Ponentziapolitikoa2009eus

ARALARREN IV. KONGRESUA
EZKERREKO ALTERNATIBA ABERTZALEA SENDOTZEN
PONENTZIA POLITIKOA

Baluarte Jauregia, Iruñea, 2009ko irailaren 26 eta 27an

ARALARREN IV KONGRESUA - EZKERREKO ALTERNATIBA ABERTZALEA SENDOTZEN
PONENTZIA POLITIKOA

AURKIBIDEA

1. Sarrera 3. or.
2. Alderdiaren erronka nagusiak 5. or.
3. Egoeraren analisia 9. or.
3.1. Egoera ekonomikoa: Sistema ekonomikoaren egiturazko krisia 9. or.
3.1.1. Izaera, arrazoiak, erantzuleak eta etorkizunerako aurreikuspenak 9. or.
3.1.2. Herritarrengan duen eragina. Jarduera politikoan izandako ondorioak 14. or.
3.2. Euskal Herriko egoera politikoa 16. or.
3.2.1. Nafarroako egoera politikoa 19. or.
3.2.2. EAEko egoera politiko berria 23. or.
3.2.3. Ipar Euskal Herriko egoera politikoa 26. or.
3.3. Espainiar Estatuko egoera politikoaren analisia 26. or.
4. Jardun politikoaren egitura-ildoak 27. or.
4.1. Jokabide politikoa 27. or.
4.1.1. Ezker Abertzale berria eta eraberritze estrategikoa 27. or.
4.1.2. Abertzaletasunaren erronkak 31. or.
4.1.3. Abertzaletasuna XXI mendean 34. or.
4.1.4. Giza mugimenduekin elkarlana 35. or.
4.2. Jokabidea arlo ekonomiko eta sozialean 37. or.
4.2.1. Arlo ekonomikoa 37. or.
4.2.2. Desarrollismoaren aurrean, jasangarritasuna. Ekosozialismoa 43. or.
4.2.3. Generoen arteko berdintasuna 45. or.
4.2.4. Euskara eta Euskal Kultura 46. or.
4.2.5. Hezkuntza 47. or.
4.2.6. Bakegintza eta Giza Eskubideak 48. or.
4.2.7. Osasuna eta Gizarte Zerbitzuak 48. or.
5. Hauteskundeetarako aurreikuspenak: 2011ko Udal eta Foru Hauteskundeak 51.or.
5.1. NaBairen etorkizuna 53. or.
5.2. Udal eta Foru-Hauteskundeak EAEn 55. or.
6. Nazioarteko harremanak 55.or.
7. Alderdiaren sendotzearen erronka 58. or.

2

PONENTZIA POLITIKOA

1. SARRERA

2006ko udazkenean III. Biltzarra egin genuenetik, aldaketa handiak izan dira Euskal
Herrian. Ezin esan, ordea, onerako izan direnik.

2006a amaitzear zegoela, su-etena eten egin zen, eta aurretik eraman zuen borroka
armatuaren amaiera hitzartzeko aukera. Euskal Herriak bakea nahi zuen, baina oraingoan ere
une historikoak kale egin digu, ez da benetan historia egin duen unea izan, eta ez da egin
historia bi arrazoirengatik, alde batetik hitzartzeko aukera hori murriztua izan zelako, batzuen
arteko negoziazioa izan zen eta ez guztion artekoa, besteak beste. Historiak argi erakutsi du
denon artean egin ez diren negoziaziorako prozesuak (Arjel, Lizarra, Loiola) ez direla aurrera
joan. Eta beste aldetik, eta garrantzitsuena, borroka armatuaren aldeko apustua egiten
jarraitzen duela herri honen sektore batek.

2007an Nafarroan aldaketa etor litekeela pentsatu genuen askok: Nafarroa Baik,
emaitza paregabeak lortu eta gero, eskuzabaltasun ariketa bat egin eta PSNri eskaini zion
Nafarroako gobernuaren ardura nagusia. Nahiz eta Nafarroako sozialisten gehiengoa horren
aldekoa izan, estatu arrazoiak nagusitu egin ziren eta sozialistak ez ziren ausartu Nafarroa urte
gehiegiz gobernatzen ari den muturreko eskuina gobernutik ateratzen.

2009an, berriz, Euskal Autonomia Erkidegoaren txanda izan da: berriz ere estatu
arrazoiak beste edozeren gainetik jarri, eta sozialistek EAEko lehendakari egin dute Patxi
Lopez, horretarako PPren babesa bilatuz eta lortuz. Nafarroan gertatutakoa berriz ere. Albistea
ez da lehenengoz abertzalea ez den lehendakaria dagoela Euskal Autonomia Erkidegoan.
Albistea da oraingo gobernuak eten egin gura duela aurrekoak normalizazioa bilatzeko eginiko
ibilbidea.

Zenbat eta txartoago, zalantza barik orduan eta txartoago.

Aralarrentzat, berriz, gauzak bestela joan dira: 2007ko hauteskundeetan Nafarroa
Bai herrialde horretako bigarren indarra izan zen. Euskal Autonomia Erkidegoan, alderdiaren
hedapenerako funtsezkoa zen urratsa egin genuen: hiru herrialdeetako Batzar Nagusietan
ordezkaritza lortzea. Ahaztu barik Donostiako Udalean ordezkaritza izatea ere lortu genuela,
Mendebaldeko hiriburuetan lehenengo aldiz. Urrats hori beste koalizio baten eskutik egin
genuen: Ezker Batuarekin joan ginen 2007ko hauteskunde horietara, Udal eta Batzar
Nagusietarako hauteskundeetan ezkerreko mezua nortasunaren mezuaren gainetik paratu
behar zela pentsatu genuelako.

3

PONENTZIA POLITIKOA

2008ko hauteskundeetan, Madrilgo Kongresurako egin zirenetan, Aralar bakarrik
aurkeztu zen EAEn, baina hori ez zen oztopo izan gure boto-kopurua handitu eta finkatu egin
genuela esan ahal izateko. Ez ziren hauteskunde errazak izan guretzat, baina proba ondo
gainditu genuela esan daiteke. Ordukotik ez da ahaztu behar Nafarroa Bairen emaitzak gauza
bera erakutsi zuela: sendotasuna, Nafarroako panorama politikoan leku propioa lortu izana.

2009ko hauteskunde-emaitzek erakutsi dute sendotuz doan alderdia ez ezik, bidea
eginez doan alternatiba ere bagarela: Euskal Autonomia Erkidegoko parlamentua berritzeko
hauteskundeetan lau legebiltzarkide lortu genituen, hauteskundeetara, 2005ean legez, bakarrik
joanik, eta ordezkaritza hiru herrialdeetan lortu genuen. Apurka-apurka bada ere, herrialde
guztietan presentzia irabazten ari gara.

Europako Parlamentuko hauteskundeetan funtsezko osagarri bihurtu gara ezkerreko
koalizio soberanista zabal batean, eta gure ordezkari bat izango da Estrasburgoko
Parlamentuan ere. Abertzaleen Batasuneko kide bat joan da zerrendan guri zegokigun postu
batean, alderdi bien arteko sintoniaren adierazle. Lehenengoz, Euskal Herritik kanpora dagoen
erakunde batean ordezkaritza izango du Aralarrek. Hauteskunde hauetan autokritikarako tartea
ere izan dugu. EArekin eginiko koalizioak ez du funtzionatu, hainbat arrazoi medio.

Hauteskunde-emaitzak, militanteen gorakada lasai baina jarraitua, onarpen sozial
gero eta agerikoagoa… Aralarren proiektua finkatuz doala esan genezake. Baina guk ez dugu
geure burua ulertzen, ezker abertzale politikoaren bultzatzaile eta parte bezala ez bada. Horixe
da aurrean dugun helburuetako bat: bidea egin, eta bide horretan bidelagunak izan.
Abertzaleen Batasunarekin betidanik izan ditugun harremanak gero eta estuagoak dira: batak
bestearen erabateko errespetutik abiatuaz, elkarlana bultzatzen ari gara Euskal Herri osoan
ezkerreko alternatiba abertzalea sendotuz joateko. Pertsona eta talde gehiagori ere zabalik
dagoen alternatiba abertzalea.

Zenbat eta gehiago, gure oinarriak galdu gabe, orduan hobeto: Aralarrekook
ondotxo dakigu, eta ez da harrokeria, Euskal Herriko beste edozein indar politikoren mailakoa
izatera irits daitekeela ezker abertzalea eta hor dago, eta ez beste inon, Euskal Herriaren
etorkizun eta euskal gizartearen justizia eta elkartasun itxaropena. Baita, erakunde batean edo
bestean, ezker abertzaleko militante diren askorena ere: guztia dugu irabazteko, egin dezagun
guztiok.

2009ko hauteskunde autonomikoetara eraman genuen hauteskunde-programan
jasotzen genuen gure planteamenduek ez dutela copy right, copy left dela guk proposatzen
duguna edozeinen eskura daude gaur Aralarrek defendatzen dituen planteamenduak, inorenak
ez dira eta guztionak izan daitezke, ezkerreko abertzale ororenak. Guk duela hamar urte
hasitako bideari ekingo diogu, indarberrituz ekin ere, jakin badakigulako Aralar zenbat eta

4

PONENTZIA POLITIKOA

sendoago izan, orduan eta arinago lortuko dugula ezker abertzale zibil eta zabala eraikitzea.
Horixe da gure helburuetako bat, helburu nagusietako bat. Aralarrek parlamentuan esan
bezala, “inoren zain egon gabe; ETAk aspaldi hartua behar zuen erabakia noiz hartuko duen
zain egon gabe”. Asko baita jokoan daukaguna, ez bakarrik ezkerreko abertzaleok, baizik eta
herri honetako abertzale guztiek. Benetan pentsatzen dugu beharrezkoa dela herri honi merezi,
gura eta behar duen ezker abertzalea eskaintzea. Ez dugu horretan etsiko.

2. ALDERDIAREN ERRONKA NAGUSIAK

Esan daiteke, beraz, Aralarrek sei ardatz nagusitan lan egin beharko duela hurrengo
hiru urteetan, V. Biltzarra egin bitartean, etorkizuneko alternatiba eguneroko lanarekin eraikiz
joateko.

Maila ideologikoan, orain arteko planteamenduetan sakondu beharra. Lehenik eta
behin, maila ideologikoan, orain arteko planteamenduetan sakondu beharra dago. Argi dago
etorkizuneko ezker abertzalearen oinarria gaur egun Abertzaleen Batasunak eta Aralarrek
defendatzen dituzten planteamendu politikoetan egongo dena. Horrela esaten dihardugu
urteetan, eta denbora arrazoia ematen ari zaigu: borroka armatuaren zikloa agorturik dago;
gatazka politikoak haren adierazpen militarrak baino gehiago iraungo du, autodeterminazio-
eskubidea lortzen dugun arte, eta hori ez da borroka armatuaren bitartez lortuko; lurraldetasuna
erabaki-esparru ezberdinen errespetuarekin uztartu behar da, euskal herriek erritmo ezberdinak
dituztela onartuaz; ezberdinen arteko akordioak bilatu behar dira, abangoardiak alde batera utzi
eta ezkerreko eta abertzale izateko era bat baino gehiago dagoela onartuz. Duela hiru urteko
biltzarrean ere adierazi genuen, ezker abertzalearen definizioaz ari ginela: “Independentea izan
behar duela ere uste dugu Aralarkideok; horrexegatik gaude gauden lekuan. Inoren zain ez
dagoena, politika egiteko inoren baimenik edo komunikaturik behar ez duena. Abangoardiarik
onartzen ez duena” (4.17). Horrela definitzen genuen ezker abertzale politikoa. Ezkerreko
ikuspegitik, Europara eta Hego-Amerikara begira jarri beharra dago, ezkerraren antolamendua
eta planteamenduak ulertzeko era berriak baitatoz kontinente hauetatik. Krisia dela eta, gero
eta gehiago gara eredua bera zalantzan jartzen dugunak: edukiz bete behar da jarrera hori.
Planteamendu horiek oinarri harturik, Aralarri dagokio ezkerreko abertzale guztioi begirako
proposamen ideologikoak egitea: ezker abertzalean pertsona bat bera ere ez dago sobera,
jardute-motak dira baztertu behar direnak.

1. Oposizio lana. Bigarren lan-ildoa oposizio-lana da: hala Nafarroan nola Euskal
Autonomia Erkidegoan oposizio-lana egitea egokitu zaigu. Nafarroan, gainera, gobernu-
alternatiba izan zen Nafarroa Bai koalizioa, eta hurrengo hauteskundeetan ere,
Aralarrek Nafarroako herritarrei gobernu-alternatiba bat eskaintzeko ahalegina egin
beharko luke. Euskal Autonomia Erkidegoan, berriz, Legebiltzarrean duela lau urte
hasiriko lanari jarraipena eman behar zaio, inoiz baino indar handiagoarekin. Gobernu-

5

PONENTZIA POLITIKOA

aldaketak ekarri dituen aldaketa politikoei, gainera, ezin zaie maximalismotik erantzun:
oposizio-lana egitea dagokigu, oposizio-planteamendu egingarriak eginez eta
gobernuak estu harturik, hala nazio ikuspegitik nola eredu sozialarenetik. Oposizioko
lanari bere garrantzia eman behar diogu. Oposizio lana ere herria eraikitzeko tresna
bada, ez bakarrik gizarteari mezu bat zabaltzeko, baizik eta proposamen konkretuak
ere aurrera ateratzeko. Ez da biderik zuzenena gizartea eraldatzeko, baina oposiziotik
egin daitekeen lana epe ertain-luzean lan oso baliagarria izan daiteke. Eta oposizioko
lana da orain dagokiguna, bi helbururekin, gure mezu independentista eta ezkerrekoa
gizarteari hobeki helarazteko, batetik, eta beste aldetik, Gobernuaren politiketan
aldaketa eragiteko, ahal dugun neurrian.

