1. Η συγκεκριμένη ενότητα περιλαμβάνεται στο δεύτερο κεφάλαιο του
σχολικού βιβλίου και συγκεκριμέναστη σοφιστική.
Διάρκεια : Μία διδακτική ώρα .
Μέθοδος : Διερευνητική-ανακαλυπτική
Τεχνικές διδασκαλίας: σύντομη εισήγηση του εκπαιδευτικού,
κατευθυνόμενος διάλογοςμε ερωτήσεις -απαντήσεις ,ομαδική εργασία
των μαθητών
Εποπτικά μέσα : Σχολικό εγχειρίδιο , διαδραστικός πίνακας
(προαιρετικά), φύλλα εργασίας.
Προαπαιτούμενη γνώση :Η διδασκαλία των σοφιστών και ο
σχετικισμός με τον οποίο αντιμετώπιζαντην αρετή και την αλήθεια.
Επίσης, η γνώση του μύθου της Ωραίας Ελένης και των λογοτεχνικών
παραλλαγών της.
Διδακτικοί Στόχοι
► Να γνωρίσουν οι μαθητές το ρητορικό είδος του Εγκωμίου.
► Να αντιληφθούντην υπερασπιστικήτακτικήτου Γοργία για την
Ωραία Ελένη
► Να κατανοήσουντη δύναμη του λόγου ως εργαλείουπειθούς και να
διακρίνουν τα αληθοφανή και πιθανολογικά επιχειρήματα.
► Να συγκρίνουν τη δύναμη της πειθούς τότε και σήμερα ( μέσα από
σύγχρονες αναφορές ).
Θεματικάκέντρα :
▪ Η ευκοσμία και ο ορισμός της κατά περίπτωση .
▪ Τα επιχειρήματα για την αθώωση της Ελένης .
▪ Η δύναμη του λόγου
Πορεία Διδασκαλίας
Αφόρμηση : Οι μαθητές θα θυμηθούν τη σκιαγράφηση της Ωραίας
Ελένης στα κείμενα που διδάχθηκανως τώρα και θα συμπληρώσουν τη
σχετική δραστηριότητα στο φύλλο εργασίας.
Α΄ φάση : Η εκπαιδευτικόςδιαβάζει το κείμενο και ζητά από τους
μαθητές της να χωρίσουν επιμέρουςενότητες ανάλογα με τα θεματικά
5 ο Γυμνάσιο Θήβας Σχ. Έτος 2014 -2015
Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση Γ΄ Γυμνασίου. Ανθολόγιο
Φιλοσοφικών Κειμένων
Δεύτερο Κεφάλαιο : Σοφιστές και σοφιστική κίνηση, Ενότητα 2
η «Ελένης Εγκώμιον» , Γοργίας.
Διδάσκουσα :Κόλλια Γαρυφαλλιά (ΠΕ02)
Τμήμα: Γ2

2. κέντρα που μπορούν να αναγραφούν και στον πίνακα . Kατόπιν, αφού
γίνει αναφορά στα μέρη ενός ρητορικούλόγου τονίζεται ότι το προοίμιο
στόχο έχει να προκαταλάβει την εύνοια του ακροατηρίου.( Captatio
benevolentiae). Ακολούθως ζητείται από τουςμαθητές να χωρίσουντη
λέξη ευκοσμία στα συνθετικά της. Τονίζεται ότι ευκοσμία = αρετή που
καθορίζεται κατ ΄ ανάγκη και κατά περίσταση .
Β΄ φάση :οι μαθητές καλούνται να διακρίνουν και να επαναδιατυπώσουν
τα επιχειρήματα υπέρ της Ωραίας Ελένης . Επίσης, πρέπει να εντοπίσουν
το σημαντικότεροκατά το Γοργία λόγο εξαιτίας του οποίου η Ελένη δεν
μπόρεσε να αντισταθεί και παρασύρθηκε με τα γνωστά για όλους
αποτελέσματα. Οι μαθητές παρακινούνται να κρίνουν την ορθότητα των
επιχειρημάτων (τους φαίνονται λογικά και αυταπόδεικτα ή απλές
εικασίες;)
Γ΄ φάση :Προβάλλεται η καταλυτική δύναμη του λόγου αλλά και του
παραπλανητικούεπιχειρήματος.(Ποια σοφιστικά αντίληψη για τη
ρητορικήκαι την πειθώ προβάλλεται εδώ ;) Δραστηριότητα : Στα πλαίσια
της εγγύτητας και της βιωματικότηταςμπορεί να ζητηθεί από τους
μαθητές να αναφέρουν σύγχρονες περιπτώσεις πουη πειθώ και τα
παραπλανητικά επιχειρήματα παρασύρουντα άτομα αλλά και την Κοινή
Γνώμη.
Ανάθεση εργασιών για το σπίτι:
Οι μαθητές καλούνται να ανασκευάσουν τα επιχειρήματα του Γοργία .
Θα γράψουν ένα μικρό κατηγορητήριολόγο όπου θα απευθύνουν στην
Ελένη και τις επιλογές της ένα «δριμύκατηγορώ» .Σε μια δεύτερη
δραστηριότητακαλούνται να παρουσιάσουντη δύναμη του λόγου μέσα
από ελληνικές παροιμίες (διαθεματικότητα με νεοελληνική γλώσσα και
λαογραφία).
Αξιολόγηση –Επανατροφοδότηση
Κάθε μαθητής αξιολογείται από την συμμετοχή του στην ομάδα , την
προθυμία , την πρωτοτυπίακαι την ορθότητα των απαντήσεων που
δίνει.. Αντίστοιχα, κάθε ομάδα από τον χρόνο αποπεράτωσης των
εργασιών και την πρωτοτυπία – ορθότητα των απαντήσεωνκαι τη μεταξύ
τους επικοινωνία και συνεργασία .
Συνεργασία
εντός των ομάδων
Πρωτοτυπία -
ορθότητα στη
σύνθεση κειμένου
Επίτευξη στόχων σχετικά
με τις ασκήσεις που
απαντήθηκαν εντός του
προβλεπόμενου χρόνου
Τελική βαθμολογία
Αυτοαξιολόγηση
Όσον αφορά την αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργουέγινε με
βάση τα παρακάτωκριτήρια:Πρόκληση ενδιαφέροντοςμαθητών ,

3. κάλυψη ύλης-δραστηριοτήτων, πρόκληση αυτενέργειας-
βιωματικότητας, κατανόηση του θεματικού πλαισίουτης ενότητας και
πρόκληση γόνιμουπροβληματισμού για τις θετικές και αρνητικές
επιδράσεις τουλόγου σε όλες τις εκφάνσεις του καθημερινούβίου.
Βιβλιογραφία:
-Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειμένων , βιβλίο μαθητή .
-Βιβλίο εκπαιδευτικού
-Ιστοσελίδα ψηφιακού σχολείου
(http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-
C119/464/3083,12331/)
-Ψηφιακός ιστότοπος ts.sch.gr με το εκπαιδευτικόλογισμικό ΑΡΧΑΙΟΙ
ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ
(http://ts.sch.gr/repo/online-packages/gym-filosofika-keimena-
c/html/sof/menu.htm)
-Albin Lesky : «Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας»,Εκδόσεις
Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1990 (σελ . 495- 497)
-Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειμένων Γ΄Γυμνασίου , Θεώνη Ντρίνια ,
Εκδόσεις Σαββάλας .Αθήνα , 2010
Α.1. Αφού ανακαλέσετε προηγούμενες γνώσεις σας θυμηθείτε πώς
περιγράφεταιηΩραία Ελένηα) στον Όμηρο β) στην ομώνυμη τραγωδία
5 ο Γυμνάσιο Θήβας Σχ. Έτος 2014 -2015
Αρχαία Ελληνικά από μετάφραση Γ΄ Γυμνασίου.
Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειμένων
Δεύτερο Κεφάλαιο : Σοφιστές και σοφιστική κίνηση, Ενότητα
2 η «Ελένης Εγκώμιον» , Γοργίας.
Διδάσκουσα :Κόλλια Γαρυφαλλιά (ΠΕ02)
Τμήμα: Γ2

4. του Ευριπίδη . Τί διαφορετικό υπάρχειστο λόγο του Γοργία αναφορικά
με την αθωότητα ή την ενοχή της;
Όμηρος Ευριπίδης«Ελένη» Γοργίας : «Ελένης
Εγκώμιον
Γ 154- 160
Κι άμ' είδαν ως εσίμωνε στον πύργον την Ελένην,
συνομιλούσαν σιγανά με λόγια πτερωμένα:
«Κρίμα δεν έχουν οι Αχαιοί, δεν έχουν κρίμα οι Τρώες
χάριν ομοίας γυναικός τόσον καιρόν να πάσχουν·
τωόντι ομοιάζει ωσάν θεάς η τρομερή θωριά της
αλλά και ως είναι ασύγκριτη καλύτερα να φύγει
παρά να μείνει συμφορά σ' εμάς και στα παιδιά μας»
2. Χωρίστε το κείμενο σε τρεις νοηματικές ενότητεςανάλογα με το
περιεχόμενο τουκαι δώστε ένα τίτλο σε καθεμιά
Από …εως.. Τίτλος
1 η
2 η
3 η
3.Να αναλύσετε το ουσιαστικό ευκοσμία σε α΄ και β΄ συνθετικό .
Ευκοσμία = ………………… + …………………………..
Ποια η σημασία της λέξης κόσμος στην αρχαία ελληνική ; Σύμφωνα με
όσα διαβάσατε υπάρχει μια μορφή ευκοσμίας ή αυτή αλλάζει κατά
περίσταση . Δείτε την υποσημείωση του βιβλίου και δώστε δυοδικά σας
παραδείγματα.
ΓΛΩΣΣΑΡΙO
ΑΡΕΤΗ: ετυμολογικά συγγενής με το επίθετο άριστος, σήμαινε αρχικά υπεροχή και
τέλεια εκδήλωση μιας κύριας ιδιότητας προσώπου, ζώου ή πράγματος (π.χ. η αρετή
ενός μαχαιριού είναι ότι κόβει καλά). Στη φιλοσοφία περιορίστηκε στην ηθική αξία.
ΕΥΚΟΣΜΙΑ: αρετή, ομορφιά, κόσμημα (αντίθετο ακοσμία).
Β. 1.Ποια είναι τα τέσσερα αθωωτικά επιχειρήματατου Γοργία για την
Ελένη;
1……………………………………………………………………………
2……………………………………………………………………………
3……………………………………………………………………………
4……………………………………………………………………………

5. Συμφωνείτε με τις απόψεις του ;
2.Ποιο αίτιο για την αποπλάνηση της Ελένης φαίνεται να θεωρεί ο
Γοργίας ισχυρότερο;
Γ.1. «Ὁ λόγος δυνάστης μέγας ἐστίν». Ποιο σχήμα λόγου υπάρχει εδώ ;
Μπορείτε να βρείτε μερικά ακόμα στο κείμενο;
- και τη λύπη να διώξει και χαρά να προκαλέσει =
- το ίδιο όπως αν αρπάχτηκε από απαγωγέωντη βία; =
- είτε από θέλημα της Τύχης και απόφαση των θεών και της Ανάγκης
προσταγή είτε επειδή αρπάχτηκε με τη βία είτε πείστηκε με λόγια είτε
επειδή από τη θωριά ερωτεύτηκε =
Και στα αρχαία ελληνικά ας δούμε την παρήχηση του σθ και το
ομοιοτέλευτο.
ἢ βίᾳ ἁρπασθεῖσα, ἢ λόγοις πεισθεῖσα, <ἢ ὄψει ὲρασθεῖσα>.
ἢ γὰρ Τύχης βουλήμασι καὶ θεῶν βουλεύμασι
2. «Πόσοι δεν έχουν πείσει…. πλάθονταςένα ψευδή λόγο». Συμφωνείτε
με την άποψη αυτή;Έχει ο ρήτοραςτο δικαίωμα να διαστρέφει την
αλήθεια ακόμα και με ψευδή επιχειρήματα;
3.Ποια είναι η δύναμη τουλόγου σήμερα;(λέξεις κλειδιά :ΜΜΕ,
κινδυνολογία, διαφήμιση , καταναλωτικόπρότυπο, προπαγάνδα ,
ραδιοφωνικέςεκπομπές , Κοινή γνώμη , δημοσκοπήσεις)
Εργασίες για το σπίτι ( επιλέγετε τη μία από τις δύο):
1.Είστε δημόσιοςκατήγοροςκαι καλείστε να ανασκευάσετε τα
επιχειρήματα υπέρ της Ελένης και να ζητήσετε την καταδίκη της για
ανέντιμη συμπεριφορά . Ιδιαίτερα σας ενόχλησαν τα παρακάτω σημεία
του λόγου του Γοργία : Αυτός λοιπόν που την έπεισε, εφόσον την εξανάγκασε,
διέπραξε αδίκημα, ενώ αυτή που πείσθηκε, εφόσον εξαναγκάστηκε από τον λόγο,
άδικα κατηγορείται. Είπαμε λοιπόν ότι αν πείσθηκε με λόγο, δεν έκανε αδίκημα
αλλά υπέστη ατύχημα· και την τέταρτη κατηγορία θα την εξετάσω με τον τέταρτο
λόγο μου. Αν αυτός που έκανε όλα αυτά ήταν ο έρωτας, η κατηγορουμένη θα
αποφύγει, χωρίς δυσκολία την κατηγορία για το αδίκημα που υποτίθεται ότι
διεπράχθη. Αν λοιπόν τα μάτια της Ελένης ένιωσαν ευχαρίστηση από το σώμα του
Αλέξανδρου και μετέδωσαν στην ψυχή της επιθυμία και έλξη ερωτική, τι το
παράξενο; Αν ο έρωτας έχει, ως θεός, τη θεϊκή δύναμη των θεών, πώς θα μπορούσε
ο κατώτερός του να έχει τη δυνατότητα να τον αποκρούσει και να αμυνθεί;
Γράψτε ένα σύντομο κείμενο όπουθα διατυπώνετε το κατηγορητήριό
σας
2.Να αναλύσετε τις παρακάτωπαροιμίες καινα γράψετε ένα
σύντομο κείμενο για τη δύναμητου λόγου σχετικό με αυτές :

6. Ένας μόνο λόγος κλείνει (καταστρέφει)πολλά σπίτια.
Ο Μανώλης με τα λόγια χτίζει ανώγεια και κατώγεια.
Ο λόγος σου με χόρτασε και το φαϊ σου φάτο.
Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει.