Projekt klasa XII

1. Projekt
Tema: Papunesia ne Shqiperi
Lenda: Ekonomi
Klasa: XII
Punoi: Kristjana Dinaku

2. Objektivat :
1-C’eshte papunesia ?
2-Format e papunesise
3-Pasojat e papunesise
4-Statistikembi papunesine
5-Konkluzionet e temes

3. Papunesia
Papunësia paraqet përqindjen e të papunësuarvenga tërë kapaciteti i fuqisë
punëtore në një territor të caktuar brenda një vendi apo në tërë vendin. Pra, ky
indikator ekonomik tregon nivelin e fuqisë punëtore të pashfrytëzuar nëproceset
ekonomike në një territor gjeografik. Sipas klasifikimittë Bashkimit Evropian të
papunësuar janëata pjesëtarë të fuqisëpunëtore të cilët nuk kanë pasur punë
gjatë javës kur është bërë studimi, aktivishtkanë kërkuar punëgjatë asaj javedhe
janë të gatshëmtë nisin njëpunë gjatë dy javëvetë ardhshme. Shkalla e
papunësisëështë një tregues i mirëqenies ekonomikenë përgjithësi. Një shkallëe
ulët është tregues i një ekonomie të fortëku ata që kërkojnëpunëmund ta gjejnë
atë shpejt, ndërsa njëshkallë e lartë mund të tregojë një ekonomimë të dobët.
Nga ana tjetër, punëdhënësit mund të gjejnëmë lehtë punonjës kur shkalla e
papunësisëështë e lartë.Pra një ndër problemet shqetësuesenë shoqërinëe
sotme është papunësia.Përcaktimipë nocionin papunësimbështetet në
përkufizimin e dhënë nga Organizata Ndërkombëtaree Punës(ONP,ang.ILO):"Të
papunë konsiderohen të gjithë personatnë moshë pune të bazuar në matjen e
popullsisëekonomikishtaktive,të cilët gjatëperiudhës referueseplotësojnë
kërkesat:- janëpa punë, të gatshëmpër punë dhe kërkojnëpunë."
Punësëia dhe Papunësia: Janë ndër konceptet më të
rëndësishmemakroekonomike. Punësëia paraqetatë pjesëtë forcës punëtoree
cila është e zënë me punë. Papunësia paraqetatë pjesëtë forcës punëtore e cila
nuk është e zënë me punë por kërkon punënë mënyrëaktive. Papunësia matet
me normën e papunësisëdhe shprehet si raporti të papunëvendaj forcës
punëtore në përqindje. Puna, ne dallim ngaburimet e tjera te prodhimit,mund te
konsiderohetsi burimime pak i zevendesueshem.Humbjetekonomikete
shkaktuara nga papunesia vleresohen me te medha se humbjete shkaktuara nga
ineficienca e ndermarjeve. Nga ana tjeter, papunesia shoqerohetedhe me kosto
suplementare financiareqe qeveria i perdor per dhenie ndihme financiarete
papuneve. Zvoglimi i te ardhuravepersonalesi rezultat i humbjes se vendit te
punes,perben njenga kostote dukshmete papunesise. Krahas kostove
ekonomike, papunesia shoqerohetedhe me kostot e saj sociale, si zhvleresimi