2. Foru eta Udal hauteskundeak prestatzea. Hirugarren lan arloa hurrengo Foru eta
Udal hauteskundeak prestatzearena da. 2011ko Foru eta Udal hauteskundeek
Aralarren etorkizunerako duten garrantzia aintzat hartuta, horiei begira lan egiten
hasteko premia nabaria da. Alderdia sendotzeko aurrerapauso garrantzitsua behar dute
izan udal hauteskundeek, alderdiaren proiektua herrialde guztietan hedatzeko.
Ezkerreko alternatiba abertzale sendoa eskaini behar diegu herritarrei. 2011ko
hauteskundeetan Udalak, Nafarroako Parlamentua eta mendebaldeko hiru
herrialdeetako Batzar Nagusiak berriz ere aukeratuko diren hauteskunde horietan,
azkeneko hauteskundeetan (Nafarroako Parlamentuan zein EAEko Legebiltzarrean)
izaniko emaitza onak berresteko eginkizuna izango dugu aurrean.

3. Kanpo harremanak. Laugarren ardatza kanpora begirakoa da: estutu beharra dago
beste ezkerreko alderdi abertzaleekin dugun harremana. Lehenengo eta behin,
Abertzaleen Batasunak duela urte erdi pasa egin zigun gonbiteari jarraipen sendoa
emanez: batzorde bitarikoan lan egin, elkarlana bilatu, herri honen egunerokotasuna
onerako aldatzen ahalegintzeko. Esparru bera partekatzen dugun gainerako
erakundeekin ere, harreman normalizatuak bilatzeko ahalegina egiten jarraituko du
Aralarrek, beti ere elkarren errespetutik abiatuaz eta abangoardia planteamenduen
bazterketa lortzea bilatuz. Bereziki inportantea da Estatu zein Europako beste
ezkerreko alderdi abertzaleekin elkarlanean aritzea eta interes komunetan oinarritutako
sareak sortu eta sendotzea. Hortaz, Estatuaren esparruan Herrien Europa koalizioa
osatu duten Euskal Herritik kanpoko indarrekin elkarlanean jarraitzea lehentasunen
artean egongo da, hori bai, koalizio horren kide ez diren ICV, Iniciativa del Poble
Valenciá edota PSM alderdiekin ditugun harremanei muzin egin gabe.

4. Kalera ateratzea. Bosgarren ardatza kalera begirakoa da, erakunde sozialetara,
borroka zibilera, oposizio-lana ez dadila bakarrik Parlamentuan eta Legebiltzarrean
egiten den zerbait: kalera ere atera behar da Aralarren oposizioa, eragile sozialei
babesa emanez eta geure proposamenak eskainiaz herritar guztiei. Eragile sozialei

6

PONENTZIA POLITIKOA

babesa eta elkarlana eskaini behar zaizkie, inolako gidaritza-asmo barik. Gure
planteamendu sozialak kaleratu eta indartu behar ditugu, alderdian lehenik, gero
gizarteratzeko.

5. Alderdia indartzea. Aurrean ditugun erronkei aurre egiteko, alderdia sendotzea da
lehentasunezko eginkizuna. Aralarren presentzia Euskal Herriko kale eta txokoetan,
udaletan, instituzioetan bermatu behar dugu. Hazkunde horrek, berriz, ezin du
edonolakoa izan: gure ezaugarriei eta koherentziari atxikirik egin beharreko garapena
da aurrean duguna. Jende asko erakarri beharko dugu gure proiektura, jende asko
konbentzitu plaza publikora gure izenarekin azaltzera ausart dadin. Esperientziak
diosku ez dela erraza, baina eginiko bideak erakusten digu gero eta aiseago egiten dela
publiko gure ideia eta erakundearekiko atxikimendua, gero eta errazagoa dela bidea.
Edonola ere, antolaketak pisu handia hartuko du datozen urte bietan, lan eskerga egin
beharko delako, bai, baina, batez ere, lan hori egoki planteatu eta bideratu beharko
delako.

Baina ez bakarrik militanteak lortzeak eta alderdiaren azpiegiturak handitzeak baizik
eta barneko antolaketak ere lan eskerga eskatzen du. Gero eta jende gehiago gara alderdian
eta gero eta ardura gehiago hartuko ditugu horretarako barneko antolaketa hobea behar dugu
eta egokiagoa.

Honez gainera, formakuntzari garrantzi berezia eman behar diogu. Beraz, gure
ekimen politikoetan koherentzia bat mantendu nahi badugu irizpide politikoak eztabaidatu eta
adostu behar izango ditugu. Horretarako barneko formakuntza eta barneko eztabaida politikoa
funtsezkoa izango da.

6. Teknologia iraultzaren aurrean kokatzea. Azken lan ildoa, gehiago atzeratu gabe,
eta urgentziaz, egungo iraultza teknologikoak, internetek eta gizarte sareek duten
eragina eta ondorioak aztertzea eta gogoeta egitea izango da. Aralarrek irakurketa
propioa behar du, fetitxismo teknoutopikorik gabe, baina konplexurik gabe, bizi garen
garai berriaz eta ematen ari diren gizarte, ekonomia, kultura eta politika aldaketa sakon
eta azkarrez.

Ezin da txikle zahar baten moduan luzatzen segi antzinako industria ereduko eskema
eta kontzeptuak. Trantsizio kontzeptuala garatu behar dugu, ezker industrial batetik
informazioaren ezkerrera, kode berria txertatuz gure kultura politikoan, gure antolaketa eta
komunikazio ereduan. Aralarrek baliatu behar du berritze nahia duen gizarte korronte hori,
ikaste hori konpartitu eta lideratu behar du, eta dinamika sozial uholde bihurtu behar du,
elkartrukea tailer eta besteen esperientzien aurkikuntza. Eztabaida eta formakuntza nahastu
behar dira.

7

PONENTZIA POLITIKOA

Gogoeta hori egiten den bitartean, Aralarrek berretsi egiten du:
• Sarearen neutraltasunaren defentsa irmoa.
• Administrazioan software librearen alde.
• Egungo jabetza intelektualaren ereduaren benetako aldaketaren alde.
• Herritarren eskubideak babestearen alde, bereziki adierazpen askatasunaren eta
intimitate eskubideen alde.
• Telekomunikazioen kontrolaren politiken kontra.

Biltzar honen ondoren berritu egingo dira herrialdeetako zuzendaritzak ere, epe
laburrean izango dugun hauteskunde-helburu horri ahalik eta ondoen erantzun diezaiogun,
herrialde bakoitzeko zuzendaritzaren erantzukizuna izango baita lehentasunak ezartzea.

3.- EGOERAREN ANALISIA

3.1.- Egoera ekonomikoa: Sistema ekonomikoaren egiturazko krisia.
3.1.1.- Izaera, arrazoiak, erantzuleak eta etorkizunerako aurreikuspenak.
Krisi honen izaera (dagoeneko hainbeste hizpide ematen ari dena) ikuspuntu
bateratu batetik definitu edo azaldu nahi dugu; hau da, ekonomia, ideologia eta politika aldi
berean aintzat hartzen dituen ikuspuntu batetik. Ekonomia, hori baita krisia eztandarazi duen
oinarrizko eragilea; ideologia, krisiaren funtsak giza harremanei eragiten dielako eta elkarbizitza
zein etorkizuna baldintzatzen dituelako; eta, azkenik, politika, analisi hau gure etorkizuneko
jarduera politikoari esparrua zehazteko eta ikusmira bat ezartzeko egiten dugulako, hau da,
alderdi ezkertiar abertzale gisa dugun estrategia zehaztu eta finkatzeko.

Krisi hau ez da orain arte izan direnen gisakoa. Ez da unean uneko egoerari lotutako
krisi bat. Eta ez sektore bati lotutako krisia. Hona hemen bere ezaugarriak:
a) Krisi globala da, unibertsala den aldetik; bai mundu osoari dagokiolako, bai eta
ekonomiaren sektore guztiei eragiten dielako. Eta mundu osoan ia garai berean sortu
delako.
b) Egiturazko krisia da, ekoizpen-, kontsumo-, merkataritza- eta gizarte-harremanen
sistema guztiei eragiten baitie.
c) Ekonomia- eta gizarte-sistema edo -ereduaren krisia da, ez baita sektoreen edo
inperio ekonomikoen oreka falta hutsa (oreka horri berrezarriz konpon litekeena), ez eta
konfiantza galera soil bat ere, konfiantza-galerak, haiek oso handiak izanda ere,
konfiantza hori berrezarriz konpontzen baitira.
d) Produkzio-ereduaren krisia da, inoiz baino ageriagoan utzi duena planetaren
baliabide naturalen muga, eta produkzioaren eta kontsumoko izangaien etengabeko
hazkundea ezbaian jartzea eskatzen duena.

8

PONENTZIA POLITIKOA

Krisiaren arrazoiak.- Krisi honen arrazoiak eta jatorriak asko dira, baina elkarrekin
loturik daude. Ez dira aldi berean sortu, baina bai elkarren mendean. Krisiaren ardatza finantza-
sistemaren ezegonkortasuna izan da; horrez gain, Espainian, lehenago edo geroago gertatu
beharrekoa gertatu da, hau da, lehertu egin da etxebizitza-burbuila, espekulazioan oinarritutako
eta produkzio txikiko kapitalismo-sistema.Kontsumoak behera egin du (hornidurena batik bat,
eta, neurri apalagoan, janari eta zerbitzuena); industriaren sektoreak ere kalteak jasan ditu;
zerbitzuen sektorea apaldu egin da; eta nekazarien eta arrantzaleen sektorea, azkenik,
presiopean eta agortuta bizi da.

Finantza sistemaren krisia azaltzeko arrazoi “mikroekonomiko” ugari proposatu dira,
iradokitzaileak eta bitxiak, batzuk, baina arrazoi horiek ez dira, inolaz ere, osoak. Sistemaren
muin espekulatzailearen ezaugarri anekdotikoenak nabarmentzera mugatzen dira sasi-azalpen
horiek; esaterako, “aktibo toxikoen” sorrerari dagozkionak. Agerikoa da, ordea, espekulazioaren
sorgin-gurpila mantentzea ezinezkoa izan denean bihurtu direla aktibo horiek “toxiko”.

“Aktibo toxikoak” sorrarazi dituzten ekonomia-jokabideak "anekdota" gisa azaltzea
iruzur ideologikoa izan liteke. Horregatik, ezkerreko ideologiak arazo askoz sakonago bati egin
behar dio aurre, unean-uneko gertaera eta pasadizoetara mugatzen ez dena; aitzitik, ekonomia-
jokabide horiek orokortu izanaren (legeen, gizartearen eta kulturaren esparruetan) arrazoiaren
muinera iritsi behar baita.

Sintomek krisia nabarmentzen dute, baina ez dute krisia osatzen, eta ez dira haren
funtsa. Hona hemen krisi honen sintomarik ezagunenak: “aktibo toxikoak”, etxebizitza-
burbuilaren eztanda, kontsumoaren atzerakada, ekoizpen-eredua agortzea eta gizarteak
zalantzan jarri izana ekonomiaren funtzionamendua. Ekonomiako eta gizarteko eskuineko
indarrek egiten duten krisiaren azterketak akats bat ageri du, eta propio egindakoa, gainera;
izan ere, benetako gaixotasuna edo arazoarentzat konponbideak aurkitu ordez, krisiaren
sintomak aipatzen dira krisiaren arrazoitzat, eta horientzako konponbideak proposatzen.
Gogoan izan behar dugu benetako arazoaren muina finantza-sistemaren porrota eta fiaskoa
dela, barne-produktu gordinaren eta sektore guztietako ekoizpenaren beherakadan adierazia.
Horrez gain, agerikoa da “desarrollismo” espekulatzailea loratzen ari dela, langabezia-tasak
gora ari direla abiada bizian, beharrizanei erantzuteko ezintasunak daudela, eta eredu eta
sistema honek ez duela orekarik.

Ezkertiarrok argi izan behar dugu neoliberalismo kapitalistaren eredua (aipatutako
“desarrollismoa”) agortzear dela. Eredu horren gain-egitura ideologikoa neokontserbatismoa
izan da (“merkatu-baikortasuna”), eta horren adierazpen enblematiko eta kulturala, berriz, gaur
egun ezkutuan edo desagerturik dauden "yuppie-ak".

9

PONENTZIA POLITIKOA

Egiturazko, ereduzko eta mundu mailako krisi honen erantzukizuna ezin daiteke
erruduntasun kontu batera mugatu. Errudunak aurkitzea ez da nahikoa.

Erantzukizunak ez dira norbanakoenak ez egoerarenak, eta erantzukizunak ez dira
desoreka eta kasualitate hutsetara murrizten. Izan ere, norberekoikeria ekonomiko, iruzur eta
jarduera espekulatzaileak izan dira sistemaren ohiko funtzionamendu egonkorra, eta ez dute,
oraintsu arte, krisia sorrarazi. Zergatik piztu da orain, bada?

