Weitere ähnliche Inhalte
Mehr von INTERNATIONAL INDEXED,REFERRED,MULTILINGUAL,INTERDISCIPLINARY, MONTHLY RESEARCH JOURNAL
Mehr von INTERNATIONAL INDEXED,REFERRED,MULTILINGUAL,INTERDISCIPLINARY, MONTHLY RESEARCH JOURNAL (20)
111 112
- 1. International Indexed & Referred Research Journal, April, 2012. ISSN- 0975-3486, RNI-RAJBIL 2009/30097;VoL.III *ISSUE-31
April, 2012
rek'kk gk egkjk"Vªkpk oSf'k"VÓkiw.kZ vlk Yk¨ddYkkÁdkj vkY¨ vkf.k rek'kke/;s oxgh vkYkk**-rek'kk ;k Yk¨dukVÓkkps
vlwu xzkeh.k vkf.k ukxj Yk¨dkae/;s r¨ vR;ar Yk¨dfÁ; vkgs- x.k] xoG.k] Ykko.kh] crko.kh vkf.k ox vls Áeq[k Ádkjkr
vBjkO;k 'krdkiklwu ejkBh ek.klkaP;k eukoj ÁÒko xktor oxÊdj.k g¨rs-
vkgs- R;kaP;k jatukph Òwd Òkxfor vkgs- egkjk"VªkrhYk lokZr x.k &
Yk¨dfÁ; Yk¨dukVÓk& Ádkj Eg.kts rek'kk g¨;- xk;u] x.k Eg.kts vkjaÒxhr- ;kr nsonsorkaps Lej.k dsY¨ tkrs-
oknu] u`R; o ukVÓk ;kauh ;qä vlk Yk¨dukVÓkkpk vkfo"dkj xoG.k &
vkgs rek'kk gh laKk vjch vlwu frpk vFkZ n`';] ØhMk] [¨G] xoG.k Eg.kts Ñ".kYkhYkkaps ukVÓkiw.kZ o.kZu dsY¨ tkrs-
ukVÓkÁ;¨x vlk vkgs- Ykko.kh &Ykko.kh gk xhrÁdkj vlwu R;kr 'k`xkjhd vk'k;
a
rek'kk gk jatu Ádkj fl) g¨.;kiwoÊ egkjk"Vªke/;s tlk vlr¨ R;kpÁek.¨ Ò©frd fdaok vk/;kfRed vk'k;gh
x¨a/kG] ok?;keqjGh] cgq#ih] n'kkorkj] oklqnokph xk.kh]
s vlr¨- ;k xhrkeqGs Ás{kdkaph mRlqdrk ok<rs- R;kauk rek'kkrhYk
Òkf"kd Ykko.kh vls fofo/k /kkfeZd vf/k"Bku vlY¨Ykh fof/kukVÓk 'k`xkjjlkpk vkuan feGr¨-
a
g¨rh vkf.k vktgh rh ÁpfYkr vkgsr- gh fof/kukVÓk ,dkposGh crko.kh & crko.kh Eg.kts ukVÓklaokn- ;kr fou¨nh dFkk]
ek.klkaps /kkfeZd lekjk/ku djhr g¨rh vkf.k jatukph Òwdgh pqVdk lkafxrYkk tkr¨- vaxfo{¨i] foMacu ekuwu ?kMfoY¨ tkrs-
Òkxfor g¨rh- ;k dYkkaP;k #ikrhYk mÙkjjaxke/;s ukVdklkj[kh ;kuarj jaxckth dsYkh tkrs- jaxckth Eg.kts vfÒu;klg
,[kknh vk[;kuotk dFkk i|krwu lkafxrYkh tkr vls- v'kk 'k`xkfjd Ykko.;kaps lknjhdj.k g¨;-
a