4. kapitalit njerezor (humbjete shkalles se arsimimit dhe aftesimit), ulje te dinjitetit
personaldhe vetvleresimit,siedhe si rritjete mundeshmete kriminalitetit.
Format e papunesise
Papunesia shikohetne gjithe boten sepseeshte e pamundur te punesohen te
gjithe njerezit ne bote.Por, kush janeformat me te shquara te papunesise?
1.Papunesia e detyruar ,dhekjo perfshin te gjithe ato njerez qe kerkojnepunepor
me kete pune kerkojneedhe pagesete larte.
2.Disa njerez japin dorheqjenga puna dhe kerkojneper nje pune me te mire,por
kjo u kushton shumesepseper te gjetur punen tjeter u duhet te qendrojnepa
pune nje kohete shkurter osete gjate.
3.Mungesa e punishteveose e firmave te ndryshmeqe duhet te ushtrojne
aktivitetet e tyre ne gjithe Shqiperine dhe me kete rastshtohen rastet per pune .
Papunesia ndahet ne disa pjese:
1-Papunesie qarte,dhekjo do te thote qe nje numer i madh njerezish kerkojne
per nje pune te pershtatshmedhe nuk gjejne.
2-Kursepjesa e dyte eshte se shumenjerez kerkojnepunepor nuk jane te afte per
ate pune qe kerkojnedhe kjo con ne mospranimin e tyre ne pune.
5. FORMA TE PAPUNËSISË
Punësia e plotë: Dukeu nisur nga fakti sepapunësia është njëra ndër sëmundjet
më të rënda makroekonomikedheproblem social mjaftserioz, atëherë objektiv i
shtetit është që ta mbaj atë në kufij të normales. Me fjalë të tjera punësënia e
plotë nënkupton atë gjendjetë ekonomisënë të cilën, të gjithë ata të cilët
kërkojnëpunënë mënyrëaktive janë të punësuar.
Papunësia e detyruar : Këtu përkundër papunësisëvullnetare ku njerëzit nuk
dëshirojnëtë punojnë me pagën ekzistuese, te papunësia e detyruar njerëzitjanë
të interesuar të punojnëme pagën ekzistueseqë mbizotëron në tregun e
punës.Papunësia edetyrueshmeështë mjaft e theksuar nëtregun Shqiptar të
punës. Këtë mund ta ilustrojmëme një shembull shumëtë thjeshtë: në një

5. konkurs icili ofron mundësipunësimi për një osedy persona, aplikojnëpër tu
punësuar 100 persona. Në këtë rasttë gjithë ata persona që nuk kanëmundësi të
pranohen janë të papunëtë detyrueshëm, pasiqë secili prej tyre me dëshirëdo të
punonte me pagën ekzistuese esidomos në kushtet e një papunësie mjafttë
lartë.
Papunësia e vullnetshme është ekonomikishtefiçiente. Pra ekonomia mund të
punoj me efiçiencë të lartë pavarësishtnga faktiqë ajo gjeneron numër të caktuar
punëtorësh të papunë. (Efiçiencë do të thotë arritjee rezultateve cilesisht te larta,
me perdorim minimal te burimeve e ne kohën me te vogël te mundeshme.
Eficenca pra nenkupton qe te veprosh nenjë mënyrë te tillë qe të mos
keqperdoresh burimet.)
Llojet e papunesise
-PAPUNËSIA EFËRKIMIT(FRIKSIONALE).Rezulton nga lëvizja e njerëzveprej një
punë në tjetrën, prej një regjioni në tjetrin, etj. në kërkimtë punës më të
mirë.Personatqë kërkojnëpunëkur diplomohen, gratë që kthehen në punë pas
një tërheqje nga tregu i punës, këta persona konsiderohen sitë papunë
vullnetarë.
-PAPUNËSIA STRUKTURORE. Paraqitetkur oferta dhe kërkesa për punë nuk
përputhen. Këto ndodhin në rast të ndryshimevefundamentale në ekonomi. P.sh:
ndryshimetgjatë tranzicionit(rënia e kërkesës për punë në industrnëe rëndë dhe
rritja e kërkesës për punë në shërbimedhe industritë lehtë). Problemet shfaqen
sidomos në rajonetku ka pasur koncetrim të degëve të caktuara
ekonomike,Imobilitetiprofesional(mungesa e gatishmërisëdhe vështërsitëpër të
braktisur profesionete vjetra dhe përvetësimin e profesionevetë reja) Imobiliteti
gjeografik (mungesa e gatishmërisëdhe vështërsitëlidhur me largimin nga
rajonetdepresive për arsyesociale, ekonomike, etj.).Por, kjo lloj papunësie ndodh
edhe për shkak seekonomia zhvillohet (përparimiteknologjik)
-PAPUNËSIA CIKLIKE. Rezulton kur nëpërgjithësi kërkesa për punë është e ulët.
Kërkesa për punë është kërkesëe prejardhur. Kur biekërkesa për produkte, bie
edhe kërkesa për punë (recesioni)

6. -PAPUNËSIA SEZONALE. Lidhetme karakterin stinor të prodhimit/shërbimeve:
industria e ndërtimit, turizmit, shërbimete ndryshme, etj.
Shkaqet e papunesise
-Niveli i ulët i njohjes së parasëdhe abuziminë kreditim: Nga një sondazh ibërë
para disa muajsh rezultontese shqiptarët 40% të të ardhuravei konsumonin për
veset e tyre si duhan, alkool, kafe, etj.Ka pasur mjaft rastekur njerëzit kanëshitur
edhe shtëpitë e tyre për të blerë makinë. Ajo qe e thellon edhe më shumëkëtë
problem është kreditimi abuzues. Kjo bën që paraja të shpenzohetnë gjëra pa
prodhueshmëritë cilat vetëm e ulin ekonominë.
-Korrupsioni: Niveli ulët arsimor i studentëve në universitete është një faktor
kryesor për korrupsion. Nga njësondazh ibërë disa kohëmë parë tregon që 75%
e studentëvenë universitetet publike kanë paguar të paktën një herë për të
kaluar një provimose për të rritur notën.
- Mungesa e theksuar e njohurivebaziketë të bërit biznes dhe taksate larta:
Konsulencae biznesit thuajsenuk ekziston fare. Nuk ekziston pothuajseasnjëzyrë
informacionise ku, sa dhe si një produkt, kultureapo mineral mund t mbillet,
shitet, blihet apo nxirret.
- Mungesa profesionalee punonjësveqëpajtojnënjerëz në punë dhe paaftësia e
punëkërkuesve: Kjo pikëvlen kryesishtpër kompanitë e mëdha dhe përgjegjësinë
kryesoremendoj see kanëuniversitetet. Një student që përfundon Fakultetin e
ShkencaveSociale teorikisht e di seçfarë kërkon njëpunëdhënës nga një
punëkërkues, si: punësimafatgjatë, aftësi për të punuar mirë me të tjerët, etj, pra
atij i atribuohet cilësia e punëdhënësit. Por problemi qëndron në faktin se
kompanitë ndryshmekanëaspirata, synimedhe objektiva të ndryshme, nëkëtë
sens edhe performancae tyre duhet të jetë në sinkronimme këto synimeInovimi
teknologjik që ka të bëjë me makineritë që përdor një firmë. Në qoftë se ajo
përdor një teknologjie cila është e kohëve të fundit dhe i përshtatet tregut
atëherë kjo firmë ka më shumëshansepër të ecur se sa një firmë e cila përdor

7. teknologji të vjetëruar. Një kompaniqë përdor teknologjitë vjetër dhe që nuk i ka
rregulluar herë pas herë makineritë e saj, është destinuar të falimentojë.
- Aftësia sipërmarrëse. Aftèsia sipèrmarrëseireferohet talentit të veçant që kanë
disa njerëz për organizimin e burimeve të tjera ekonomike sipuna, toka, kapitali
në procesin e prodhimit të mallërave dhe shërbimvepër kërkimin e mundësivetë
reja për biznes si dhe për zhvillimin e metodave të reja të prodhimit. I afte dhe i
suksesshëmquhetai sipermarrës icili bën të mundur që kompania e tij të shkojë
drejt suksesitdhetë arrijëfitime të mira që ajo të ecë përpara e të fuqizohet. Një
sipërmarrës quheti aftë në qoftë se për të njëjtën shumëparash të investuara
arrin të fitojë më shumëse sa ka fituar herën e fundit duke investuar me po atë
shumë. Sipërmarrësite suksesshëmkanëaftësipër të: Identifikuar tregjet,
siguruar konceptetë reja, nxitur mendimin kreativ, parë situatat në drejtim të
nevojavetë paplotësuara, arritur njëvizion, krijuar njëavantazh konkurues, etj.
PASOJAT E PAPUNËSISË
1-Te ardhurat e uleta.
2-Reniae nivelit te jeteses.
3-Perhapjae varferise,dhe kjodihet ngate gjithe ,sepse ponuk pate te ardhura
domosdo do te perhapet varferiadhe kjo con ne shume deme dhe pasoja.
4-Shtimi i personave qe mbeshtetenne qeveri dhe sigurimet shoqerore per
arritjene te ardhurave per te jetuar.
5-Con ne mos ekuilibrimine qeverisedhe shtetit.
6-Con ne shtimine shpenzimeve shteterore .
7-Con ne rritjene kerkesesse stydenteve neper fakultete te ndryshme,kjo
eshte gje e mire ,por se fakuletet nuk arrijne ti perballojne gjithe kete kerkese
sepse dote jene te shume nga frikaper mpune.
8-Praka shume ndikime shoqerore familjare dhe ndikonshume edhe ne
sigurine e popullit. sic jane krimet e shumtaper para,dhe ky eshte shkakui
papunesise.
9-Dobesimi i fuqise bleresedhe rritjae konsumimeve mbi papunesinedhe
varferine.

8. 10-Ndodhjae disashqetesimevedhe tronditjeve morale dhe psikologjike,dheqe
mund te cojne edhe ne semundje trupore,sipsh:ngritjae tencionit te
gjakut,diabeti,semundjete zemres ,dhimje koke e te tjera.
Statistike mbi popullesine
SHKALLA E PAPUNËSISË
Figure 1 Shkalla e papunesise ne Shqiperi nga viti 2000-2011
Duke bërë njëanalizë
kohore, vihet re se vendi
me uljen më drastiketë
shkallës së papunësisë
gjatë dhjetëvjecarittë
fundit është Mali i Zi,
ndërsa vendi me rritjen
më të madhe të
papunësisërezulton
Turqia. Një shkallë e ulët
e papunësisëe shtyn një
ekonomi më pranë prodhimit potencial të mundshëmdhe rrit mirëqënien e
popullatës.
Pjesa me e madhe e te papuneve jetojnene qytet me 83.4%,ku dominojneqytete
te shpendareketo ne te gjithe Shqiperine, ku vihet re nje tendence me e larte ne
zonatmalore. Rrethi i Elbasanit karakterizohetme nje barazine shifrate
papunesinendermjet meshkuvedhe femravete verber te afte per pune me 50 %.
Rritja e papunësisënë vendin tonë ndihet shume nga mungesa e reformave.
Ekonomia shqiptare po vazhdon të shfaqëshenja dobësiepër shkak të
papunësisë. Është shumëe rëndësishmetë ruhet kuadrimakroekonomik, në
veçanti mbajtja nën kontroll e nivelit të borxhit publik dhe ajo e deficitit për të

9. kontrolluar rritjen e papunësisënë Shqipëri. Një nga dobësitë e brendëshmetë
ekonomisëshqiptare që pengon zhvillimin në të tëra fushatështë papunësia e
lartë, e cila kombinohet me mungesën e reformavestrukturore, zbatueshmërinë
e kontratavedhe mos respektimin e të
drejtavetë pronësisë, etj.
Zyrtarishtnë Shqipërifigurojnërreth 144
mijë të pa punë në rang vendi, të cilët kanë
paraqitur një kërkesëpër punësimpranë
zyravetë punës. Jemi vendi me 13.3-13.4%
papunësime 142-143mijëtë regjistruar të
papunë për periudhën 2011 dhetre mujorin
e parëtë vitit të që jemi.
KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME
Shumica e biznesevenë vendin tonë përdorin një teknologjitë vjetër, kjo vjen
nga të ardhuratqë ata kanë osenuk kanë deshirëqë të përmirësojnë
teknologjinë, ghjithashtu ne Shqiperi ka nje korrupsion tëlartë për vendet e
punes. Në ditët e sotme po futen shumëtë paaftë në punë dhe po hiqen ata që
janë të zotët për ate llojë pune.Kjo vjen për shkak se të paaftët përdorin lekun
dhe mikun për të gjëtur punën, nga ana tjetër nga vëzhgimet del se shqiptarët
rreth 40% të të ardhuraveiharxhonin për vese. Pjesa më e madhe e
biznesmenëveshqiptarëi janë future
rrugës sëbiznesit pa pasur nevojën e
ndonjëdiplome. Ata filluan të bënin
biznes me ato pak dije që kishin dhe kjo
ka qenë dhe është një pikë e dobët në
bizneset e vendit tonë. Nxitja e
punësimit koordinuar me politikat e
nxitjes së investimevepublike dhe
private do përmirësonin gjendjen e nivelin e punësimit në Shqipëri. Masatkundër
s (beneficionet për të papunët).
Politikat aktivetë tregut të punës (trajnimet, subvencionet, etj.)