Sektorekako ardura (etxebizitza-burbuilak eztanda egin izana, adibidez) edo banan-
banako zein isolaturiko gertaera ekonomikoak (AEBtako finantzariek edo bankuek jasandako
porrotak, esate baterako) “pasadizo” hutsak dira, kontuan hartzen badugu finantza-sistema
osoa eta industria- zein merkataritza-sistema osoak kolokan daudela. BPGak behera egin du
Europa osoan, baita %3,8raino, zenbaitetan (EBko ekonomiaren trakzio-burua den Alemanian,
adibidez), eta hori ez da egoerari dagokion sintoma bat soilik; aitzitik, krisia egiturazkoa dela
frogatzen du gertaera horrek.

Krisi hau aurreko egituraren alderdi jakin batetik eratorri da, funtsean bidezkoa ez
zen alderdi batetik. Beste modu batean esanda, krisia ez da, berez, bidegabekeriaren jatorria,
baina egituraren bidegabekeria ikusarazten du, eta egitura horren baitan dago, eta horren
arabera garatzen da, hain zuzen ere, krisia.

Erantzukizunak, maila batean, ideologikoak, ekonomikoak eta politikoak dira. Beste
maila batean, berriz, kudeaketari dagozkio. Hala ere, ez da ahaztu behar sistema ororen
ezaugarrietako bat bere burua babestea dela, eta, horrenbestez, sistemari erantzukizunak
eskatzen zaizkionean uko egin eta ateak ixten dituela. Ate horiek, berriz, oso gutxitan ireki
daitezke.

Krisiak erantzukizunak eskatzeko abagunea ematen dio ezkerrari, hainbat arlotan:
erantzukizun ideologikoak; hau da, neoliberalismo kapitalistaren egituren bidegabekeria
salatzeko eta ezkerreko alternatibak proposatzeko bidea eman digu. Erantzukizun politikoak;
hau da, sistemak berezko dituen ustelkeria, korrupzioa eta iruzur fiskala eta elkartasun gabezia
salatu eta horren alternatibak programatu eta defendatzeko, bere ondorioz langileen erosmen
ahalmena nabarmen galdu baita, 14 urtez jarraian ekonomiaren oparoaldia izan bada ere.
Enpresa- eta kudeaketa-erantzukizunak, guztionak diren ondasunen usurpatze pribatizatzailea
salatuz, adibidez, kanpoko kontratazioa edo azpi-kontratazioa orokortu egin da, instituzioen
erantzukizunekoak diren zerbitzuak eskaintzeko.

Krisia bere arduradunei leporatu behar zaiela dioen printzipio ideologikoa zuzena da.
Baina printzipio horren erabilera praktikoa ez da mugatu behar, ideologiaren ikuspegitik,
enpresa-mailako mikroekonomiara edota enpresaburuen eta langilearen arteko lan-

10

PONENTZIA POLITIKOA

harremanetara. Funtsean sindikalista den ikuskera hori kontuan hartzeaz gainera, indar
politikoek ez dituzte ahaztu behar krisi honen jatorri eta sortzaile diren erantzukizun
ideologikoak, politikoak eta, are, nazioartekoak zein inperialistak ere.

Hain zuzen, gaur egungo nazioarteko egoeraren egitura inperialistak zuzenean
baldintzatzen ditu moneta eta merkataritza-sistema globalak (egitura adierazpen muturrekoena
herrialde aberats eta esplotatzaileen eta herrialde esplotatu eta txiroen Iparralde/Hegoalde
bereizketa da), eta baldintza horiek lotuta daude, aldi berean, krisi honen garapenarekin. AEBk
hartu duen nagusitasun inperialak garatu du, zuzenean, krisi global eta egiturazko hau, baina
sistemak bere burua babesteko duen blindajea inoiz baino argiago ikusten da, haren
arduradunak eta inperioaren agenteak babes handia baitute. “Inperioaren auto-protekzio” hori
guztiz nabarmena da giza eskubideen eta jarduera militarren arloetan, baina, modu isilagoan
bada ere, ekonomia- eta merkataritza-jardueretan ere gertatzen da.

Ezker Berriak botere judiziala ezegonkortzeko exijentzia demokratikoa indartu behar
du, Montesquieuren teorema politikoa, estatu barneko ustezko hiru botereen (legegilea,
betearazlea eta judiziala) oreka aldarrikatzen duena, aspaldi geratu baita zaharkitua egungo
gizartean, hau da, merkataritzaren, komunikazioaren, askatasunen eta segurtasunaren arloetan
estatuz gaindikoa den gizarte honetan.

Krisi honen bilakaerari eta iraupenari zein krisia gainditzeari buruzko aurreikuspenak
hainbat eta ezberdinak dira, are aurkakoak ere, ideologiaren arabera. Hain zuzen ere, krisiaren
diagnosia, berori gainditzeko proposamenak bezala, ideologiaren baitatik egin behar direlako
nahitaez. Horrela, Zapateroren PSOE egiten ari den ideologia-abandonurako bira egiaztatu da;
batetik, eskuinaren diagnosia onartu duelako, eta, bestetik, ez delako gai izan proposamen
aurrerakoirik egiteko.

Estatistikari erreparatuz gero, ikusten da krisiaren bilakaerak bere ondorio sozialetan
sakontzeko joera duela. Espainiako estatuan ekonomia osoaren gainbeherak oraindik ez du
hondoa jo. Horrek adierazten du krisiak luze joko duela. Krisia atzean uzteko edo gainditzeko,
kontzeptu gisa, elementu objektiboei eta subjektiboei erreparatu behar zaie: elementu
objektiboak ekonomiari eta politikari dagozkionak dira, batik bat. Elementu subjektiboa, berriz,
gizartearen kontzientziak osatzen du, arazoa konpondu eta egoera egonkortu dela uste badu.
Uste bateratu horrek, ordea, ideologikoki aztertu beharreko elementuak ditu, eta ez da gizarte
osoan aldi berean ezarriko, horrenbestez.

Krisiaren arrazoiak sistemarenak berarenak badira, atera beharreko lehenengo
ondorioa da “sistemaren akatsak konpontzea” ez dela nahikoa eta ez dela logikoa. Orobat, ez
da aski, beren horretan, ez konfiantza berrezartzea (horra eskuinaren eta PPren errezeta), ezta
ekoizpena berraktibatzea ere (PSOEren eta Zapateroren errezeta).

11

PONENTZIA POLITIKOA

Ideologiari dagokionez, ezker berriaren aurkakoa da G-20an Bushek bere gain hartu
nahi izan zuen "kapitalismoa eraberritzeko" saiakera. Neoliberalismo kapitalistaren sistema
ustela ideologikoki indartzeko saiakera eskas horretan parte hartu zutenak arbuiatu eta kritikatu
behar dira, Bush eta Sarkozy lider neokontserbadoreak besteak beste, eta kritika horrek are
zorrotzagoa izan behar du kontraesankorrak diren eta beren buruak, mirabekeriaz, haien
mendean jartzen dituzten pertsonaiekin, Zapaterorekin, adibidez. Sistema bera berrikusi behar
da. Neokapitalistek ez dute ezer berririk proposatzen, haien betiko jokamoldeei lotutako
ideologia indartu nahi dute, sistema ahalik eta gehien iraunarazteko.

Ekonomiaren krisi handi honekin agerian gelditu dira, orobat, “ongizatearen eta
gizarte-eskubideen estatuak” dituen gabeziak. Oraindik eta ageriago geratu da gizonen eta
emakumeen arteko berdintasun eza eta beren lan baldintzen prekarizazioa. Gabezia horiei krisi
honen erantzule nagusietako bat den EBren ustezko “izaera demokratikoa” gehitu behar zaio.
Izan ere, EBk entzungor egin die ez soilik erreferendumetan jasotako ezetz guztiei (hainbat
herri erreferenduma errepikatzera derrigortuz, baiezkoa irten zedin), eta gainera estatuetako
parlamentuetan ez da EBren politikari buruzko eztabaida sakonik egin (horren adibiderik
argiena da 2009ko Europako hauteskundeetarako egin den hauteskunde-kanpaina negargarri
eta ezin kaxkarragoa). Modu horretan, maniobratzeko tarte zabala utzi zaie estatuetako
gobernuei, batetik, Europako herri guztientzako irismen handiko erabaki politikoak adosteko,
eta, bestetik, ekonomia- eta diru-politikaren “muin gogorra” kudeatzea Europako Banku
Zentralaren eta beste erakunde batzuen esku uzteko. Politika horrek, azken finean, gainditu
ezinezko oztopo bihurtu da herri-mailako ezein ezkerreko politika garatzeko orduan.

Hala eta guztiz ere, Ezker Dogmatikoaren erantzuna ere onartezina da, izaera
estatalistako alderdi komunistek eta horien plataformek ordezkatzen duten ezker zaharrarena,
alegia, maila dialektikoan ordaina eskatu nahi baitu (“nazionalizatzeari ekin diote estatuaren
interbentzio ekonomikoaren aurka zeudenek"); hala ere, estatu-kapitalismoan dagoeneko porrot
egin duten errezetak proposatzen dituzte

Ezker berriaren, ekologisten eta ezker abertzaleen aburuz (hainbat iturritik
eratorritako giza elkartasun balioak, sozialismoaren balio historikoak, ekologismoaren balioak,
feminismoaren balioak eta demokrazia ordezkatzaile eta parte-hartzailearen balioak), krisi
honen sintomek agerian uzten dute eredua agortu egin dela.

Eredua agortu edo sistema zaharkitu izanaren ondorioz, matxurak konpontzea edo
gizartearen konfiantza berrezartzea soilik ez da nahikoa, eta, gainera, eredu hauek ez dira XIX
eta XX. mendeetako sozialismo errealaren aurkakotasun-dialektika historikoen alternatiba
erreala, dagoeneko akiturik eta zaharkiturik dauden eredu estatalistak baitira. Proposamen
berriak egin behar dira: ezker berriarenak, elkartasunezko ekosozialismoarenak,

12

PONENTZIA POLITIKOA

feminismoarenak, demokrazia ordezkatzaile eta parte-hartzailearenak, komunikazio eta
ongizatearenak, eta justizia sozialarenak. Eta proposamen berri horietara iristeko, des-ikasten,
birpentsatzen eta erantzun zein kontzeptu berriak aurkitzen ikasi behar da, benetan ere egungo
sistemaren alternatibak izango diren formula berriak atzemateko.

Baina erronka honi aurre egiteak dituen zailtasunen jakitun egon behar dugu.
Ezkerraren alternatiba, alternatiba globala bezala ulertuta, mundu osoan ahulezi larrian dago.
Merkatuan oinarritutako ekonomia nagusi da munduan eta ezkertiarron zeregina izan behar du
bere funtzionamenduari buruz hausnarketa sakona eragitea.

3.1.2.- Herritarrengan duen eragina. Jarduera politikoan izandako ondorioak.
Gizarteak berak egiaztatzen du krisia zailtasun gehien dituzten sektoreak kolpatzen
ari dela eta geroz eta sakonago kolpatuko dituela, horiek krisia eratzean inolako erantzukizunik
izan ez badute ere. Krisi bidegabea egiturari dagokionez, bidegabekeriak mundu osoari
eragiten dio. Krisia bera ez da bidegabekeriaren jatorria, baina larritu egiten du hura. Arrago
batek egiten duen gisan, sistemaren egiturazko bidegabekeria globala nabarmentzen eta
agerian uzten du.

Sistema horrek bere burua babesten du, ordea, eta auto-babes hori da bere
alderdirik funtsezkoena; lehen aipatu bezala, AEB dira horren adierazgarri nagusia. Argi dago,
baita ere, krisiaren erantzule nagusiak ez direla krisia ordaintzen ari.

Nabarmendu egin behar da, beste behin, egoeraren izaera bidegabea ez dela krisitik
eratorri, baina krisiak hura larriagotzen duela, eta sistemaren bidegabekeria dela gizarte-
aldaketaren alde borrokatzeko arrazoi eta akuilu ideologiko nagusia.

Horregatik, ez da nahikoa egoera bidegabe jakin batzuen erantzule zehatzak zein
diren adieraztea; nahiz eta beti komeni izan lan hori egitea. Egoera jakin eta bereziei
erantzuteaz gainera, proposamen orokorrak eman behar ditugu. Erantzun orokor horiek ezin
dute izan, ordea, neoliberalismo kapitalistaren konponketa hutsak, ez eta ezker estatalistaren
errezetak ere. Estatuak ez dira dagoeneko tresna nahikoak ez egokiak krisi global eta
egiturazko honi erantzuna eta konponbidea emateko, krisiak berak agerian utzi baititu
estatuaren mugak, lurralde-mailan ez ezik, baita eskumen-mailan ere. Agerian uzten du bere
erantzukizun politiko zuzena eta, erorketa ekonomiko honetan, gertatzen ari dena aldez aurretik
ezagututa jokatu zuela, baliabide publikoak pribatizatzeko joerari eutsi ziolako.

