalla apayllapaqa. Chaqa suqkunata yach achiptiki,
Jisusta kuntrashpa, nirqanllapa: kach akachiptikiqam, alli paykuna qamkunata
—Dyablukunapa kamachikuqnin yanapaptinmi, Jisusqa qarashunambaq. Manchu suq trabajaqqa dirichuyuq, pagunda
chay dyablukunata runakunamanda atin qatiytaqa, nishpa. ch askinambaq.
11 ’Chayri suq llaqtaman ichu suq kasiriyuman ch ayashpaqa,
Kusichaqam achka maskayllapa suq allin runata, chaypi paywan kidanaykillapa,
35 Chaydiyakunapim Jisusqa ancha achka llaqtakunaman, chay llaqtamanda rinaykillapa diyakaman. 12 Suq wasiman
kasiriyukunaman rirqan yach achikuq. Chaymi *sinaguga ch ayashpaqar, shumaqta napaykushpa, Dyusman
wasikunapi *Dyuspa shumaq nutisyangunata mañakuyllapa, chay wasipi tiyaqkunata yanapanambaq.
yach achikushpa, nirqan: 13 Chay wasipa dwiñun shumaqta qamkunata
—Taytanchiq Dyusmi dasna rin shamuq, shumaqta ch ayachishuptinqa, masta mañakuyllapa paykunapaq. Piru
kamachikunambaq, nishpa. qamkunata fyirusyashuptinqa, paykunapaqqa amana
Chayshina yach achikushpam, tukuy laya qeshyaqkunata mañakuyllapachu. Chaqa Dyusqam mana rinchu yanapaq
kach akachirqan. 36 Chaymandaqam Jisusqa ancha achka paykunataqa. 14 Chayshina mana munaptinllapa chay wasiman
ch ayamuqkunata rikashpa, ancha llakiparqan. Chaqa chay ch ayachishuyta ni uyashuytaqa, chay wasimanda ichu chay
ch ayamuqkunaqam ancha shaykushqa, wichukudu mana llaqtamandaqa das lluqshishpa, riyllapa suq ladumanna.
michidurniyuq wishakunashina karqanllapa. 37 Chaymi payqa Ch akikillapamanda pulbuta ch apsiy, chay llaqtapi tiyaqkuna
noqaykuna *yach akuqningunata niwarqanllapa: yach anambaq: Chay yach achikuqkunaqam manana
—Alliptam niykillapa, chay achka maskawaqkunaqam kwintayuqchu noqanchiqkunawanqa, nishpa. 15 Alliptam
ancha achka kusichashina. Piru kusichadurkunaqam ashlitalla niykillapa, jwisyu diyapiqam chay mana ch askishuqkunataqa
kanchiqllapa. 38 Tayta Dyusmi chay kusichapa dwiñun. Chayri ancha yuta rinllapa kastigaq, maski chay ancha uchayuq
payman mañakuyllapa, mas kusichadurkunata runakuna *Sudumapi, Gumurrapi tiyaqkunamanda.
numbranambaq, yanapawananchiqllapa, yumbayta
Jisusmi nirqan: “Rinllapam qesachashuq”, nishpa
yach achinanchiq, Dyuspi kriyinanllapa, nishpa.
(Mk. 13.9-13; Lk. 21.12-19)
Jisusmi yach akuqningunamanda dusita akrarqan, 16 Jisusqam niwarqanllapapis:
apustulninguna kanambaq —¡Alliptam niykillapa! Uñitakunata ancha atun
(Mk. 3.13-19; Lk. 6.12-16) surrukunapa ukunda kach aykaymanshinam, qamkunataqa
10
1 Jisusmi yumbay chay *yach akuqninmanda dusi kach ayki, chay malu runakunapa ukunda rinaykillapa. Chayri
runakunata akrawashpa, pudirniyuqkunata ancha sabidu kayllapa kulibrashina, yumbayta allita
rurawarqanllapa, atinayllapa runakunamanda *dyablukunata yanapanaykillapa. Piru ancha allin mana nimata dañachikuq
qatiyta, tukuy laya nanaywan kaqkunata atinayllapa palumitashinar kayllapa. 17 Allita yuyashpa, kwidakashpa
kach akachiyta. [Nuta: Chay dusi akrashqangunaqam “*apustulkuna” puriyllapa. Chaqa chay wapu runakunam prisushushpa,
shutirqanllapa.] awturidarkunapa ñawpambi rinllapa dimandashuq.
