1. ๑
ความนํา
กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๔๔ ใหเปน
หลักสูตรแกนกลางของประเทศ โดยกําหนดจุดหมาย และมาตรฐานการเรียนรูเปนเปาหมายและกรอบ
ทิศทางในการพัฒนาคุณภาพผูเรียนใหเปนคนดี มีปญญา มีคุณภาพชีวิตที่ดีและมีขีดความสามารถ ใน
การแขงขันในเวทีระดับโลก ( กระทรวงศึกษาธิการ, ๒๕๔๔) พรอมกันนี้ไดปรับกระบวนการพัฒนา
หลักสูตรใหมีความสอดคลองกับเจตนารมณแหงพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และ ที่
แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ที่มุงเนนการกระจายอํานาจทางการศึกษาใหทองถิ่นและ
สถานศึกษาไดมีบทบาทและมีสวนรวมในการพัฒนาหลักสูตร เพื่อใหสอดคลองกับสภาพ และ ความ
ตองการของทองถิ่น ( สํานักนายกรัฐมนตรี, ๒๕๔๒ ) จากการวิจัย และติดตามประเมินผลการใช
หลักสูตรในชวงระยะ ๖ ปที่ผานมา ( สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา, ๒๕๔๖ ก., ๒๕๔๖ ข.,
๒๕๔๘ ก., ๒๕๔๘ ข.; สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, ๒๕๔๗; สํานักผูตรวจราชการและติดตาม
ประเมินผล, ๒๕๔๘; สุวิมล วองวาณิช และ นงลักษณ วิรัชชัย, ๒๕๔๗; Nutravong, ๒๐๐๒;
Kittisunthorn, ๒๐๐๓) พบวา หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๔๔ มีจุดดีหลายประการ
เชน ชวยสงเสริมการกระจายอํานาจทางการศึกษาทําใหทองถิ่นและสถานศึกษามีสวนรวมและมีบทบาท
สําคัญในการพัฒนาหลักสูตรใหสอดคลอง กับความตองการของทองถิ่น และมีแนวคิดและหลักการใน
การสงเสริมการพัฒนาผูเรียนแบบองครวมอยางชัดเจน อยางไรก็ตาม ผลการศึกษาดังกลาวยังไดสะทอน
ใหเห็นถึงประเด็นที่เปนปญหาและความ ไมชัดเจนของหลักสูตรหลายประการทั้งในสวนของเอกสาร
หลักสูตร กระบวนการนําหลักสูตร สูการปฏิบัติ และผลผลิตที่เกิดจากการใชหลักสูตร ไดแก ปญหาความ
สับสนของผูปฏิบัติในระดับสถานศึกษาในการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา สถานศึกษาสวนใหญกําหนด
สาระและผลการเรียนรู ที่คาดหวังไวมาก ทําใหเกิดปญหาหลักสูตรแนน การวัดและประเมินผล
ไมสะทอนมาตรฐาน สงผลตอปญหาการจัดทําเอกสารหลักฐานทางการศึกษาและการเทียบโอนผล
การเรียน รวมทั้งปญหาคุณภาพ ของผูเรียนในดานความรู ทักษะ ความสามารถและคุณลักษณะที่พึง
ประสงคอันยังไมเปนที่นาพอใจ นอกจากนั้นแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ ๑๐
( พ.ศ. ๒๕๕๐ – ๒๕๕๔) ไดชี้ใหเห็นถึงความจําเปนในการปรับเปลี่ยนจุดเนนในการพัฒนาคุณภาพคน
ในสังคมไทยให มีคุณธรรม และมีความรอบรูอยางเทาทัน ใหมีความพรอมทั้งดานรางกาย สติปญญา
อารมณ และศีลธรรม สามารถกาวทันการเปลี่ยนแปลงเพื่อนําไปสูสังคมฐานความรู ไดอยางมั่นคง แนว
การพัฒนาคนดังกลาวมุงเตรียมเด็กและเยาวชนใหมีพื้นฐานจิตใจที่ดีงาม มีจิตสาธารณะ พรอมทั้งมี
สมรรถนะ ทักษะและความรูพื้นฐานที่จําเปนในการดํารงชีวิต อันจะสงผลตอการพัฒนาประเทศแบบ
ยั่งยืน (สภาพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ, ๒๕๔๙) ซึ่งแนวทางดังกลาวสอดคลองกับนโยบายของ
กระทรวงศึกษาธิการในการพัฒนาเยาวชนของชาติเขาสูโลกยุคศตวรรษที่ ๒๑ โดยมุงสงเสริมผูเรียนมี
คุณธรรม รักความเปนไทย ใหมีทักษะการคิดวิเคราะห สรางสรรค มีทักษะดานเทคโนโลยี สามารถ
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

2. ๒
ทํางานรวมกับผูอื่น และสามารถอยูรวมกับผูอื่นในสังคมโลกไดอยางสันติ (กระทรวงศึกษาธิการ,
๒๕๕๑) จากขอคนพบในการศึกษาวิจัยและติดตามผลการใชหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช
๒๕๔๔ ที่ผานมา ประกอบกับขอมูลจากแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ ๑๐ เกี่ยวกับ
แนวทางการพัฒนาคนในสังคมไทย และจุดเนนของกระทรวงศึกษาธิการใน การพัฒนาเยาวชนสูศตวรรษ
ที่ ๒๑ จึงเกิดการทบทวนหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๔๔ เพื่อนําไปสูการพัฒนา
หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ที่มีความเหมาะสม ชัดเจน ทั้งเปาหมายของ
หลักสูตรในการพัฒนาคุณภาพผูเรียน และกระบวนการนําหลักสูตรไปสูการปฏิบัติในระดับเขตพื้นที่
การศึกษาและสถานศึกษา โดยไดมีการกําหนดวิสัยทัศน จุดหมาย สมรรถนะสําคัญของผูเรียน
คุณลักษณะอันพึงประสงค มาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดที่ชัดเจน เพื่อใชเปนทิศทางในการจัดทํา
หลักสูตร การเรียนการสอนในแตละระดับ นอกจากนั้นไดกําหนดโครงสรางเวลาเรียนขั้นต่ําของแตละ
กลุมสาระการเรียนรูในแตละชั้นปไวในหลักสูตรแกนกลาง และเปดโอกาสใหสถานศึกษาเพิ่มเติมเวลา
เรียนไดตามความพรอมและจุดเนน อีกทั้งไดปรับกระบวนการวัดและประเมินผลผูเรียน เกณฑการจบ
การศึกษาแตละระดับ และเอกสารแสดงหลักฐานทางการศึกษาใหมีความสอดคลองกับมาตรฐานการ
เรียนรู และมีความชัดเจนตอการนําไปปฏิบัติ
ดวยเหตุผลดังกลาวขางตนการจัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียนจะตองมีการพัฒนาและปรับปรุงให
เหมาะสมโดยมุงเนนให กิจกรรมพัฒนาผูเรียนของสถานศึกษาเปนกิจกรรมที่ใหผูเรียนเปนผูปฏิบัติจริง
โดยการศึกษา วิเคราะห วางแผน ปฏิบัติตามแผน การทํางานเปนกลุม และประเมินผลเพื่อปรับปรุง
พัฒนาอยางตอเนื่องตามลักษณะความพรอม ความตองการ และความเปนไปไดในการปฏิบัติตามดุลย
พินิจของสถานศึกษาและมีการกํากับดูแลอยางจริงจัง
ความหมายของกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
กิจกรรมพัฒนาผูเรียนเปนกิจกรรมที่จัดอยางเปนระบบ ประกอบดวย รูปแบบ กระบวนการ
วิธีการที่หลากหลาย ใหผูเรียนไดรับประสบการณจากการปฏิบัติจริง มีความหมายและมีคุณคาในการ
พัฒนาผูเรียนทั้งดานรางกาย จิตใจ สติปญญา อารมณและสังคม มุงสรางเสริมเจตคติ คุณคาชีวิต
ปลูกฝงคุณธรรมและคานิยมที่พึงประสงค สงเสริมใหผูเรียนรูจักและเขาใจตนเอง สรางจิตสํานึกใน
ธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ปรับตัวและปฏิบัติตนใหเปนประโยชนตอสังคม ประเทศชาติ และดํารงชีวิต
ไดอยางมีความสุข
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

3. ๓
จุดมุงหมายของกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
กิจกรรมพัฒนาผูเรียนมีจุดมุงหมายเพื่อใหผูเรียน ไดรับการพัฒนา ดังนี้

1. พัฒนาองครวมของความเปนมนุษยใหครบทุกดาน ทั้งรางกาย สติปญญา อารมณ และสังคม
2. พั ฒนาความสามารถของตนเองตามศัก ยภาพ โดยมุงเน นเพิ่ มเติ มจากกิ จกรรมที่ไ ด จัด ให
ผูเรียนเรียนรูตามกลุมสาระการเรียนรูทั้ง 8 กลุม
3. เข า ร ว มและปฏิ บั ติกิ จ กรรมที่ เ ลื อ กตามความถนั ด และความสนใจของตนเองหลั ก การจั ด
กิจกรรมพัฒนาผูเรียน
กิจกรรมพัฒนาผูเรียนมีหลักการจัดดังนี้
1. มีการกําหนดวัตถุประสงคและแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจนและเปนรูปธรรม
2. จัดใหเหมาะสมกับ วัย วุฒิภาวะ ความสนใจ ความถนัด และความสามารถของผูเรียนและ
วัฒนธรรมที่ดีงาม
3. บูรณาการวิชาการกับชีวิตจริง ใหผูเรียน ไดตระหนักถึงความสําคัญของการเรียนรูตลอดชีวิต
และรูสึกสนุกกับการใฝรูใฝเรียน
4. ใช ก ระบวนการกลุ ม ในการจั ด ประสบการณ ก ารเรี ย นรู ฝ ก ให คิ ด วิ เ คราะห สร า งสรรค
จินตนาการ ที่เปนประโยชนและสัมพันธกับชีวิตในแตละชวงวัยอยางตอเนื่อง
5. จํานวนสมาชิกมีลักษณะเหมาะสมกับกิจกรรม
6. มีการกําหนดเวลาในการจัดกิจกรรมใหเหมาะสม สอดคลองกับวิสัยทัศนและเปาหมายของ
สถานศึกษา
7. ผูเรียนเปนผูดําเนินการ มีครูเปนที่ปรึกษา ถือเปนหนาที่และงานประจําโดยคํานึงถึงความ
ปลอดภัย
8. ยึดหลักการมีสวนรวม โดยเปดโอกาสใหครู พอแม ผูปกครอง ชุมชน องคกรทั้งภาครัฐและ
เอกชน มีสวนรวมในการจัดกิจกรรม
9. มีการประเมินผลในการปฏิบัติกิจกรรม โดยวิธีการที่หลากหลายและสอดคลองกับกิจกรรม
อยางเปนระบบและตอเนื่อง
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

4. ๔
ขอบขายของกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
กิจกรรมพัฒนาผูเรียน ประกอบดัวย กิจกรรมแนะแนวและกิจกรรมนักเรียน ซึ่งสถานศึกษา
สามารถจัดแยกหรือบูรณาการไวดวยกันก็ได และสามารถจัดไดหลากหลายรูปแบบและวิธีการ โดยมี
ขอบขายดังนี้
1. เปนกิจกรรมที่เกื้อกูล สงเสริมความรูทั้ง 8 กลุม สาระการเรียนรูใหกวางขวางลึกซึ้งยิ่งขึ้น
ในรูปแบบของการปฏิบัติตามโครงการ/โครงงาน ในลักษณะเปนกระบวนการเชิงบูรณาการ โดยยึดหลัก
คุณธรรม จริยธรรม เปนพื้นฐาน
2. เปนกิจกรรมที่สนองความสนใจ ความถนัด ความตองการของผูเรียน ตามความแตกตาง
ระหวางบุคคลในลักษณะของชมรม ชุมนุม กลุมสนใจ เนนการใหผูเรียนเห็นคุณคาของวิชาความรู
อาชีพ และการดําเนินชีวิตที่ดีงาม ตลอดจนเห็นชองทางในการประกอบอาชีพ
3. เป น กิ จ กรรมที่ ป ลู ก ฝ ง และสร า งจิ ต สํ า นึ ก ในการทํ า กิ จ กรรมที่ เ ป น ประโยชน ต อ สั ง คมใน
ลักษณะตาง ๆ ใหสามารถจัดการกับชีวิตและสังคมได มีคุณลักษณะที่พึงประสงค รักและเห็นคุณคาใน
ตนเองและผู อื่ น มี ค า นิ ย มในความดี ง าม มี วิ นั ย ในตนเอง มี คุ ณ ธรรมจริ ย ธรรมตลอดจนอนุ รั ก ษ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม
4. เป น กิ จ กรรมที่ ฝ ก การทํ า งานและการให บ ริ ก ารด า นต า ง ๆ ที่ เ ป น ประโยชน ต อ ตนเอง
ส ว นรวม เพื่ อ เสริ ม สร า งความมี น้ํ า ใจ เอื้ อ อาทร ความเป น พลเมื อ งดี และรั บ ผิ ด ชอบต อ ตนเอง
ครอบครัวและสังคม
เปาหมายของกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
การจัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียน ไดกําหนดเปาหมายเพื่อการพัฒนาผูเรียน ดังนี้
1. ได รั บ ประสบการณ ที่ ห ลากหลาย เกิ ด ความรู ความชํ า นาญ ด า นวิ ช าการ วิ ช าชี พ และ
เทคโนโลยี
2. เห็นคุณคาขององคความรูตาง ๆ และสามารถนําความรูและประสบการณใชในการพัฒนา
ตนเองและประกอบอาชีพสุจริต
3. รูจักและเห็นคุณคาในตนเองและผูอื่น มีวุฒิภาวะทางอารมณ มีกระบวนการคิด มีทักษะใน
การดําเนินชีวิตอยางเหมาะสมและมีความสุข
4. คนพบและพัฒนาศักยภาพของตนเอง มองเห็นชองทางในการสรางงาน อาชีพในอนาคตได
เหมาะสมกับตนเอง
5. พัฒนาบุคลิกภาพ เจตคติ คานิยมที่ดีในการดําเนินชีวิต เสริมสรางคุณธรรมและจริยธรรม
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

5. ๕
6. มีจิตสํานึกในความรับผิดชอบตอตนเอง ครอบครัว สังคมและประเทศชาติ ตลอดจนความ
เปนระเบียบ วินัย คุณธรรมและจริยธรรม
กรอบความคิดกิจกรรมพัฒนาผูเรียน
กิจกรรมพัฒนาผูเรียน ประกอบดวยกิจกรรมแนะแนวและกิจกรรมนักเรียน โดยมีผลลัพธของ
การจัดกิจกรรมที่มุงพัฒนาผูเรียนใหเกิดคุณลักษณะที่พึงประสงค 12 ประการ ดังนี้
คุณลักษณะทีพึงประสงค
่
1. รักและเห็นคุณคาในตนเอง
2. มีวินย
ั
3. ประหยัด
4. ซื่อสัตยสุจริต
5. พึ่งตนเอง อุตสาหะ รักการทํางาน
6. อดทน อดกลัน
้
7. กตัญู กตเวที
8. กระตือรือรน ใฝรู มีความคิดริเริ่มสรางสรรค
9. เสียสละ เห็นประโยชนสวนรวม
10. มีความเปนประชาธิปไตย
11. รักสามัคคี รักชาติ ศาสนกษัตริย
12. มีพลานามัยสมบูรณทั้งรางกายและจิตใจ
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

6. ๖
แนวทางการจัดกิจกรรมลูกเสือ
ตามหลักสูตรสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544
...................................................
กิจกรรมพัฒนาผูเรียน
1.1 สาระหลัก
1. กิจกรรมแนะแนว
2. กิจกรรมนักเรียน
1.2 มาตรฐานการพัฒนาผูเรียน
1. มีความรูความเขาใจ และสามารถพัฒนาศักยภาพของตนในการเสริมสรางทักษะชีวิต
วุฒิภาวะทางอารมณ และการเรียนรูในเชิงพหุปญญา
2. สามารถสรางสัมพันธภาพที่ดีในตนเองและอยูรวมกับผูอื่นอยางเปนสุข
3. เปนผูที่มีคุณธรรม จริยธรรม ในการดํารงชีวิต มีระเบียบวินัย มีความคิดริเริ่มสรางสรรค
รูจักชวยเหลือผูอื่น และรูจักใชเวลาวางใหเปนประโยชน
4. มีความจงรักภักดีตอสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และเลื่อมใสในการปกครอง
ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยเปนประมุข
สาระที่ 1
กิจกรรมแนะแนว
1.1 การแนะแนวการศึกษา มุงใหผูเรียนพัฒนาการเรียนไดเต็มศักยภาพ รูจักแสวงหาความรู
และวางแผนการเรียนไดอยางมีประสิทธิภาพ สามารถปรับตัวดานการเรียน และมีวินัยใฝรูใฝเรียน
1.2 การแนะแนวอาชีพ ชวยใหผูเรียนรูจักตนเอง และโลกของงานอยางหลากหลาย มีเจตคติ
และนิสัยที่ดีในการทํางาน มีโอกาสไดรับประสบการณและฝกงานตามความถนัด ความสนใจ
1.3 แนะแนวเพื่อพัฒนาบุคลิกภาพ ชวยใหผูเรียนเขาใจตนเอง รักและเห็นคุณคาในตนเอง
และผูอื่น มีอารมณมั่นคง มีมนุษยสัมพันธที่ดี เขาใจสิ่งแวดลอม และสามารถปรับตัวใหดํารงชีวิตอยูใน
สังคมอยางเปนสุข
กําหนดใหนักเรียนตองพบอาจารยแนะแนว เพื่อปรึกษาหารือ ปละไมนอยกวา 10 ชั่วโมง
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

7. ๗
สาระที่ 2
กิจกรรมนักเรียน
2.1 ลูกเสือ - เนตรนารี
มาตรฐาน 2.1 : เพื่อใหผูเรียนพัฒนาทางกาย สติปญญา จิตใจ และศีลธรรม ใหเปนพลเมืองดี
มีความรับผิดชอบ ชวยสรางสรรคสังคม ใหมีความเจริญกาวหนา ความสงบสุขและความมั่นคงของ
ประเทศชาติ
มาตรฐานชวงชั้น
1. มีความรูความเขาใจ และสามารถปฏิบัติตามปฏิญาณ กฎ คติพจนของลูกเสือสามัญ รุนใหญ
2. มีทักษะการสังเกต จดจํา การใชมือ เครื่องมือ การแกไขปญหา และทักษะในการทํางาน
รวมกับผูอื่น
3. มีความซื่อสัตยสุจริต มีความกลาหาญ อดทน เชื่อมั่นในตนเอง มีระเบียบวินย มีความ
ั
สามัคคี เห็นอกเห็นใจผูอื่น มีความเสียสละ บําเพ็ญตนเพื่อสาธารณประโยชน
4. มีการพัฒนาตนเองอยูเ สมอ สรางสรรคงานฝมือ สนใจและพัฒนาเรื่องของธรรมชาติ
2.2 กิจกรรมยุวกาชาด
มาตรฐานชวงชั้น
1. เพื่อใหปฏิบัติตามคําปฏิญาณของยุวกาชาดได
2. เพื่อใหปฏิบัติตามหลักการกาชาดได
3. เพื่อใหมีสขภาพสมบูรณทั้งรางกาย และจิตใจ
ุ
4. เพื่อใหมีความเสียสละ ขยันหมันเพียร ซื่อสัตย ประหยัด อดทน และมีระเบียบวินัย
่
5. เพื่อใหมีความคิดริเริ่มสรางสรรค และใชเวลาวางใหเปนประโยชน
6. เพื่อใหชวยเหลือชุมชนและอยูรวมกับสังคมได

7. เพื่อใหมีความเมตตากรุณา และมีไมตรีจิตตอเพื่อนรวมโลก
2.3 กิจกรรมนักเรียน
มาตรฐานชวงชั้น
1. เพื่อเสริมความรู และประสบการณเพิมเติมจากการเรียนวิชาตาง ๆ
่
2. เพื่อใหรูจกและเขาใจตนเอง สามารถปรับตัวเขากับสภาพแวดลอมได
ั
3. เพื่อเสริมการพัฒนาบุคลิกภาพ ลักษณะนิสัย ใหมีความรับผิดชอบ มีความสามัคคี
4. มีระเบียบวินัย มีความคิดริเริ่มสรางสรรค รูจักชวยเหลือผูอื่น และรูจักใชเวลาวางใหเปน
ประโยชน
5. เพื่อใหมีความจงรักภักดีตอสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และเลื่อมใสใน การปกครอง

ระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริยเปนประมุข
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

8. ๘
วิสัยทัศน ( ลูกเสือ เนตรนารี )
ผูเรียนมีความเขมแข็ง สามารถพัฒนาทั้งทางกาย สติปญญา จิตใจและศีลธรรมโดยกระบวนการ
ลูกเสือ
กิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี
กิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี เปนกิจกรรมที่มุงปลูกฝงระเบียบวินัย กฎเกณฑ เพื่อการอยูรวมกัน
ในสภาพชีวิตตาง ๆ นําไปสูพื้นฐานการทําประโยชนใหแกสังคม และชีวิตในระบอบประชาธิปไตย ซึ่ง
กระบวนการจัด กิ จ กรรมลู ก เสือ เนตรนารี เปน ไปตามขอกํ า หนดคณะลู ก เสื อ แห งชาติ รวมทั้งให
สอดคลองกับหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 โดยกําหนดหลักสูตรเปน 4 ระดับ
ระดับละ 3 ชวงชั้น ดังนี้
ประเภทลูกเสือ ชั้นเรียน กิจกรรม วิชาพิเศษ
ลูกเสือสํารอง ป. 1 เตรียมลูกเสือสํารอง ดาวดวงที่ 1 มี 18 วิชา
ป. 2 ดาวดวงที่ 2 ใชวิธีบูรณาการเขากับกลุม
ป. 3 ดาวดวงที่ 3 สาระการเรียนรู
ลูกเสือสามัญ ป. 4 ลูกเสือตรี มี 54 วิชา
ป. 5 ลูกเสือโท ใชวิธีบูรณาการเขากับกลุม
ป. 6 ลูกเสือเอก สาระการเรียนรู
ลูกเสือสามัญ ม. 1 ลูกเสือโลก มี 76 วิชา
รุนใหญ ม. 2 ลูกเสือชั้นพิเศษ ใชวิธีบูรณาการเขากับกลุม
ม. 3 ลูกเสือหลวง สาระการเรียนรู
ลูกเสือวิสามัญ ม. 4 เตรียมลูกเสือวิสามัญ มี 11 วิชา
(เปนกิจกรรมบังคับ) ม. 5 สํารวจตนเอง /เขาพิธีประจํากอง ใชเวลาเรียนในเวลาตามแต
ม. 36 วิชาพิเศษ สถานศึกษาเปนผูจัด
สัปดาหละ 2 คาบ
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