;k fofo/k Yk¨ddYkkarhYk ukVÓk ÁÒkoh #ikr rek'kke/;s ox & ox Eg.kts rif'kYkkrhYk Ykko.kh- iwojx laiY;koj 'kkghj
Za
vorjY¨ vlkos vls laLÑrn'kZuh okVrs- ox lq# djr¨- ;kr ,[kknh dFkk ukVÓk#ikus lknj dsYkh
x¨a/kGkrhYk x.k Eg.k.;kph i/nr rek'kkrhYk x.kkP;k tkrs-rek'kk ;k Yk¨dukVÓkkph vusd oSf'k"VÓ¨ vkgsr- rek'kk
lknjhdj.kkr vk<Grs- x¨a/kGkrhYk lw«k/kkjklkj[¨ dke dj.kkjk gk LFkGijRos fÒé vlr¨- ?kjkiklwu nwj vl.kk&;k 'kwjohj
^ukbZd* vkf.k rek'kkrhYk ^ljnkj* ;kr lk/kE;Z tk.kors- lSfudkalkBh Yk¨dxk;ukrwu ;kpk tUe >kYkk vlwu ;kr
x¨a/kGkrhYk VkG] rq.krq.¨] [kaftjh gh ok|s rek'kkrgh vlrkr- os'kÒw"kk] jaxÒw"kk] Òk"kkoSÒo] '©Ykh] Bsdk bR;knÈuk egÙo vkgs-
x¨a/kGkP;k dF¨rhYk laikn.khps ra«k vkf.k rek'kkrhYk oxkaP;k R;kpÁek.¨ rek'kkr ok|kapk egÙokpk okVk vkgs-
laikn.khph i/nr ;krgh lk/kE;Z fnlrs- rlsp ok?;keqjGhP;k rek'kkrhYk ok|s &
tkxj.kkrhYk eqjGhpk ukp] frps vkokgd Lo#ikps us«kdVk{k] vLlYk ejkBh ikjaifjd ukVÓkkfo"dkjkar rek'kkps
rek'kkrhYk ^ukph* u`R;k'kh lkj[¨i.kk nk[kfo.kkjs vlrs- LFkku egÙoiw.kZ vkgs- R;kr th ok| oktfoYkh tkrkr rh ns[khYk
v'kkÁdkjs egkjk"Vªkr iqokZikj #< vl.kk&;k fof/kukVÓkkae/;s] [kkl egkjk"VªkrhYkp vkgsr- ;k ok|kauk Yk¨dok| EgVY¨ tkrs-
Yk¨ddYkkÁdkjkae/;s vkf.k rek'kke/;s fnl.kk&;k rÙokae/;s Yk¨dok|s lkFklaxrhph ok|s vlrkr- daB& laxhrkpk ÁÒko
lkE; vkgs- fofo/k dYkkÁdkjkadMwu dkgh x¨"Vh ?¨Åu dkgh ok<fo.;klkBh vkf.k R;kP;k ifj.kkedkjdrsr Òj iMkoh
Lora«k rÙokaph R;kr Òj ?kkYkwu] nql&;k dYkk ÁdkjkdMwu Eg.kwu R;kapk okij g¨r¨- rek'kkr e¨BÓkk vkoktkph n.kdV
LohdkjY¨Y;k ?kVdkaoj Lor%pk Blk mBowu rek'kkus vkiY¨ o Òj?k¨l ok|s mi;¨xkr vk.kYkh tkrkr- rh fo'¨"kd#u
#i fl) dsY¨Y¨ tk.kors- Yk;ok|s vlrkr- xhrkph lqjkoV NsM.;kis{kk R;kph Yk;
rek'kkP;k tM.k?kM.khcÌYk M‚- ukenso OgVdj nk[kfo.¨ vkf.k Yk¨dleqgkP;k vkokD;kr vk.k.¨ gsp R;kaps
Eg.krkr] ^^uanhokY;kapk <¨Yk vkf.k d¨YgkV.khph <¨Ykdh dk;Z g¨;-
;kaP;k feJ.kkus rek'kkph <¨Ykdh >kYkh- M©&;kps in Eg.k.;kps rek'kkrhYk eq[; ok|s Eg.kts <¨Ykdh] rq.krq.¨] gYkxh
rq.krq.¨ R;kus ?¨rY¨] >kat ÒtukP;k VkGkaph lkFk ?¨rYkh- ¼dMs½ >kat vkf.k R;kaP;k lkFkhYkk ukphP;k ik;krhYk pkGkapk
Q©th leqgkle¨j rkQk mÒk Bso.;kph i/nr Òk#Mkaru w >adkj rlsp cktkph isVh gh laxhrklkBh mi;¨xkr vk.krkr-
?¨rYkh- ok?;keqjGhph gkYk ?kkYk.;kph i/nr fLodkjYkh- ;k v'kk ;k ok|seGÓkkrwu ,d vkxGk& osxGk jkaxMsi.kk] >adkj]
lok±pk feGwu rek'kkpk [¨G >kYkk- iq<s jktkjk.khps dFkkud dMoVi.kk vlk jkuoV x¨Mok fuekZ.k g¨owu jfldkauk ,d
RESEARCH AN ALYSI S AND EVALU ATION
111
- 2. International Indexed & Referred Research Journal, April, 2012. ISSN- 0975-3486, RNI-RAJBIL 2009/30097;VoL.III *ISSUE-31
Ádkjpk vkuan nsr vlr¨- vlk gk vLlYk ejkBhi.kk vkgs- gYkxh ¼dMs½ &
Ykko.kh t'kh e&gkVh eukph vkgs rl'khp <¨Ykdh] rq.krq.¨ gs ,d Yk¨dlaxhrkrY¨ voun/~k ok| vlwu rs peZok|
gh ok|sgh ejkBh eukYkk vkoMY¨Ykh] ejkBh eukYkk /kqndqn a a vankts iékl ls-a eh- vlrs- gYkxh gs ok| <¨Ykdh fdaok
dj.kkjh ok|s vkgsr-egkjk"VªkrhYk rek'kkP;k oSf'k"VÓkiw.kZ] rq.krq.;klkj[¨ dk;e oktfoY¨ tkr ukgh- vko';d rsF¨ jax
ns[k.;k] jljlhr vkf.k QMdR;k] /kkoY;k #ikph tM.k?kM.k Òj.;klkBh oktorkr- gYkxhus ok|seGÓkkr dMkD;kpk jax
s
dj.;kr rek'kkr okijY;k tk.kk&;k ok|kapk Qkj egÙokpk Òjr¨- MkO;k gkrkrhYk dkMh o mtO;k gkrkrhYk Fkki ;keqGs
okVk vkgs- rek'kkr okijYkh tk.kkjh ok|s gh vLlYk egkjk"Vªh; V.kRdkj vkf.k gYkxh ;kapk esG clr¨- gYkxhYkk ^dMs* vlsgh
Yk¨dok|s vlwu Ák/kkU;kus lkFk laxhrkph ok|s vlrkr- Ykko.kh] Eg.krkr- rek'kkpk eq[; uk;d ok Eg¨jD;k dMs oktfor¨
i¨okMÓkklkBh laxhr ;¨tuk dj.¨] okrkoj.k fufeZrhlkBh Eg.kwup R;kYkk dMsdjh vlsgh Eg.krkr-
ik'oZlxhr ns.¨ vkf.k rek'kkpk eapkoj xk;Y;k tk.kk&;k
a >kat &
daBlaxhrkph ifj.kkedkjdrk ok<fo.;klkBh rek'kkr >kat fdaok >katk gs ?ku Yk¨dok| vlwu e/;Òkxh
iq<hYkÁek.¨ ok|s okijYkh tkrkr- v/kZx¨Ykkdkj ?kqeVh vlY¨Y¨ o n¨jhus ,desdkauk t¨MY¨Y;k
<¨Ykdh & dk’kkP;k n¨u x¨Ykkdkj rqdMÓkkap]s Yk; Bso.;kps vlrs-
