SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 47
Carmen  Cid Manzano e Emilia Nogueiras Hermida  Ciencias para o mundo contemporáneo I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía Enxeñería xenética
Enxeñería xenética ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],Conxunto de técnicas que permiten: Visualización do vídeo: Para que pode servir a Xenética? http ://www.youtube.com/watch?v=dA8BUZPnhbc I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Encimas de restrición I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Fragmentar o ADN Técnicas de enxeñería xenética
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
http://www.elpais.com/articulo/sociedad/laboratorio/resucita/genes/especie/extinguida/hace/anos/elpepisoc/20080520elpepisoc_5/Tes I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
A reacción en cadea da polimerasa, coñecida como PCR polas súas siglas en inglés (Polymerase Chain Reaction), é unha técnica de bioloxía molecular desenvolvida en 1986 por Kary Mullis, cuxo obxectivo é obter un gran número de copias dun fragmento de ADN.  A PCR é unha técnica moi frecuente en laboratorios de investigación biolóxica e cunha enorme variedade de aplicacións, entre elas: a clonación de ADN para a secuenciación, o diagnóstico de trastornos hereditarios, a identificación de pegadas xenéticas (usadas en técnicas forenses e test de paternidade), etc. Inicialmente a técnica era lenta, hoxe, todo o proceso da PCR está automatizado mediante un aparato chamado termociclador.  PCR  (Polymerase Chain Reaction)
Análise dos fragmentos de ADN:  probas de ADN A técnica da  electroforese  permite obter o patrón de bandas característico e exclusivo do ADN dun organismo ( pegada xenética ). Técnicas de enxeñería xenética   A  pegada xenética   pode utilizarse  para realizar  probas de paternidade , para  identificar a persoas   (desaparecidas, autoras dun delito, etc.),… I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
A  electroforese   é unha técnica para a separación de moléculas segundo a súa mobilidade nun campo eléctrico.  A separación adoita realizarse sobre a superficie hidratada dun soporte, por exemplo de xel .  Ao poñer a mezcla de moléculas e aplicar un campo eléctrico, estas moveranse polo xel. As pequenas moveranse máis rapidamente e avanzarán máis e as máis grandes quedarán cerca do lugar de partida. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
O ADN obtense   dun resto da saliva nun cigarro (contén células da mucosa bucal), dunha mancha de sangue (leucocitos), dos restos de esperma (espermatozoides), dun pelo (células do folículo piloso), etc.  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Detectives de ADN  http://www.tryscience.org/es/experiments/experiments_dna_online.html
No centro o ADN do sangue recollido no lugar do crime. A ambos lados mostras de ADN de 7 sospeitosos.  ¿ Quen é o asasino? Imaxe conseguida despois de realizar unha electroforese Non hai que “ler” todo o xenoma, basta con comparar unhas rexións especialmente variables do ADN dos humanos. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Un exemplo da aplicación das probas de ADN I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
http://www.portaleureka.com/accesible/biologia/120-biologia/295-La%20prueba%20del%20crimen I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense http://www.youtube.com/watch?v=MYrLI-J3nVs&feature=related
Hibridación de ADN O quentamento separa as dúas cadeas do ADN ADN especie 1 ADN especie 2 Técnicas de enxeñería xenética  O quentamento separa as dúas cadeas do ADN Proceso polo cal   se combinan dúas cadeas de ADN de distinta procedencia . I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Biochips:  dispositivos de pequeno tamaño (chip) que conteñen material biolóxico (cadea ou sonda de ADN de secuencia coñecida) e que se empregan para a obtención de información xenética.  Estes dispositivos coñécense tamén como Microarrays de ADN ou polos nomes das empresas que os comercializan (GeneChip, MassArray).  Hibridación mediante sondas de ADN: Biochips I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Ir a páxina:  http :// estaticos . elmundo .es/ elmundo /2008/ graficos / may /s2/test. swf Cando as sondas de material xenético cunha secuencia coñecida se poñen en contacto cunha mostra dun paciente ou dun experimento, só aquelas cadeas complementarias ás do  chip  se hibridan e orixinan un patrón de luz característico, que se le cun escáner e interprétase cun computador.  Deste xeito pódense coñecer:  mutacións que o paciente ten nos seus xenes; detección de xenes dos cancros; detección de enfermidades infecciosas, etc.  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Canto máis relacionados están os ADN, maior porcentaxe de hibridación se producirá. Dentro dunha mesma especie, por exemplo, haberá maior proporción de hibridación cando os individuos estean emparentados. Cando se trata de ADN de distintas especies, haberá maior hibridación, canto máis relacionadas evolutivamente estean.  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
As técnicas de hibridación serven para detectar secuencias de ADN complementarias e así poder, por exemplo, diagnosticar enfermidades xenéticas que se producen por alteracións na secuencia do ADN.  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Secuenciar o ADN Á determinación da orde da A, T, C e G na molécula de ADN denomínase  secuenciación .  Os primeiros métodos utilizados para realizala eran lentos e complicados. Arestora, desenvólvense técnicas automatizadas e informatizadas, o que permite que a secuenciación sexa rápida e sinxela. Técnicas de enxeñería xenética  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
O proxecto xenoma supuxo un gran esforzo, realizado a nivel internacional, cuxo obxectivo foi a  secuenciación completa   dos aproximadamente 20 000 - 30 000 xenes que compoñen o  xenoma humano . Proxecto xenoma humano Despois de secuenciar o ADN humano aínda queda por averiguar que significa toda esa información: identificar onde empezan e terminan os xenes no ADN, descubrir a función deses xenes, encontrar zonas que regulen a súa expresión,… I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
O   6 de abril de 2000 anunciouse publicamente a terminación do primeiro borrador do xenoma humano e en febreiro de 2001, as dúas prestixiosas revistas científicas  Nature  e  Science , publicaron os resultados.  O acceso aos datos é totalmente gratuíto  a través da  base de datos  GenBank : a información pertence a toda a humanidade. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Ir ás páxinas: http://www.elmundo.es/especiales/2001/02/ciencia/genoma/portada.html Historia do Proxecto xenoma  http ://www. google .es/ search ?q= proyecto + genoma + swf &hl=es& rlz =1T4GGLL_esES320ES320& start =10& sa =N
De quen é o ADN que se secuenciou no proxecto xenoma humano? A  secuencia que hai no GenBank procede de mostras de distintos donantes anónimos. Hai secuencias mezcladas de distintos homes e mulleres, o que significa que o xenoma que podemos ler non se corresponde cunha única persoa, senón que é unha mezcla que non existe na realidade. Macip, S. (2008):  Inmortales y perfectos . Barcelona: Destino.
A secuencia do xenoma humano  é única para cada  individuo I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Le e comenta o artigo Cómo  se  ' cocina' un ser humano . Biomedicina / Genética. N. 4 /  EL PAÍS  SALUD. Sábado 9 de mayo de 2009  www.dnaarrays.org / P_ ElPais .pdf
O coñecer  a secuenciación do xenoma humano significou  unha nova era na medicina.  Aínda que na actualidade a repercusión é relativamente reducida, a medida que se vaian coñecéndo  xenes asociados a enfermidades   poderemos mellorar a súa prevención e tratamento. Que repercusión terá na nosa saúde? Visualización do flash: Proxecto xenoma http ://estaticos02.cache. el-mundo . net /noticias/2000/ graficos /abril/semana1/ genoma . swf I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Sen embargo, non podemos olvidar que a maioría das enfermidades veñen definidas por un grupo inmenso de factores ambientais e xenéticos.  A presencia de determinados  marcadores xenéticos  (variación na secuencia de ADN dun xene que aparece con frecuencia asociado a unha enfermidade) só nos vai indicar a probabilidade que hai de padecer dita enfermidade.  Ademais serve de pouco predecir a probabilidade de padecer unha enfermidade para a que aínda non se coñece cura, como pasa en moitos casos. http :// www.elpais.com /articulo/sociedad/Quiero/saber/voy/morir/ elpepisoc /20080516elpepisoc_1/ Tes
http://www.elpais.com/articulo/sociedad/Conocete/ti/mismo/8000/euros/elpepusoc/20081106elpepisoc_1/Tes I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
http :// www.elpais.com /articulo/sociedad/ Evolucion /humana/carta/ elpepusoc /20080816elpepisoc_1/ Tes Estamos a punto de pasar de ler o noso código xenético a ser capaces de escribilo.   Craig Venter,  The Guardian , 2007 I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
 
Pódese utilizar o ADN en contra do seu propietario? Indica os posibles prexuízos que nos pode ocasionar que a secuencia do noso ADN sexa coñecida: - - - - - - - I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
 
 
A grandes trazos consiste en reemprazar nas células un xene defectuoso, causante dunha enfermidade, por un xene normal .  ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],Técnicas de enxeñería xenética  Terapia xénica  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
http :// www.elmundo.es / elmundosalud /2008/04/28/ biociencia /1209383347. html I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
 
 
http://www.elpais.com/articulo/sociedad/control/definitivo/ADN/DNI/elpepisoc/20110426elpepisoc_1/Tes
Departamento Bioloxía e Xeoloxía I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense.

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie 4 2 enxeneria_xenetica (20)

Enxeneria xenetica
Enxeneria xeneticaEnxeneria xenetica
Enxeneria xenetica
 
Enxeneria xenetica
Enxeneria xeneticaEnxeneria xenetica
Enxeneria xenetica
 
Genoma
Genoma Genoma
Genoma
 
Xenoma1ºbac
Xenoma1ºbac Xenoma1ºbac
Xenoma1ºbac
 
Biotecno
BiotecnoBiotecno
Biotecno
 
Adn 4º eso
Adn 4º esoAdn 4º eso
Adn 4º eso
 
Avances Médicos
Avances MédicosAvances Médicos
Avances Médicos
 
4 4 lonacion
4 4 lonacion4 4 lonacion
4 4 lonacion
 
Ceula
CeulaCeula
Ceula
 
Xenética
XenéticaXenética
Xenética
 
4 1 biotecnoloxia
4 1 biotecnoloxia4 1 biotecnoloxia
4 1 biotecnoloxia
 
19 ingenieria genetica
19 ingenieria genetica19 ingenieria genetica
19 ingenieria genetica
 
Tema 4 C M C
Tema 4 C M CTema 4 C M C
Tema 4 C M C
 
Tema 4 C M C
Tema 4 C M CTema 4 C M C
Tema 4 C M C
 
T. evolucion
T. evolucionT. evolucion
T. evolucion
 
32 xenetica medel
32 xenetica medel32 xenetica medel
32 xenetica medel
 
T 0 aproximacion_ao_traballo_cientifico
T 0 aproximacion_ao_traballo_cientificoT 0 aproximacion_ao_traballo_cientifico
T 0 aproximacion_ao_traballo_cientifico
 
Manexando as claves da vida
Manexando as claves da vidaManexando as claves da vida
Manexando as claves da vida
 
A teoría celular
A teoría celularA teoría celular
A teoría celular
 
2013 t 0_aproximacion_ao_traballo_cientifico
2013 t 0_aproximacion_ao_traballo_cientifico2013 t 0_aproximacion_ao_traballo_cientifico
2013 t 0_aproximacion_ao_traballo_cientifico
 

Mehr von Carmen Cid Manzano (20)

Transporte animais
Transporte animaisTransporte animais
Transporte animais
 
24 intercambio gases
24  intercambio gases24  intercambio gases
24 intercambio gases
 
Dixestion
DixestionDixestion
Dixestion
 
Sexualidade e reproducción
Sexualidade e reproducciónSexualidade e reproducción
Sexualidade e reproducción
 
Reproducción animais2013
Reproducción animais2013Reproducción animais2013
Reproducción animais2013
 
O sangue
O sangueO sangue
O sangue
 
3 erres
3 erres3 erres
3 erres
 
3 erres
3 erres3 erres
3 erres
 
Tecidos animais
Tecidos animaisTecidos animais
Tecidos animais
 
Cuestións
CuestiónsCuestións
Cuestións
 
Reproducción vexetais
Reproducción vexetaisReproducción vexetais
Reproducción vexetais
 
7 función de relación vexetal
7 función de relación vexetal7 función de relación vexetal
7 función de relación vexetal
 
El misterio del hombre de pilltdown 2012
El misterio del hombre de pilltdown 2012El misterio del hombre de pilltdown 2012
El misterio del hombre de pilltdown 2012
 
6.funcion nutricion reino vexetal
6.funcion nutricion reino vexetal6.funcion nutricion reino vexetal
6.funcion nutricion reino vexetal
 
Naturaleza sorprendente
Naturaleza sorprendenteNaturaleza sorprendente
Naturaleza sorprendente
 
Actividades tema 5
Actividades tema 5Actividades tema 5
Actividades tema 5
 
La boveda del fin del mundo
La boveda del fin del mundoLa boveda del fin del mundo
La boveda del fin del mundo
 
Tecidos vexetais
Tecidos vexetaisTecidos vexetais
Tecidos vexetais
 
Ao redor do maior descubrimento do ano segundo a revista science
Ao redor do maior descubrimento do ano segundo a revista scienceAo redor do maior descubrimento do ano segundo a revista science
Ao redor do maior descubrimento do ano segundo a revista science
 
2012 t. evolucion
2012 t. evolucion2012 t. evolucion
2012 t. evolucion
 

4 2 enxeneria_xenetica

  • 1. Carmen Cid Manzano e Emilia Nogueiras Hermida Ciencias para o mundo contemporáneo I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía Enxeñería xenética
  • 2.
  • 3. Encimas de restrición I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense Fragmentar o ADN Técnicas de enxeñería xenética
  • 8. A reacción en cadea da polimerasa, coñecida como PCR polas súas siglas en inglés (Polymerase Chain Reaction), é unha técnica de bioloxía molecular desenvolvida en 1986 por Kary Mullis, cuxo obxectivo é obter un gran número de copias dun fragmento de ADN.  A PCR é unha técnica moi frecuente en laboratorios de investigación biolóxica e cunha enorme variedade de aplicacións, entre elas: a clonación de ADN para a secuenciación, o diagnóstico de trastornos hereditarios, a identificación de pegadas xenéticas (usadas en técnicas forenses e test de paternidade), etc. Inicialmente a técnica era lenta, hoxe, todo o proceso da PCR está automatizado mediante un aparato chamado termociclador. PCR (Polymerase Chain Reaction)
  • 9. Análise dos fragmentos de ADN: probas de ADN A técnica da electroforese permite obter o patrón de bandas característico e exclusivo do ADN dun organismo ( pegada xenética ). Técnicas de enxeñería xenética A pegada xenética pode utilizarse para realizar probas de paternidade , para identificar a persoas (desaparecidas, autoras dun delito, etc.),… I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 10. A electroforese é unha técnica para a separación de moléculas segundo a súa mobilidade nun campo eléctrico. A separación adoita realizarse sobre a superficie hidratada dun soporte, por exemplo de xel . Ao poñer a mezcla de moléculas e aplicar un campo eléctrico, estas moveranse polo xel. As pequenas moveranse máis rapidamente e avanzarán máis e as máis grandes quedarán cerca do lugar de partida. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 11. O ADN obtense dun resto da saliva nun cigarro (contén células da mucosa bucal), dunha mancha de sangue (leucocitos), dos restos de esperma (espermatozoides), dun pelo (células do folículo piloso), etc. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense Detectives de ADN http://www.tryscience.org/es/experiments/experiments_dna_online.html
  • 12. No centro o ADN do sangue recollido no lugar do crime. A ambos lados mostras de ADN de 7 sospeitosos. ¿ Quen é o asasino? Imaxe conseguida despois de realizar unha electroforese Non hai que “ler” todo o xenoma, basta con comparar unhas rexións especialmente variables do ADN dos humanos. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 13. Un exemplo da aplicación das probas de ADN I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 14. http://www.portaleureka.com/accesible/biologia/120-biologia/295-La%20prueba%20del%20crimen I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense http://www.youtube.com/watch?v=MYrLI-J3nVs&feature=related
  • 15. Hibridación de ADN O quentamento separa as dúas cadeas do ADN ADN especie 1 ADN especie 2 Técnicas de enxeñería xenética O quentamento separa as dúas cadeas do ADN Proceso polo cal se combinan dúas cadeas de ADN de distinta procedencia . I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 16. Biochips: dispositivos de pequeno tamaño (chip) que conteñen material biolóxico (cadea ou sonda de ADN de secuencia coñecida) e que se empregan para a obtención de información xenética. Estes dispositivos coñécense tamén como Microarrays de ADN ou polos nomes das empresas que os comercializan (GeneChip, MassArray). Hibridación mediante sondas de ADN: Biochips I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 17. Ir a páxina: http :// estaticos . elmundo .es/ elmundo /2008/ graficos / may /s2/test. swf Cando as sondas de material xenético cunha secuencia coñecida se poñen en contacto cunha mostra dun paciente ou dun experimento, só aquelas cadeas complementarias ás do chip se hibridan e orixinan un patrón de luz característico, que se le cun escáner e interprétase cun computador. Deste xeito pódense coñecer: mutacións que o paciente ten nos seus xenes; detección de xenes dos cancros; detección de enfermidades infecciosas, etc. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 18. Canto máis relacionados están os ADN, maior porcentaxe de hibridación se producirá. Dentro dunha mesma especie, por exemplo, haberá maior proporción de hibridación cando os individuos estean emparentados. Cando se trata de ADN de distintas especies, haberá maior hibridación, canto máis relacionadas evolutivamente estean. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 19. As técnicas de hibridación serven para detectar secuencias de ADN complementarias e así poder, por exemplo, diagnosticar enfermidades xenéticas que se producen por alteracións na secuencia do ADN. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 25. Secuenciar o ADN Á determinación da orde da A, T, C e G na molécula de ADN denomínase secuenciación . Os primeiros métodos utilizados para realizala eran lentos e complicados. Arestora, desenvólvense técnicas automatizadas e informatizadas, o que permite que a secuenciación sexa rápida e sinxela. Técnicas de enxeñería xenética I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 26. O proxecto xenoma supuxo un gran esforzo, realizado a nivel internacional, cuxo obxectivo foi a secuenciación completa dos aproximadamente 20 000 - 30 000 xenes que compoñen o xenoma humano . Proxecto xenoma humano Despois de secuenciar o ADN humano aínda queda por averiguar que significa toda esa información: identificar onde empezan e terminan os xenes no ADN, descubrir a función deses xenes, encontrar zonas que regulen a súa expresión,… I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 27. O 6 de abril de 2000 anunciouse publicamente a terminación do primeiro borrador do xenoma humano e en febreiro de 2001, as dúas prestixiosas revistas científicas Nature e Science , publicaron os resultados. O acceso aos datos é totalmente gratuíto a través da base de datos GenBank : a información pertence a toda a humanidade. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense Ir ás páxinas: http://www.elmundo.es/especiales/2001/02/ciencia/genoma/portada.html Historia do Proxecto xenoma http ://www. google .es/ search ?q= proyecto + genoma + swf &hl=es& rlz =1T4GGLL_esES320ES320& start =10& sa =N
  • 28. De quen é o ADN que se secuenciou no proxecto xenoma humano? A secuencia que hai no GenBank procede de mostras de distintos donantes anónimos. Hai secuencias mezcladas de distintos homes e mulleres, o que significa que o xenoma que podemos ler non se corresponde cunha única persoa, senón que é unha mezcla que non existe na realidade. Macip, S. (2008): Inmortales y perfectos . Barcelona: Destino.
  • 29. A secuencia do xenoma humano é única para cada individuo I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense Le e comenta o artigo Cómo se ' cocina' un ser humano . Biomedicina / Genética. N. 4 / EL PAÍS SALUD. Sábado 9 de mayo de 2009 www.dnaarrays.org / P_ ElPais .pdf
  • 30. O coñecer a secuenciación do xenoma humano significou unha nova era na medicina. Aínda que na actualidade a repercusión é relativamente reducida, a medida que se vaian coñecéndo xenes asociados a enfermidades poderemos mellorar a súa prevención e tratamento. Que repercusión terá na nosa saúde? Visualización do flash: Proxecto xenoma http ://estaticos02.cache. el-mundo . net /noticias/2000/ graficos /abril/semana1/ genoma . swf I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 31. Sen embargo, non podemos olvidar que a maioría das enfermidades veñen definidas por un grupo inmenso de factores ambientais e xenéticos. A presencia de determinados marcadores xenéticos (variación na secuencia de ADN dun xene que aparece con frecuencia asociado a unha enfermidade) só nos vai indicar a probabilidade que hai de padecer dita enfermidade. Ademais serve de pouco predecir a probabilidade de padecer unha enfermidade para a que aínda non se coñece cura, como pasa en moitos casos. http :// www.elpais.com /articulo/sociedad/Quiero/saber/voy/morir/ elpepisoc /20080516elpepisoc_1/ Tes
  • 33. http :// www.elpais.com /articulo/sociedad/ Evolucion /humana/carta/ elpepusoc /20080816elpepisoc_1/ Tes Estamos a punto de pasar de ler o noso código xenético a ser capaces de escribilo. Craig Venter, The Guardian , 2007 I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 34.  
  • 35. Pódese utilizar o ADN en contra do seu propietario? Indica os posibles prexuízos que nos pode ocasionar que a secuencia do noso ADN sexa coñecida: - - - - - - - I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 36.  
  • 37.  
  • 38.
  • 41. http :// www.elmundo.es / elmundosalud /2008/04/28/ biociencia /1209383347. html I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 44.  
  • 45.  
  • 47. Departamento Bioloxía e Xeoloxía I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense.