The Ezdikhana newspaper of Yezidi National Union org. Director - Aziz Tamoyan Chief Editor - Khdr Hajoyan http://facebook.com/YezidiNationalUnion

1. Սկզբնական խոսքով հանդես եկավ Եզդիների ազ-
գային միության նախագահ Ա. Թամոյանը, ով խոսեց
հայ-եզդիական բարեկամության և տոնի գլխավոր
խորհրդի մասին, թե ինչպիսի կարևորություն է այն իր
մեջ կրում: «Մենք եզդիներս հերոսական ժողովուրդ
ենք և գիտենք գնահատել մեր աջակիցներին, ի դեմս
հայ ժողովրդի: Մենք պատմության տարբեր իրադար-
ձությունների ժամանակ կանգնել ենք կողք կողքի, շատ
չհեռվանամ, անցած Արցախյան հերոսամարտը, որ-
տեղ եզդիները հայերի հետ միասնական կերպով պայ-
քարեցին ու ռազմի դաշտում միայնակ չթողեցին իրենց
եղբայրակից հայ ժողովրդին, դրանով իսկ հաղթանակ
տանելով ընդհանուր թշնամու դեմ»,- նշեց Ա. Թա-
մոյանը:
«Մենք պայքարելով հայոց հողի պաշտպանության
համար, հայ ժողովրդին լավություն չենք արել, այլ դա
մեր պարտքն էր ու պարտքն է: Եթե մենք այս երկրի
քաղաքացի ենք, եթե մենք եղբայր ժողովուրդներ ենք,
դարեր շարունակ կողք-կողքի կանգնել ու կռվել ընդ-
հանուր թշնամու դեմ, իսկ Հայոց հողը եղել է մեզ
ապաստան, ապա ինչու չպաշտպանել այս հողը, դա
մեր պարտքն եմ համարում»,- հավելեց Ա. Թամոյանը:
Միջոցառման ժամանակ Եզդիների ազգային միու-
թյան նախագահ՝ Ա. Թամոյանի հրամանով Գ. Սայա-
դյանը պարգևատրվեց Եզդիների ազգային միության
«եզդիների ազգային հերոս» պատվո հուշամեդալով,
Հայաստանի եզդիական համայնքին աջակցելու, եզդի-
երեն լեզվի ուսուցմանը և ընդհանրապես, էզդիկի լեզ-
վի պահպանությանն ու զարգացմանը նպաստելու,
հայ-եզդիական բարեկամությունը առավել ամրապնդե-
լու կապակցությամբ: Հուշամեդալը հանձնեց եզդիերեն
ռադիոհաղորդման ավագ խմբագիր, «եզդիերեն լեզու
և գրականություն» դասագրքերի համահեղինակ՝ Հա-
սանե շեխ Մամուդեն: Իր հերթին խոսքով հանդես
եկավ Գ. Սայադյանը ով իր երախտագիտությունն ու
շնորհակալությունը հայտնեց Եզդիների ազգային մի-
ությանը՝ ի դեմս նախագահ Ա. Թամոյանի:
«Նախ շնորհավորում եմ բոլոր եզդիներին այս տո-
նի առթիվ, որը կարծում եմ էթնիկ պատկանելության
պահպանման համար շատ կարևոր դերակատարում
կունենա մշտապես հիշեցնելու պատմական այդ
կարևոր իրադարձությունը եզդիների կյանքում: Եվ թող
ձեր Արևը, և՛ ձեզ, և՛ մեր հայ ժողովրդին պահապան
լինի»,- ասաց Գ. Սայադյանը:
«Ես իմ երախտագիտությունն եմ ուզում հայտնել
ձեզ, այս պարգևին արժանացնելու համար, գիտեք, աշ-
խատելը դա մեր պարտքն է, սակայն բոլորը չէ, որ կա-
րողանում են գնահատել դա ու ես անչափ շնորհակալ
եմ ձեզանից, այդ գնահատանքի համար։ Ինձ համար
դա շատ մեծ պարգև է, առավել ևս եզդի ժողովրդի հե-
րոս, դա ինձ համար մեծ պատասխանատվություն է,
մեծ պարտավորություն է, որը ես պետք է կրեմ ինձ հետ
ու կարողանամ էլ ավելին անել: Շատ մեծ ջանքերի
շնորհիվ որոշվեց, որ Հայաստանում եզդիերենը պետք
է դպրոց մտնի։ Ես ուզում եմ դուք տեղյակ լինեք, կար-
ծում եմ գիտեք, պարոն Ա. Թամոյանի համառությունը,
դուք չեք պատկերացնի ինչպիսի ջանքերի շնորհիվ էր,
նա մշտապես մեզ կրնկակոխ հետևել է: Ճիշտ է բոլորս
աշխատում էինք, գուցե ես մի փոքր շատ, մյուսը քիչ,
իսկ մյուսը ավելի շատ, սակայն պարոն Ա. Թամոյանն
է եղել մեր «ծանր հրետանին», մեր քաշող ուժը, որ
մենք կարողացել ենք կայացնել: Ուստի ևս մեկ անգամ
շնորհակալ եմ ինձ այս մեծ պարգևին արժանացնելու
համար»,- նշեց Գ. Սայադյանը:
Միջոցառմանը ներկա Հասանե շեխ Մամուդեն հա-
մառոտ ներկայացրեց տոնի խորհուրդն ու եզդիական
շարժման որոշ մանրամասներ:
«Երբ 1988 թ. սկսվեց եզդիական շարժումը, պայքա-
րը ուներ մի քանի նպատակ, պետականորեն վերա-
կանգնել մեր ազգի անունը, մեր լեզուն և մեր կրոնի
անունը և 1989 թ. Խորհրդային Միության վերջին մար-
դահամարի արդյունքում գրանցվեց 52.000 էզդի (եզդի՝
ինքնանվանում), 2001 թ. արդեն Հայաստանի Հանրա-
պետության առաջին մարդահամարի արդյունքներով
էզդիների թիվը մի փոքր նվազեց, պատճառը տնտե-
սական դժվարություններն էին, որով նվազեց նաև հայ
ժողովրդի թիվը: Մենք անցանք մի քանի կարևոր հա-
նգրվան, 1989 թ. վերականգնվեց մեր ազգի անունը,
ռադիոծրագիրը սկսվեց, ազգային թերթ տպագրվեց,
դպրոցական դասագրքեր հրատարակվեցին, ինչի մա-
սին ասվեց: Ինչպես պարոն Ա. Թամոյանը ասաց, ՀՀ
Արմավիրի մարզում գործում է նաև 16 եզդիական դա-
սաժամ, որում Դուք, տիկին Սայադյան, ունեք Ձեր
ուրույն և անգնահատելի ներդրումը և վկայությունը այն
է, որ Եզդիների ազգային միության ղեկավարությունը՝
ի դեմս պարոն Ա. Թամոյանի, որոշեց, որ Ձեր ներդ-
րումը, Ձեր լուման պիտի գնահատվի հավուր պատշա-
ճի և Դուք արժանացաք եզդիների ազգային հերոսի
մեդալի և կոչման: Այնպես, որ շնորհավորում եմ մեզ
բոլորիս տոնի առնչությամբ և շնորհավորում եմ Ձեզ
նվերի, պարգևի համար և տա Աստված, որ մեր համա-
գործակցությունը երկարատև լինի և պարոն Ա. Թա-
մոյանը շատ ճիշտ ասաց, Ձեր ներդրումը չպիտի
մոռացվի, պիտի գնահատվի, մենք երախտապարտ
ենք Ձեզ այս հարցում, աշխարհի միակ երկիրն է, որ-
տեղ մենք ունենք եզդիերեն դասաժամեր»,- ավելաց-
րեց հոգևոր Հասանե շեխ Մամուդեն:
Հիշեցնենք, որ 2013 թ. մայիսին Եզդիների ազգային
միությունը, կապված 2002 թ. մայիսի 1-ի ԱԺ և Եվրո-
պական խարտիայի որոշման հետ, որով ճանաչվեց
եզդիների լեզուն ու ազգային էթնիկ պատկանելու-
թյունը, որոշեց յուրաքնչյուր տարի մայիսի 1-ը տոնել,
որպես եզդիների միասնության տոն և կոչ արվեց աշ-
խարհի եզդիներին պատմական այդ կարևոր իրադար-
ձության կապակցությամբ յուրաքանչյուր տարի այդ
օրը նշել միասնաբար:
ԵԶդիՆԵրը ՆՇԵցիՆ ՄիԱՍՆուԹյԱՆ տոՆը
2016
Մայիս
¹ 06 (142)
Սույն թվականի մայիսի 1-ին ՀՀ Կոտայքի մարզի Զովունի գյուղում տեղի ունեցավ միջոցառում նվիրված
եզդիների միասնության տոնին: Միջոցառմանը ներկա էին գտնվում Եզդիների ազգային միության նախա-
գահ՝ Ազիզ Թամոյանը, ՀՀ Արմավիրի մարզպետարանի կրթության, մշակույթի և սպորտի վարչության պետ՝
Գայանե Սայադյանը, Հանրային ռադիոյի եզդիերեն հաղորդումների ավագ խմբագիր Հասանե շեխ Մամու-
դեն, ՀՀ ԱԺ մարդու իրավունքների հարցերով փորձագետ, ՀՀ Նախագահին կից ազգային փոքրամասնու-
