SlideShare a Scribd company logo
1 of 138
Download to read offline
DE VANG Kees Vanger december 2008
Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden  .  Ik heb de laatste jaren, voor de molenaars in opleiding uit Meppel en omgeving op de computer nogal wat bestanden gemaakt of verzameld over molens en molenonderdelen. De onderliggende gedachte was dat je met de computer de leerstof uit de steeds lijviger (en interessanter) wordende Basiscursus aanschouwelijker kan maken door allerlei afbeeldingen toe te voegen. Noem het maar een vorm van aanschouwelijk onderwijs! Dus niet een aparte methode, maar een extra verduidelijking van de informatie uit ons cursusboek d.m.v. heel veel gedetailleerde foto’s en zo nu en dan een tekening. De presentaties zijn uitermate geschikt voor theorieavonden, waarbij met beamer het geheel op een groot scherm geprojecteerd kan worden. Verder kunnen de leerlingen thuis op de computer de lesstof  nog eens bestuderen. Aanvankelijk heb ik alles gemaakt voor de theorieavonden in Meppel, maar na vele verzoeken alles uiteindelijk via internet aan andere molenliefhebbers beschikbaar gesteld. Daar heb ik de lesstof uiteindelijk dan ook voor gemaakt!  Naast vele eigen foto’s hebben vele molenaars, fotografen of andere molenliefhebbers de afgelopen jaren, na vele oproepen via het “prikbord”, meegewerkt door ontzettend veel foto’s op te sturen.  BEDANKT! In het bijzonder wil ik o.a.  Harmannus Noot, Joop Vendrig, Roelof Kooiker, Wilbert Bijzittter, Jaap Kuitert en Simon Jellema   bedanken voor de mooie foto’s die ze spontaan en in zeer grote hoeveelheden beschikbaar gesteld hebben. KLASSE!     De gedetailleerde tekeningen komen o.a. uit de boeken van: “ opleiding watermolenaar” van ing. J. den Besten .  Het oude maar prachtige boek  “ Korenmolens Van Ambacht tot Industrie” van Ing. P.W.E.A. van Bussel ;  Ons leerboek voor startende molenaars “ De windmolen en zijn onderdelen” van J.G. Wiessner  en de erg informatieve map over korenmolens nl “ Zingende Stenen” van D.J. Abelskamp . Verder ook nog een aantal juweeltjes van tekeningen van  Anton Sipman .  Helaas geen tekeningen uit ons eigen cursusboek. Jammer! De powerpointpresentaties zijn een soort diashow met ongekende mogelijkheden.  Een digitale excursie door molenland.   Verder heb ik een aantal lesbrieven gemaakt. Hierin worden een aantal belangrijke hoofdstukken uit De Basiscursus beknopt weergegeven. Ook hierbij spelen foto’s en tekeningen een aanvullende en verduidelijkende rol.  Verder zijn bij een aantal lesbrieven vragen (en antwoorden) gemaakt/bewerkt door  Ron Keizer  van de afdeling Overijssel/Gelderland bijgevoegd als extra informatie en als extra oefenstof.   Ik hoop dat jullie in ieder geval wat leren van deze manier van aanbieden van de lesstof.   Het is in ieder geval een prachtige en boeiende hobby.   Kees Vanger molenaar molen “De Weert” Meppel.
Vlaamse vang   Er zijn twee verschillende vangtypen nl. 1. Blokvang  a: Vlaamse vang  b: Hollandse vang of stutvang  2. Band- of hoepelvang: a. houten bandvang  b. stalen bandvang  1 = sabelstuk  2 = kopstuk  3 = schouderstuk  4 = teenstuk  5 = buikstuk
Vlaamse vang rijklamp rust lendestut vanganker sabelijzer maanijzer  koebouten linker voeghout vangstukken van wilgenhout/populierenhout
binnenvangstok  (met haak/klink) komt voor bij:  *standerdmolens  * paltrokmolens  * wipmolens.
diverse vormen van ophangen van de vangbalk
haak of klink
haak of klink . Hier zelfs van hout!
ZIE ONDER: altijd goed “natokkelen”
met duim achterste hanger  met duim of klamp
duim in beugel De molenaar moet een zijwaartse beweging maken om de duim in de beugel te krijgen Een ander systeem van ophangen van de vangbalk is m.b.v. een klamp op de achterste hanger. Ook hier is een zijwaartse beweging van de vangbalk nodig Komt veelal voor in het noorden Ook wel omloopvang genoemd
duim
klamp
 
