Bijdrage voor studieochtend 09/04 van de tweedegraads lerarenopleiding Inholland. Deze lerarenopleiding staat aan de vooravond van een herontwerp traject gericht op het opleiden van leraren die het leerproces van leerlingen optimaal kunnen faciliteren, en daarbij vanzelfsprekend de meerwaarde van ICT benutten, die excellent zijn in activerende didactiek, in staat zijn om verbinding te maken met andere vakken en die taalbewust zijn. Eén van de focuspunten is de didactische inzet van ICT. Hieronder mijn presentatie waarbij ik de stand van zaken schets met betrekking tot ICT op de lerarenopleiding. Ik maak hierbij gebruik van de opzet van het symposium ICT-bekwaamheden en de lerarenopleiding op het Velon congres in maart.

1. ICT-bekwaamheden
in de lerarenopleiding
studieochtend tweedegraads
lerarenopleiding Inholland
9 april 2014
@jeroenbottema

2. Onderwerpen
• Ontwikkelingen & dilemma’s
• Stand van zaken
• Strategieën
• Discussie

5. 21st century skills
• „Een nieuwe tijd vraagt om
nieuwe vaardigheden”
(Kennisnet)
• Introductie door Joke Voogt
• Discussienota (Voogt & Pareja
Roblin, 2010)

6. „Onderzoek toont aan dat de juiste inzet van
ict in het onderwijs ervoor zorgt dat de
motivatie van leerlingen toeneemt, de
leerprestaties verbeteren en dat het
leerproces efficiënter wordt (Kennisnet,
2013).”

7. Trends (Horizon Reports)
• Cloud computing
• Social media
• Mobile
technology
• MOOC
• Electronic
publishing
• Learning
analytics
• Open
Educational
Recources
• 3D printing
• Games and
gamification
• Quantified Self
• Virtual Assistants
• Augmented
reality
• Wearable
technology
• Weblectures

8. De taak van het onderwijs
• Ontwerpen en uitvoeren van onderwijs dat relevant
is voor een gedigitaliseerde kennissamenleving
• Dat vraagt leraren die ICT op een betekenisvolle
wijze kunnen inzetten ter ondersteuning van het
leren van de leerlingen en studenten
• Wat vraagt dat van een lerarenopleiding?

9. Lerarenopleidingen (1)
• „Meer dan de helft van de pas afgestudeerde leraren is negatief
over de manier waarop hun opleiding ze heeft voorbereid op de
inzet van ICT bij het geven van onderwijs” (Hondius & Kessel,
2013)
• „During their training student teachers hardly meet any role models
who demonstrate the outstanding pedagogical use of ICT” (Ten
Brummelhuis, Wijngaards, Swager & van Goozen, 2010)
• „Teacher trainers and student teachers believe that ICT is an
important tool for both pedagogical purposes and administrative
purposes. Teachers and students feel competent about their
technical skills, but they are less confident about the pedagogical
use of ICT for learning purposes” (Ten Brummelhuis, Wijngaards,
Swager & van Goozen, 2010)

10. De ICT-bekwame leraar
“They require teachers' knowledge not of a specific
technology but rather knowledge of the affordances and
constraints of technology and how to use technology to
facilitate deep, comprehensive learning” (Kereluik, Mishra
& Koehler, 2011)
TPACK-model
(Mishra & Koehler)

11. Kader ICT-bekwaamheden van
de leraar (Kennisnet, 2012)
• Pedagogisch-didactisch
handelen
• Werken in de schoolcontext
• Professionele ontwikkeling
!
• Digitale basisvaardigheden

12. Kennisbasis ICT (ADEF, 2013)
• Attitude van de leraar
• Basis digitale vaardigheden
• Digitale media- en
informatiegeletterdheid
• Didactisch handelen
h"p://bit.ly/kbict2013

13. Lerarenopleidingen (2)
• Opleiders zijn onvoldoende geschoold in
didactisch ICT gebruik
• Opleiders ervaren weinig tijd te hebben voor
professionalisering
• Er wordt vaak voorbij gegaan aan het leerproces
van de opleider zelf
• Wanneer is een lerarenopleider een goed rolmodel
voor de student?
uit Voogt et al., 2014

14. Competentieprofiel ICT voor
lerarenopleiders (Velon, 2014)
h"p://bitly.com/velonict
OPROEP!
Graag ontvangen wij uw
feedback op de indicatoren
in het competentieprofiel ICT
voor lerarenopleiders!
!
Vul de vragenlijst in!

15. Lerarenopleidingen (3)
• „The pedagogical use of ICT is promoted. Actual use of
ICT is optional for most teacher trainers and in many
cases also optional for student teachers during their
internship” (Ten Brummelhuis, Wijngaards, Swager & van
Goozen, 2010)
• „Desgevraagd bleek uit alle interviews op de ulo’s dat
ict-vaardigheden niet of nauwelijks expliciet worden
genoemd op beoordelingsformulieren, in rubrics of in
stageopdrachten” (Admiraal, Kieft & Lockhorst, 2013)
• ICT kent geen structurele plaats in het curriculum

16. Integratie in het curriculum
• Kwantiteit en kwaliteit van ICT-
ervaringen op de opleiding
beïnvloedt de adoptie van ICT
van de net afgestudeerde leraar
(Drent & Meelissen, 2008)
• Integratie is complex (Tondeur
et al., 2012)
• Je groeit in het
(competentiegericht) onderwijs
(Fransen, 2007)
• Visie op opleiden,
begeleidingsethiek
Rolmodellen!
Reflectie!
Feedback!
Authentieke leerervaringen!
Samenwerken!
Onderwijs ontwerpen

17. Ambitieniveau opschalen…
• Scholen verwachten dat de lerarenopleiding een
voorloper is
• Samenwerking met werkveld: ICT-rijke
stagescholen
• Opleiden in de school, opleiden met de school

18. Visie domein OLL (2011)
• Elke student studeert af op het niveau startbekwaam
kennisbasis ICT, aan de hand van de daarbij behorende
indicatoren
• Elke student integreert ICT-e in zijn professionele rollen:
uitvoerder van onderwijs, ontwerper van onderwijs, als
samenwerker, als onderzoeker in de praktijk en als
lerende professional
• Elke docent in het domein OLL beheerst minimaal de ICT-
e competenties waaraan de student ook moet voldoen en
kan deze vertalen naar het eigen professioneel handelen.

19. Curriculum: een richting
• Opleidingsdidactiek: de docentenopleider is rolmodel, de
lerarenopleiding is rolmodel
• ICT-e leerlijn
• Onderwijskunde/pedagogiek
• Vakdidactiek
• Stagepraktijk
• Assessment koppelen aan praktijkstage (?) en eindassessment jaar
4
• Het herontwerp

20. Professionalisering
• Ontwerp van leerpraktijken, inzet van ICT gericht
op ondersteunen van leerprocessen van studenten
• Ontwikkeling als rolmodel
• Ontwikkeling van ICT-vaardigheden
• Kennisdeling
• Pilot FIAP-ICT

21. Stellingen
1. De lerarenopleider is een rolmodel voor zijn
studenten als het gaat om de didactische inzet van
ICT in het leren, lesgeven en organiseren van
onderwijs
!
2. Ik voel mij voldoende bekwaam om dit rolmodel
voor mijn studenten te zijn?
!
3. Een lerarenopleiding dient voorloper te zijn op het
gebied van ICT en onderwijs!