թյունների համակարգող խորհրդի Եզդիների ազգային միության ներկայացուցիչ՝ Սիաբանդ Բաքոյանը,
«Շամս» մարդասիրական հասարակական կազմակերպության նախագահ՝ Ռուստամ Բաքոյանը և այլոք:

2. Եզդիաբնակ Շանգալի մարզի վրա «Իսլամական
պետություն» ահաբեկչական կազմակերպության հար-
ձակումից մեկ ու կես ամիս առաջ, երբ խմբավորումը
գրավեց Մոսուլ քաղաքը, Քուրդիստանի կառավարու-
թյան ղեկավար Նեճիրվան Բարզանին ազգությամբ եզ-
դի պատգամավոր Վիան Դախիլի հետ մեկնել էին
Շանգալի եզդիաբնակ շրջան և հանդիպել տեղի թե՛ եզ-
դի ղեկավարների, թե՛ ազգաբնակչության հետ: Քրդերի
կառավարության ղեկավարը հանդես է եկել հայտարա-
րությամբ, որում, մասնավորապես նշել է, որ քրդական
կառավարության որոշմամբ` իբր քրդական բանակը,
նույն ինքը` փեշմարգա զինված ջոկատները, կմտնեն
Սինջարի (Շանգալ) շրջան և կապահովեն եզդի ժողովր-
դի անվտանգությունը, և նույնիսկ նրանց կտրամադրեն
զենք-զինամթերք: Այս ամենը, ցավոք, խոսքեր էին, որ
այդպես էլ օդում կորչեցին: Միայն փեշմարգան ցուցադ-
րաբար մտավ Շանգալ, և ոչինչ առավել…
Օգոստոսի 1-ի երեկոյան իսլամիստների զինված ջո-
կատները Շանգալի գյուղերից ընդամենը մի քանի կի-
լոմետր հեռավորության վրա պատրաստվում էին
ներխուժման: Քրդական փեշմարգայի զինյալները
եզդիներին վստահեցնում էին, որ իրենք շատ արագ կո-
չնչացնեն ահաբեկիչներին և կհեռացնեն այդ հատվա-
ծից, բայց տեղի ունեցավ ճիշտ հակառակը: Եզդիների
մոտ խուճապ սկսվեց այն ժամանակ, երբ նույն գիշերը`
ժամը 12-ի կողմերը, փեշմարգայի շարասյուները սկսե-
ցին դուրս գալ Շանգալից: Եզդիները փորձեցին կան-
խել, ինքնապաշտպանվելու համար զենք պահանջել,
բայց քուրդ զինյալները կանխել փորձողներից 4-ին
գնդակահարեցին: Քրդական զինված ջոկատները
օգոստոսի 2-ի գիշերը` ժամը 3-ին, արդեն լքել և անպա-
շտպան էին թողել եզդիներին: Ժամը 3-ից հետո ահա-
բեկիչները հարձակվեցին գյուղերի վրա` եզդիներին
ենթարկելով սպանդի: Նրանք չէին խնայում նույնիսկ ե-
րեխաներին ու ծերերին, իսկ կանանց, գերի վերցնելով,
ենթարկում էին սեռական այլանդակությունների: Օգոս-
տոսի 2-ի առավոտյան եզդիաբնակ գյուղերն արդեն հե-
ղեղված էին արյամբ լի դիակներով: Եթե Շանգալի
էթնիկ տարրը (տվյալ պարագայում՝ եզդիները) խան-
գարում էին քրդական կառավարությանը կամ քուրդ ղե-
կավարներին, ապա դա կարելի է մի քանի
հանգամանքներով բացատրել: Իսկ ինչո՞ւ նույն ճակա-
տագրին արժանացան Շանգալի մարզից 200 կմ հեռա-
վորության վրա գտնվող նախկին Մոսուլի և ներկայիս
Շեյխանի եզդիաբնակ 2-րդ շրջանը իր գյուղերով` Խա-
թար, Խանկե, Բաշիկ ու Բահզանի, Շարիյա, Շեյխան,
որտեղ փեշմարգան, կրկին առանց դիմադրության, հա-
նձնեցին իսլամիստներին: Բարեբախտաբար, եզդիաբ-
նակ այս 2-րդ շրջանի բնակիչները, մինչ իսլամիստների
հարձակումները, դուրս էին եկել իրենց բնակավայրե-
րից` չվստահելով քրդական զինված ուժերին: Նրանք
վստահ էին` քրդերն ինչպես Շանգալը դավաճանեցին,
այնպես էլ կվարվեին իրենց հետ: Այստեղ, բարեբախ-
տաբար, զոհերի թիվը անհամեմատ քիչ էր: Այս քայլն
ավելի է մշուշում քուրդ ղեկավարների քաղաքական