DE VLAAMSE VANG
vangstukken  (populieren - of wilgenhout)
 
vangstukken met  maanijzers (scharnierend)
bovenwiel met Vlaamse vang vaste maanijzers
losse maanijzers (bouten goed controleren)
vangankers, sabelijzer, rechter voeghout
 
vanganker en maanijzers
vanganker gebroken
Vlaamse vang
Vlaamse vang (vaste maanijzers)
 
vanganker belegstukken (tegen slijtage bovenwiel)
 
vangbalk, ezel
ezel, vangbalk, sabelijzer
 
ezel  en vangbalk
ezels
vangbalk sabelijzer verstelbaar
 
oud ijzer,een oude taatspot en een stevige kei zorgen voor extra gewicht op de vangbalk van “De koffiemolen” te Terschelling .
vangbalk vang gelicht vang “erop” hangereel geleiding van de vangbalk)
vangbalk (met geleiding) kneppel
metalen rust en rijklamp (ijzeren bandvang)
Rust en rijklamp
 
 
lendestut staat op het rechtervoeghout en geleidt het sabelstuk omhoog
vorkstut
 
ook kettingen houden de vang op zijn plaats
bediening vang
 
vangstok of wipstok
achtergrond informatie
vangtrommel (altijd met haak/klink) vangtouw  binnenvangketting  trommel trommelas komt vnl. voor in zuid en zuidoost Nederland
 
vangtrommel
 
vangbalk met evenaar komt voor bij wipmolens rond de grote rivieren
vangbalk met evenaar
de pal
 
 
 
houten band- of hoepelvang
hoepelvang
houten bandvang of hoepelvang  * een 4 cm gebogen iepen plank uit één stuk  soms voorzien van zaagsneden * versterkt door stalen banden * te vinden in Zeeuws Vlaanderen en België
stalen bandvang ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Wil nog wel eens brommen. Remedie:  kippengrit ertussen en vang laten slepen
stalen bandvang sabelijzer vorkstut lendestut
stutvang (of Hollandse vang) stutvang heeft i.p.v. koebouten een stut voordelen : krachtiger vangen.  vanuit stilstand” loopt de molen moeilijker “door” de vang. nadelen:  “hapt” eerder.  moeilijk af te stellen.  minder vangend oppervlak en meer slijtage
stutvang of Hollandse vang stutvang/stutkasten (in linker voeghout)
 
roede vastzetten roede VEILIG vastzetten
 
 
kruipalen
 
vang van een tjasker
 
 
 
 
spinnekop: trekvang stuurtouw en vangtouw
spinnekop: trekvang
 
 
 