Izan ere, zenbait enpresa multinazionalek estatu askok baino dimentsio eta botere
gehiago daukate. Estatuz gaindiko egitura instituzionalek gero eta indar eta botere gehiago izan
beharko lukete, enpresa erraldoi horiei aurre egin ahal izateko. Guk, beste askorekin batera,

13

PONENTZIA POLITIKOA

zehaztu beharko genuke zeintzuk izan beharko liratekeen instituzio horiek, nola osatu beharko
liratekeen, zein baloretan oinarritu beharko liratekeen, etabar.

Estatalismoak, hau da, nazioarteko ekonomia-agente gisa jarduten duten estatuak,
oztopagarri bihur daiteke eta bihurtzen da, batzuetan. Hain zuzen ere, bat baino gehiago dira
teknikoki ordainketen etete-egoeran edo porrot-egoeran dauden estatuak (Europako zenbait
barne).

Erakunde publiko guztiek, nazioarteko estamentu guztiek eta gizarteak,
osotasunean, izan behar dute krisiaren erantzunen eta egiturazko aldaketen protagonistak. Eta
gizarteari zuzendu behar zaizkio, nagusiki, mezu eta proposamen politikoak.

Horrenbestez, agerikoa da estatuek ezin dutela izan krisi ekonomikoari aurre egiteko
ekimenen eta egiturak aldatzeko jardueren protagonista ekonomikoak, eta, horren ondorioz,
errotik aldatzen da internazionalismoari buruzko ikuskera eta, batik bat, indar estatalistek
internazionalismoari buruz egiten zuten erabilera dialektiko interesatua. Etorkizunean indar
politiko abertzaleentzat aukera berriak irekiko dira, beraz, bai dialektikoki, ezkerreko indar
estatalisten aurrean, bai Europako eta Europaz kanpoko gainontzeko indarrekiko harremanetan
ere.

Krisiak herritarrengan izan duen eragina gizarte-maila apalenetan nabarmentzen da,
nagusiki: langileengan, langabeengan, eta batez ere, horien artean prekaritate egoera
handiena pairatu dutenen artean, emakume eta gazteengan, 40 urtetik gorakoetan,
etorkinengan eta baztertuengan. Langabeziak etengabe egiten du gora, eta gero eta gehiago
dira bazterketa egoeran izan daitezkeenak. Testuinguru honetan, Iparralde / Hegoalde
bereizketak garrantzia eta tamaina berriak hartu ditu.

Horrek guztiak ondorio nabarmenak ditu jardun politikoan, eta ekintza horiek, nola ez,
ideologizazio-maila oso handia dute. Erantzunetako batzuk atzerakoiak edo eskuinekoak
izango dira, sistema bera eta gizarteak sisteman duen konfiantza berrezarri edo konpondu
nahiko dutenak.

Horien aurrean, berriz, ezkerraren erantzuna nabarmenarazi behar da. Enplegua eta
babes soziala berriro ere proposatuko duen ezkerraren erantzuna, enpleguaren arazoari eta
gizartearen babesari gizakiak duinago egingo dituen beste eredu berri batzuen bidez aurre
egingo diena. Ezkerraren erantzunak birplanteatu egin behar du desarrollismoa. Genero
arrazoiengatiko diskriminazioaren kontrako borroka. Krisi ekonomikoari aurre egiteko,
lehentasunezko helburu bezala hartu behar da emakumeen eta gizonen jarduera-tasa
parekatzea. Bizitza babestea eta emakumeen osasunaren prebentzioa. Berdintasuna,
errespetua eta tolerantzia baloreetan oinarritutako hezkuntza sustatzea, matxismoa gure

14

PONENTZIA POLITIKOA

gizartetik ezabatzeko. Ezkerraren erantzunak tinkoa behar du izan sexu-erasoen eta
emakumeen aurkako indarkeriaren aurrean. Ezker aurrerakoi batek bere lehentasunen artean
izan behar du herritarren oinarrizko eskubideen defentsa, gizonen eta emakumeen arteko
desberdintasunak ezabatuz. Estatuek kudeaketa publikoan duten esku-hartzea birplanteatu
behar du. Kontsumoaren maximalizazioa birpentsatu eta elikadura-buruaskitasunean
oinarritutako kontsumoa proposatu. Azken finean, munduko gizaki guztiei bizitza proiektu duina
eraikitzeko aukerak eskainiko dizkien sistema sozioekonomikoa diseinatu eta gauzatu behar du.
Horiek dira ezker berriak gaurko ekonomia-sistemari alternatiba politiko errealak eskaintzeko
aztertu behar dituen oinarri ideologikoetako batzuk.

3.2.- Euskal Herriko egoera politikoa.
Hego Euskal Herrian, 70. hamarkadako erreformaren eta hausturaren arteko
eztabaidak baldintzatu zuen, neurri handi batean, indar abertzaleen bilakaera politikoa, bai
indar estatalistekiko harremanei, bai indar abertzaleen artekoei dagokienez ere.

75. eta 76. urteetan jatorrizko indar demokratikoak (EAJ, PSOE, PCE eta
Democracia Cristiana alderdiaren zati handi bat) hausturaren aldekoak ziren, Ezker
Abertzalearekin batera, noski, eta erreformismoa, berriz, neofrankismoarekin lotuta zegoen.
Jokabide-aldaketa (Ezker Abertzalearena salbu) interesatuki eta koherentziarik gabe egin zen,
konstituzioari buruzko eztabaida baino askoz lehenago, eta “Erreforma Demokratikoaren
Erreferendumak” eraginda, zehazki. Adolfo Suarezek 1976an deitu eta aise aski irabazitako
erreferendum horrek baztertua izateko beldurra sortarazi zuen indar politiko guztiengan, Ezker
Abertzalearengan izan ezik. Baina zergatik ez zuen aldatu bere jarrera Ezker Abertzaleak,
gainontzeko indar politikoen gisan? Hainbat arrazoi izan ziren horretarako: Lehenik eta behin,
koherentzia politikoa azpimarratu behar da; eta, bigarrenik, haustura demokratikoa negoziaketa
demokratikoarekin lotuta izatea (horretarako adostu zen, hain justu, KASen minimoen
plataforma); izan ere, bide hori lehenesten zen, Estatuaren botere errealekin negoziatzeko bide
bakarra zelakoan. ETAk, berriz, bere egin zuen negoziaketa horren protagonista izateko xedea.

Indar demokratiko gehienek jarrera aldatu zuten, haustura defendatzetik erreformari
men egin edo onartzeraino; hala ere, amnistia aldarrikatu zen 1977an.

Ondorioetako bat, hausturaren aldeko jarrerari eustea eta negoziaketa politikoa
eskatzea izan zen, eta, ildo horretatik, ez ziren onartu erreformaren erakundeak. Hala ere,
Erreformaren amaiera aldarrikatzen dutenen aurrean, esan behar diegu oraindik ez dela
amaitu. Horrenbestez, ez zen parte hartu erakundeetan, haiek ez legitimatzearren. Horrez gain,
nabarmendu behar da erakunde armatuaren borrokak baldintzatu egin zuela ezker
abertzalearen politika. Barne-eztabaidak hainbat gorabehera eta pasarte izan zituen, eta Aralar
agertzean, beste dimentsio bat hartu zuen eztabaida horrek.

15

PONENTZIA POLITIKOA

Estatuaren erantzuna aldatuz joan da, halaber, nazioartearen sostengua lortu duen
heinean, Frantziarena, batez ere.

Erreformari buruzko hausnarketa planteatzean, nabarmendu behar da, denborak
aurrera ahala, hura atzeraezina izan dela; hala ere, ezin dugu esan, alderdi ideologikotik,
erreforma kontsolidatu egin denik. Gaur egungo egoeraren analisiak izan behar du abiapuntua.
Erreformak historian izan duen bilakaera onartu ala ez, bi ikuspegi horiek bat etor daitezke
nabarmentzean gaur egun errezeta hori zaharkitua dagoela eta aldaketa sakonak behar dituela.
Hori izan zen ELA-LABen analisia, bai eta, geroago, Lizarra-Garazikoa ere. Hala ere,
Erreformaren amaiera aldarrikatzen dutenen aurrean, esan behar diegu oraindik ez dela
amaitu, horren bitartez ukatu nahi dutelako Hego Euskal Herrian konpondu gabeko gatazka
politikoa dagoela, Erreforma horrek konpondu ez duena.

Nolanahi ere, ETAren borroka armatuaren iraupenak, ondorio politikoak dituena, eta
bere estrategia politiko-militarrak modu ezkorrean baldintzatzen dute, eta balizko
aurrerapausoetako asko baldintzatzen ditu.

Bere sorreratik hainbat gaitan izan duen jarrera koherenteak sendotu egin du Aralar:
• Ezker Abertzale anitza eta zabala sortzeko apustua. Errespetuan, elkarlanean eta
konfiantzan oinarritutako ezker abertzale politikoa.
• Ekintza politikoa soilik baliatzen dugu autodeterminazioa eta independentzia
aldarrikatzeko, eta jardun horri ematen diogu lehentasuna. Mezu, proposamen eta xede
politikoak berritu behar ditugu, alternatibak emateko agortutako bideei.
• Kontsolidatutako erabakitze-esparru politikoak eta haien indar-korrelazioak
errespetatzen ditugu: Nafarroa, EAE eta Iparralde.
• Euskal Herriko lurraldeak eta haren autonomiadun zein erabakimen-esparruak
batzearen alde egiten dugu, eta batze-prozesu hori bultzatzen, lurralde horien egoera
autonomikoen edo, Iparraldearen kasuan, autonomiarik gabekoen, araberako
prozesuen urratsak eta abiadurak aintzat hartuta, eta lurralde horietako indar-
korrelazioari erreparatuta.
• Elkarrizketaren eta negoziazioaren alde egiten dugu, politikaren normalizaziorako
nahitaezko tresna diren aldetik.
• Autonomiaren fasean, egungo bi estatutuen garaia (Gernika eta Foru Hobekuntza)
agortutzat jo dugu, eta aldatu behar direla aldarrikatu; hala, aldaketa horietan,
giltzarriak izango dira erabakitzeko eskubidea eta erreferendumak deitzeko ahalmen
juridikoa. Hori guztia independentziarako dugun eskubide kolektiboa mantenduz.
• Aniztasunaren alde egin dugu eta horrek zeharkakotasunean daukan adierazpen
politikoak babestu ditugu, frentismo politiko oro baztertuz; bereziki, Iruñeko eta
Gasteizko egungo gobernuena.

16

PONENTZIA POLITIKOA

• Indar politiko eta sozialekin hitzarmenak adostu, zehaztu eta gauzatzeko baldintzak
sortzeko jarrera izan dugu, hitzarmen horietatik sortutako mugimenduen gidari, tutore
edo zuzendari izateko baldintzarik sortu edo asmorik izan gabe.

Euskal Herriko egoera politiko orokorrari erreparatuta, ikusten dugu eragin handia eta
etengabekoa dutela Lizarra-Garaziko prozesuak eta 2006ko "su-eten mugagabeak". Azken
gertakari historiko horretan, elkarrizketa-negoziazioak eta horien amaiera nabarmendu behar
dira.

Egoera berri bat sortu da, batetik, prozesu horien azken bilakaeren ondorioz, eta,
bestetik, prozesuon garapenean eta haietan erabakigarriak izan ziren oinarri ideologiko
zehatzen ondorioz. Egoera berri horretan, indar politiko guztiek, Aralar barne, gogoeta egin
behar izan dute, etorkizuneko proposamenek izan behar duten oinarri ideologikoa
hausnartzeko.

Lizarra-Garaziren ondorengo aldian bizi gara, eta, aldi honetan, elkarrizketa
politikorako baldintzak ez dira aurreko egoeretakoen parekoak. Hala eta guztiz ere,
inguruabarrak aldatu izanak ez du lausotu behar elkarrizketaren proposamena, elkarrizketa
baita funtsezko printzipioa eta jardunbide demokratikoa, helburu politikodun indarkeria
gainditzeko. Elkarrizketarako proposamenek garbi bereizi behar dituzte bi elementu hauek:
batetik, prozesu politikoa, eta, bestetik, indarkeriak sortutako arazo guztiak konpontzeko
modua.

Pertsona guztien eskubide guztiak babesten ditu Aralarrek eta babes hori printzipio
bihurtu du. Bide horretan, antagonista guztien arteko oreka eta ulermena bilatzen dugu.
Bestalde, uste dugu borroka armatuaren fenomenoa gainditzeak ez duela inolaz ere ETA
azpiratu denaren itxura hartu behar, hori kalte sakonen iturri izan litekeelako, Euskal Herriko
XIX. mendeko historiak berak erakusten duen bezala.

Aralarrek demokratikoki konpondu ez den gatazka politiko bat dagoela baieztatzen
du, eta gatazka horrek 50 urte baino gehiago dituela; hau da, ETA sortu aurretik datorrela. Datu
horrexegatik, eta izaera ideologikoa, politikoa eta soziala duten beste alderdi askorengatik,
gatazka ez da mugatu behar bere adierazpenetako batera, hots, borroka armatura, ez baita
hori, hain justu, nabarmendu beharreko adierazpena. Euskal Herriaren aldarrikapen
independentistei eutsiko diegu; aintzat hartuta, betiere, ETA baino askoz ere zaharragoak
direla.

Aurreko horrek guztiak ez du ukatzen, ordea, ETAko militanteek eta presoek ere,
antolaketaren bultzadak eta norbanako motibazio politikoek eraginda hartu dutela bide hori.
Orobat, eta horren guztiaren ondorioz, Aralarrek lanean jarraitu behar du, bide hertsiki

17

PONENTZIA POLITIKOA

politikoen bidez aldarrikapen ezkertiar eta soberanistak egiteko eta bere burua antolatu eta
prestatzeko. Horiek horrela, une oro gogoan izan behar dugu gure ekarpena egin behar dugula,
inongo protagonismorik gabe, Lizarra-Garazi ondoko aldian sortutako problematikari
konponbide politiko eta gizatiar bat emateko.

Lizarra-Garazi izenez ezagutzen diren elkarrizketa-prozesuak kolapsatu ostean
sortutako egoerak, bai eta prozesuen ondoko egoerari buruz ezker abertzalearen ikuspuntu
biek egin dituzten balorazio ezberdinek, zailtasunak sortzen ditu elkar ulertzeko eta elkarrekin
harremanetan jartzeko orduan. Zailtasun objektibo horiek handiagotu egiten dira, gainera,
batzuetan nabaria den nagusitasun-jarrera edo -nahiaren ondorioz. Hori horrela izanda ere,
Aralarren ustez, bere zeregin politikoa da politikoki zilegi diren harreman oro proposatu,
mantendu eta sakontzea; leialtasunetik eta elkarrenganako begirunetik, betiere.

3.2.1.- Nafarroako egoera politikoa.
Nafarroa une garrantzitsu eta zail baten aurrean dago berriro ere. Indarkeria
bukatzearen inguruan sortutako itxaropenak, NaBairen sorrera, etor daitekeen aldaketa
politikoa eta aurreikus daitekeen UPN-ren aldiaren bukaera, ez dira gauzatu guk nahi izango
genukeen gisan, eta Nafarroa zein nafarren gehiengoa egoera zail batean dago beste behin.
Egoera horrek, gainera, larritzera egin du, krisi ekonomikoaren eta krisiak gizarte-maila
apalenengan dituen ondorioen erruz.

ETAk ilusioa eta itxaropena izateko arrazoi handietako bat desagerrarazi zuen,
aspaldian, su-etena hautsi zuenean.

PSN-PSOE alderdiak, bestetik, aldaketa politikoa ukatu du, aldaketarako baldintza
politiko, sozial eta elektoralei itzuri eginez. Hori gutxi balitz, UPN eskuindarrera gerturatu da,
eta, gaur egun, harekin elkarlanean aritzean, badirudi 2007ko Parlamenturako eta Udaletarako
hauteskundeen aurretiko egoerara itzuli garela; are, 80, eta 90. hamarkadetan bizitako
egoeretara ere. Ongi dakigunez, garai haiek oso gaitzak izan ziren Nafarroarentzat eta oso
oroitzapen txarrak dakarzkio Nafarroako gizarteari.

PSNk bere erantzukizun ezkertiar edo sozialistari uko egitean, eta eskuineko
gobernu baten interes zein beharrizanak onartu eta horietara makurtzean sortutako egoera
larriak ez du, ordea, Nafarroan den aldaketa politikorako premia eta eskakizuna deuseztatzen.
Dena den, gizartea lokartzen saiatzen dira, ilusioari, konpromisoari eta aldaketa horren
bideragarritasunari eta gertutasunari oztopoak jarriz.

PSN-PSOEk aldaketa politikoari eta NaBairekin gobernua sortzeari eginiko arbuioa
Madriletik datozen estrategia, beharrizan eta kalkuluen emaitza izan zen. Horrez gain, nola ez,
PSNk eta alderdi horretako buru nafarrek presioak, exijentziak edota mehatxuak jasan zituzten,

18

PONENTZIA POLITIKOA

NaBairekin paktua egiteak eta UPN alderdi eskuindarra oposiziora bidaltzeak izango zituen
ondorioak gogoraraziz.

PSNk azken bi urteetan egin duen aldaketaren xedea da, aldaketa hori eragin
dutenek diotenez, 2007an irekitako apustuak eta aukerak behin betirako baztertzea. NaBairen
indar eta ahalmen politikoak eta bere nagusitasunak beldurturik, bi alderdik gobernatutako
Nafarroaren formula berrezarri nahi dute. PSN alderdiak uko egin dio UPNren aurrez aurre jarri
eta hura gainditzeari, eta, ondorioz, uko egin dio bere ideiak errealitatean gauzatzeari, eta
etengabean eskuinaren mendean izatea erabaki du.

Orain arte gertatutako guztiak ez du desagerrarazi, Nafarroan, aldaketa politikoa
lehenbailehen gauzatzeko beharra, ez eskabidea, ez eta premia ere, baina aldaketa hori
iristeko aukera aldendu da, epe laburrean eta 2007ko udan hatzekin ukitu genuen moduan,
behintzat.

Nafarroako eskuina haustea, batetik UPN eta bestetik PP, gertaera berri eta
garrantzitsua da mapa politiko berrian. Datu oso garrantzitsu batzuk falta bazaizkigu ere, hots,
Nafarroako Parlamenturako eta udaletarako hauteskundeetan hautesleek PPri zer-nolako
babesa emango dioten, eta babes horrek UPN zenbateraino ahulduko duen, haustura hori berri
ontzat jo behar dugu, nolanahi ere. Oraindik ezin dugu gogoeta sakonik egin, baina Espainian
ongi finkatutako alderdi baten indarrak, PPrenak, alegia, UPN erabat gailentzen buka dezake,
azken horrek sentiberatasun espainiarra eta PPreriko lotura sendoko hautesleria sustatu eta
sortu baitu. Ez dirudi, hala ere, epe laburrean harreman horiek birbideratu eta berrezar
daitezkeenik, hauteskundeetan halabeharrez aurrez aurre jarriko direla kontuan hartuta.

Dena den, gertaera objektiboa da Nafarroako eskuina banatuta egoteak UPNren
hauteskunde-nagusigoa ahultzen duela, eta laugarren eragile bat sartzen duela
hauteskundeetako norgehiagokan, posizio politikoen aldeko borrokan eta geroko gehiengoen
eraketan.

NaBairen etorrerak Nafarroan eragindako aldaketa politikoak zerikusia du eskuinean,
20 urteko batasunaren ostean, haustura gertatzearekin. Madrilen egindako lana, 2007ko
emaitzak eta UPNk gobernua galtzea hain gertutik ikustea izan dira eboluzio garrantzitsu horren
iturburu zuzenak.

Hein batean UPNren norabide politikoa aldatu bada ere, bai alderdiaren
lehendakaritzan zein gobernuaren presidente izateko hautagaiari dagokionez, hau da, Miguel
Sanzen ordez Yolanda Barcina proposatu izana, ez dirudi aldaketarik ekarriko duenik UPNren
politika eta jarreretan. Etorkizunean argituko dira zalantza horiek, hau da, gerora jakingo dugu
aldaketarekin indartu edo ahuldu egin ote diren. Nafarroaren euskal nortasunaren aurka egitea

19

PONENTZIA POLITIKOA

da, haren sorreratik, UPN alderdiaren ideologiaren ardatzetako bat. Ezaugarri horri ideologia
eskuindar eta neoliberal gogor eta sakon bat lotzen zaio, interes ekonomikoen muinek
zeharkatzen eta harilkatzen dutena.

CDNk, berriz, amaiera bakarreko nora eza du, hau da, desagertzea eta bere azken
arrastoak UPNra gehitzea. Bere jokabideek eta jarrerek aspaldi utzi zioten zentrista izateari eta
jarrera sozial eta demokratikoak babesteari. Guztiz bat datoz UPNren politikekin, eta arrakalik
gabeko babesa ematen diete haien proposamenei.

Ezker Batuak ahaleginak egiten ditu koalizioak estatu mailan dituen krisi orokorretatik
bizirik ateratzeko. Sektore ofizialaren esparruan daudelarik, gainbehera orokorraren eragina
jasaten ari dira, eta, Nafarroan egiten dituzten ahaleginak gorabehera, ezin dute goranzko
etorkizunik bermatu. Gizarte- eta ekonomia-politiketan jarrera guztiz ezkertiarrak dituzte, baina
jokabide eta errealitate antidemokratikoak zuritzen jarraitzen dute, CCOOk Gobernuarekin
elkarlanean garatutakoak, adibidez. Urrun daude, orobat, nortasunarekin, kulturarekin eta
hizkuntzarekin lotutako gaiak ulertu eta onartzetik.

Batasuna-ANV alderdiak presentzia du Nafarroan oraindik ere. Zaila da, ordea, bere
indarra eta benetako babesa neurtzea, eguneroko lanean jasan behar duten egoera zail eta
bidegabea dela medio. Beren hutsunea nabarmena da bizitza politiko eta instituzionalean, bai
eta gizarteari eragiten dioten eguneroko arazoetan ere. Gatazkaren oskolean itxita, errealitate
propio eta baztertzaile batean bizi dira, eta horrek hartzen ditu beren jarduera eta ahalegin
gehienak. Aralarek haiekin harreman sarriak izateko eta elkarlanean aritzeko jarrera irekita eta
harkorra duen arren, errealitatea oso bestelakoa da. Batasuna-ANVk tinko eusten dio Aralarren
aurkako borroka-joerari eta etsaitasunari, kortesiazko harremanak izateko aukera ere ukatuz.

Garai berri honetan, Nafarroaren etorkizun politikoan eragiten duen eta eragingo
duen egoera berri bat sortu da: krisi ekonomikoa, gure komunitatean gordintasun osoz
azalarazten ari den ondorio larri eta zuzenekin. Gordintasun hori UPNk bultzatutako ekonomia-
eredutik eratorri da; izan ere, kanpoko enpresen adarrak gure lurraldean izatea eta horiekiko
mendetasunari eustea da gure ekonomiaren ezaugarri nagusia. Egoera horretan, enplegua
erregulatzeko espediente ugari eta jarduera ekonomikoaren erorialdi handiak eragin dizkigu
krisiak. Era berean, adreiluarekiko mendekotasun handiak milaka langile utzi ditu lanik gabe.

Egoera larri horren aurrean, UPN-CDNren eskuinak, PSNren esku-hartze
zuzenarekin, enpresen negozio-mailari eusteko neurriak abiarazteari eman dio lehentasuna,
urritu egin baitira krisiaren ondorioz. Neurri horiek porlanaren eta adreiluaren sektoreetan
eragiteko hartu dira, eta krisi-egoera honen sortzaile zuzenak diren eredu ekonomikoak
mantentzeko asmoa daukate, eta milaka lanpostuen galera eragiten du enpresa txiki eta
ertainetan, autonomoen artean, eta nekazaritzaren nahiz abeltzaintzaren esparruetan.

20

PONENTZIA POLITIKOA

Bizi-kalitatea apaldu, langabezia igo eta itxaropenak urritu egin diren garai honetan,
baldintza berriak sor daitezke, eta sortu behar dira, egungo gehiengoak politikoki eta sozialki
aldatzeko. Zuzenean edo zeharka egoera honen erantzule direnek ezinbestean jasan behar
dute beren egiteko moduek merezi duen zigorra. Era berean, egungo mapa instituzionala
aldatzeko modua izan behar da, bai eta korrelazio mesedegarriago bat sortzekoa ere,
Nafarroarentzat aldaketa ezkertiar, sozial, aurrerakoi eta demokratiko bat bilatzen dugunontzat.

Aralarrek, bere kabuz, NaBairekin, edo jardunerako erabiltzen dugun bestelako
aukeren bidez, lan-estrategia bat antolatu behar du, aurrerapen hori eta aldaketa politikoa
gauzatzeko. Alternatiba horrek oinarri izan behar ditu, elkarren artean osagarriak. Oinarri batek
konfrontazio politiko, sozial eta instituzionala bideratu behar du, Nafarroako eskuin atzerakoi eta
neoliberalarekiko eta, PSNren gisan, eskuinarekin elkarlanean ari direnekiko; eta, besteak,
programa-egitasmo bat aurkeztu behar dio Nafarroako gizarteari, egungo ereduaren alternatiba
izan dadin.

Irmo eutsi behar diogu UPN-CDNrekiko konfrontazio politiko eta sozialari, bai kalean,
bai instituzioetan. Aurre egin behar zaie haien politika ekonomikoei, eta industriarekiko,
azpiegitura eta zerbitzu publiko eta sozialekiko erakusten duten jardun politikoari. Ezabatu egin
behar dira ustelkeriari, adiskidekeriari, bezerokeriari eta diru publikoak alferrik xahutzeari bidea
ematen dioten jarrerak. Halaber, mugak jarri behar zaizkie Nafarroaren nortasunari, euskarari
eta eskubide politiko eta demokratikoei egiten zaizkien erasoei, tartean haurdunaldia eteteko
eskubidea.

Ideologia-printzipio ezkertiarretan oinarritutako alternatiba politiko eta egituratu bat
eskaintzeko gai izan behar dugu. Egungo ereduaren aurrean, garapen-eredu jasangarri,
solidario, sozial eta parekide bat proposatu. Lurraldeari lotutako tokiko ekoizpen-sektore bat
defendatu behar dugu, erabaki-esparrua Nafarroan izan dadin. Lehen sektorea, lurralde-
garapena eta aukera-berdintasuna bultzatu. Apustu egin behar dugu I+G+Baren alde,
ekoizpen-sektore publiko baten alde, energia garbiei lotutako sektoreekin konpromisoak
hartzearen alde eta ingurumenaren eta jasangarritasunaren alde. Etengabeko lana eta ardura
izan behar du kudeaketa eta kontratazio publiko eta zuzeneko zerbitzu publikoak indartzea eta
handitzea eta gizarte-laguntzako politikak egitea. Nafarroako Foru Administrazioak abortuaren
legea bidezko terminoetan indarrean jartzea exijitu behar da. Nafarroan behin eta berriro
ukatzen ari diren eskubidea da. Beren abortorako eskubidea gauzatu ahal izateko, foru
erkidegoko emakumeek beste lurralde batzuetara joan behar dute. Aralarretik apustu irmoa
egiten dugu emakumeen beren sexualitatea eta ugalketa hautatzearen alde, osasun-arreta
doakoa, unibertsala eta zigorrik gabekoa bermatuz.

21

PONENTZIA POLITIKOA

3.2.2.- EAEko egoera politiko berria
Eusko Legebiltzarreko hauteskundeek egoera politiko berria ekarri digute EAEra.
Batetik, joko-arauen trukaketaren ondorioz, PSE-EEk gobernua eskuratu duelako, PPren
laguntzarekin, eta ondorioz abertzaleok oro har gobernutik kanpo gaudelako, nahiz eta
gehiengo sozial eta politikoa izan.

Alderdi politikoen ilegalizazioak baliatuz, besteak beste, Gobernu españolista izango
dugu datozen urteotan, oraindik ere erabat aurreikusi ezin ditzakegun ondorioak izango dituena.
Besteak beste, gobernu-programarik gabe hasi duelako bidea, eta PPrekiko duen morrontza
erabatekoak eskuak lotuta jardutera behartuko duelako, legealdi osoan zehar.

Baina egonkortasun ezean mugituko den arren, zantzu guztien arabera, legealdi
osoa iraungo du gobernu berriak. PPrentzat estatu-arrazoia baita Hego Euskal Herrian
abertzaleok gobernutik kanporatzea. Nahiz eta Zapatero estu hartuko duen estatu mailan,
EAEn egoerarik zailenetan ere Lopezi babesa ez diola kenduko atzeman daiteke. Bestetik,
EAJk hiru Foru Aldundietako gobernuak mantentzen dituenez, Arabakoa barne, litekeena da
EAJk eta PSEk Finantza-Politiketarako Kontseiluaren eta aurrekontuen testuinguruan
gobernagarritasunerako akordioak bilatzea, instituzio desberdinetan gobernagarritasun laguntza
elkarri emanez. Aralar prest egon behar da akordio puntualetara iristeko erabakitzeko
eskubidearen defentsan, eta baita gainerako eskubide nazional eta linguistikoetan.

Ibarretxe erretiratu, barneko indar korrelazio berria eta Eusko Jaurlaritzatik atera
ostean, EAJren eboluzioa arretaz jarraitu beharko da,

Era berean, Aralarrek gainerako indarren eboluzioa errespetatu behar du, egoerak
baloratu eta gai jakinetarako indar metaketa posibleak aztertuko ditu, EA, EB, Alternatiba,
Hamaikabat, etabarrekin. Edonola ere, Aralarrek beste indarrengandik independenteki jokatu
behar du, eta bere harremanetatik, a priori, inor baztertu gabe. Beraz, legealdi osora begirako
jarduera politikoa eta oposizio lana bideratu behar dugu Aralarretik, eta jardun horren bidez
ezkerreko alternatiba abertzalea indartu eta are agerikoagoa egin.

Bestetik, lehenengo aldiz baita ere, ezker abertzaleko beste sentsibilitatea
legebiltzarretik kanpo geratu da, horrek dituen ondorioekin: milaka herritarren eskubideen
bortxa batetik, eta bestetik, gizartearen argazki errealaren distortsioa eta parlamentu berriaren
legitimitate defizita. Egoera honetan, Aralarrek ordezkaritzarik gabe geratu direnekin
elkarlanerako zubiak eraikitzeko ahaleginak egiten jarraituko du, ahal den neurrian, eta hala
eskatuz gero, haien ekimenak ere helaraziz Legebiltzarrera. Baina beti ere, elkarlan giroa

22

PONENTZIA POLITIKOA

posible izango da, elkar onartzetik eta elkar errespetatzetik hasten bada, gaur oraindik ere,
errealitate ez den egoera.

Hauteskunde hauek balio izan dute ere, EAEko panorama politikoa argitzeko bidean
urrats nabarmenak emateko: nahiko garbi geratu da EAEn lau espazio politiko nagusi daudela
eta espazioen artean, nolabaiteko indefinizioan mugitu diren alderdiak, indarra galdu dutela,
nabarmen. Alderdi abertzaleen artean nahasmena eta zatiketa dagoen uneotan, Ibarretxek
politika uztearekin abertzalegoaren zati batek erreferentzialtasuna galdu duenean, Batasunak
bide politiko hutsen aldeko hautua egin gabe duenean, erreferentziazko indarra izan behar du
Aralarrek ezkerreko abertzaleentzat.

Aralarrek sinesgarri egin du, EAEn lehenengo aldiz, ezkerreko alternatiba abertzalea
badela, eta posible dela ETAren abangoardia pean egon gabe; posible dela ETAk aspaldian
hartua behar zuen erabakiaren zain egon gabe, esparru politiko hau osatzen dugun emakume
eta gizonok aukera politiko eraginkor bat egitea, egikaritzea, eta epe ertainera gobernu-
alternatiba bilakatzea. Eta hori da aurrerantzean ere indartu behar dugun bidea, ezkerreko
alternatiba abertzalea lelo bat baino gehiago dela argi utziz: egunerokoan eguneroko arazoei
ezkerretik alternatiba errealak eta egingarriak aurkeztuz; abertzaletasunaren erronkei erantzun
berriak, iraganeko klitxeak gaindituko dituenak, emanez; diskurtsoa, baina baita praktika ere
berrituz. Politika egiteko beste modu bat posible dela agertuz.

Guk gure bidea egin behar dugu, besteekin bat egiten dugun alorretan elkarlanerako
irekiak egonez, baina gureari eutsiz. Alboetara baino aurrera begiratuz, inoren eta ezeren zain
egon gabe; inoren eta ezeren menpeko izan gabe. Gizarteari eta boto emaileei zor gatzaizkio,
ez beste inori, eta hauteskunde hauetan argi ikusi da gizarteak eskertu egin duela gure
alternatiban eta gure proposamenetan zentratu izana. Ez gara inoren kontra ari, gure
alternatiba sendotzen baizik.

Hori dela eta, datozen urteotan indartu eta biderkatu egin behar dugu erakundeetako
oposizio lana. Oposizio tinkoa baina aldi berean eraikitzailea eginez. Gizarte mugimenduekin
elkarlanean, alternatibak aurkeztuz gai guztietan.

Krisi ekonomikoari erantzun egokia emateko, ezinbestekoa da Batzar Nagusietan
fiskalitatearen inguruko eztabaidak gaur duenak baino oihartzun gehiago izatea lortzea,
proposamenak eginez eta gai hau agenda politikoaren erdigunean kokatzen saiatuz. Honez
gain, are gehiago azpimarratu eta salatu behar dugu lan prekarietatean, errentaren banaketa
txarrean eta ezberdintasun sozialean administrazio publikoek, sortzen dituzten politiketan,
duten ardura, baita gu gobernukide garen erakundeetan ere.

23

PONENTZIA POLITIKOA

Legebiltzarrari dagokionez, talde parlamentari propioa izateak lanerako aukerak
biderkatu dizkigu. Urrats nabarmena eman dugu denbora, baliabideak eta parte-hartzeari
dagokionean eta jauzi honek eskaintzen dizkigun aukera guztiak ongi garatzen asmatu behar
dugu. Kontuan hartu behar dugu gainera, legebiltzarreko laugarren taldea garela eta guri
dagokigula ezkerreko oposizioaren ardura. Hori dela eta, Aralarrek oposizio jarduera azkarra
eta trinkoa egingo du, alor guztietan ekimenak aurkeztuz, lege ekimenak hein handi batean, eta
gobernuaren kontrol zorrotza eginez.

Baina gobernu frentista honi aurre egiteko erakundeetatik haratagoko erantzuna
artikulatzen saiatu behar gara, gizarte mugimenduekin elkarlana ezinbestekoa izateaz gain,
gehiengo konstituzionalistak gure proposamen guztiei edo ia guztiei bidea moztuko dielako
Legebiltzarrean.

Horretarako Aralarrek alor desberdinetan diharduten eragile sozialekin lehen
elkarrizketa erronda burutu berri du, eta harreman estua mantenduko du aurrerantzean ere bi
helbururekin: a) euren ekimenak erakundeetara ekartzeko bidea irekia mantentzeko. b)
erantzun bateratuak erakundeetatik kanpo, kalean ere emateko prest egoteko.

Azken baten, datorkigun gobernuari erantzuteko moduko erantzuna artikulatu behar
dugu, guztion artean oztopa dezagun inolako materiatan atzerapausoak ematea, bai eta beste
hainbat arlotan alferrik galdutako legegintzaldia izatea. Horretarako Aralarrek ekimena hartu
du, ezkerreko alternatiba abertzalea egituratzeko bidean ezkerretik eta abertzaletasunetik
oposizio tinkoa eta zorrotza egitea dagokigula jakitun izanda.

3.2.3.- Ipar Euskal Herriko egoera politikoa.
Ipar Euskal Herriko egoera politikoak berebiziko aldaketak izan ditu azken urteotan.
Euskal Herria Bairen sorrerak (inoiz abertzalegoak Ipar Euskal Herrian izan dituen emaitzarik
onenak erdietsiz) urrats kuantitatiboa eta kualitatiboa ekarri du Ipar Euskal Herrian. Bestetik,
Frantziako estatuko Berdeekin eta beste nazionalitateetako ezkerreko alderdiekin osatutako
Europe Ecologie-ren agerpenak mapa politikoa aldatu du, Ipar Euskal Herrian ez ezik, Frantzia
osoan (Europako hauteskundeetan bigarren indarra izan zen Ipar Euskal Herrian, eta
hirugarrena Frantzian, PSrengandik oso gertu). Eta batean zein bestean, Abertzaleen
Batasunaren lidergoa ezinbestekoa izan da. Ezker abertzale zibil eta zabala da erreferente
nagusia Ipar Euskal Herrian abertzaleen artean. Eta erreferentzialtasun horrek emandako
lidergoak lortu du inoizko emaitzarik onenak eskuratzea abertzaleek.

Politika egiteko eran, ezker abertzale zibil eta zabala ulertzeko moduan, eta
estrategian bat gatoz Abertzaleen Batasunarekin. Aralarren lan-esparrua Hego Euskal Herria
izanik ere, hasieratik izan du lehentasunezko harremana Abertzaleen Batasunarekin (AB).

24

PONENTZIA POLITIKOA

Harreman hau, baina, konfiantza pertsonaletan eta sintonia politikoan oinarritu izan da,
nagusiki, orain arte.

2009ko udaberrian, baina ABko batzarrak erabaki zuen Aralarrekin harreman hori
iraunkor egitea, eta horretarako batzorde bat izendatu zuen. Geroztik, bi aldeetako batzordea
lanean hasi da, eta bakoitzaren egitura eta lan esparrua errespetatuz, elkarlanerako bideari
ekin zaio.

Bitariko batzorde horren lana, gai nazionaletan ez ezik, gai sektorialetan ere mezuak
koordinatzea eta jarduera politikoa bateratzea du helburu. Ezbairik gabe, aurrerapausoa da
nazio ikuspegitik, baina baita alderdien eguneroko jardunerako ere.

3.3.- Espainiar Estatuko egoera politikoaren analisia.
PPk eta PSOEK bultzatutako alderdibitasunerako joera indartsu dago espainiar
estatuan, Katalunia, Euskal Herria eta Galiziako salbuespen adierazgarriak izan ezik, eta EBren
iraupenak eta UPyD alderdiaren agerpenak baino ez diote erantzuten joera horri.

Zapateroren PSOE bere jardunaren ahultasuna nozitzen eta bere garaia bukatzeko
aukerak eztabaidatzen ari da. Ez dirudi ekimen indartsu eta eraginkorrik daukanik, ez
ekonomiaren alorrean, ez gizarte-arloan, ez bakerako ekinean eta ezta estatuaren artikulazio
instituzionalean ere. Hurrengo hauteskundeetan botere-postuak galduko dituela dirudi,
Rajoyren alternatibak ere mugak dituen arren.

PPk, berriz, gutxigatik irabazi du Europako hauteskundeetan, eta Zapateroren
aldiaren amaiera bultzatzera zuzentzen ditu ahalegin guztiak. Baina PPk ere baditu bere
mugak.

Desberdintasunak desberdintasun, PPk eta PSOEk bat egiten dute estatuaren
ikuskera zentralistan. Krisi testuingurua, gizartearen segurtasun ezaren handitzea berezko
ezaugarritzat duena, askatasun publikoak murrizteko aitzakia ezin hobea da. Alderdien
legearen erabilera, adibidez, bi alderdion adostasunarekin areagotua izango da, Estrasburgoko
Europako Giza Eskubideen Auzitegiaren sententziaren babesarekin, Batasunak aurkeztutako
helegitea atzera bota ondoren.

EB, aldiz, eredu-krisi baten baitan dago, non arlo anitzetan eta etengabe agertzen
zaizkion kontraesanak. Nolanahi ere, PC alderdia buruzagitzan jartzeak izaera askoz ere
zentralistagoa eman dio, eta badirudi horren ondorioz erabakitzeko eskubidearen defentsa
geroz eta gibelerago uzten ari direla, baita ezker abertzale politikoaren tesiekin bat etortzeko
aukerak ere. Hain zuzen ere, Alternativak eta beste nazio batzuetan sortutako fenomenoek
zerikusia dute errealitate horrekin.

25

PONENTZIA POLITIKOA

UPyDren agerpena, berriz, zorroztasunez aztertu beharreko gertaera da. Espazio
elektoral bat hartu du, muturreko eskuinaren, laizismoaren, espainiar nazionalismo sutsuaren
eta alderdi handien sektore kritikoen ideiak bilduz, eta, egiazki, azken horiekin lehiatzen ditu
botoak. Baina ez da behin-behineko fenomeno bat (UArena izan zen bezala), ezta iragankorra
ere. Oso sostengu sendoak ditu finantza-egituretan eta estatuko hedabideetan, eta horrek
seriotasunez aztertzeko moduko fenomeno bihurtzen du.

Kataluniako egoera (hein batean balioa gutxitu bazaio ere, osoki abian jartzen ez den
estatutu berriarekin) eta Galizian PPk gobernua berreskuratu izana iritzi publikoa ikuspuntu
zentralista batetik oinarri atzerakoietara mugitzen ari delako zantzuak dira; eta mugimendu
horrek eragina du Euskal Herrian ere.

Azkeneko Europako hauteskundeetan ezkerreko eta abertzaleak diren beste indar batzuekin
aurkeztu izanak, etorkizuneko lan ildoa eta harremanetarako abiapuntua izan beharko luke.

4.- JARDUN POLITIKOAREN EGITURA-ILDOAK

4.1 Jokabide politikoa
4.1.1. Ezker abertzale berria eta eraberritze estrategikoa
Ezker abertzale politikoa, dagokion esparru politiko osoa ordezkatzeko antolatu,
prestatu eta lehia politikorako adorez egokitzen denean, Euskal Herriko beste edozein indar
politiko adinakoa izanen da. Gainditutako eztabaidak, oztopoak eta trabak edo tabuak alde
batera utzita.

Independentziarako bide egingarri bakarra lehia politikoa da; abertzalego osoari
dagokiguna. Eta bide politikoari traba egiten diona, kaltegarria da. Lehia politikoan aurrera egin
ahal izateko, ordea, abertzalegoaren beraren barruan barneko dialektika areagotu behar da.
Dialektika hori, abertzalegoaren baitakoa, emankorragoa izanen da zenbat eta indar metaketa
gehiago egiteko gauza garen; abertzalegoan eta zeharkakotasunean. Gizartea, euskal gizartea,
den bezalakoa delako.

Ezker abertzale berriak bi oztopo gainditu behar izango ditu bere ideologia eta
eraginkortasun politikoa indartsu eta zentzuduna mantentzeko. Alde batetik, eragile sozialak
erabiltzea eta maximalismoaren ikuspegia ezartzea da abangoardismoaren ametsaren beste
aldea. Lemoiz, AHT, euskara… Maximalismoak eta borroka armatuak kutsatzen duenean gaia,
eztabaida antzutu da. Beste aldetik, ezker abertzale berriak instituzioetan soilik pragmatismoa
oinarri hartuta politika erreformistak egingo balitu, ezker abertzale berriaren aldarrikapen
ideologikoak antzutuko lirateke.

26

PONENTZIA POLITIKOA

Ezker abertzalearen historian izaniko hainbat eztabaida gaindituta daude, ahazturik.
Hara, erakundeetan esku-hartzea ala ez hartzea, erkiderik izatea ala ez izatea, kongresurik
egitea ala ez egitea, hausturaren defentsa erreformaren aurka, prozesuaren mitoa,
abangoardiaren eta helburuen politika xedea… Hori guztia gaindituta dago aspaldian.
Erabakiak hartu ahala, eztabaidak itxi egiten dira: horixe gertatuko ahal da etorkizun laburrean
hartu beharreko erabakiarekin ere.

Bizimodua, euskal gizartea eta XXI. mendea anitzak eta bestelakoak dira. Eguneroko
adostasun eta desadostasunak, itun eta lehiak, eztabaida eta dialektika politikoz beterik daude.
Ezker abertzaleak alde batera utzi behar du abangoardiaren apustua eta ametsa.

Ezker Abertzale berriaren helburua, gure helburua, ezkerreko alternatiba abertzalea
egituratzea da. Horretarako ez da EAJ ordezkatzeko asmorik behar, baizik eta lehia politikoaren
bidez gure asmoa EAJ gainditzea izan behar du. Gure helburua, independentziarako bidea
ezkerretik egitea eta bideratzea izan behar da, eta horretarako, ezkerreko alternatiba abertzalea
egituratzea.

Ez da EAJ ordezkatzeko asmorik behar, baizik eta gai batzuetan berarekin adostu
eta beste batzuetan lehiatu. Era berean, ez da alderdi sozialista deuseztatzea helburutzat jarri
behar, baizik eta arlo batzuetan adostasunik izan litekeela jakin eta beste batzuetan borroka
politikoa egin beharko dugula aitortu. Jeltzaleekin ados gauden gauzetan elkartu eta ados ez
gaudenetan lehiatu egin behar dugu: gure helburua, ezkerreko gobernu alternatiba abertzalea
egituratzea da.

Ezker abertzalean dauden bi sentsibilitateak Aralar eta Abertzaleen Batasuna alde
batetik, eta Batasuna bestetik —eta, agian, beste talde edo indar politiko batzuk ere bai— ezker
abertzaleko esparru horri so gaude. So, baina ez esperoan. Gure erronka dagoeneko egiten ari
garen bidea da. Gu ibiltzen ari gara. Bagoaz. Euskal Herriak ezin du itxaron. Bakearentzat, beti
da beranduegi.

Hona bi sentsibilitate horien bide-gurutzea egiten duten bost oinarri

1.- Bide soilik politikoak. Politikaren erabateko lehentasuna bide zibiletatik, beste
inolako baldintzarik gabe. Hauteskundeetan, erakundeetan, gizartean, kalean, lantegietan eta
ikastegietan egiten den lehia politikari zilegitasuna eta lehentasun kritikoa aitortu. Ezker
abertzale politikoa mugimendu zibila izanen da. Soilik zibila.

Ez dago zertan kondenaren edo damuaren aitorpenik eskatu. Beharrezkoa dena da
ETA erakundeari argi eta garbi borroka armatua behin betiko utz dezan esatea. Argudioak
bakoitzak bereak ditu. Ondorioak bakarrik du axola. Ondorioa da abiapuntua.

27

PONENTZIA POLITIKOA

Egon ere, ETAren aroa bukatuta dago. Ideologikoki eta estrategikoki agortu egin da.
Agorpen hori atzeraezina da. ETAren ekimenek ez daukate zerikusirik bere sorrerako xede eta
arrazoiekin. ETAren ekimenen ondorio politikoak ustezko helburuen aurkakoak dira, eta
kaltegarriak.

ETAren bukaera duina izatea ona litzateke. Euskal Herriarentzat eta gizartearentzat,
bakearentzat, presoentzat, biktimentzat eta batez ere, ezker abertzalearentzat.

Geroari begira, euskal gizartean bakea ongi errotzeak eta elkarbizitza ongi
hornitzeak indarraren erabileraren uztea duina izan dadin eskatzen du. Euskal Herriko
abertzalegoak, ezker abertzaleak, presoek eta biktimek eta Euskal Herriaren etorkizunak berak
duintasunezko bukaera hori behar dute.

Duintasun hori hiru osagarritan dago: aldebakarreko etena, ordain politikorik gabeko
etena eta behin betiko etena.

Preso politikoak normalizazioaren aldaketak ahaztu ezin dituen pertsonak dira.
Pertsona banakakoak, bakoitzak bere izaera eta duintasuna duelarik, bakoitza
ezberdintasunaren eskubide oso eta guztiarekin. Hemen Irlandan bezala gertatuko da. Eta
beste munduko toki guztietan bezala.

2.- Egitura demokratikoa lehenetsi. Abangoardiaren eta lidergoaren xedeak eta
helburuen politika maximalistak baztertu. Lehia politikoan indar politiko bat gehiagoren papera
onetsi. Horretarako barne egitura demokratikoa osatu. Ezker abertzale politikoak mugimendu
zabala izan behar du. Demokratikoa bere barnean eta bere jokaeretan. Gizarteko eragileen
erabilera eta telegidaritza antzugilea alde batera utzi. XXI. mendeko iraultza politikoa gizarteari
eta gizadiari laguntzea da, ez protagonismoa bilatzea. Gizartean gizakiak dira garrantzitsuenak
eta alderdi batean erkideak edo militanteak.

3.- Ezker abertzaleak indar anitza izan behar du, barne egitura guztiz demokratikoa
duena, bere esparru politiko zabala ordezkatzekotan. Zibila ez ezik, ezker abertzalea zabala
baita. Ezkerreko abertzaleen elkarlana sustatuko dugu, beti ere elkar errespetuan oinarrituz,
ABrekin dugun harreman eredua aintzat hartuta.

4.- Gauden eta dugun egoeratik abiatuta saiatuko gara lehia politikoa egiten.
Ipar Euskal Herria, Nafarroa eta EAE erabaki esparruak direla onartuta eta ibilbide edo estadio
autonomikoa aintzat hartuta. Eztabaida hau ere latza izan da ezkerreko abertzaleon artean, urte
luzez iraun du, baina gainditu dugu: Ipar Euskal Herriak autonomia estatutua behar duela
aldarrikatzen dugu, baita Nafarroak erabakitzeko esparru izan behar duela.

28

PONENTZIA POLITIKOA

5.- Europako Batasuna onartu. Bere gabezia eta hutsune politiko eta ekonomiko
guztiekin, eta defizit horiek arbuiatuz eta ahaztu gabe bada ere, zehazki onartu. Euskal Herria
Europako nazio bat da. Europaren baitan eta barruan lortu nahi dugu independentzia eta horrek
izan behar du Ezker Abertzalearen xede politiko zehatza eta agerikoa. Europaren eraikuntzan
parte hartu nahi dugu, Herrien Europarako proiektu aurrerakoi, solidario eta ez-estatalista
diseinatu eta gauzatu behar dugu, Europan zehar ditugun edota izan ditzakegun aliatu
guztiekin.
4.1.2. Abertzaletasunaren erronka
Erabakitzeko eskubidea
Eraberritu egin behar dugu abertzaletasunaren diskurtsoa. Ikas dezagun
nazionalismo espainoletik, nola jakin duen bere formak —ezen ez muina— beste argi baten
pean saltzen. Euskal abertzaletasunak —ez bakarrik ezkerrekoak— berriz ere zentratu behar
du bere diskurtsoa, argi gera dakion herritar orori hemen esklusioa Espainiak eta Frantziak
praktikatzen dutela. Erabakitzeko eskubidea ez dela abertzaleok geure mesedetarako
aldarrikatzen dugun eskubidea, baizik eta sozietate guztiaren onerako. Guztiok barne hartuko
gaituen markoa, ideia guztiak defendatu eta gauzatzeko aukera emango duen markoa dela
sozietate honek barne orekarako behar duena. Konfrontazio demokratikoa ahalbidetuko digu
erabakitzeko eskubideak, herritarren arteko lehian. Alegia, erabakitzeko eskubidea ez dela
desorekarako planteamendua, orekarakoa baizik. Erabakitzeko eskubideak ez duela zertan
aldarrikapen huts-hutsean abertzalea izan: aldarrikapen demokratikoa dela, sozietate batek
bere burua gura duen legez antolatzeko eskura duen tresna.

Azkeneko 10 urteetan, Lizarra-Garaziz geroztik bide bat egin dugu, bere
aurrerapauso eta akatsekin, erabakitzeko eskubidea aitortzeko bidean. Aralarrek bat egin du
bide horrekin eta Nafarroako erabakitzeko eskubidea jasotzen zuen estatutu politiko berri
baterako proposamena egin zuen 2005ean, “Serafin Olabe” Estatutua. Bestetik, bat egin du
Eusko Legebiltzarrean gehiengoz onartu diren bi proiektuekin. Legebiltzarrean ez egon arren,
neurri handi batean gure adostasuna agertu genion Estatutu politiko berriari (bereziki
erabakitzeko eskubidea eta estatuarekin alde biko egitura sortzearekin) eta joan den legealdian
bat egin dugu kontsulta legearekin eta lege horren defentsan jarraitzen dugu Estrasburgoko
giza eskubideen epaitegiaren aurrean.

Aralar alderdi independentista da, baina independentziarako bidea urratsez urrats
egin behar dugula onartzen dugu, gehiengo demokratikoen babesa bilduz erabakitzeko esparru
bakoitzean. Hori dela eta, lortu beharreko lehenengo urratsa egungo EAEko Estatutua eta
Nafarroako Foru Hobekuntzako Legea erabakitzeko eskubidea jasotzen duten beste arau
batzuen bitartez ordezkatzea da. Bide horretan egin behar da bide horren alde gaudenon indar
metaketa eta ondoren, gainontzekoekin elkarrizketa eta akordio politikoa.

29

PONENTZIA POLITIKOA

Alderdi sozialistak gobernura heldu eta berehala ezarri nahi duen tesia -alegia
trantsizioa amaitu dela gure herrian eta beraz ez dela elkarrizketa politikoaren premiarik-
borrokatzen jarraitu behar dugu eta elkarbizitzarako akordio berri bat aldarrikatzen. Izan ere, ez
dugu gutxieneko adostasunik, eta gai izan behar gara, bazterketarik gabeko elkarrizketa baten
bidez, XXI. Mendean erabakitzeko eskubideaz hitz egiten dugunean zer ulertzen dugun
adosteko; proiektu politiko guztiak egikaritzeko aukera berdina izango duten marko juridiko-
politiko bat adosteko.

Euskal Herriko etorkizun politikorako oso garrantzitsua da erabakitzeko eskubidea
berreskuratzea, ez bakarrik filosofikoki, baita praktika juridikoan ere. Eskubide historikoen edo
Foruen etorkizunerako aukerak jasotzen duenaren interpretazio demokratiko eta modernoa
egun gure herriaren erabakitzeko eskubidea onartzetik pasatzen da.

Gainera, gehiengo sozial eta politikoak eztabaida politikoa eta burujabetzan urratsak
ematea eskatzen du. Eusko Legebiltzarreko hauteskundeetan ere argi geratu da herri honen
gehiengo sozial eta politikoak defendatzen duen aldarrikapena dela. Uneotan Estrasburgoko
auzitegian dago aldarrikapena eta nazioartean gehiago zabaldu beharko dugun aldarrikapena
da. Ezin dugu onartu hasiko den legegintzaldia arlo honetan alferrik galduko dugun
legegintzaldia izatea.

Abertzaleok eta erabakitzeko eskubidea defendatzen dugun guztiok, inongo
bazterketarik gabe, inork abertzale labela inori emateko agintea duela pentsatu gabe, gure
indarrak batzeko gaitasuna izan behar dugu gehiengo baten aldarrikapena izaten jarraitzen
duen erabakitzeko eskubidearen alde, batzuek uste dutenaren kontra, hortxe baitago gure
indarra, gehiengoa izatean, alegia. Eta guztion indarrak batuz bakarrik batzen ditugu
gehiengoak. Hori da aurrera egiteko lehenengo ezinbesteko baldintza.

Eta bestetik, indar demokratiko hau, gehiengoa izateak ematen digun arrazoi
demokratikoak, ezin du indarkeriak zikindu; giza eskubideen ikuspegitik onartezina izanik,
gainera gure borroka nazionala garatzeko oztopo gaitza baita. Hauxe aurrera egin nahi badugu,
guztiok barneratu beharreko bigarren oinarria. Indarrak batzetik lan egin behar dugu, hemen eta
nazioartean, baina aurkezpen gutun garbi batekin, ikuspegi demokratiko batetik begiratuta.

Hori dela eta, ARALARen zuzendaritza berriak orain arteko bideari eutsi eta nazio
ikuspegitik gutxieneko akordio nazionala bilatzen ahalegindu beharko da, hurrengo premisekin
bat egiten duten eragile politiko guztiekin:
• Euskal Herriaren aitortza. Herri bat gara, nazio bat gara.
• Gure etorkizuna erabakitzeko eskubidea dugu, sujetu politiko izateko eskubidea.
• Borroka nazionala bide politiko soiletatik egin behar dugu, indarkeria espresio guztiak
baztertuz eta arbuiatuz.

30

PONENTZIA POLITIKOA

Gutxieneko akordio horrek balioko luke, batetik EAEn dugun gehiengoa eta
Nafarroan aurrera doan aukera garela agerian jartzeko (bigarren indarra eta goranzko joeran)
eta bide horretan ekimen bateratuak hartzeko; eta bestetik nazioartean gure herriaren
gehiengoak zer nahi duen argi adierazteko. Izan ere, gaur egungo Europar Batasuneko
testuinguruan, nortasun nazionalei lotutako gatazka politikoek gaurkotasun osoa dutenean,
gatazka hau plano demokratikoan jartzeko une ezin hobea da. Eztabaida ez da juridikoa,
demokratikoa baizik: herri baten gehiengoak modu demokratikoan borondate bat aldarrikatzen
duenean ez dago estaturik, ez konstituziorik, nahi hori modu iraunkorrean oztopatu dezakeenik.
Hori da gure indargunea eta gure erronka.

Edonola ere, Euskadirako Estatutu Politiko Berriaren tramitazioan zein Kontsulta
Legean, agerian gelditu zen Espainiako estatuaren botere desberdinengandik, hau ez dagoela
prest bere soberania zalantzan jar dezakeen inolako eskubiderik onartzeko gure herriari, eta
soberania hori beretzat gordetzen duela bere konstituzioan. Ez dago inolako arrazoirik
pentsatzeko jarrera hori aldatu egingo denik epe motz edo ertainean.

Beraz, kontsentsutik eta adostasunetik akordio hori bilatu nahiko dugun arren,
litekeena da, gehiengo demokratiko bat egonda ere, eskubide hori praktikara eramateko bide
bakarra izatea indarrean dagoen ordenamendu juridikoari desobedientzia egitea.

Herritarren artean babesa jasotzeko orduan bezala, bestelako alderdiekin eskubide
demokratiko honen aldeko indarrak metatzeko orduan, errealitate hau ezin dugu ahaztu, eta
modu irekian planteatu beharko dugu, bukaeraraino egin nahi ez den bide bati ekiteak eragingo
lukeen frustrazioa saiheste aldera.

4.1.3. Abertzaletasuna XXI. mendean
Independentzia lehenesten dugunean ere, argi esan behar zaio herritarrari
independentzia horrek guztioi egingo digula onura, abertzale izan zein ez izan. Independentzia,
Europar Batasuneko erabakitze-guneetan ordezkaritza zuzena izan dezagula bermatuko baitu:
Bruselara joateko Madrildik zertan igaro ez dagoelako. EBren barruan mugak kentzea helburu
duen herria garelako. Demokrazia parte-hartzailea bultzatuko dugulako, Espainiako arauei men
egin beharrik izan gabe: herri galdeketak lasaitasunez antolatu ahal izango direlako, gaia
zeinahi dela ere. Armadarik izango ez duen herria izango garelako. Zerga-politika eta eredu
ekonomiko sozietatean oinarriturikoa egin ahal izango dugulako. Independentziak pertsonak
lehenesten dituen eredu ekonomikoa gauzagarri bihurtuko digulako, guztioi. Beldur barik esan
beharra dago independentzia hobeto bizitzeko tresna bat dela: onura ekonomiko eta politikoak
ekarriko dizkigula herritar guztioi, abertzaleak izan zein ez.

31

PONENTZIA POLITIKOA

Ezin dugu ahaztu nazioa pertsonez osatzen dela. Lurraldetasunak eta nazioak ez du
zentzurik lurralde horietako pertsona guztiekin, haien nahi eta borondateekin kontatzen ez
badugu. “Herri askotarikoa, herri hau herri denik uste ez dutenak ere beregan hartzen dituen
herria. Gizabanakoen herria. Nazioa pertsonek osatzen baitute. Eta herria ez da herri banakako
horien eskubideak bermatuko ez baditu” gogorarazi zigun Kirmen Uribek Aberri eguneko deialdi
bateratu baterako idatzian.

Hor dago etorkizuneko beste gako bat. Zer egin abertzaletasunaren kulturatik ez
datozen herritarrek gure helburuekin bat egin dezaten, edo gutxienez kontrakotasunik sortu ez
dezagun? Kontuan izan behar dugu XXI. mendeko Euskal Herria gero eta askotarikoagoa dela,
munduko bazter askotatik etorritakoak eta haien ondorengoak herrikide ditugula. Beraz, ezer
baino lehen haiek guztiak ere barne hartuko dituen herri ikuspegia landu behar dugu. Eta ez
hitzez bakarrik. Eta naziokide izatea borondateari atxiki behar diogu: gure erkidegoaren parte
izan nahi duen oro eroso sentituko den komunitatea eraiki behar dugu. Gure sustraiak ondo
itsatsita baina mundura irekitako herria, komunitatea eraiki behar dugu.

Ildo honetan, ezin dugu nortasun edo identitateen arteko gerran murgildu. Aitzitik,
Aralarrek euskal nortasuna errespetarazi, defendatu eta sustatzeaz gain, nortasun sentimendu
guztien errespetuan oinarritutako elkarbizitza eredua bultzatuko du. Ez dugu inolaz ere nahi
beste inork jasatea euskaldunok geurea defendatzeagatik jasan behar izan duguna.

Horrez gain, gure proiektu politikoa defendatzerakoan, independentziaren defentsan,
argudio klasikoei bestelako arrazoi pragmatikoak gehitu behar dizkiegu, baldin eta proiektu
honen onurak abertzale ez direnek ere ikustea nahi badugu: gure gizartea hurbiletik kudeatzeak
guztiontzat dituen abantailak azpimarratu behar ditugu. Edo eta balioan jarri Europan
erabakigune guztietan subjektu izaerarekin parte hartzeak dituen onurak, eta abantaila
ekonomikoak. Independentzia da egun subjektu izateko eredua munduan eta baita Europar
Batasunean eta hori beraz, gure kultura eta nortasuna, baina baita gure egunerokoari lotuta
dauden interesak defendatzeko eredurik onena herri kide guztiontzat.
Herri bezala elkartasuna garatzeko biderik onena independentzia ere badela aitortu
nahi du Aralarrek. Izan ere, elkartasuna pertsona eta herri askeen dohaina da.

4.1.4. Gizarte mugimenduekin elkarlana
Eta elkarlan horretan berebiziko garrantzia dute gizarte mugimenduek. Aralarrek,
aurreko kongresuetan adostutakoaren haritik, berretsi nahi du gizarte mugimenduak errespetatu
eta ez instrumentalizatzeko printzipioa, horiekin elkarlana jarduteko asmoa baino ez du.

Aralarrek analisi politiko eta sozialak zein gogoeta ideologikoak partekatzeko
ekimenak bultzatuko ditu, eta instituzioetan herri mugimenduaren ekimenak zein parte hartzea
bideratuko du.

32

PONENTZIA POLITIKOA

Halaber, Aralarrek eragile sektorialekin batera ekimen sozialetan parte hartu behar
du, nola ingurumen arlokoetan, hala lan munduan, kulturan edota gizarte arloko ekimenetan,
mugimendu feministetan, sexualitatearen aniztasuneko taldetan, marjinazioa eta bazterketa
sozialean, herrien arteko elkartasunekoetan, eta talde laikoetan, beti ere indarrak batzeko
helburuarekin. Bazterketaren erradikazioa bere molde guztietara zabaldu behar da. Arreta
berezia merezi dute urritasunen bat edo ezintasunen bat duten pertsonak; sistemak beraien
ongizatea zaindu beharko du, eta bizi baldintza duinak bermatu beharko dizkie.

Erakunde eta abangoardia politikoek gehiegizko joera izan dute historikoki gizarte-
mugimenduak gidatzeko eta kontrolatzeko, eta horrek mugimendu asko antzutzea eta
desnaturalizatzea ekarri du. Ezker berriak, Aralarrek izan nahi duen ezker berriak, errespetuz
jokatu behar du gizarte mugimenduekin, elkarlanean jardun, eta izaera irekia eduki horiekiko.

Instituzioetatik kanpo eta baita hauei aurre eginez lan egitea eta gizartea
mugiaraztea jardunbide zilegia eta beharrezkoa da. Demokrazia zuzena eta parte
hartzailearekin bat dator, gizarteak modu anitzetan adierazi behar duelako politikoki, eta ezin da
mugatu bozka ematera. Instituzioak ere ezin dira mugatu bozka horien ordezkari izatera.
Horregatik, gizarte mugimenduak beharrezkoak dira, demokrazia formalaren osagarri delako,
eta azken hau beharrezkoa bada ere, ezkerreko mugimendua garen neurrian, ez zaigu aski
iruditzen.

Demokrazia parte hartzailea instituzioek bultzatu beharrekoa da. Egungo eredu itxi
eta ez-gardenetatik haratago, herritarren parte hartzea sustatuko du Aralarrek.

Eta horren haritik, desobedientzia zibila ere geure egiten dugu. Indarrean dagoen
legedia eta araudia zalantzan jartzeaz gain, horren aldaketa bultzatu nahi du desobedientzia
zibilak. Akzio demokratikoa da desobedientzia zibila, eta bere baldintza bakarra da adierazpen
askatasunean eta bide soilik baketsuetan oinarritzea. Arrakasta, aldiz, gehienetan,
proposamenak egiteko modu irudimentsu eta berritzailean egon ohi da, garrantzi gabeko
kontua ez dena.

Desobedientzia zibilarekin gizartea eraldatzea dugu helburu, klabe demokratikoan
eraldatzea, eta bide horretan gure gizarte-proiektua bera nolakoa den erakutsiko dugu.

Aralarrek gizarte desobedientzia sustatzeko, indartzeko eta –beharrezkoa balitz-
praktikatzeko konpromisoa hartzen du.

Ezker berriaren alternatibak, balioak eta ideiak bultzatzeko egitasmoa, iturri humanista
eta ideologiko askotatik igarotzen da, sozialismo historikoa barne. Ingurumenaren defentsa

33

Ponentziapolitikoa2009eus

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (18)

Similar to Ponentziapolitikoa2009eus

Similar to Ponentziapolitikoa2009eus (8)

Ponentziapolitikoa2009eus