քայլը:
Ռուստամ Բաքոյան
Armlur.am
ԱԺ մարդու իրավունքների պաշտպանության եւ
հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախա-
գահ Էլինար Վարդանյանը ապրիլի 6-ին հանդիպել է
Եվրոպայի խորհրդի «Ազգային փոքրամասնություննե-
րի պաշտպանության մասին» շրջանակային կոնվենցի-
այի Խորհրդատվական կոմիտեի անդամների հետ:
Հանդիպման ընթացքում անդրադարձ է կատարվել
Հայաստանում ազգային փոքրամասնությունների իրա-
վունքների պաշտպանության ուղղությամբ ձեռնարկ-
ված քայլերի վերաբերյալ ՀՀ չորրորդ պարբերական
զեկույցին:
Նշենք, որ Խորհրդատվական կոմիտեի անդամ-
ներն այցելել են Հայաստան՝ ՀՀ ազգային զեկույցում
ներկայացված տեղեկատվության հստակեցման եւ
Հայաստանի վերաբերյալ վերջնական զեկույց պատ-
րաստելու նպատակով:
ԱԺ հանձնաժողովի նախագահ Էլինար Վարդա-
նյանը, խոսելով ազգային փոքրամասնությունների
խնդիրներից, խոսել է եզդի զինվոր Քյարամ Սլոյանի -
մասին, ում օրեր առաջ ղարաբաղա-ադրբեջանական
շփման գծում տեղի ունեցող իրադարձությունների ըն-
թացքում գլխատել էին ադրբեջանցի զինվորները: Նշ-
վել է նաեւ, որ անհայտ կորած հայ զինծառայողների
թվում կա ազգային փոքրամասնության ներկայացու-
ցիչ: Հյուրերը նշել են, որ իրենք պարզապես փորձա-
գետներ են, եւ թեև բարձրացված խնդիրն իրենց
մանդատի շրջանակում չէ, այնուհանդերձ, որպես տար-
բեր երկրների ներկայացուցիչներ՝ իրենց անհանգստու-
թյունն են հայտնել իրադարձությունների
վերաբերյալ: Նրանք հույս են հայտնել, որ շփման գծում
կհաստատվի երկարատեւ խաղաղություն:
Հանդիպման ընթացքում զրուցակիցները քննարկել
են նաեւ Հայաստանում ազգային փոքրամասնություն-
ների խնդիրներին վերաբերող հարցեր: Պատասխանե-
լով հյուրերի այն հարցին, թե Հայաստանում արդյոք
առկա է խտրականություն նրանց հանդեպ, Էլինար
Վարդանյանը հաստատել է, որ Հայաստանում ազ-
գային փոքրամասնությունները որեւէ խտրականության
չեն ենթարկվում: Ավելին, առաջիկայում ՀՀ ընտրական
օրենսգրքում նրանց համար նախատեսված է սահմա-
նել քվոտա, որով եւ Ազգային ժողովում ներկայացված
կլինեն նաեւ ազգային փոքրամասնությունները: Արձա-
նագրվել է, որ ազգային փոքրամասնություններն ունեն
այն նույն խնդիրները, որոնք ունի ՀՀ ցանկացած քա-
ղաքացի եւ դա պայնամավորված չէ փոքրամասնու-
թյուն լինելու հանգամանքով:
ՀՀ Ազգային ժողովի մամուլի ծառայություն
ԷլիՆԱր վԱրդԱՆյԱՆը Եխ փորձԱԳԵտՆԵրի ՀԵտ
խոՍԵլ Է ԵԶդի ԶիՆվոր ՔյԱրԱՄ ՍլոյԱՆի ՄԱՍիՆ,
ուՄ ԳլխԱտԵլ ԷիՆ ԱդրԲԵջԱՆցիՆԵրը
ԵրԵվԱՆ, 3 մայիսի. (Նովոստի–Արմենիա).
Հայկական կողմը կուսումնասիրի Ադրբեջանի նա-
խագահ Իլհամ Ալիևի կողմից` եզդի զինծառայող Քյա-
րամ Սլոյանին գլխատած զինվորական հանցագործի
պարգևատրման փաստը, երեքշաբթի լրագրողներին
ասաց ՀՀ պաշտպանության նախարարի մամուլի քար-
տուղար Արծրուն Հովհաննիսյանը։
Սոցիալական ցանցերում լուսանկարներ են հայտն-
վել, որոնցում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը
պարգևատրում է արցախյան բանակում ծառայող եզդի
զինվորին գլխատած և տեսախցիկների առջև նրա գլու-
