Lecture 4

СЭДЭВ №4 Тэсэлгээний ажлын зураг тооцоо

Course instructor - Khatanzorig.E
(Mining engineering school)



Бутлагдах эзэлхүүн чулуулаг дахь энергийн
тархалтын нөлөөг авч үзэх энэ хэсэгт энергийг үр
ашигтай хэрэглэх, анхны загварчлалын сонголт
хийх тухай үзэх болно.






Квадрат схемын цэнэг, түүний эргэн тойронд
цилиндр хэлбэрээр эвдрэлд орох чулуулгийг
дүрсэлсэн схем буюу ойлголтыг энэ тохиолдолд авч
үзэх бөгөөд үүний нэг гол зүйл бол цооног бүрийн
нөлөөллийн хязгаарын радиус (R) юм.
Энэ нөлөөлөл нь радиусаас гаднах чулуулагт
нөлөөлөх боловч маш өчүүхэн хэмжээний нөлөө
үзүүлнэ.




Бүдүүвч 9.21 зурагт цооногийн блокийн планыг
харуулав.









Энэд загварчлалын талбайн нөлөөллийн радиус нь
цооногийн зай болон эгнээ хоорондын зайн чиглэлд
хоорондоо шүргэлцэнэ.
S=2R B=2R үүнээс S=B
Энэ схем зургаар цооногийн блокийн талбайг (AH):
AH = B x S = B2




Нэг цооногийн тэсрэлтийн нөлөөллийн талбайг
(AR):



Цооногийн нөлөөллийг тооцсон ашигтай талбайн
хувь:




Доорх бүдүүвч 9.22-д Шатрын хөлөг (сөөлжсөн)
маягаар байрлуулсан цооногийн схемыг харуулав.




Цооног хоорондын зай (S), эгнээ хоорондын зай (B),
нөлөөллийн радиус (R) бүгд өмнөхтэй адил
хэмжээгээр авсан болно. Өөрчлөгдсөн зүйл бол R
зайнд шилжсэн эгнээ юм.



Тодорхойлсон талбай (AH), нөлөөллийн радиус
(AR), цооногийн нөлөөллийг тооцсон ашигтай
талбайн хувь (I%) зэрэгт квадрат схемтэй тэнцүү
бөгөөд талбайн хэмжээнд ямар нэгэн өөрчлөлт
ороогүй болно.




Тийм хэдий ч чулуулгийн бутлагдлын зэргийг
шатрын хөлөг (сөөлжсөн) схемын хувьд илүү сайн
үзүүлнэ. Учир нь квадрат цооногийн байрлалтай
схемыг бодвол сөөлжсөн байрлалтай схем нь
тэсрэлтийн нөлөөллөөс гаднах буюу тэсрэлтийн
долгион хүрдэггүй талбай бага байгаад оршино.




Квадрат схем дээр нөлөөллийн гаднах талбайн
төвөөс (d) хамгийн ойр цооног хүртэлх зайг




Сөөлжсөн схем 9.22 дээр хамгийн ойр
цооногуудаар үүссэн ABC гурвалжин нь тэгш талт
байна. AB болон BC талууд ижил урттай байна.
ABC гурван цэгээс адил зайд гурвалжингийн
өндрийн шугамын дагуу d цэг байрлана.
Гурвалжингийн булангуудаас d цэг хүртэлх зайг:




Үүнээс дүгнэхэд энергийн тархалтын хувь
өөрчлөгддөггүй бөгөөд сөөлжсөн схем дээр
нөлөөллийн гаднах талбайг 2 жижиг хэсэг болгон
хуваасан байна. Мөн хамгийн ойр цэнэг хүртэлх
зайг 1.414R-ээс 1.2R хүртэл бууруулж чадсан
бөгөөд энэ үед бутлагдлын зэрэг сайжирна гэж үзэв.



Бүдүүвч 9.22 схемээс харвал цооног хоорондын
зайг өөрчлөлгүйгээр эгнээ хоорондын зайг
ойртуулбал нөлөөллийн гаднах талбайг багасгах
хамгийн энгийн арга гэдгийг харж байна.




Доорх бүдүүвч 9.23-т эгнээ хоорондын зайг
цооногийн нөлөөллийн радиус хооронд шүргэлцэх
хүртэл багасгасан байна.












Цэнэг хоорондын зай бүгд 2R болно. Одоо ABC
гурвалжин адил талт тус бүр 60 градус өнцөгтэй
байна.
Энэ
гурвалжны
өндрийн
уртыг
тодорхойлбол:
LA =
буюу B`=
Тэгвэл цооног хоорондын зай:
S= 2R
Цооног хоорондын зай дахь эгнээ хоорондын зайн
хамаарал:




Харин эгнээ хоорондын зай дахь цооног хоорондын
зайн хамаарал:



Энэ схемын цооног бүрээр тооцсон нөлөөллийн
талбайг олвол:



Тэсрэх бодисын нөлөөллийн талбайг тодорхойлбол:




Энерги тархалтын ашигтай хувь:




Хэрэв цооног хоорондын зай S=2R бол эгнээ хоорондын
зай B`=
байх ба эгнээ шилжиж квадрат схемээс
хамааран өөрчлөгдсөөр бүдүүвч 9.24-д үр дүнг
харуулав.



Эгнээ хоорондын зайн чиглэл тэсрэх бодисын
нөлөөллийг тойрог хагас давхацсан бөгөөд цооног
хоорондын зай, цооногийн тоонд өөрчлөлт ороогүй
болно.



Нэг цооногийн тэсрэлтийн нөлөөллийн талбай нь:



Цооногт үүсэх нөлөөллийн талбай:



Энергийн ашигтай тархалтын хувь:



Энэ нь нөлөөллийн тойрог нь шүргэлцсэн сөөлжсөн
схемээс бага байна. Тэсрэлтийн нөлөөллөөс гаднах
талбайн төвөөс хамгийн ойр цооног хүртэлх зай
өмнөх сөөлжсөн схемтэй ойролцоо байна.








Тэсрэлтийн нөлөөллийн гаднах талбайн төвөөс
хамгийн ойр цооног хүртэл зай өмнөх сөөлжсөн
схемтэй ойролцоо байна. Энэ талбайг 0 болгохын
тулд гурвалжингийн булангаас (dn) төв хүртэлх зай
тэсрэлтийн нөлөөллийн радиустай тэнцүү байх
нөхцөл юм.
dn= R
Шинэ схемын цооногийн зай (S`)
S` =




Бүдүүвч 9.25-д загварыг харуулав.




Энд тэсрэлтийн нөлөөлөл хүрдэггүй хэсэг байсаар
байна. Одоо эгнээ хоорондын зайг тохируулъя.
Сөөлжсөн схемын логик/тэнцэтгэл ёсоор:



Үүнээс

болно.




Бүдүүвч 9.26-д B`-г B``болгох, S-г S` болгосон үр
дүнг харуулж байна.



Харж байгаагаар тэсрэлтийн нөлөөлөл хүрээгүй
талбай байхгүй болсон байна.



Иймд: I%=100%






Одоогийн доорх цооногийн талбайн нь

Өмнөх загварчлалын талбайгаас






Эрс өөрчлөгдсөн бөгөөд үүнийг бүдүүвч 9.22 эсвэл
9.23-аас харж болно. Энергийн тархалтыг 78.5100% хүртэл өсгөх үед тухайн өрөмдлөгө 1.56
коэффициентоор ихсэж байна.
Уламжлалт аргаар бол нэг цооногийн нөлөөллийн
радиусыг илүү хүчтэй тэсрэх бодис ашиглан
ихэсгэх чиглэл баримталдаг байсан. Хүснэгт 9.1-т
бүдүүвчийн янз бүрийн эгнээ болон цооног
хоорондын зайд тэсрэх бодисын бүтээмжийн
хамаарлийг харуулж байна.



Схем болон схемын өөрчлөлтийг судлан үзвэл
тухайн өрөмдлөгт гарсан схемын өөрчлөлт,
өрөмдлөгийн загварчлалыг практикт хэрэглэх
боломжийг голчлон анхаарах санаж авах хэрэгтэй.



Хүснэгт 9.1-ээс харахад тэсэлгээний цооногийн
сөөлжүү схем нь илүү бутлалтийн тойргийн жигд
тархацийг үзүүлж байгаа бөгөөд цаашлаад ижил
тэсрэх бодисын хувийн зарцуулалттай үед илүү
сайн тэслэдсэн чулуулаг дахь бутлагдлын зэргийг
үзүүлж байна.




Оновчтой энергийн тархалт S/B=1 to S/B=1.5 байх
үед ижил талт гурвалжингаар оновчтой гарч ирнэ.




Зохиогчийн тайлбар: Энэ хэсэгт тэсрэх бодис
ANFО-оор бүх тооцооллыг хийсэн боловч бусад
өөр төлрийн тэсрэх бодисыг сонгох нөхцөлд “The
blasters’ handbook” (ISEE, 2011),




www.khatnaa-mining.blogspot.com

THANK YOU FOR
YOUR ATTENTION


Lecture 4

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (9)

Lecture 4