Einde vangsystemen vervolg: vragen
sabelstuk sleept aan
teenstuk loopt aan
kopstuk loopt aan
buikstuk loopt aan
vang afstellen ,[object Object],[object Object]
Wat voor balken zijn dit?
Vlaamse vang 3 8 6 5 1 7 4 vangstukken van wilgenhout/populierenhout 2
Benoem de vangstukken
wat zie je?
wat voor soort bediening van de vang is dit?
naam en functie balken 1 2 3 4 5 6 7 8
benoem de balken etc. 1 3 2 4 5 6  7  8  9  10  11
Wat voor soort vang is dit?
Wat voor soort vang is dit?
1.  2.  3.  4.  5.  6. 7.  8.  9.  12.  11.  10. MOLENZEIL NOEM DE ONDERDELEN
Wat valt je op?
wat voor soort vang is dit?
Wat zie je?
Wat zie je?
Wat zie je?
Wat zie je?
Zijn dit vaste of scharnierende maanijzers?
Wat zie je?
Wat zie je?
Wat zie je?
Wat zie je?
Wat zie je?
Wat zie je? en wat valt je dan op?
Wat voor soort vang is dit?
stalen bandvang met houten deel voor een soepeler overgang
Wat zie je?
Wat is dit?
Hoe wordt deze vangbalk opgehangen?
Waarom zoveel gaten in het sabelijzer?
Hoe wordt de vangbalk bediend?
Hoe vang je een weidemolen
Wat voor soort vang is dit? Welk molentype? Hoe werkt zo’n vang? Waarom twee touwen?
Heeft een standerdmolen een wipstok?
Hoe zet je een tjasker stil?
Drie wipstokken? Leg uit
Hoe wordt de vang van deze molen bediend?
Zo werkt het!
Wat voor soort vang is dit?
Hoe noem je deze ophanging van de vangbalk
Hoe noem je deze ophanging van de vangbalk
Wat voor soort vang is dit?
Wat zie je? Waar loopt het touw naar toe?
Wat zie je?
Wat zie je?
Werk van de bonte knaagkever!
N NO O ZO Z ZW W NW zomer: matig koude wind, goede maalwind winter: sneeuw, hagel en regenbuien. overig: mist is slechte maalwind. let op (warmte)onweer uit het zuiden tot de langste dag (21/6) zomer: goede maalwind, onweerskansen winter: stabiele wind. oppassen voor regen of ijzel. overig: bij lichte vorst na regen zeilen zwichten naar lange halve; geeft grote kans op stormen zomer: goede strakke maalwind. met warm weer kans op windvlagen. weinig risico op onweer. winter: stabiele wind. vorst. ijzel op scheiding van vorst en dooi na vorstperiode. overig: bij vorstkans altijd letten op aanvriezen zeilen. je wilt tenslotte kunnen zwichten. Zijn het planken? Doormalen en vriesdrogen. Geen keus? touwen lossnijden. zomer: slechte maalwind. wisselvallig weer, niet stabiel en niet krachtig. winter: sterke goede maalwind.  overig: ONWEERSHOEK: meest verraderlijke wind van alle! zomer: niet krachtige en vrij slechte maalwind. wind kan plotseling ruimend omgaan. winter: goede maalwind.  overig: ook ONWEERSHOEK. zomer: niet krachtige maalwind. in slecht weer periode ontstaat hier onweer en storm. wind heeft altijd de neiging tot ruimen. winter: stabiele maalwind bij rustig weer.  overig: zuidwest-regennest. zomer: rustige maalwind met weinig kracht. regelmatiger als ZW. in slecht weer periode de stormhoek. wind kan plotseling ruimen. winter: sterke goede maalwind.  overig: zuidwest-regennest. zomer: goede maalwind. in slecht weer periode rukkerige winden. kans op zware stormen. veelal koele zeewind. winter: novemberstormen; gevaarlijke wind. kans op hagel en sneeuw.  overig: maartse buien met sneeuw of hagel. DE 8 WINDEN ZW, Z en ZO: uit deze richtingen  onweer . Denk er om: onweer komt uit tegengestelde richting van de heersende wind!
einde De molen van Makkum

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

De kap
De kapDe kap
De kap
 
Het gevlucht wieksystemen
Het gevlucht wieksystemenHet gevlucht wieksystemen
Het gevlucht wieksystemen
 