խը ցուցադրած զինվորական հանցագործին։
Ադրբեջանի նախագահը պարգևատրել է եզդի
զինվորին գլխատած վայրագին
Ղարաբաղյան հակամարտության գոտում աննա-
խադեպ սրման ընթացքում մամուլում և սոցցանցերում
հայտնվել էին ցնցող կադրեր, որոնցում ադրբեջանցի
զինծառայողները ցուցադրում են 20–ամյա եզդի Քյա-
րամ Սլոյանի կտրած գլուխը։ Հենց այդ զինծառայողնե-
րից մեկին է պարգևատրել Ադրբեջանի նախագահ
Իլհամ Ալիևը:
Արծրուն Հովհաննիսյանը նշեց, որ ողջ տեղեկատ-
վությունը լրացուցիչ կուսումնասիրվի, կատարվել է հա-
մեմատություն և հավաքվել են անհրաժեշտ
փաստաթղթեր, որոնք հաստատման դեպքում կներ-
կայացվեն համապատասխան կառույցներին։
Ապրիլյան ռազմական գործողությունների ժամանակ
Ադրբեջանը կատարել է նաև մի շարք այլ ծանր ռազմա-
կան հանցագործություններ, որոնք կուսումնասիրվեն
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում։
Ապրիլի 2-ից 5-ն ադրբեջանական ԶՈՒ-ն ղարաբա-
ղա–ադրբեջանական շփման գծի հարավային, հարա-
վարևելյան և հյուսիսարևելյան ուղղություններով
ձեռնարկել է բացահայտ հարձակողական գործողու-
թյուններ` հրետանիով, զրահապատ տրանսպորտային
միջոցներով և ավիացիայով: ԼՂՀ պաշտպանության
բանակը հաջողությամբ ճնշել է հակառակորդի գործո-
ղությունները` հասցնելով մեծ վնասներ։
Հղում՝ NewsArmenia.am
ՀԱյԿԱԿԱՆ ԿողՄը ԿուՍուՄՆԱՍիրի ԵԶդի ԶիՆվորիՆ ԳլխԱտԱծ
ԶիՆվորԱԿԱՆ ՀԱՆցԱԳործիՆ պԱրԳԵւԱտրԵլու փԱՍտը
ՔրդԵրը ՄԵղՍԱԿից ԵՆ ԵԶդիՆԵրի ցԵղԱՍպԱՆուԹյԱՆՆ իրԱՔուՄ

3. Եզդիներն իրենց անցած ճանապարհով վաստակե-
ցին Հայաստանում ապրելու եւ արարելու իրավունքը:
Այս մասին ասել է ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի
տնօրեն Աշոտ Մելքոնյանը:
«Դուք եզդիներդ, ձեր անցած ճանապարհով, մեր
հայրենի հողի վրա ապրելով, վաստակեցիք այս հողի
վրա ապրելու, արարելու իրավունքը: Փառք ու պատիվ
ձեզ, որովհետեւ ձեր ժողովուրդը 1918-20թթ. մեզ տվեց
պետական գործիչ Ուսուբ Բեկ, ռազմական գործիչ
Ջահանգիր աղա, այսօր էլ տվեց Քյարամ Սլոյան, որը
իր կապիտան Արմենակ Ուրֆանյանի կողքին կռվեց
մինչեւ արյան վերջին կաթիլը: Այդ նույն ԻԼԻՊ աս-
վածը, որ այսօր կռվում էր մեր դեմ` Արցախում, գիտեր,
որ այդ զինվորը ազգությամբ եզդի է, այդքան դաժան
վարվեցին նրա հետ, ինչպես որ նրա ազգի մյուս ներ-
կայացուցիչների հետ էին վարվել 2014թ.»,- ասել է նա:
Նշենք, որ «Իսլամական պետությունը» Իրաքի հյու-
սիսում գտնվող եզդիական Շանգալի շրջանում ապրող
եզդի ժողովրդի նկատմամբ 2014 թվականի օգոստոսի
3-ից ցեղասպանություն է իրականացնում:
2014թ. օգոստոսի 3-ը համարվում է Սինջարի կամ
ինչպես եզդիերեն է կոչվում Շանգալի կոտորածների
սկիզբը: Այդ օրվանից «Իսլամական պետությունը» սկ-
սեց Շանգալի շրջանում եւ հարակից քաղաքներում եզ-
դիների սպանդը, ինչի հետեւանքով սպանվեցին
հազարավոր եզդիներ, հազարավորներ գերի ընկան,
կես միլիոնից ավելին տեղահանության ենթարկվեց և
դարձավ փախստական: Օգոստոսի 8-ին ԱՄՆ-ն
օդային հարվածներ հասցրեց ԻՊ դիրքերին, ինչը հան-
գեցրեց ԻՊ-ի դեմ մի քանի երկրների պատերազմի:
Հղում՝
NEWS.AM
ԱՇոտ ՄԵլՔոՆյԱՆ.