2 Chay dusi apustulkunaqam kaykuna karqayllapa: puntatam Rinllapapismi asutishuqllapa *sinaguga wasikunapi. 18 Kanan
Simun; payllam Pidrupis shutin; chay Pidrupa masan Andris, noqapi kriyiptikiqam, *pri ktukunaman, gubyirnukunaman
Sibidiyupa churinguna *Jakubuwan *Jwan, 3 Filipi, Bartulu rin apashuqllapa. Chaymi qamkunaqa chay awturidarkunapa
(payllam Natanayilpis shutin), Tumas. Suqqam noqa Matiyu. ñawpambi, chay mana isrraylinu kaqkunapa ñawpambipis
Unaymi noqaqa *kuntribusyunda kubrakuq karqay. Suqqam noqapaq ringillapa yach achikuq. 19 Chayri awturidarkunaman
Al yupa churin Jakubu. ; qamkunata apashuptinqa, ama llakiyllapachu: ¿Imataraq
shutin. 4 Suqqam suq Simun. Payqam isrraylinu *Kananista rimashaq? nishpaqa. Chaqa prisushuptinllapaqam, chay uras
partidumanda karqan. Suqqam *Judas Iskaryuti. Chay Judas Dyus kikin rin yanapashuqllapa, shumaqta paypaq
Iskaryutim Jisusta intrigakurqan chay kuntraqkunamanqa. yach achikunayki. 20 Chaqa chay uraspiqam manana
qamkunallachu ringillapa yach achikuqqa. Ashwanmi Dyuspa
Jisusmi chay dusi apustulningunata kach arqan, *Santu Ispiritun qamkunapi kashpa, rin yanapashuq,
paypaq yach achikunanllapa shumaqta rimanayki.
(Mk. 6.7-13; Lk. 9.1-6) 21 ’Wakingunaqam chay tyimpupi masanda rinllapa intrigakuq
5 Jisusmi noqaykuna dusi *yach akuqningunata manaraq wanchinambaqllapa. Wakin taytaqam wambranda rin intrigakuq.
kach awashpa, kayshina kunawarqanllapa: Wakin wambrangunaqam taytanda mamanda kuntrashpa, rinllapa
—Amakish chay suq *nasyungunamanqa ringillapachu. intrigakuq wanchinambaqllapa. 22
Amakish chay *prubinsya *Samaryamambis ringillapachu. raykum, achka runakuna qamkunata rinllapa ch iqnishuq.
6 Ashwan riyllapa llaqta masinchiq *isrraylinukunamanlla. Chayshina padisishpa, noqapi mana shaykuq yuyakuptikillapa
Chaqa paykunaqam chingashqa wishakunashina wañunayki diyakamanqam, rini washashuq. 23 Chayri suq llaqtapi
puriykanllapa. 7 Chayri niyllapa: “Taytanchiq Dyusmi kay qamkunata qesachashuptinqa, suq llaqtaman mitikayllapa. Chaqa
tyimpupi qallariykan shumaqta kamachikuq”, nishpa. alliptam niykillapa, qamkuna manaraq yach achikuptiki kay
8 Chayshina yach achikushpaqar, qeshyaqkunata *Isrrayilpa yumbay llaqtangunapim, noqaqa *Dyusmanda Shamuq
kach akachiyllapa. Chay *ismuykaq kwirpuyuqkunatapis Runa rini kutimuq.