3. მრავალწახნაგა ეწოდება სხეულს, რომელიც
შემოსაზღვრულია ბრტყელი
მრავალკუთხედებით.
წახნაგი
წიბო
წვერო
4. პრიზმა ეწოდება მრავალწახნაგას, რომლის ორი
წახნაგი პარალელურ სიბრტყეებში მდებარე
მრავალკუთხედებია, ხოლო დანარჩენი წახნაგები კი
პარალელოგრამებია.
1 2 3 4
5. პარალელეპიპედი - ეს არის პრიზმა, რომლის
ფუძეა პარალელოგრამი
კუბი
მართკუთხა პარალელეპიპედი
6. პირამიდა - ეს არის მრავალწახნაგა, რომლის
ერთი წახნაგი ნებისმიერი მრავალკუთხედია,
ხოლო დანარჩენი წახნაგები საერთო წვეროს
მქონე სამკუთხედებია.
8. ლეონარდ ეილერი
ლეონარდ ეილერი ( 15 აპრილი , 1707, ბაზელი , შვეიცარია ― 18 სექტემბერი , 1783,
პეტერბურგი , რუსეთი ), შვეიცარიელი მათემატიკოსი , მექანიკოსი და ფიზიკოსი .
განათლება მიიღო ბაზელის უნივერსიტეტში . 1727–1741 წლებში მუშაობდა პეტერბურგის
მეცნიერებათა აკადემიაში . დაწერა საყოველთაოდ ხელმისაწვდომი “არითმეტიკის
სახელმძღვანელო ” (1738–1740), წარმატებით მუშაობდა რუსეთის რუკების შედგენაზე ,
მონაწილეობდა სხვადასხვა ტექნიკურ ექსპერტიზაში . პეტერბურგში ცხოვრების პირველ
პერიოდში დასაბეჭდად მოამზადა 80 და გამოაქვეყნა 50–ზე მეტი ნაშრომი მათემატიკასა
და მექანიკაში . 1741 წელს მუშაობა დაიწყო ბერლინის მეცნიერებათა აკადემიაში
მათემატიკის კლასის დირექტორისა და გამგეობის წევრის თანამდებობაზე . ეილერმა
საფუძველი ჩაუყარა ტურბინების თეორიას , მნშივნელოვანი წვლილი შეიტანა როგორც
ოპტიკური ტექნიკის განვითარებაში , ისე მასალათა გამძლეობის მოძღვრებაში .
სწავლობდა ქარის წისქვილების მოწყობილობას . 1766 წელს ეილერი ოჯახთან ერთად
ხელმეორედ ჩავიდა პეტერბურგში . მიუხედავად ხანდაზმულობისა და უსინათლობისა ,
მისი შრომისუნარიანობა არ დაქვეითებულა . პეტერბურგში ცხოვრების მეორე პერიოდში
მან დასაბეჭდად მოამზადა 400–მდე შრომა , მათ შორის რამდენიმე დიდტანიანი წიგნი .
ეილერი იყო ბერლინისა და პარიზის აკადემიების , აგრეთვე ლონდონის სამეფო
საზოგადოებისა და სხვათა წევრი . დაწერა 850–მდე სამეცნიერო შრომა . საინტერესოა
მისი მეცნიერული მიმოწერა (3000 წერილიდან მხოლოდ ნაწილია გამოქვეყნებული ).
ეილერი მოღვაწეობდა მათემატიკისა და მექანიკის ყველა დარგში , მათემატიკურ
ფიზიკაში , ოპტიკაში , მუსიკის თეორიაში , ბალისტიკაში , საზღვაო მეცნიერებაში ,
სადაზღვევო საქმეში და სხვ . მათემატიკური ანალიზის საშუალებით მან პირველმა
ფართოდ გადმოსცა წერტილის დინამიკა . დაამუშავა მყარი სხეულის კინემატიკა და
დინამიკა და მიიღო უძრავი წერტილის ირგვლივ მყარი სხეულის ბრუნვის
განტოლებები , რითაც საფუძველი ჩაუყარა გიროსკოპების თეორიას . მნიშვნელოვანი
წვლილი შეიტანა მდგრადობის თეორიაში . გააღრმავა მთვარის მოძრაობის თეორია .
შრომების დიდი ციკლი მიუძღვნა მათემატიკური ფიზიკის ამოცანებს (სიმების ,
ფირფიტებისა და მემბრანების რხევის საკითხებს ). ეილერმა საგრძნობლად გააფართოვა
მათემატიკური ანალიზის ფარგლები : საფუძველი ჩაუყარა კომპლექსური ცვლადის
ფუნქციათა თეორიას , შექმნა ვარიაციათა აღრიცხვა , დიფერენციალური განტოლებების
თეორიის საფუძვლები , გაამდიდრა თვით დიფერენციალური და ინტეგრალური
აღრიცხვა (ცვლადთა გარდაქმნა , ერთგვაროვანი ფუნქციები , ეილერის ჩასმები , ეილერ –
მაკლორენის შეჯამების ფორმულა , მწკრივთა თეორია , ჯაჭვწილადების თეორია ),
საფუძველი ჩაუყარა სპეციალურ ფუნქციათა თეორიას (გამა –ფუნქცია , ელიფსური
ინტეგრალები , ჰიპერბოლური და ცილინდრული ფუნქციები , ინტეგრალური ლოგარითმი
და სხვა ). რიცხვთა თეორიას მან უძღვნა 100–ზე მეტი მემუარი , დაამტკიცა პიერ ფერმას
მიერ გამოთქმული მრავალი მოსაზრება , დაამუშავა ხარისხოვან ნაშთთა და კვადრატულ
10. ფიგურა В Г Р В + Г– Р
წესიერი
ექვსკუთხა
პრიზმა 12 8 18 2
მართკუთხა
პარალელეპიპე 8 6 12 2
დი
ხუთკუთხა
პირამიდა 6 6 10 2
11.
12. მრავალწახნაგას ეწოდება
წესიერი, თუ მისი ყველა
წახნაგი ერთმანეთის ტოლი
წესიერი მრავალკუთხედებია
და მის თითოეულ წვეროში
თავს იყრის წიბოთა ერთი და
იგივე რაოდენობა.
16. ევკლიდე – ძველბერძენი მათემატიკოსი,
ცხოვრობდა ალექსანდრიაში ჩვ. წ. აღ. მე-3
საუკუნეში. მისი ცხოვრების მთავარი
ნაშრომია“საწყისები”- 15 წიგნი
გეომეტრიაში. ამ წიგნებიდან ერთერთი
ეძღვნება წესიერ მრავალწახნაგებს. მე-20
საუკუნემდე გეომეტრია შეისწავლებოდა
სწორდ ამ წიგნებით.