«ԵԶդիՆԵրը ՄԵԶ տվԵցիՆ ՔյԱրԱՄ
ՍլոյԱՆ, որը ՄիՆչԵւ վԵրջ ԿՌվԵց
ՄԵր ԹՇՆԱՄու դԵՄ»
Հայաստանի եզդիական համայնքի ներկայացուցիչ,
15-ամյա Զուրբա Բաքոյանն օրեր առաջ մասնակցել է
Ռուսաստանի Դաշնության Դորոխովո քաղաքի շախ-
մատի ամենամյա առաջնությանը՝ զբաղեցնելով առա-
ջին պատվավոր հորիզոնականը:
15-ամյա պատանին հայտարարել է, որ իր հաղթա-
նակը նվիրում է Հայաստանում ազգությամբ եզդի գոր-
ծարար Ջնդի Ամարյանին:
Նշենք, որ Զուրբան ծնվել և մեծացել է Հայաս-
տանում, միայն վեջերս է տեղափոխվել Ռուսաս-
տան: 11 տարեկանից զբաղվել է շախմատով,
Հայաստանի տարբեր մրցաշարերում ևս հաղթա-
նակներ նվաճել:
Մենք՝ եզդիներս հպարտություն ենք ապրում, որ
սպորտային ասպարեզում մեր երիտասարդները
կարողանում են նվաճել պատվավոր տեղեր։ Այսօր եզդի
ժողովուրդը չունի պետականություն ուստի աշխարհը
այս ճանապարհով ևս տեղեկանում է մեր մասին։
ԵԶդի պԱտԱՆիՆ ՀԱղԹԵլ
Է ՇԱխՄԱտի ԱՌԱջՆուԹյուՆուՄ
Սարդարապատի ճակատամարտի 98-ամյակին ըն-
դառաջ Երեւանի ավագանին այսօր գումարված հեր-
թական նիստում, որը վարել է քաղաքապետ Տարոն
Մարգարյանը, հավանություն է տվել Ավան վարչական
շրջանի Շահինյան փողոցի 4-րդ նրբանցքը եզդիների
ազգային հերոս Ջահանգիր աղայի անվամբ անվանա-
կոչելու որոշման նախագծին:
Ի հիմնավորում վերոնշյալ որոշման ընդունման
անհրաժեշտության` նշվել է, որ եզդի ժողովրդի ազ-
գային հերոս Ջահանգիր աղան նախ իր զինվորների
օգնությամբ Հայոց ցեղասպանության տարիներին
ապահովել է բազմաթիվ հայ եւ եզդի գաղթական-
ների անվտանգ տեղափոխումը Արեւելյան Հայաս-
տան։ Իսկ 1918 թվականին նա իր 1500 հոգանոց
հեծյալ ջոկատով նաեւ ակտիվ մասնակցություն է
ունեցել Սարդարապատի եւ Բաշ-Ապարանի ճակա-
տամարտերին: Ջահանգիր աղան իր ջոկատով պայ-
քարը շարունակել է նաև Հայկական բանակի
կազմում՝ Դրաստամատ Կանայանի հրամանատա-
րության ներքո: Ցուցաբերած քաջության եւ խիզա-
խության համար պարգևատրվել է «Գևորգյան»
խաչով։
ՄԱյրԱՔԱղԱՔուՄ ԿՀԱյտՆվի ԵԶդիՆԵրի ԱԶԳԱյիՆ
ՀԵրոՍ ջՀԱՆԳիր ԱղԱյի ԱՆուՆը Կրող փողոց
Լրացել է Սայքս-Պիկոյի տխրահռչակ համաձայ-
նագրի 100 ամյակը, որը ժամանակին ոչ միայն չկար-
գավորեց Օսմանյան կայսրության տիրույթների և
մասնավորապես արաբական հատվածի տարածքնե-
րի վրա ապրող ժողովուրդների միջև աշխարհաքաղա-
քական և ազգային-կրոնական հարաբերությունները,
այլև Մերձավոր Արևելքում նոր պատերազմների և ազ-
գերի միջև նոր հակամարտությունների պատճառ
դարձավ: Այս օրերին եզդիները ևս պետք է բարձրա-
ձայնեն այս համաձայնագրի մասին, որի հետևանքով
100 տարի է, ինչ մեր ժողովուրդը ենթարկվում է ազ-
գային-կրոնական հալածանքների: Այս տարիների ըն-
թացքում Մերձավոր Արևելքի ազգային և կրոնական
փոքրամասնությունների հետ միասին եզդիները ևս
ենթարկվել են ցեղասպանության Իրաքի տարածքում:
Այս ամենը չեր լինի, եթե Սայքս-Պիկոյի համաձայնա-
գիրը կնքելիս հաշվի առնվեր տարածաշրջանի ազգե-
րի պատմական նկարագիրն ու ինքնությունը, հարգ-
վեին եզդիների և մնացյալ ճնշված ժողովուրդների
պատմական իրավունքները: Իհարկե «փոքր» ազգե-
րի ու ժողովուրդների, այդ թվում՝ եզդիների համար
միշտ բարդ է դիմակայել միջազգային իմպերիալիզմի
բռնաճնշումներին, սակայն այս ամենի մեջ կարելի և
պարտավոր ենք նաև մեր մեղավորության բաժինը
գտնենք, քանզի չենք կարողացել միավորվել միասնա-
կան ազգային պետականության գաղափարի շուրջ և
որպես կանոն միշտ պառակտված ենք գործել: Սա-
կայն նոր հազարամյակում մենք՝ եզդիներս, այլ ճանա-
պարհ, այլ ելք, քան միավորվելն է ու սեփական
ազգային պետականություն ստեղծելը, պարզապես
չունենք: Սեփական պետականության ստեղծման գա-
ղափարը ու դրա իրականացումը ըստ էության դառ-
նում է մեր ազգի հետագա գոյատևման միակ
երաշխիքը…
ՄրԱԶ ԱԶիԶի.
