1. 14/2/12 Κιρκινέζι - Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, ροστασία για τα ουλιά και …
Ποιοι είμαστε Η Δράση μας Υποστήριξε τη δράση μας Νέα Πουλιά Βι τοποι Συχνές ερωτήσεις English
Home / Είδη /
κιρκινέζι
Το γεράκι που φωλιάζει μαζί με τα περιστέρια
του Δημήτρη Μπο σμπουρα
Το κιρκινέζι (Falco naumanni), ένα γεράκι ου μοιάζει ολύ με το βραχοκιρκίνεζο (Falco
tinnunculus), το κοινότερο γεράκι στην Ελλάδα και την Ευρώ η, συμ εριλαμβάνεται στα
αγκόσμια α ειλούμενα είδη. Η κατηγοριο οίηση αυτή δεν γίνεται ιστευτή α ό τους
κατοίκους ορισμένων χωριών της Θεσσαλίας, της Τρί ολης, των Ιωαννίνων και του
Γαλαξιδίου.
Όλοι όμως συμφωνούν με τη δια ίστωση της BirdLife International ότι τις τελευταίες
δεκαετίες η μείωση των ληθυσμών του είναι ραγδαία. Εξάλλου, α ό ολλά άλλα χωριά
έχει ήδη εξαφανιστεί, ό ως και α ό ολλές χώρες της Ευρώ ης.
Όταν κανείς ξεκινάει την αρατήρηση ουλιών, ένα α ό τα ρώτα ουλιά ου μαθαίνει να
ξεχωρίζει είναι το βραχοκιρκίνεζο και με αυτό ως ρότυ ο ταυτο οιεί τα υ όλοι α γεράκια.
Συγκρίνει το μέγεθος, το χρώμα, τα σχέδια στην ουρά, το μέγεθος της οφθαλμικής λωρίδας,
τον τρό ο ετάγματος κ.λ .. Το κιρκινέζι όμως, είναι ραγματικά δύσκολο για τον αρχάριο
αρατηρητή ουλιών. ορνιθότο ος
Οι διαφορές του α ό το αρόμοιο και ολύ συγγενικό Τι είναι ο ορνιθότο ος; Είναι ένα διαδικτυακό
του βραχοκιρκίνεζο είναι οι εξής: Είναι ιο σύστημα on-line καταγραφής αρατηρήσεων
ανοικτόχρωμο α ό κάτω, τα χρώματα α ό άνω είναι ιο ουλιών στην Ελλάδα. Α οτελεί μέρος του
α αλά και στο αρσενικό, τα δευτερεύοντα καλυ τήρια αγκόσμιου ρογράμματος Worldbirds, το ο οίο
στις φτερούγιες έχουν μ λε-γκρι χρώμα. Το έταγμά συνδέει συστήματα συλλογής στοιχείων για τους
του είναι ιο ενεργό, ενώ ο μετεωρισμός ( έταγμα ε ί ληθυσμούς και τις μετακινήσεις των ουλιών
τό ου για την αναζήτηση της λείας) διαρκεί έως 6 διαφορετικών χωρών του κόσμου.
δευτερόλε τα. Τότε μ ορούμε ε ίσης να διακρίνουμε,
ότι η ουρά του είναι γωνιώδης καθώς τα δύο μεσαία Μ ορείτε μέσα α ό αυτόν να φτιάχνετε τις δικές
εξωτερικά ηδαλιούχα (μεγάλα φτερά της ουράς) είναι σας λίστες ουλιών, να κρατάτε ημερολόγιο
μεγαλύτερα. εξορμήσεων, να δείτε αρατηρήσεις άλλων
χρηστών σε άλλες εριοχές της Ελλάδας ή και
Τον χειμώνα είναι α ίθανο να τα δούμε στη χώρα μας, του κόσμου και ολλά άλλα.
εκτός α ό εξαιρετικά σ άνιες ερι τώσεις. Νωρίς την άνοιξη, όταν ε ιστρέφουν α ό την
Αφρική ό ου ξεχειμώνιασαν, θα τα δούμε σε μεγάλες ομάδες σε στήλους της ΔΕΗ ή του
ΟΤΕ, ή όλα μαζί σε μεμονωμένα δέντρα στον κάμ ο. είσοδο
Μετά διασ είρονται στις θέσεις ανα αραγωγής. Η μεγάλη λειοψηφία συγκεντρώνεται στα
χωριά, ό ου φωλιάζουν σε αλιά σ ίτια ή α οθήκες. Πολλές φορές συγκεντρώνονται
ολλές δεκάδες σε μια αλιά α οθήκη.
Η φωλιά τους είναι ρόχειρη, χωρίς συγκέντρωση υλικών.
Εκμεταλλεύονται κάθε δυνατή θέση. Στη Θεσσαλία τα
εντο ίσαμε να φωλιάζουν σε εριστερώνα, μαζί με δεκάδες
εριστέρια. Πολύ λίγα εξακολουθούν να φωλιάζουν σε άγρια
εριβάλλοντα, ό ως σε τρύ ες βράχων, σε ορθο λαγιές, σε
τρύ ες δέντρων και σε αλιές φωλιές α ό κουρούνες.
Στο τέλος του καλοκαιριού, μετά την αυτονόμηση των νεοσσών,
μαζεύονται σε μεγάλες ομάδες και κουρνιάζουν το βράδυ όλα
μαζί σε συστάδες δέντρων, δί λα ή μέσα στα χωριά στη
Θεσσαλία, ή σε άρκα ό ως στην Τρί ολη ή στα Γιάννενα. Αυτή
την ε οχή αρατηρούνται ομάδες ολλών εκατοντάδων σε
μερικές εριοχές.
Μεταναστεύουν σε ευρύ μέτω ο ρος την Αφρική αλλά δεν
γνωρίζουμε ακόμη τους μεταναστευτικούς διαδρόμους και τον
ακριβή τό ο ροορισμού των ληθυσμών ου ανα αράγονται
στην Ελλάδα. Οι δακτυλιώσεις ου έκανε η Ορνιθολογική δεν
έχουν ακόμη α οδώσει.
Η εξά λωση του είδους εριλαμβάνει όλες τις ανοικτές εριοχές της Παλαιοαρκτικής (α ό
Ισ ανία έως την ΒΑ Κίνα και την Β. Αφρική) με στε ικού τύ ου ενδιαιτήματα, καλλιέργειες
www.ornithologiki.gr/page_cn.php?tID=2368&aID=32 1/2

2. 14/2/12 Κιρκινέζι - Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, ροστασία για τα ουλιά και …
Ισ ανία έως την ΒΑ Κίνα και την Β. Αφρική) με στε ικού τύ ου ενδιαιτήματα, καλλιέργειες
σιτηρών, λιβάδια, φρύγανα και ξηρές ανοικτές μερικώς δασοσκε είς εκτάσεις.
Οι μεγάλες εκτάσεις με σιταροχώραφα μοιάζουν με τη στέ α. Θα μ ορούσαμε να τις
ονομάσουμε ψευδοστε ικές. Τα κιρκινέζια ροσαρμόστηκαν άριστα σε αυτές. Ό ως και στα
ανοικτά το ία στις στέ ες και στις σαβάνες κυνηγάει ακρίδες και τον αγα ημένο του "μεζέ",
τους κρεμυδοφάγους (Grylotalpidae).
Σε ένα μικρό οσοστό η διατροφή του εριλαμβάνει οντίκια και σαύρες. Όταν οι αγρότες
καίνε τις καλαμιές, τα βλέ ουμε μαζί με τους ελαργούς να κυνηγάνε τα οντίκια και τις
ακρίδες ου ροσ αθούν να ξεφύγουν.
Οι αγρότες το ξέρουν αυτό και τα ροστατεύουν. Καθώς όμως η σχέση των κατοίκων της
υ αίθρου με τη γη δεν είναι αυτή ου ήταν αλαιότερα, οι νέοι έχουν συχνά άγνοια για τη
φύση γύρω τους. Πολλές α οικίες στη χώρα μας εξοντώθηκαν με τα αεροβόλα για
διασκέδαση.
Δεν είναι όμως η μόνη α ειλή. Ένα βασικό ρόβλημα
σήμερα στη χώρα μας είναι η μείωση των ασφαλών θέσεων
ανα αραγωγής. Τα αλιά ληθόκτιστα σ ίτια και οι
α οθήκες γκρεμίζονται. Τα κεραμίδια αντικαθίστανται α ό
λάκες ή σκε ές νέας μορφής ου δεν αφήνουν καμμιά
τρύ α, ενώ κανείς δεν σκέφτεται να αφήσει γείσο για το
φώλιασμα χελιδονιών, εριστεριών και κιρκινεζιών.
Οι αλλαγές στη γεωργία με την εντατικο οίηση των
καλλιεργειών, τις αρδεύσεις, τη χρήση εντομοκτόνων, την
καταστροφή των φυτοφρακτών και των χέρσων εκτάσεων,
έχουν εριορίσει τη διαθέσιμη τροφή για το κιρκινέζι. Τα
λιβάδια και οι αγρανα αύσεις ου είναι οι καλύτεροι χώροι
διατροφής στον κάμ ο, εριορίζονται, δίνοντας τη θέση
τους σε εντατικές αρδευόμενες καλλιέργειες.
Σε άλλες εριοχές η υ ερβόσκηση και η καταστροφή της βλάστησης έχει δημιουργήσει
σοβαρό ρόβλημα λόγω διάβρωσης, ενώ σε λοφώδεις και ορεινές, η εγκατάλειψη της
κτηνοτροφίας οδηγεί σε ύκνωση της βλάστησης, καθιστώντας ακατάλληλο το ενδιαίτημα
για το είδος.
Τα ίδια ροβλήματα αντιμετω ίζουν όλα τα εντομοφάγα είδη των αγροτικών εκτάσεων ό ως
τα χελιδόνια, η χαλκοκουρούνα, οι κουκουβάγιες, το δενδρογέρακο κ.λ ..
Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν η χρήση εντομοκτόνων και άλλων φυτοφαρμάκων ε ηρεάζουν
την ανα αραγωγή του είδους, ούτε οιές είναι ακριβώς οι α ειλές για το είδος στις εριοχές
της Αφρικής ό ου ξεχειμωνιάζει. Σήμερα ια δεν μ ορεί να είναι κανείς σίγουρος για
ράγματα αυτονόητα: ότι τα χελιδόνια και τα κιρκινέζια θα ξανάρθουν την άνοιξη, ότι θα
γεννήσουν αυγά ου θα εκκολαφθούν, ότι θα μεγαλώσουν κανονικά τους νεοσσούς τους...
Η Ορνιθολογική μελετά το είδος συστηματικά, κάνει δακτυλιώσεις και συγκεντρώνει
στοιχεία εδώ και 5 χρόνια. Έτσι, έχει εντο ίσει τις μεγαλύτερες α οικίες σε ερισσότερους
α ό 15 νομούς. Το κιρκινέζι είναι η σημαία μας για τη διατήρηση του εριβάλλοντος στις
αγροτικές εκτάσεις. Ε ειδή λοι όν κάθε ληροφορία για τη σημερινή ή την αλαιότερη
εξά λωσή του είναι ολύτιμη, μ ορείτε να ε ικοινωνείτε με τον συντάκτη αυτού του άρθρου
στα γραφεία της Θεσσαλονίκης.
Τι χρειάζεται να γίνει για την προστασία των κιρκινεζι ν
Να ροωθηθεί η οικολογική γεωργία και η κατανάλωση ροϊόντων βιολογικών
καλλιεργειών.
Να διατηρείται μια χέρσα ζώνη στο χωράφι και να διατηρούνται τα χωράφια σε
αγρανά αυση ή να χρησιμο οιούνται σαν λιβάδι εριοδικά.
Να διατηρηθεί η κτηνοτροφία στις γεωργικές εκτάσεις
Να διατηρηθούν τα αλιά σ ίτια και οι α οθήκες, ή να κατασκευάζονται τα νέα
με κεραμίδια και γείσο (οι τεχνητές φωλιές για το είδος είναι η τελική λύση και
θέλουν ολύ ροσοχή. Θα αναφερθούμε σ’ αυτές σε ε όμενο τεύχος).
Να ενημερωθούν οι αγρότες και οι μαθητές των εριοχών για το είδος, ώστε η
ροστασία να γίνεται το ικά.
C opyright © 2 0 1 2 Ε λληνική Ο ρνιθολογική Ε ταιρεία
Βασ. Η ρακλείου 2 4 , 1 0 6 8 2 , Α θήνα,
Τ ηλ/Fax: 2 1 0 8 2 2 8 7 0 4 , 2 1 0 8 2 2 7 9 3 7 ,
e- mail: info@ ornithologiki.gr
Καστριτσίου 8 , 5 4 6 2 3 , Θ εσσαλονίκη, Τ ηλ/Fax. 2 3 1 0 2 4 4 2 4 5 ,
e- mail: thes s @ ornithologiki.gr
www.ornithologiki.gr/page_cn.php?tID=2368&aID=32 2/2