rek'kkrhYk ,dp ,d ok| ,dVs oktfoY¨ tkrs ,desdkaoj vkiVwu rs oktforkr-
vkf.k rs Eg.kts <¨Ykdh- rek'kkpk ÁkjaÒp eqGh <¨YkdhP;k pkG &
r¨MÓkkus g¨r¨- i.k uarj <¨Ykdh lkFk laxrhpsp dke djrs- u`R;Álaxh #.k>q.k vlk Yk;c) ukn fuekZ.k
<¨Ykdh p<Ókk Lojkr dMd c¨Yk.kkjh vlrs- rek'kkrhYk xk.kh dj.;klkBh Ykgku djoanka,o<Ók firGh i¨dG x¨GÓkr
cgqnk [kMÓkk&map&QMdR;k lqjkar vlrkr Eg.kwu reklxhj /kkrwps [kMs ?kkrY¨Y;k vusd ?kqxjkaP;k ekGk ok iÍs ik;kr
a
ldkGh ikpi;±r [kMh [k.k[k.khr c¨Y¨Yk v'kh 'kkbZ frYkk cka/krkr R;kYkk pkG Eg.krkr- rek'kkr ?kqxjkpk rkYk ,sdYkk
a
?kkYkwu ?¨rkr- dÈ eukrYkk 'k`xkj rktk g¨r¨- ik;kr pkG cka/kwu ukp.kkjh
a
rq.krq.¨ & ckbZ ?kqxjkpk rkYkc) >adkj djrs rsOgk R;k rkYkkoj M¨Yk.kkjh
a
rq.krq.¨ gs ,d rarok| vlwu ;krwu ^rq.k~& rq.k~* vlk
q ek.kls eukrY¨ nq%[k foljrkr- '¨rkr fnolÒj d"V d#u
vkokt fu?kr vlY;keqGs ;kYkk rq.krq.¨ gs uko iMY¨ vkgs- FkdY¨Ykk '¨rdjh lkjk Fkdok foljr¨-
rek’kkr xk.;kYkk lkFk ns.;klkBhgh <¨Ykdhcj¨cj rq.krq.¨ rek'kkr <¨Ykdh] dMs o rq.krq.¨ ;kaP;k vkilkrhYk
okijY¨ tkrs- ekuoh vkoktkYkk Li"V tk.ko.;kbrdk Yk; p<kv¨<hr ukphP;k ik;krhYk pkG ok ?kqx# ;kapk ?kaVkojgh
a
vkf.k Loj ;k ikrGÓkkaojpk vk/kkj ,dkp osGh feGkok Eg.kwu jax Òjr¨- u`R; pkYkw vlrk inU;klkus fuekZ.k g¨.kkjk ?kqxjkapk
a
rq.krq.;kph ;¨tuk dsY¨Ykh vlrs- cd&;kP;k dkrMÓkk,soth ukn vkf.k rek'kkrhYk ok|kaph laxr ;kaP;k lkFkhus rek'kkP;k
?k¨jiMhps dkrMs YkkoY¨ rj vkokt pkaxYkk ;sr¨- v'kh letwr jaxÒwehoj tsOgk 'kkghj vkf.k R;kps lkFkhnkj xk.¨ Eg.krkr
ÁpfYkr vkgs- rsOgk r¨ jax Òjr¨ R;kaps o.kZu dj.¨ dBh.k vkgs- ÁR;{k
vuqÒoY;kf'kok; R;kph YkTtr dGw 'kd.kkj ukgh-
1½ ikjaifjd ejkBh rek’kk vkf.k vk/kqfud oxukVÓk & fo’oukFk f’kans 4½ Yk¨d/keÊ ukVÓkkph tM.k?kM.k& ‘kjn O;ogkjs
2½ Yk¨djaxÒweh & ijaijk] Lo#i vkf.k ÒforO; & M‚- ÁÒkdj ekaMs 5½ Yk¨d jaxdYkk vkf.k ukxj jaxÒweh& laik- ÁÒkdj ekaMs
3½ ejkBh jaxÒweh& Jh- vk-fo- dqYkd.kÊ
112 RESEARCH AN ALYSI S AND EVALU ATION