«ՄԵՆՔ՝ ԵԶդիՆԵրՍ, Այլ ԵլՔ, ՔԱՆ ՄիԱվորվԵլՆ Է ու ՍԵփԱԿԱՆ ԱԶԳԱյիՆ
պԵտԱԿԱՆուԹյուՆ ՍտԵղծԵլը, պԱրԶԱպԵՍ չուՆԵՆՔ»

4. Һун чаwа щаһаләки эзди, чь дькарьн
бeжьн бoна т’ьфаqа щаһалe эздийа у
xwәндк’арийа щаһала дь занингәһада?
Бь р’асти йаликива әз дxwәзьм баwәр бькьм,
кö щаһалe мә у нәк т’әнe щаһал, ьсажи
т’әмамийа мьләтe мә һәвр’а т’ьфаqьн, лe бәлe,
йаликиважи дöшöрмиш дьвьм, әгәр т’ьфаqа мә
һәбуйа, т’ьфаqа щаһалe мә һәбуйа, we дьжмьна
чаwа бькарьбуйа 74 фәрман сәр мә
бьмәшандана. Вьр, әз тeмә сәр we мәт’рәфe, кö
чаwа лазьмә әм ьса т’ьфаq нибунә. Әм гәлә
щара у гәлә wә’дада һәвра т’ьфаqи мә
нәк’ьшандийә, бoна к’ижанe әз гәләки бәрxwә
дьк’әвьм. Лe әз гәләк шамә, wәки р’oжа ирo
гәлә щаһалe мә эздийа ль Әрмәнистанe у ль
дәwләтe майин, xwә данe сәр xwәндьнe у пәй
xwәндьна бьльнд дьчьн у занингәһада
дьxwиньн. Әз гöманьм, кö әw щаһалe мә we
сьвe кeри мьләтe xwә бeн у т’ьфаqәкә т’айбәт
у мәзьн нава xwәда we чeбькьн.
бь дитьна ч’ә’вe wә чаwайә пeшәр’oжа
мьләтe эзди, һун чаwа дьбиньн әwe йәкe?
Xәвәрәк һәйә, дьвeн: ‘‘пeшәр’oжа һәр
мьләтәки, әw щаһалe wаньн’’. Чаwа мьн гьлийe
xwә пeшьнда гoт, дәрһәqа щаһалe мәда, к’ижан
занингәһe бьльндда дьxwиньн, а әwьн
пeшәр’oжа мә, бь фькьра мьн, әwe пeшда бьвьн
мьләтe мә. Ирo әз баwәрьм, кö we пeшeр’oжа
мьләтe эзди we башвә, чьмьк әз дь xwәндьнeда
дьвиньм кö пeшда дьчә мьләтe мьн, әз иди
гöман дьвьм, wәки we башвә у әмe
сәрк’әвтьнәкә мәзьн бьвиньн. Һeвийа Xwәдe,
әм бәлки жь wан нәйара у фәрмана xьласвьн у
бь т’әнe р’ийа т’ьфаq у йәкбуна xwә.
Wә гoт бoна т’ьфаqe, һун чаwа дьвиньн
чeкьрьна we т’ьфаqe, эзди чаwа дькарьн
т’ьфаqвьн?
Бь т’әxмина мьн, чьqасижи чәтьнвә, лe
фәрзә әw т’ьфаqа мә. Нава мәда чьqасижи
xeрнәxwәзи һәвә у чьqасижи әм һәвдö гәләк
пьрсада фә’м нәкьн, р’oжа ирoйин, әм
бoрщдaрьн пьрсәкида т’ьфаqвьн, әw пьрса
пeшәр’oжа мәйә, пьрса xирәт у намуса мәйә.
Әм гәрәка бoна чeкьрьна wәлатe xwә, бoна
xwәйкьрьна дин у мьләтe xwә гәрәка әм qәwата
xwә бькьн йәк у ль ван пьрсe фәрзда бьвьн
т’ьфаq.
Әм дьзаньн у т’öщар бир накьн фәрмана
мьләтe мә эзди ль 3-e мәһа т’әбаxe 2014-а у
чь qәwьми у һe дьqәwьмә сәр щьмә’та мә
Шәнгалe. Һун ль дәрһәqа вьр чь дькарьн
бeжьн у чаwа дьвиньн xьласкьрьна
Шәнгалийа?
Әв фәрмана гьран, wәки һатә сәр мьләтe мә,
һe кöл у бьрина we сәр мәйә. Әw бьрина дәрман
навә, һәтани әм тoла xwә жь xунxwьра
һьлнәдьн. Чаwа мн гьлийe xwә ә’wьлда гoт,
диса дьwәк’ьлиньм, xьласкьрьна мә т’әнe ьж
т’ьфаqа мәва гьрeдайә. Һ’әтани әм т’ьфаq
нәвьн у бoна авакьрьна wәлатe xwә Эздиxанe
к’ар нәкьн у нәвьн сәрбьxwә, азад, а һингe т’ö
дьжмьнәк нькарә диса фәрмана сәр мә бинә.
Т’ьфаq, т’ьфаq у диса т’ьфаq гәли эздийа, әвә
xьласбуна мьләтe мә.
Әм бир биньн, кö пeшмәргә (әскәрe
oт’oнoмийa Кöрдa ль ьрaqe) р’әви у эзди
һиштьн бe ч’әк у сильһ’ у ирoжи сәрoкe
oт’oнoмийa Кöрдьстaнe Мә’һсуд бaрзaни
ултимaтум дaнийә пeшийa эздийa: ‘‘йaн
бьвьнә пeшмәргә, йaнeжи Шәнгaлe
дәрк’әвьн’’. Һун чь дькaрьн бeжьн бoнa
вьр?
Гöнәк’aрийa пeшмeргә у oт’oнoмийa
Кöрдьстaнa Ьрaqe у сәрк’aрe we Mә’һсуд
Бaрзaни ль фәрмaнa мьләтe эзди Шәнгaлe сәд
сәләфи һәйә, әw бунә сәвәвa фәрмaнa эздийa.
Лe әз дьxwәзьм әм xeнщи waнa, әм пeшьн
гәрәкa xwә гöнәк’aркьн, чьмьк мә гöмaнa xwә
к’öрдe Ьрaqe у пeшмәргә aни, әw шaшийa мәбу.
Эзди гәрәкa бәри һәр тьшти гöмaнa xwә qәwaтa
xwә биньн у awqaс qәwaтвьн, wәки тö кәс
нькaрьвә зöлмa сәр мә бинә. Дисa вьрa
п’ьрoблeмa бeт’ьфaqийa мә пeждa тe, чьмьк
әгәр әм т’ьфaq бунa, нә ДӘ’ИШ, нә жи
пeшмәргә у Бaрзaнийa we нькaрьбуйa сәр мә
фәрмaн чeкьрaнa.
У пьрсийaрa мә axьрийe, дaxwaзa wә бo
xwәндәвaнe рoжнә’мa ‘‘Эздиxaнә’’ у
т’әмaмийa эздийa?
Әз р’aзьxийa xwә дьдьмә wә, бoнa кö
пьрсийaрe wә, ьсaжи, кö р’oжнә’мa ‘‘Эздиxaнә’’
дәнгәки эздийa бь ви шькьли бьльнд дькә у
ә’йaн дькә у wәр’a фьрәйe, сәрбәстийe
дьxwәзьм. Әз ьсaжи сәрк’әвтьнe, сә’һәт у
qәwaтe эздийe т’әмaмийa дьниaйeр’a
дьxwәзьм, йәкбунe бoнa aвaкьрьнa wәлaтe
Эздиxaнe. Һ’әрт’ьм нaвe мьләтe xwә бьдьн у бь
сәрбьльнд бeжьн: ‘‘Әз Эздимә’’, һoл һoлa
Tawьси Mәләкә у бьжи Эздиxaнә.
Xьдьр Һ’әщoйaн
‘‘ӘМ ЭзДи Р’oжа иРoйин бoРЩДAРьн т’ьфаQвьн’’
Һәвп’әйвинa т’әви Мьрaзe Ширьн
Гәли xwәндәвaнe р’oжнәмa ‘‘Эздиxaнә’’, вe гaвe әм wәр’a дьдьнә нишaн һәвп’әйвинa
т’әви щaһaләки эзди Мьрaзe Ширьнe Сәһ’ид, к’ижaн ирo ль Әрмәнистaнeдa к’aрe
чaльквaнийeдa мьжулә, бoнa нaвe эздитийe. Мьрaзe Ширьн дийa xwә буйә сaлa 1993-a, ль
Щьмһoрийәтa Әрмәнистaнe qәзa Aрмaвирe гöндe Qöрәрәзe. Гәрәкa бe гoтьн, кö Мьрaз
ьсaжи 6 сaлийa xwәдa чуйә сьпoртe ль гöндe Qöрәрәздa. Дö сaл дәрбaсбуйи, 8 сaлийa xwәдa
зeдәдькә һинбунa сьпoртa xwә шәһәрe Эщмиaсинeдa, пәйр’a дәрбaси шәһәрe Р’әwaнe дькә
xwәндьнa сьпoртa xwә. Пәй 16 сaлийa xwә, дәрбaси aврoпaйe дьвә, к’идәрe дисa зeдә
һиндьвә сьпoртe- бь р’ийa wәрзәшa к’ик’-бoк’сингe. Сьпoртa xwәдa 11 щaрa гьртийә, ьж
waн 10 щийe пeшьн, 1 тö кәс нәбьрйә, бьр’aсти әw йәкaжи бь дәxәзи, жь aлийe т’ьрeйнeрaвa
һaтьбу кьрьнe. Пьшти шькәстьнa мьлe xwә, дәрбaси Әрмәнистaнe дьвә у дәстпeйи к’aр у
xәвaтa xwәйә бoнa эздитийe дькә.