De kruibare kap
De kruibare kapDe kruibare kap
De kruibare kap
 
HET ACHTKANT
HET ACHTKANTHET ACHTKANT
HET ACHTKANT
 
AS en LAGERING
AS en LAGERINGAS en LAGERING
AS en LAGERING
 
DE KORENMOLEN
DE KORENMOLENDE KORENMOLEN
DE KORENMOLEN
 
DE WIPMOLEN
DE WIPMOLENDE WIPMOLEN
DE WIPMOLEN
 
Molenwielen
MolenwielenMolenwielen
Molenwielen
 
INFO OVER PELMOLENS
INFO OVER PELMOLENSINFO OVER PELMOLENS
INFO OVER PELMOLENS
 
DEPRESSIES deel 2
DEPRESSIES deel 2DEPRESSIES deel 2
DEPRESSIES deel 2
 
Het houten achtkant
Het houten achtkantHet houten achtkant
Het houten achtkant
 
DE SPINNEKOP
DE SPINNEKOPDE SPINNEKOP
DE SPINNEKOP
 
HOE WERKT EEN MOLEN
HOE WERKT EEN MOLENHOE WERKT EEN MOLEN
HOE WERKT EEN MOLEN
 
DE WEIDEMOLEN
DE WEIDEMOLENDE WEIDEMOLEN
DE WEIDEMOLEN
 
Info houtzaagmolens
Info houtzaagmolensInfo houtzaagmolens
Info houtzaagmolens
 
Pelmolen
PelmolenPelmolen
Pelmolen
 
DE KRUIBARE KAP theorie
DE KRUIBARE KAP theorieDE KRUIBARE KAP theorie
DE KRUIBARE KAP theorie
 
BASISCURSUS IN T KORT 2.pdf
BASISCURSUS IN T KORT 2.pdfBASISCURSUS IN T KORT 2.pdf
BASISCURSUS IN T KORT 2.pdf
 
HET WEER (niet af)
HET WEER (niet af)HET WEER (niet af)
HET WEER (niet af)
 
DE TJASKER
DE TJASKERDE TJASKER
DE TJASKER
 

More from Kees Vanger

NIEUWSBRIEF STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT deel 15.pdf
NIEUWSBRIEF STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT deel 15.pdfNIEUWSBRIEF STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT deel 15.pdf
NIEUWSBRIEF STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT deel 15.pdfKees Vanger
 
Mosterdmolen de Vlijt nieuwsbrief deel 14.pdf
Mosterdmolen  de Vlijt nieuwsbrief deel 14.pdfMosterdmolen  de Vlijt nieuwsbrief deel 14.pdf
Mosterdmolen de Vlijt nieuwsbrief deel 14.pdfKees Vanger
 
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 13.pdf
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 13.pdfMolen de Vlijt nieuwsbrief deel 13.pdf
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 13.pdfKees Vanger
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 12
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 12MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 12
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 12Kees Vanger
 
STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 11
STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 11STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 11
STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 11Kees Vanger
 
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 9
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 9 Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 9
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 9 Kees Vanger
 
DE MEULE VAN WASSENS artikel in het blad De nieuwe Molenwereld
DE MEULE VAN WASSENS  artikel in het  blad De nieuwe MolenwereldDE MEULE VAN WASSENS  artikel in het  blad De nieuwe Molenwereld
DE MEULE VAN WASSENS artikel in het blad De nieuwe MolenwereldKees Vanger
 
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 2
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 2Molen de vlijt nieuwsbrief deel 2
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 2Kees Vanger
 
NIEUWSBRIEF MOLEN DE VLIJT MEPPEL (deel 8)
NIEUWSBRIEF MOLEN DE VLIJT MEPPEL (deel 8)NIEUWSBRIEF MOLEN DE VLIJT MEPPEL (deel 8)
NIEUWSBRIEF MOLEN DE VLIJT MEPPEL (deel 8)Kees Vanger
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 7
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF  deel 7MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF  deel 7
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 7Kees Vanger
 
Nieuwsbrief mosterdmolen de Vlijt Meppel deel 6
Nieuwsbrief mosterdmolen de Vlijt  Meppel deel 6Nieuwsbrief mosterdmolen de Vlijt  Meppel deel 6
Nieuwsbrief mosterdmolen de Vlijt Meppel deel 6Kees Vanger
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 5
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 5MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 5
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 5Kees Vanger
 
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 4
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 4Molen de vlijt nieuwsbrief deel 4
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 4Kees Vanger
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF Deel 3
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF Deel 3MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF Deel 3
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF Deel 3Kees Vanger
 
GROOT VOLKOOMEN MOLENBOEK
GROOT VOLKOOMEN MOLENBOEKGROOT VOLKOOMEN MOLENBOEK
GROOT VOLKOOMEN MOLENBOEKKees Vanger
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 1
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 1MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 1
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 1Kees Vanger
 
WORD VRIENDJE VAN DE VLIJT VOOR EEN TIENTJE
WORD VRIENDJE VAN DE VLIJT VOOR EEN TIENTJEWORD VRIENDJE VAN DE VLIJT VOOR EEN TIENTJE
WORD VRIENDJE VAN DE VLIJT VOOR EEN TIENTJEKees Vanger
 
kustvaarder Pavona weer als nieuw
kustvaarder Pavona weer als nieuwkustvaarder Pavona weer als nieuw
kustvaarder Pavona weer als nieuwKees Vanger
 

More from Kees Vanger (20)

NIEUWSBRIEF STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT deel 15.pdf
NIEUWSBRIEF STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT deel 15.pdfNIEUWSBRIEF STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT deel 15.pdf
NIEUWSBRIEF STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT deel 15.pdf
 
Mosterdmolen de Vlijt nieuwsbrief deel 14.pdf
Mosterdmolen  de Vlijt nieuwsbrief deel 14.pdfMosterdmolen  de Vlijt nieuwsbrief deel 14.pdf
Mosterdmolen de Vlijt nieuwsbrief deel 14.pdf
 
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 13.pdf
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 13.pdfMolen de Vlijt nieuwsbrief deel 13.pdf
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 13.pdf
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 12
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 12MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 12
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 12
 
STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 11
STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 11STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 11
STADSMOSTERDMOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 11
 
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 9
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 9 Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 9
Molen de Vlijt nieuwsbrief deel 9
 
DE MEULE VAN WASSENS artikel in het blad De nieuwe Molenwereld
DE MEULE VAN WASSENS  artikel in het  blad De nieuwe MolenwereldDE MEULE VAN WASSENS  artikel in het  blad De nieuwe Molenwereld
DE MEULE VAN WASSENS artikel in het blad De nieuwe Molenwereld
 
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 2
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 2Molen de vlijt nieuwsbrief deel 2
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 2
 
NIEUWSBRIEF MOLEN DE VLIJT MEPPEL (deel 8)
NIEUWSBRIEF MOLEN DE VLIJT MEPPEL (deel 8)NIEUWSBRIEF MOLEN DE VLIJT MEPPEL (deel 8)
NIEUWSBRIEF MOLEN DE VLIJT MEPPEL (deel 8)
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 7
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF  deel 7MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF  deel 7
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 7
 
Nieuwsbrief mosterdmolen de Vlijt Meppel deel 6
Nieuwsbrief mosterdmolen de Vlijt  Meppel deel 6Nieuwsbrief mosterdmolen de Vlijt  Meppel deel 6
Nieuwsbrief mosterdmolen de Vlijt Meppel deel 6
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 5
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 5MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 5
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 5
 
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 4
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 4Molen de vlijt nieuwsbrief deel 4
Molen de vlijt nieuwsbrief deel 4
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF Deel 3
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF Deel 3MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF Deel 3
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF Deel 3
 
GROOT VOLKOOMEN MOLENBOEK
GROOT VOLKOOMEN MOLENBOEKGROOT VOLKOOMEN MOLENBOEK
GROOT VOLKOOMEN MOLENBOEK
 
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 1
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 1MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 1
MOLEN DE VLIJT NIEUWSBRIEF deel 1
 
WOLKENGIDS
WOLKENGIDSWOLKENGIDS
WOLKENGIDS
 
WORD VRIENDJE VAN DE VLIJT VOOR EEN TIENTJE
WORD VRIENDJE VAN DE VLIJT VOOR EEN TIENTJEWORD VRIENDJE VAN DE VLIJT VOOR EEN TIENTJE
WORD VRIENDJE VAN DE VLIJT VOOR EEN TIENTJE
 
Flügelwellen
FlügelwellenFlügelwellen
Flügelwellen
 
kustvaarder Pavona weer als nieuw
kustvaarder Pavona weer als nieuwkustvaarder Pavona weer als nieuw
kustvaarder Pavona weer als nieuw
 

DE VANG

  • 1. DE VANG Kees Vanger december 2008
  • 2. Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden .  Ik heb de laatste jaren, voor de molenaars in opleiding uit Meppel en omgeving op de computer nogal wat bestanden gemaakt of verzameld over molens en molenonderdelen. De onderliggende gedachte was dat je met de computer de leerstof uit de steeds lijviger (en interessanter) wordende Basiscursus aanschouwelijker kan maken door allerlei afbeeldingen toe te voegen. Noem het maar een vorm van aanschouwelijk onderwijs! Dus niet een aparte methode, maar een extra verduidelijking van de informatie uit ons cursusboek d.m.v. heel veel gedetailleerde foto’s en zo nu en dan een tekening. De presentaties zijn uitermate geschikt voor theorieavonden, waarbij met beamer het geheel op een groot scherm geprojecteerd kan worden. Verder kunnen de leerlingen thuis op de computer de lesstof nog eens bestuderen. Aanvankelijk heb ik alles gemaakt voor de theorieavonden in Meppel, maar na vele verzoeken alles uiteindelijk via internet aan andere molenliefhebbers beschikbaar gesteld. Daar heb ik de lesstof uiteindelijk dan ook voor gemaakt!  Naast vele eigen foto’s hebben vele molenaars, fotografen of andere molenliefhebbers de afgelopen jaren, na vele oproepen via het “prikbord”, meegewerkt door ontzettend veel foto’s op te sturen. BEDANKT! In het bijzonder wil ik o.a. Harmannus Noot, Joop Vendrig, Roelof Kooiker, Wilbert Bijzittter, Jaap Kuitert en Simon Jellema   bedanken voor de mooie foto’s die ze spontaan en in zeer grote hoeveelheden beschikbaar gesteld hebben. KLASSE!   De gedetailleerde tekeningen komen o.a. uit de boeken van: “ opleiding watermolenaar” van ing. J. den Besten . Het oude maar prachtige boek “ Korenmolens Van Ambacht tot Industrie” van Ing. P.W.E.A. van Bussel ; Ons leerboek voor startende molenaars “ De windmolen en zijn onderdelen” van J.G. Wiessner en de erg informatieve map over korenmolens nl “ Zingende Stenen” van D.J. Abelskamp . Verder ook nog een aantal juweeltjes van tekeningen van Anton Sipman .  Helaas geen tekeningen uit ons eigen cursusboek. Jammer! De powerpointpresentaties zijn een soort diashow met ongekende mogelijkheden. Een digitale excursie door molenland.   Verder heb ik een aantal lesbrieven gemaakt. Hierin worden een aantal belangrijke hoofdstukken uit De Basiscursus beknopt weergegeven. Ook hierbij spelen foto’s en tekeningen een aanvullende en verduidelijkende rol. Verder zijn bij een aantal lesbrieven vragen (en antwoorden) gemaakt/bewerkt door  Ron Keizer van de afdeling Overijssel/Gelderland bijgevoegd als extra informatie en als extra oefenstof.   Ik hoop dat jullie in ieder geval wat leren van deze manier van aanbieden van de lesstof.   Het is in ieder geval een prachtige en boeiende hobby.  Kees Vanger molenaar molen “De Weert” Meppel.