9. ๙
หลักสูตรกิจกรรมลูกเสือ - เนตรนารี ระดับประถมศึกษา
จุดประสงค
เพื่อใหผูเรียนพัฒนาทางกาย สติปญญา จิตใจ และศีลธรรมใหเปนพลเมืองดี มีความรับผิดชอบ
ชวยสรางสรรคสังคมใหมีความเจริญกาวหนา ความสงบสุข และความมั่นคงของประเทศชาติ จึงตอง
ปลูกฝงใหมีคณลักษณะ ดังนี้
ุ
1. มีความรูความเขาใจ สามารถปฏิบัติตามคําปฏิญาณ กฎ และคติพจนของลูกเสือ
2. มีทักษะการสังเกต จดจํา การใชมือ การแกปญหา และทักษะ ในการทํางานรวมมือกับผูอื่น
3. มีความซื่อสัตยสุจริต มีความกลาหาญ อดทน เชื่อมั่นในตนเอง มีระเบียบวินัย มีความสามัคคี
เห็นอกเห็นใจ มีความเสียสละ บําเพ็ญตนเพื่อสาธารณะประโยชน
4. มีการพัฒนาตนเองอยู เสมอสรางสรรคงานฝมือ สนใจ และ พัฒนาเรื่องของธรรมชาติ
การวัดผลประเมินผลกิจกรรม ลูกเสือ – เนตรนารี
การวัดผลประเมินผล ลูกเสือ – เนตรนารี มี 2 กิจกรรม คือ
1. กิจกรรมบังคับเปนการวัดผลและประเมินผล เพื่อใหลูกเสือ–เนตรนรี ผานชวงชั้นหรือจบ
หลักสูตร โดยการเขารวมกิจกรรมพัฒนาผูเรียนและผานการประเมินผล ตามเกณฑที่สถานศึกษากําหนด
และมีการวัดผลตลอดภาคเรียน โดยการ
1.1 สังเกต
- ความสนใจ
- การเขารวมกิจกรรม
1.2 การซักถาม
1.3 การทดสอบทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบติ ั
2. วิชาพิเศษ เปนการวัดและประเมินผลในแตละวิชา โดยการทดสอบทั้งภาคทฤษฎีและ
ภาคปฏิบัติและใชเกณฑประเมินดังนี้
2.1 ผาน ( ผ )
2.2 ไมผาน ( มผ. )
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

10. ๑๐
หลักสูตรและวิชาพิเศษลูกเสือสํารอง
ความมุ ง หมายของการลู ก เสื อ สํ า รองคื อ เพื่ อ พั ฒ นาเด็ ก ในวั ย ลู ก เสื อ สํ า รองทั้ ง ในทางกาย
สติปญญา จิตใจ และศิลธรรม โดยถือวาเปนสวนหนึ่งของแผนการฝกอบรมที่ตอเนื่องกันกับเด็ก ในวัย
ตาง ๆ ที่อยูในขบวนการลูกเสือ
แผนการฝ กอบรมลู ก เสือสํ า รองมีร ะดับสู งขึ้ น ตามวัยและสมรรถภาพของเด็ก แต ล ะคนแบ ง
ออกเปน 3 ขั้น คือ ดาวดวงที่ 1 ดาวดวงที่ 2 และดาวดวงที่ 3 กับใหเด็กมีโอกาสไดรับเครื่องหมายวิชา
พิเศษดังที่กําหนดไวในหลักสูตรนี้ดวย อนึ่ง ผูสมัครเปนลูกเสือสํารอง จะตองผานการทดสอบขั้นตนเพื่อ
ขอรับเครื่องหมายลูกเสือสํารอง เมื่อไดรับเครื่องหมายลูกเสือสํารองแลว จึงจะนับวาเปนลูกเสือสํารอง
โดยสมบูรณ นอกจากนี้ยังมีเครื่องหมายลูกเสือสัมพันธสําหรับลูกเสือสํารองที่จะพนวัยลูกเสือสํารอง และ
พรอมที่จะสมัครเขาเปนลูกเสือสามัญตอไป
แนวการจัดกิจกรรมลูกเสือ – เนตรนารีสํารอง ในสถานศึกษา
การจัดกิจกรรมลูกเสือในสถานศึกษา ควรจัดใหมีการเปดประชุมกองทุกครั้งกอนที่จะมีการ
ปฏิบัติกิจกรรม เพื่อเปนการฝกระเบียบวินัยในตนเอง โดยใหปฏิบัติตามขั้นตอนดังนี้
1. พิธีเปด ( แกรนดฮาวล ชักธงชาติขึ้น สวดมนต สงบนิ่ง ตรวจ แยก )
2. เกมหรือเพลง ทําใหเกิดความสนุกสนาน เปนการอบอุนรางกายกอนการปฏิบัติกิจกรรม อาจ
ใชอยางใดอยางหนึ่ง หรือทังสองอยางก็ได ซึ่งบางครั้งไมจําเปนตองใหสอดคลองหรือสัมพันธกบเนื้อหา
้ ั
เสมอไป
3. การปฏิบัตกิจกรรม เนนการปฏิบัติเปนฐาน โดยใชระบบหมูเพื่อสะดวกตอการเรียนการสอน
ิ
ตลอดจนการควบคุมดูแล ตรวจสอบ และใหคําแนะนําแกไข
4. การเลาเรื่องสั้นที่เปนประโยชน ควรเนนเรื่องงาย ๆ และสรุปใหลกเสือเขาใจวามีประโยชน
ู
อยางไร สวนใหญจะเปนเรืองของคุณธรรมตาง ๆ เชนความสามัคคี ความซื่อสัตยสุจริต ความเสียสละ
่
ความกลาหาญ ฯลฯ
5. พิธีปด ( นัดหมาย ตรวจเครื่องแตงกาย แกรนดฮาวล ชักธงชาติลง เลิก )
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

11. ๑๑
หลักสูตรและวิชาพิเศษลูกเสือสํารอง
พ.ศ. ๒๕๒๒
ความมุงหมายของการลูกเสือสํารอง คือ เพื่อสงเสริมการพัฒนาเด็กในวัยลูกเสือสํารองทั้งในทาง
กาย สติปญญา จิตใจ และศีลธรรม โดยถือวาเปนสวนสําคัญสวนหนึ่งของแผนการฝกอบรมที่ตอเนื่องกัน
กับของเด็กในวัยตางๆที่อยูในขบวนการลูกเสือ

แผนการฝกอบรมลูกเสือสํารองมีระดับสูงขึ้นตามวัย และสมรรถภาพของเด็กแตละคนแบง
ออกเปน๓ ชั้น คือ ดาวดวงที่ ๑ , ดาวดวงที่ ๒ และดาวดวงที่ ๓ กับใหเด็กมีโอกาสไดรบเครื่องหมายวิชา
ั
พิเศษดังทีกําหนดไวในหลักสูตรนี้ดวย อนึง ผูสมัครเปนลูกเสือสํารอง จะตองผานการทดสอบขั้นตนเพื่อ
่ ่
ขอรับเครื่องหมายลูกเสือสํารอง เมื่อไดรับเครื่องหมายลูกเสือสํารองแลว จึงจะนับวาเปนลูกเสือสํารอง
โดยสมบูรณ นอกจากนี้ยังมีเครื่องหมายลูกเสือสัมพันธสําหรับลูกเสือสํารองที่จะพนวัยลูกเสือสํารอง และ
พรอมที่จะสมัครเขาเปนลูกเสือสามัญตอไป
หมวด ๑
เครื่องหมายลูกเสือสํารอง
ลักษณะ ทําดวยผาสีกรมทา รูปไข ยาว ๔ ซม. กวาง ๓.๕ ซม. มีรูปหนาเสือและคําวา “ลูกเสือ” สี
เหลืองขลิบริมสีกรมทา ติดที่อกเสื้อขางซายเหนือกระเปา
หลักสูตรเตรียมลูกเสือสํารอง
๑. มีความรูเกียวกับนิยายเรืองเมาคลี และประวัติการเริ่มกิจการลูกเสือสํารอง
่ ่
๒. รูจักการทําความเคารพเปนหมู (แกรนดฮาวล) และระเบียบแถวเบื้องตน
๓. รูจักการทําความเคารพเปนรายบุคคล การจับมือซาย และคติพจนของลูกเสือ
๔. รูจักคําปฏิญาณและกฎของลูกเสือสํารอง
หมวด ๒
เครื่องหมายชันของลูกเสือสํารอง
้
ลูกเสือสํารองแบงออกเปน ๓ ชั้น คือ ดาวดวงที่ ๑, ดาวดวงที่ ๒ และดาวดวงที่ ๓ แตละชั้นมี
กิจกรรม ๑๒ อยาง ซึ่งลูกเสือสํารองจะตองเรียนรูและสามารถปฏิบัติได
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

12. ๑๒
ดาวดวงที่ ๑
ลักษณะ เปนเครื่องหมายรูปดาว ๖ แฉก สีเงิน เสนผาศูนยกลาง ๑.๕ ซม. ติดที่ขางขวารูปหนาเสือ
หมวก ๑ ดวง
หลักสูตร
๑. อนามัย
(ก) รูจักวิธและเหตุผลในการรักษาฟน มือ เทา และเล็บ ใหสะอาด
ี
(ข) รูจักวิธีหายใจอยางถูกตอง และรูจักวิธีปองกันโรคหวัดไมใหแพรออกไป
(ค) แสดงวิธีปฏิบัติในเมื่อมีแผลถลอกเล็กนอยและเขาใจถึงความสําคัญในการที่จะขอความ
ชวยเหลือจากผูใหญในเมื่อมีอุบัติเหตุเกิดขึ้น
๒. ความสามารถในเชิงทักษะ
(ก) ขวางและรับลูกบอลระหวาง ๒ คน ซึ่งอยูหางกันอยางนอย ๕ เมตร (๑๖ ฟุต) ใหได ๘
ครั้ง ใน ๑๐ ครั้ง
(ข) ปฏิบัติกิจกรรมตอไปนีใหได ๒ อยาง คือ มวนหนา, กระโดดกบขามลูกเสือที่มีขนาดเดียวกัน
้
ได, ขึ้นตนไม หรือไตเชือกใหไดสูงอยางนอย ๓ เมตร (๑๐ ฟุต)
๓. การสํารวจ
รูจักที่ตั้งของสถานบริการที่สําคัญในทองถิ่นใกลเคียง เชน วัด, โรงเรียน, สถานีตํารวจ, สถานี
อนามัย, โรงพยาบาล, สํานักงานแพทย, สถานีดับเพลิง, โทรศัพท, ที่ทําการไปรษณียและเวลาเก็บจดหมาย

จากตูไปรษณีย, ที่จอดรถประจําทาง, สถานีรถไฟ, ที่จอดรถรับจางที่ใกลที่สุดและรูจักขอความชวยเหลือ

จากผูใหญ ตํารวจหรือหนวยดับเพลิง
๔. การคนหาธรรมชาติ
เลือกสัตว, ตนไม, ปลา หรือนก อยางใดอยางหนึ่งที่ไดเคยเห็นและคนหาเรื่องราวเกียวกับสิ่ง
่
นั้นๆใหมากทีสุดเทาที่สามารถจะทําได
่
๕. ความปลอดภัย
(ก) เขาใจสาเหตุตางๆที่ทําใหเกิดอุบัตเิ หตุในบานและอันตรายที่เกิดจากไฟ
(ข) รูจักและปฏิบัติตามกฎจราจรทางบก สําหรับผูเดินเทา
๖. บริการ
(ก) รูจักเก็บรักษาเสื้อผาและรองเทาของตนใหสะอาดเรียบรอย
(ข) รูจักจัดและเก็บทีนอนใหเรียบรอย
่
(ค) รูจักตมน้ํารอนและทําความสะอาดเครืองใชตางๆเมื่อใชแลว
่
๗. ธงและประเทศตางๆ
(ก) สามารถรองเพลงชาติ, เพลงสรรเสริญพระบารมี และรูจักวิธีปฏิบัติในเมื่อมีการบรรเลง
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

13. ๑๓
เพลงชาติ หรือเพลงสรรเสริญพระบารมี
(ข) รูเรื่องราวเกี่ยวกับ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหวรัชกาลปจจุบันพอสมควร
ั
(ค) รูประวัติธงชาติไทยโดยสังเขป กับรูสวนประกอบความหมายและวิธีชักธงชาติไทย
(ง) รูจักธงคณะลูกเสือโลก และธงชาติของประเทศอื่นอีก ๒ ประเทศ
๘. การฝมือ
ทําหุนจําลองหรือสิ่งของอยางงายๆจากเศษวัสดุ
๙. กิจกรรมกลางแจง
เดินสะกดรอยตามเครื่องหมายที่กําหนดไว
๑๐. การบันเทิง
แสดงเงียบตามลําพัง หรือกับเพื่อนลูกเสือสํารองอีกคนหนึ่ง
๑๑. การผูกเงื่อน
(ก) ผูกเงื่อนพิรอด, เงื่อนขัดสมาธิ และรูจกวิธีใชเงื่อนดังกลาว
ั
(ข) รูจักวิธีเก็บเชือกอยางงายๆ
๑๒. คําปฏิญาณและกฎของลูกเสือสํารอง
ปฏิบัติตามคําปฏิญาณและกฎของลูกเสือสํารองอยางดีทสุด ี่
ดาวดวงที่ ๒
ลักษณะ เปนเครื่องหมายรูปดาว ๖ แฉก สีเงิน เสนผาศูนยกลาง ๑.๕ ซม. ติดที่ขางซายรูปหนาเสือ
หมวก
หลักสูตร
๑. อนามัย
(ก) รูจักความสําคัญของการนอนหลับสนิทในตอนกลางคืน
(ข) แสดงวิธีปฏิบัติในกรณีทจมูกมีเลือดกําเดาออก
ี่
(ค) รูจักความสําคัญของการขอความชวยเหลือจากผูใหญในเมื่อมีอุบติเหตุเกิดขึ้น
ั
๒. ความสามารถในเชิงทักษะ
(ก) วายน้ําไดไกล ๑๐ เมตร หรือ
(ข) ภายในระยะเวลาอยางนอย ๓ เดือน โดยการฝกอยางสม่ําเสมอ สามารถปฏิบติ ั
กิจกรรมตอไปนี้ใหดีขึ้น ๓ อยาง คือ
๑. กระโดดเชือกเทาชิดกันโดยแกวงเชือกดวยตนเองไปขางหนา ๑๕ ครั้ง ไปขางหลัง ๑๕ ครั้ง
๒. เดินทรงตัวบนไม หรือกําแพงอิฐมีความกวางไมเกิน ๑๓ ซม. (๕ นิ้ว) สูงประมาณ ๓๐ ซม. (๑
ฟุต) เปนระยะทางอยางนอย ๔.๕ เมตร (๑๕ ฟุต)
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

14. ๑๔
๓. หงายมือทั้งสองจับราวไมสูงอยางนอยเทากับบั้นเอวของตน แลวมวนตัวไปขางหนาขามราว
ไมนั้น
๔. เลี้ยงลูกบอลดวยเท าอยางเร็ว ออมเครื่องกีดขวางอยางนอย ๖ อยางในระยะทางไมเกิน ๑๘
เมตร (๒๐ หลา)
๓. การสํารวจ
ไปเยือนสถานที่ในทองถิ่นทีนาสนใจแหงหนึ่งแลวกลับมารายงานวาไดพบเห็นอะไรบาง
่
๔. การคนหาธรรมชาติ
(ก) เพาะถัวงอก หรือเมล็ดพันธุพืชอยางอืนที่งอกงาย
่ ่
(ข) รูจักชนิดของอาหารที่พึงใหแกสัตวเลียง ้
๕. ความปลอดภัย
รูจักหลักแหงความปลอดภัยทางน้ํา
๖. บริการ
(ก) สามารถจดจํา และสงขาวซึ่งประกอบดวยวันที่ ตัวเลข และชื่อตางๆ
(ข) สามารถใชโทรศัพทสาธารณะ และสมุดโทรศัพทอยางถูกตอง
(ค) ในกรณีทมีเหตุฉุกเฉินเกิดขึ้น รูจักวิธติดตอสงขาวใหผูใหญหรือเจาหนาที่ทราบ
ี่ ี
๗. ธงและประเทศตางๆ
(ก) รูจักวิธีชักธงชาติขึ้นสูยอดเสา เชิญธงชาติลงและเก็บรักษาธงชาติใหเรียบรอยอยูในสถานที่

อันเหมาะสม
(ข) สามารถเขียนภาพธงคณะลูกเสือโลก
(ค) รูจักที่ตั้งและสามารถเขียนภาพธงชาติของประเทศอื่นๆรวม ๔ ประเทศ
๘. การฝมือ
ทําสิ่งตอไปนี้อยางนอย ๒ อยาง
(ก) วาว
(ข) พับกระดาษหรือผาเปนรูปตางๆ เชน หมวก, ดอกบัว, กระทง, นก ฯลฯ
(ค) ไมสูงสําหรับเดิน
(ง) นาฬิกาแดด
(จ) เข็มทิศจําลอง
๙. กิจกรรมกลางแจง
(ก) กอไฟ และปรุงอาหารอยางใดอยางหนึ่งโดยใชไฟนั้น
(ข) รูจักวิธีดับไฟ และทําสถานที่กอไฟใหสะอาดเรียบรอยเมื่อเสร็จงานแลว
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

15. ๑๕
๑๐. การบันเทิง
กระทํากิจกรรมตอไปนี้อยางนอย ๒ อยาง ตามลําพังหรือกับเพื่อนลูกเสือสํารองอีกคนหนึ่ง
(ก) แสดงกล
(ข) เลานิทานหรือทองกลอนหรือแสดงทาทางขบขัน
(ค) รองเพลง
(ง) เลนดนตรี
(จ) แสดงการมวนตัวทาตางๆ
๑๑. การผูกเงื่อน
(ก) ผูกเงื่อนบวงสายธนู, เงื่อนผูกกระหวัดไม และรูจกวิธีใชเงื่อนดังกลาว
ั
(ข) ทบทวนการผูกเงื่อนพิรอด และเงื่อนขัดสมาธิ ที่ไดเคยเรียนมาแลวตามหลักสูตรดาว
ดวงที่ ๑
๑๒. คําปฏิญาณและกฎของลูกเสือสํารอง
แสดงวาไดพยายามปฏิบัติตามคําปฏิญาณ และกฎของลูกเสือสํารอง
ดาวดวงที่ ๓
ลักษณะ เปนเครื่องหมายรูปดาว ๖ แฉก สีเงิน เสนผาศูนยกลาง ๑.๕ ซม. ติดที่หนาหมวกใตรูป
หนาเสือระหวางกลางดาวดวงที่๑ และดาวดวงที่ ๒
หลักสูตร
๑. อนามัย
(ก) รูจักความสําคัญของการขอความชวยเหลือจากผูใหญในเมื่อมีอุบติเหตุเกิดขึ้น
ั
(ข) จัดทําถุงหรือที่เก็บอุปกรณปจจุบนพยาบาลสําหรับตนเอง และเพื่อนําติดตัวไปเมือมี
ั ่
การเดินทางออกไปนอกสถานที่
(ค) รูจักวิธีปฏิบัติเมื่อถูกแมลงกัดหรือตอย
(ง) รูจักวิธีปฏิบัติอยางงายๆในเมื่อถูกไฟไหมหรือน้ํารอนลวก
๒. ความสามารถในเชิงทักษะ
(ก) วายน้ําไดไกล ๒๕ เมตร หรือ
(ข) ภายในระยะเวลาอยางนอย ๓ เดือน โดยการฝกอยางสม่ําเสมอ สามารถปฏิบัติ
กิจกรรมตอไปนี้ใหดีขึ้น ๓ อยาง คือ
๑. วิ่ง ๕๐ เมตร
๒. วิ่งหรือยืนกระโดดไกล
๓. ขวางลูกบอลไกลพอสมควร
๔. กระโดดขามรั้วหรือเครื่องกีดขวาง สูงไมเกินบั้นเอวของตน
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

16. ๑๖
๓. การสํารวจ
(ก) เขาใจวิธีดนาฬิกา และสามารถนับเวลา ๒๔ ชั่วโมง
ู
(ข) วางแผนรวมกับผูกํากับเกี่ยวกับการเดินทาง และคาใชจายสําหรับกอง หรือหมูลูกเสือสํารอง
ในการออกไปนอกสถานที่พรอมผูกํากับ
๔. การคนหาธรรมชาติ
แสดงความสนใจและเขาใจเรื่องราวตางๆเกี่ยวกับธรรมชาติในบางประการ โดยจัดทําสมุดภาพ
หรือสะสมสิ่งของตางๆ เชน สภาพดินฟาอากาศชายทะเล แมลง ทองฟาในตอนกลางคืน สิ่งที่มีชีวิตใน
สระน้ํา ฯลฯ
๕. ความปลอดภัย
(ก) รูจักกฎจราจร
(ข) โดยการทําเปนตัวอยาง นําลูกเสือสํารองที่อายุนอยกวา ใหรูจักความปลอดภัยในการใชถนน
(ค) อธิบายถึงสิ่งที่ควรทําเมื่อทิ้งบานไวโดยไมมีคนอยู
๖. บริการ
ดวยความชวยเหลือของผูกํากับ วางแผนและดําเนินการใหบริการแกผอื่น โดยตนเองหรือรวมกับ
ู
เพื่อนลูกเสือสํารองอื่น
๗. ธงและประเทศตางๆ
(ก) รูจักธงลูกเสือประเภทตางๆ ธงลูกเสือประจําจังหวัด และธงคณะลูกเสือแหงชาติ
(ข) รูจักที่ตั้ง และสามารถเขียนภาพธงชาติของประเทศอื่นๆรวม ๘ ประเทศ
๘. การฝมือ
(ก) ประดิษฐสิ่งของจากเศษวัสดุที่เปนไม โลหะหรือวัสดุอยางอื่นโดยใชเครื่องมือที่เหมาะสม
(ข) รูจักวิธีใช และรักษาเครื่องมือตอไปนีคือ มีดพับ, กรรไกร, คอน, เลื่อย และไขควง
้
๙. กิจกรรมกลางแจง
(ก) รูจักทิศทั้ง ๘ และวิธีอานเข ็มทิศ
(ข) สามารถหาเสนทางในระยะประมาณ ๔๐๐ เมตร โดยใชเข็มทิศ
๑๐. การบันเทิง
เลือกกระทํากิจกรรมตอไปนี้อยางใดอยางหนึ่ง
(ก) จัดและเขารวมในการแสดงละครกับเพือนลูกเสือสํารองอื่น
่
(ข) จัดใหมการรองเพลงหรือฟอนรําโดยมีดนตรีประกอบ
ี
(ค) ทําหุนและเชิดหุนเรื่องสั้นๆกับเพื่อนลูกเสือสํารองอื่น
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

17. ๑๗
๑๑. การผูกเงื่อน
(ก) ผูกเงื่อนบวงสายธนู และสาธิตวิธีใช
๑. ผูกรอบตัวเอง
๒. ผูกรอบตัวคนอื่น
๓. ผูกเปนหวงเพื่อโยนใหคนอื่น
(ข) ผูกเงื่อนกระหวัดไม ๒ ชั้น
(ค) ขดเชือกยาวหรือสายยางเสนหนึ่งใหเรียบรอย
(ง) ทบทวนการผูกเงื่อนตางๆที่ไดเคยเรียนมาแลวตามหลักสูตรดาวดวงที่ ๑ และที่ ๒
๑๒. คําปฏิญาณและกฎของลูกเสือสํารอง
ทบทวนคําปฏิญาณและกฎของลูกเสือสํารอง กับเขาใจความหมายของคําปฏิญาณและกฎแจม
แจงกวาแตกอน และแสดงวาไดใชความพยายามอยางแทจริงในการปฏิบัติตามคําปฏิญาณและกฎของ
ลูกเสือสํารองตลอดเวลา
หมวด ๓
เครื่องหมายวิชาพิเศษลูกเสือสํารอง
เครื่องหมายวิชาพิเศษลูกเสือสํารอง มุงหมายที่จะใหการฝกอบรมที่สูงขึ้นในกิจกรรมทั้ง ๑๒
เรื่องดังที่กําหนดไวในหลักสูตรลูกเสือสํารองสําหรับดาวดวงที่ ๑-๓ กับทั้งเพื่อใหลูกเสือสํารองมีโอกาส
ไดรับการฝกอบรมเปนพิเศษในกิจกรรมตางๆที่มิไดกําหนดไวสําหรับดาวดวงที่ ๑-๓ เครื่องหมายวิชา
พิเศษสวนใหญซึ่งมีภาพอันเปนสัญลักษณ แสดงถึงทักษะของแตละวิชาประกอบดวยพื้นสีแดงโดยเฉพาะ
เครื่องหมายวิชาพิเศษ ประเภทนักกรีฑา และนักวายน้า มีขอกําหนดตางๆแบงออกเปน ๓ ขั้น พื้นสี
ํ
ตางกันดังทีไดบรรยายไวใตหัวขอเรื่องเครืองหมายวิชาพิเศษของทั้ง ๒ประเภทนั้นแลวเครื่องหมายวิชา
่ ่
พิเศษประเภทนักจักรยานสองลอ และนักวายน้ํา ซึ่งเกี่ยวของกับความปลอดภัยของลูกเสือสํารองนั้น
ลูกเสือสํารองอาจสมัครเขาทดสอบเมื่อใดก็ได ภายหลังที่ไดเขาประจํากองเปนลูกเสือสํารองโดยสมบูรณ
แลว นอกจากนั้นในระหวางที่กําลังศึกษาตามหลักสูตรสําหรับดาวดวงที่ ๑-๓ แตละชั้นลูกเสือสํารองอาจ
เลือกเรียนวิชาพิเศษใดๆก็ได ชั้นละ ๒ วิชา สวนลูกเสือสํารองที่ไดดาวดวงที่ ๓ อาจเลือกเรียนวิชาพิเศษ
ไดทุกวิชา
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

18. ๑๘
๑. จิตรกร
เลือกทําเรื่องตอไปนี้ ๓ เรื่อง
๑. เขียนภาพตามความนึกคิดของตน ตอหนากรรมการ ดวยดินสอพูกัน หรือปากกา แสดงถึง
เหตุการณ บุคคล หรือสถานที่ ตามเรื่องงายๆที่กรรมการเลาใหฟง ขนาดของภาพตองไมเล็กกวา ๑๘x๑๓
ซม. (๗x๕ นิ้ว)
๒. ออกแบบและทําบัตรอวยพร ๑ บัตร
๓. ทําหุนจําลองดวยดินเหนียว ดินน้ํามัน หรือวัสดุอยางอื่นขนาดไมเล็กกวา ๑๐ ซม. (๔ นิ้ว)
สี่เหลี่ยมจัตุรัส
๔. ทําสิ่งของประเภทสวยงามดวยหวาย ไมไผ หนัง ไม ลวด ผาฝายผาไหม หรือวัสดุที่เหมาะสม
อยางอื่น โดยไดรับความเห็นชอบลวงหนาจากกรรมการแลว
๕. แกะแบบพิมพ (เชนใชมนเทศ หรือวัสดุอยางอื่น) แลวพิมพลงบนกระดาษหรือผา
ั
๖. ทําเครื่องเลนที่ใชประโยชนไดขนาดโตพอสมควร
๒. นักกรีฑา
เครื่องหมายนีมี ๓ ชั้นเมื่อทําไดถึงมาตรฐานดังที่กําหนดไวสําหรับชันใดชั้นหนึ่ง จะไดรับ
้ ้
เครื่องหมายวิชาพิเศษดังนี้
ขั้นตน - พื้นสีแดง
ขั้นกลาง - พื้นสีเหลือง
ขั้นสูง - พื้นสีเขียว
การประดับเครื่องหมายนี้ ใหประดับไดเพียงอยางเดียว
ทุกคนตองกระทําทั้ง ๔ ประเภท ผูที่ไดคะแนนรวม ๒๔-๒๙ คะแนน ถือวาไดขั้นตน ไดคะแนน
รวม ๓๐-๓๓ คะแนน ถือวาไดขั้นกลาง ไดคะแนนรวม ๓๔-๔๐ คะแนน ถือวาไดขั้นสูง
๑. วิ่ง ๕๐ เมตร ๕ คะแนน ๗ คะแนน ๑๐ คะแนน ๑๑ วินาที ๑๐ วินาที ๙ วินาที
๒. ขวางลูกเทนนิส ๕ คะแนน ๗ คะแนน ๑๐ คะแนน๑๘ เมตร ๒๔ เมตร ๓๐ เมตร
๓. กระโดดสูง ๕ คะแนน ๗ คะแนน ๑๐ คะแนน๐.๗๖ เมตร ๐.๘๖ เมตร ๐.๙๖ เมตร
๔. กระโดดไกล ๕ คะแนน ๗ คะแนน ๑๐ คะแนน๒ เมตร ๒.๕ เมตร ๓ เมตร
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

19. ๑๙
๓. นักอานหนังสือ
๑. ทําบัญชีหนังสือที่ไดอานมาแลวในรอบประบุชื่อผูแตง และสามารถเลาเรื่องจากหนังสือ ๓
เลมใหกรรมการฟง หนังสือ ๓ เลมนี้ใหลูกเสือเลือกเองอยางนอยเลมหนึ่งจะตองเปนนิทานและอีกเลม
หนึ่งเปนสารคดีหนังสือทั้ง ๓ เลมดังกลาว ตองมีมาตรฐานดีพอสมควร โดยคํานึงถึงวัย
และพัฒนาการของลูกเสือ
๒. แสดงใหเห็นวาเขาใจวิธีรกษาหนังสือใหอยูในสภาพอันดี
ั
๓. แสดงใหเห็นวาสามารถใชพจนานุกรมและสมุดแผนที่
๔. อธิบายใหกรรมการทราบถึงวิธีจัดหนังสือในหองสมุด และวิธีที่จะหาหนังสือเลมหนึ่งตามที่
กําหนดใหจากหองสมุด
๔. นักจักรยานสองลอ
๑. เปนเจาของ หรือมีจักรยานสองลอคันหนึ่งขนาดพอเหมาะสมสําหรับใชเปนประจํา
๒. สามารถขึ้นลงรถจักรยาน ไดอยางเรียบรอย
๓. สามารถทําความสะอาด หยอดน้ํามันเครื่องและสูบลมยางรถจักรยาน
๔. เขาใจความจําเปนในการรักษารถจักรยาน ใหอยูในสภาพอันดีสําหรับการขับขี่ไปตามถนน
๕. เขาใจความจําเปนในการใสกุญแจรถจักรยานเมื่อปลอยทิ้งไวโดยไมมีผูดูแล
๖. เขาใจวิธีปะยางที่มีรูรั่วและสามารถชวยผูอื่นได
๗. ภายใตการควบคุม ขี่จักรยานไปตามระยะทางทีกําหนด และแสดงวามีความรูในการใช
่
สัญญาณตางๆกับปฏิบัติตามกฎจราจรไดอยางถูกตอง (ระยะทางที่กําหนดนั้น ถาสามารถทําไดควร
ประกอบดวยทางสี่แยก ทางคนเดินเทาขามถนน การเลี้ยวขวา และการเลี้ยวกลับหลัง)
๕. นักแสดงการบันเทิง
ใหเลือกปฏิบติหมวดละหนึงอยาง ตอไปนี้
ั ่
หมวด ก.
๑. แตงบทละครพูดเรื่องหนึง และจัดใหมการแสดงเรื่องนั้น
่ ี
๒. ทําหนาที่ผกํากับเวที สําหรับการแสดงการบันเทิงของกองลูกเสือสํารอง
ู
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

20. ๒๐
หมวด ข.
๑. จัดใหเด็กกลุมหนึ่งรองเพลง ๑ เพลง
๒. แสดงนําเด็กกลุมหนึ่งใหรําวงหรือฟอนรําพื้นเมือง
๓. ประดิษฐเครื่องดนตรีหรือเครื่องใหจังหวะอยางงายๆ แลวใชเครื่องนั้นประกอบการรองเพลง
๑ เพลง
หมวด ค.
๑. รองเพลงพื้นเมือง ๒ เพลง
๒. แสดงกล ๓ อยาง
๓. เลาเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ใชเวลาอยางนอย ๕ นาที
๔. เลนดนตรีอยางงายๆ ๑ เพลง
๕. แสดงการมวนตัวทาตางๆ
หมายเหตุ การแสดงการบันเทิงอื่นๆที่มีมาตรฐานพอทัดเทียมกัน ถากรรมการยอมรับกอนเริ่มแสดง
ก็นับวาใชได
๖. นักสํารวจ
๑. อธิบายใหกรรมการทราบถึงการเตรียมงานที่จําเปนสําหรับการเดินทางไปสํารวจในชนบทเปน
เวลา ๑ วัน เชน คาใชจายในการเดินทาง เสื้อผาที่เหมาะสม รองเทา เครื่องใชในการปฐมพยาบาลและ
อาหาร
๒. เขารวมในการเดินทางไปสํารวจของกองลูกเสือสํารอง ๒ ครั้ง ซึ่งครั้งหนึ่งตองเปนการ
เดินทางไปสํารวจนอกสถานที่โดยตลอด
๓. สรางที่พักอยางงายๆ ๑ หลัง โดยใชวสดุธรรมชาติ
ั
๔. กอไฟกลางแจงและใชกาหรือหมอตมน้ารอน ํ
๕. หาทางไปยังสถานที่แหงหนึ่งในเมืองหรือชนบทไกล ๑ กม. โดยปฏิบัติตามคําชี้แจงที่
กรรมการกําหนดให (ดวยการบอกทิศทางตามเข็มทิศเครื่องหมายบนพื้นดินหรือขางทาง วัตถุอันเปนที่
หมาย หรือสิ่งตางๆเหลานี้รวมกัน)
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

21. ๒๑
๗. นักปฐมพยาบาล
๑. รูจักขอบเขตของการปฐมพยาบาล และความจําเปนทีจะตองขอความชวยเหลือจากผูใหญ
่
๒. รูจักวิธีหามโลหิต โดยใชนิ้วมือกดลงบนบาดแผล
๓. รูจักความสําคัญของการรักษาความสะอาด และสาธิตวิธีแตงแผลที่ถูกของมีคมบาดเล็กนอย
และแผลถลอก โดยใชผากอซและผาพันแผลชนิดมวนรูจักใชและเอาผายาปดแผลออก

๔. สาธิตวิธีใชผาสามเหลี่ยมสําหรับคลองแขน และพันแผลที่หัวเขา
๕. สาธิตวิธีทําใหคนไขรูสึกสบาย
๖. รูจักสาเหตุธรรมดาที่ทําใหเกิดไฟลวก น้ํารอนลวก และวิธีปองกันรูจักวิธีดับไฟที่ไหมผา
ตลอดจนวิธีรกษาบาดแผลที่เกิดจากไฟลวกและน้ํารอนลวกอยางงายๆ
ั
๘. นักสารพัดชาง
๑. รูจักวิธีปฏิบัติเมื่อทอน้ําประปาแตก หรือทอแกสรั่ว กับรูจักวิธีปฏิบัติเมื่อตองมีการตัด
กระแสไฟฟา และรูจักวิธีปดสวิตซรวมสายไฟในบาน
๒. รูจักวิธีปฏิบัติเมื่อเกิดไฟไหม
๓. ประดิษฐสงของที่มีประโยชนสําหรับใชในคูหาลูกเสือสํารอง หรือที่บาน
ิ่
๔. สาธิตการใชและวิธีรักษาเครื่องมือตอไปนี้ คือ คอน เลื่อย ไขควง ประแจปากตาย คีมปากคีบ
๕. ทํากรงเลี้ยงนก หรือทําที่ใหอาหารนก แลววางไวในที่อันเหมาะสม
๖. สาธิตวิธีเตรียมและทาสีผนัง กับทําความสะอาดแปรงทาสีที่ใชแลว
๙. งานอดิเรก
แสดงความสนใจตอเนื่องกัน ในงานอดิเรกอยางหนึ่ง เปนระยะเวลาอยางนอย ๓ เดือน สามารถ
สาธิตและสนทนากับกรรมการในเรื่องงานอดิเรกนันดวย
้
หมายเหตุ งานอดิเรกที่เหมาะสม อาจเปนเรื่องการสะสม เลนหมากรุกรองเพลง เลนดนตรี ฯลฯ
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓

22. ๒๒
๑๐. การชวยเหลืองานบาน
๑. ตมขาวตม หุงขาวหรือนึ่งขาว ตมหรือทอดไข ทํากับขาวอยางอื่นอยางนอย ๑ อยาง
๒. จัดที่รับประทานอาหาราและเลี้ยงอาหารอยางนอย ๓ คน (อาจทําพรอมกับขอ ๑ ขางตน)
๓. ทําความสะอาดถวยชามภายหลังการรับประทานอาหาร และแสดงวิธีจัดการกับภาชนะหุงตม
มีด ถวยแกว ฯลฯ
๔. ซักและรีดผาผูกคอลูกเสือของตน
๕. ติดกระดุมหรือเครื่องหมายลูกเสือกับเสื้อเครื่องแบบ
๖. จัดปูและเก็บที่นอน
๗. ทําความสะอาดหนาตางและเครื่องใชที่เปนโลหะ
๘. ทําความสะอาดและจัดหองใหเรียบรอย
๑๑. นักอานแผนที่
๑. รูจักเครื่องหมายสําคัญตางๆที่ใชในการทําแผนที่ทองถิ่น สามารถชี้แผนที่วาบานของตนและ
ที่ตั้งกองลูกเสืออยูที่ไหน อธิบายถึงความสําคัญของสถานที่ตางๆในทองถิ่นที่ปรากฏในแผนที่
๒. ทําหุนจําลองตามมาตราสวนเนินเขาสูง ๘๕ เมตร (๒๕๐ ฟุต) โดยแสดงความสูงต่ําของ
แผนดินเปนชันๆ ชั้นละ ๑๗ เมตร (๕๐ ฟุต)
้
๓. เขาใจทุกสิงทุกอยางในขอ ๑ และขอ ๒ สามารถอธิบายใหกรรมการเขาใจวาเห็นอะไรบาง
่
ตามถนนระยะทาง ๕ กม. (๓ ไมล) โดยดูจากแผนที่สังเขป
๔. รูจักวางแผนที่ใหถูกทิศและรูวิธีใชเข็มทิศ
๕. อานแผนทีประเทศไทย รูจักที่ตั้งของจังหวัดตางๆตลอดจนชื่อของแมนํ้าและภูเขาที่สําคัญ
่
๑๒. นักธรรมชาติศึกษา
เลือกทําเพียง ๒ ขอตอไปนี้
๑. (ก) ศึกษา และทําสมุดบันทึกเปนระยะเวลาอยางนอย ๑ เดือนเกี่ยวกับสิ่งตางๆตอไปนี้ ๓ อยาง
ตนไมและไมพุม สิ่งที่เปนประโยชนและศัตรูของสวนดอกไมปา ตนเฟนหรือหญา หรือพืชอยางอืน ่
โรงเรียนวัดแดง สพท. นศ. ๓