  • 3. Vlaamse vang Er zijn twee verschillende vangtypen nl. 1. Blokvang a: Vlaamse vang b: Hollandse vang of stutvang 2. Band- of hoepelvang: a. houten bandvang b. stalen bandvang 1 = sabelstuk 2 = kopstuk 3 = schouderstuk 4 = teenstuk 5 = buikstuk
  • 4. Vlaamse vang rijklamp rust lendestut vanganker sabelijzer maanijzer koebouten linker voeghout vangstukken van wilgenhout/populierenhout
  • 5. binnenvangstok (met haak/klink) komt voor bij: *standerdmolens * paltrokmolens * wipmolens.
  • 6. diverse vormen van ophangen van de vangbalk
  • 8. haak of klink . Hier zelfs van hout!
  • 9. ZIE ONDER: altijd goed “natokkelen”
  • 10. met duim achterste hanger met duim of klamp
  • 11. duim in beugel De molenaar moet een zijwaartse beweging maken om de duim in de beugel te krijgen Een ander systeem van ophangen van de vangbalk is m.b.v. een klamp op de achterste hanger. Ook hier is een zijwaartse beweging van de vangbalk nodig Komt veelal voor in het noorden Ook wel omloopvang genoemd
  • 12. duim
  • 13. klamp
  • 14.  
  • 16. vangstukken (populieren - of wilgenhout)
  • 17.  
  • 18. vangstukken met maanijzers (scharnierend)
  • 19. bovenwiel met Vlaamse vang vaste maanijzers
  • 20. losse maanijzers (bouten goed controleren)
  • 22.  
  • 26. Vlaamse vang (vaste maanijzers)
  • 27.  
  • 28. vanganker belegstukken (tegen slijtage bovenwiel)
  • 29.  
  • 32.  
  • 33. ezel en vangbalk
  • 34. ezels
  • 36.  
  • 37. oud ijzer,een oude taatspot en een stevige kei zorgen voor extra gewicht op de vangbalk van “De koffiemolen” te Terschelling .
  • 38. vangbalk vang gelicht vang “erop” hangereel geleiding van de vangbalk)
  • 40. metalen rust en rijklamp (ijzeren bandvang)
  • 42.  
  • 43.  
  • 44. lendestut staat op het rechtervoeghout en geleidt het sabelstuk omhoog
  • 46.  
  • 47. ook kettingen houden de vang op zijn plaats
  • 49.  
  • 52. vangtrommel (altijd met haak/klink) vangtouw binnenvangketting trommel trommelas komt vnl. voor in zuid en zuidoost Nederland
  • 53.  
  • 55.  
  • 56. vangbalk met evenaar komt voor bij wipmolens rond de grote rivieren
  • 59.  
  • 60.  
  • 61.  
  • 62. houten band- of hoepelvang
  • 64. houten bandvang of hoepelvang * een 4 cm gebogen iepen plank uit één stuk soms voorzien van zaagsneden * versterkt door stalen banden * te vinden in Zeeuws Vlaanderen en België
  • 65.
  • 66. Wil nog wel eens brommen. Remedie: kippengrit ertussen en vang laten slepen
  • 67. stalen bandvang sabelijzer vorkstut lendestut
  • 68. stutvang (of Hollandse vang) stutvang heeft i.p.v. koebouten een stut voordelen : krachtiger vangen. vanuit stilstand” loopt de molen moeilijker “door” de vang. nadelen: “hapt” eerder. moeilijk af te stellen. minder vangend oppervlak en meer slijtage
  • 69. stutvang of Hollandse vang stutvang/stutkasten (in linker voeghout)
  • 70.  
  • 71. roede vastzetten roede VEILIG vastzetten
  • 72.  
  • 73.  
  • 75.  
  • 76. vang van een tjasker
  • 77.  
  • 78.  
  • 79.  
  • 80.  
  • 83.  
  • 84.  
  • 85.  
  • 91.
  • 92. Wat voor balken zijn dit?
  • 93. Vlaamse vang 3 8 6 5 1 7 4 vangstukken van wilgenhout/populierenhout 2
  • 96. wat voor soort bediening van de vang is dit?
  • 97. naam en functie balken 1 2 3 4 5 6 7 8
  • 98. benoem de balken etc. 1 3 2 4 5 6 7 8 9 10 11
  • 99. Wat voor soort vang is dit?
  • 100. Wat voor soort vang is dit?
  • 101. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 12. 11. 10. MOLENZEIL NOEM DE ONDERDELEN
  • 102. Wat valt je op?
  • 103. wat voor soort vang is dit?
  • 108. Zijn dit vaste of scharnierende maanijzers?
  • 114. Wat zie je? en wat valt je dan op?
  • 115. Wat voor soort vang is dit?
  • 116. stalen bandvang met houten deel voor een soepeler overgang
  • 119. Hoe wordt deze vangbalk opgehangen?
  • 120. Waarom zoveel gaten in het sabelijzer?
  • 121. Hoe wordt de vangbalk bediend?
  • 122. Hoe vang je een weidemolen
  • 123. Wat voor soort vang is dit? Welk molentype? Hoe werkt zo’n vang? Waarom twee touwen?
  • 124. Heeft een standerdmolen een wipstok?
  • 125. Hoe zet je een tjasker stil?
  • 127. Hoe wordt de vang van deze molen bediend?
  • 129. Wat voor soort vang is dit?
  • 130. Hoe noem je deze ophanging van de vangbalk
  • 131. Hoe noem je deze ophanging van de vangbalk
  • 132. Wat voor soort vang is dit?
  • 133. Wat zie je? Waar loopt het touw naar toe?
  • 136. Werk van de bonte knaagkever!
  • 137. N NO O ZO Z ZW W NW zomer: matig koude wind, goede maalwind winter: sneeuw, hagel en regenbuien. overig: mist is slechte maalwind. let op (warmte)onweer uit het zuiden tot de langste dag (21/6) zomer: goede maalwind, onweerskansen winter: stabiele wind. oppassen voor regen of ijzel. overig: bij lichte vorst na regen zeilen zwichten naar lange halve; geeft grote kans op stormen zomer: goede strakke maalwind. met warm weer kans op windvlagen. weinig risico op onweer. winter: stabiele wind. vorst. ijzel op scheiding van vorst en dooi na vorstperiode. overig: bij vorstkans altijd letten op aanvriezen zeilen. je wilt tenslotte kunnen zwichten. Zijn het planken? Doormalen en vriesdrogen. Geen keus? touwen lossnijden. zomer: slechte maalwind. wisselvallig weer, niet stabiel en niet krachtig. winter: sterke goede maalwind. overig: ONWEERSHOEK: meest verraderlijke wind van alle! zomer: niet krachtige en vrij slechte maalwind. wind kan plotseling ruimend omgaan. winter: goede maalwind. overig: ook ONWEERSHOEK. zomer: niet krachtige maalwind. in slecht weer periode ontstaat hier onweer en storm. wind heeft altijd de neiging tot ruimen. winter: stabiele maalwind bij rustig weer. overig: zuidwest-regennest. zomer: rustige maalwind met weinig kracht. regelmatiger als ZW. in slecht weer periode de stormhoek. wind kan plotseling ruimen. winter: sterke goede maalwind. overig: zuidwest-regennest. zomer: goede maalwind. in slecht weer periode rukkerige winden. kans op zware stormen. veelal koele zeewind. winter: novemberstormen; gevaarlijke wind. kans op hagel en sneeuw. overig: maartse buien met sneeuw of hagel. DE 8 WINDEN ZW, Z en ZO: uit deze richtingen onweer . Denk er om: onweer komt uit tegengestelde richting van de heersende wind!
  • 138. einde De molen van Makkum