2. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 2
M ỤC L ỤC
Chöông 1 .................................................................................................................................................................................... 8
QUI TRÌNH PHAÂN TÍCH THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG .............................................................................................................. 8
I PHAÂN TÍCH VAØ THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG THOÂNG TIN LAØ GÌ?.......................................................................................... 8
II HEÄ THOÁNG (system) ................................................................................................................................................... 10
III QUI TRÌNH PHAÂN TÍCH THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG ...................................................................................................... 12
Chöông 2 .................................................................................................................................................................................. 16
CÔ SÔÛ DÖÕ LIEÄU VAØ MOÂ HÌNH HOÙA DÖÕ LIEÄU.................................................................................................................. 16
I HEÄ THOÂNG TIN THEO LOÁI CUÕ (information system).................................................................................................... 16
1 Heä taäp tin theo loái cuõ ................................................................................................................................................ 17
2 Moät ví duï veà truøng laép döõ lieäu (data redundancy) .................................................................................................... 17
II TIEÁP CAÄN CÔ SÔÛ DÖÕ LIEÄU ........................................................................................................................................ 18
1 Cô sôû döõ lieäu laø gì? .................................................................................................................................................. 18
2 Heä quaûn trò CSDL (DBMS: database management system)..................................................................................... 18
3 Caùc loaïi HQTCSDL ................................................................................................................................................. 18
III CSDL, HQTCSDL VAØ NGÖÔØI DUØNG (User).............................................................................................................. 19
1 CSDL quan heä vaø heä taäp tin theo loái cuõ.................................................................................................................... 19
IV DÖÕ LIEÄU TAÄP TRUNG HAY PHAÂN TAÙN .................................................................................................................... 20
V MOÂ HÌNH DÖÕ LIEÄU .................................................................................................................................................... 20
1 Phaân tích döõ lieäu vaø phaân tích heä thoáng thoâng tin..................................................................................................... 20
2 Vaán ñeà toàn kho vaø nhaø cung caáp .............................................................................................................................. 20
3 Vieäc söû duïng vaø vai troø cuûa moâ hình döõ lieäu ............................................................................................................ 21
VI THIEÁT KEÁ MOÂ HÌNH DÖÕ LIEÄU VAØ CSDL .................................................................................................................. 21
1 Caùc böôùc phaân tích thieát keá CSDL ........................................................................................................................... 21
2 Toùm taét caùc giai ñoaïn khaùc nhau trong PTTK CSDL ............................................................................................... 22
VII TOÙM TAÉT CHÖÔNG.................................................................................................................................................... 22
VIII BAØI TAÄP .................................................................................................................................................................. 22
Chöông 3 .................................................................................................................................................................................. 23
GIÔÙI THIEÄU VEÀ MOÂ HÌNH HOÙA DÖÕ LIEÄU ........................................................................................................................ 23
I GIÔÙI THIEÄU MOÂ HÌNH HOÙA DÖÕ LIEÄU .......................................................................................................................... 23
II XAÂY DÖÏNG MOÂ HÌNH ER........................................................................................................................................... 23
1 Ví duï - Moái keát hôïp moät-nhieàu................................................................................................................................. 24
2 Ví duï – moái keát hôïp moät-moät ................................................................................................................................... 25
3 Ví duï – moái keát hôïp nhieàu-nhieàu ............................................................................................................................. 26
III MOÂ HÌNH ER THEO KYÙ HIEÄU CUÛA CHEN ............................................................................................................... 27
IV PHIEÁU THÖÏC THEÅ THUOÄC TÍNH ............................................................................................................................. 28
V CAÙCH TIEÁP CAÄN MOÂ HÌNH HOÙA DÖÕ LIEÄU .............................................................................................................. 29
3. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 3
1 Caùc böôùc caáu truùc hoùa döõ lieäu .................................................................................................................................. 29
1 Toùm taét .................................................................................................................................................................... 30
2 Thöïc haønh caùc böôùc moâ hình hoùa döõ lieäu ................................................................................................................. 31
VI TÖÏ ÑIEÅN DÖÕ LIEÄU (data dictionary).......................................................................................................................... 33
VII BAØI TAÄP ....................................................................................................................................................................... 34
1 Baøi 2.1 ..................................................................................................................................................................... 34
2 Baøi 2.2 ..................................................................................................................................................................... 34
3 Baøi 2.3 ..................................................................................................................................................................... 34
4 Baøi 2.4 ..................................................................................................................................................................... 35
5 Baøi 2.5 ..................................................................................................................................................................... 35
6 Traéc nghieäm ............................................................................................................................................................. 35
Chöông 4 .................................................................................................................................................................................. 37
MOÂ HÌNH QUAN HEÄ .............................................................................................................................................................. 37
I MOÂ HÌNH QUAN HEÄ LAØ GÌ............................................................................................................................................. 37
1 Quan heä (relation).................................................................................................................................................... 37
2 Thöïc theå, quan heä, vaø baûng (table)........................................................................................................................... 37
3 Boä (tuple)................................................................................................................................................................. 38
4 Thuoäc tính (attribute) ............................................................................................................................................... 38
5 Kyù hieäu .................................................................................................................................................................... 39
II KHOÙA .......................................................................................................................................................................... 39
1 Khoaù (key, candidate key)......................................................................................................................................... 39
2 Khoùa hôïp (composite key) ........................................................................................................................................ 39
3 Khoùa chính (primary key)......................................................................................................................................... 39
4 Khoùa ngoaïi (foreign key).......................................................................................................................................... 40
5 Khoùa döï tuyeån vaø khoùa khaùc .................................................................................................................................... 40
6 Khoùa nhaân taïo (khoùa ñaïi dieän) artificial key (surrogate key).................................................................................... 41
7 Khoùa phuï (Secondary keys) ...................................................................................................................................... 41
III NHÖÕNG TÍNH CHAÁT KHAÙC CUÛA MOÂ HÌNH QUAN HEÄ ........................................................................................... 41
1 Ñaïi soá quan heä, pheùp tính quan heä ........................................................................................................................... 41
2 Raøng buoäc toaøn veïn ................................................................................................................................................. 42
3 Keát noái quan heä........................................................................................................................................................ 42
4 Mieàn giaù trò (data domain integrity) ......................................................................................................................... 42
5 Raøng buoäc do ngöôøi duøng (user constraint) .............................................................................................................. 43
IV QUI TAÉC BIEÁN ÑOÅI MOÂ HÌNH ER THAØNH MOÂ HÌNH QUAN HEÄ ............................................................................ 43
1 Qui taéc bieán ñoåi moâ hình ER .................................................................................................................................... 43
2 Qui taéc theå hieän moái keát hôïp thoâng qua khoùa ngoaïi ................................................................................................. 43
3 Toùm taét caùc qui taéc bieán ñoåi ..................................................................................................................................... 45
V BAØI TAÄP ....................................................................................................................................................................... 46
1 Baøi taäp 1................................................................................................................................................................... 46
2 Traéc nghieäm ............................................................................................................................................................. 46
Chöông 5 .................................................................................................................................................................................. 48
PHAÂN TÍCH DÖÕ LIEÄU VAØ YEÂU CAÀU CHÖÙC NAÊNG ......................................................................................................... 48
I GIÔÙI THIEÄU ..................................................................................................................................................................... 48
1 Hoaït ñoäng kieåm tra yeâu caàu chöùc naêng .................................................................................................................... 48
2 Phaân tích heä thoáng thoâng tin..................................................................................................................................... 48
4. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 4
3 Phaân tích döõ lieäu ...................................................................................................................................................... 48
II NGUOÀN DÖÕ LIEÄU ....................................................................................................................................................... 49
1 Caùc phöông phaùp thu thaäp thoâng tin ......................................................................................................................... 49
2 Phaân tích maãu bieåu................................................................................................................................................... 49
III KIEÅM TRA YEÂU CAÀU CHÖÙC NAÊNG ........................................................................................................................... 51
1 Nguyeân taéc chung .................................................................................................................................................... 51
2 Ví duï: ....................................................................................................................................................................... 51
IV BAØI TAÄP 4.1 ................................................................................................................................................................. 53
V TRAÉC NGHIEÄM ........................................................................................................................................................... 54
Chöông 6 .................................................................................................................................................................................. 55
TÍNH BAÉT BUOÄC, KHOÂNG BAÉT BUOÄC TRONG MOÁI KEÁT HÔÏP ................................................................................... 55
I NGÖÕ NGHÓEA MOÁI KEÁT HÔÏP......................................................................................................................................... 55
1 Tính khoâng baét buoäc cuûa moái keát hôïp ...................................................................................................................... 55
II PHIEÁU MOÁI KEÁT HÔÏP ................................................................................................................................................ 56
III AÛNH HÖÔÛNG CUÛA TÍNH KHOÂNG BAÉT BUOÄC TREÂN KHOÙA NGOAÏI....................................................................... 57
1 Quan heä moät-nhieàu .................................................................................................................................................. 58
2 Quan heä moät-moät ..................................................................................................................................................... 59
3 Quan heä nhieàu-nhieàu................................................................................................................................................ 59
IV TÍNH BAÉT BUOÄC, KHOÂNG BAÉT BUOÄC TRONG CAÙC BÖÔÙc moâ hình hoùa döõ lieäu .................................................... 60
V BAØI TAÄP ....................................................................................................................................................................... 60
1 Baøi taäp 5.1................................................................................................................................................................ 60
2 Traéc nghieäm ............................................................................................................................................................. 61
Chöông 7 .................................................................................................................................................................................. 63
TAÄP THÖÏC THEÅ CHA VAØ TAÄP THÖÏC THEÅ CON ............................................................................................................. 63
I TAÄP THÖÏC THEÅ PHUÏ THUOÄC (dependent entity, id-dependent entity) .......................................................................... 63
II THUOÄC TÍNH HAY TAÄP THÖÏC THEÅ .......................................................................................................................... 64
III TAÄP THÖÏC THEÅ CHA VAØ TAÄP THÖÏC THEÅ CON ....................................................................................................... 65
1 Caùi toång quaùt vaø caùi chuyeân bieät .............................................................................................................................. 65
2 Kyù hieäu taäp thöïc theå cha/con.................................................................................................................................... 66
3 YÙnghóa ..................................................................................................................................................................... 66
4 Caùi toång theå vaø caùi thaønh phaàn ................................................................................................................................. 66
5 Thuoäc tính cuûa caùc taäp thöïc theå cha/con................................................................................................................... 66
6 Caùc tính chaát cuûa taäp thöïc theå cha/con ..................................................................................................................... 67
7 Bieán ñoåi taäp thöïc theå cha/con thaønh quan heä ............................................................................................................ 69
8 Moâ hình hoùa caùc taäp con giao nhau baèng vai troø ...................................................................................................... 70
IV TAÄP THÖÏC THEÅ CHA, CON TRONG CAÙC BÖÔÙC moâ hình hoùa döõ lieäu ..................................................................... 71
V BAØI TAÄP 6.1 ................................................................................................................................................................. 71
Chöông 8 .................................................................................................................................................................................. 73
MÔÛ ROÄNG KHAÙI NIEÄM MOÁI KEÁT HÔÏP ............................................................................................................................. 73
5. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 5
I MOÁI KEÁT HÔÏP MOÄT-MOÄT .............................................................................................................................................. 73
II NHIEÀU MOÁI KEÁT HÔÏP GIÖÕA HAI TAÄP THÖÏC THEÅ .................................................................................................. 74
III MOÁI KEÁT HÔÏP hay THUOÄC TÍNH.............................................................................................................................. 75
IV MOÁI KEÁT HÔÏP LOAÏI TRÖØ .......................................................................................................................................... 75
V MOÁI KEÁT HÔÏP BA NGOÂI (ternary RELATIONSHIP) ................................................................................................. 76
VI MOÁI KEÁT HÔÏP MOÄT NGOÂI (unary relationship, recursive relationship) ................................................................... 77
1 Baûn soá keát noái moät nhieàu ......................................................................................................................................... 77
2 Baûn soá keát noái moät moät ............................................................................................................................................ 78
3 Baûn soá keát noái nhieàu nhieàu....................................................................................................................................... 79
VII BAØI TAÄP ....................................................................................................................................................................... 81
1 Baøi 7.1 ..................................................................................................................................................................... 81
2 Baøi 7.2 ..................................................................................................................................................................... 81
3 Baøi 7.3 ..................................................................................................................................................................... 81
Chöông 9 .................................................................................................................................................................................. 83
KHÍA CAÏNH TAÏM THÔØI CUÛA MOÂ HÌNH DÖÕ LIEÄU ......................................................................................................... 83
I DÖÕ LIEÄU LÒCH SÖÛ........................................................................................................................................................... 83
II DUØNG TAÄP THÖÏC THEÅ pHUÏ THUOÄC ÑEÅ MOÂ HÌNH VAÁN ÑEÀ COÙ DÖÕ LIEÄU LÒCH SÖÛ........................................... 83
III SÖÏ THAY ÑOÅI baûn soá KEÁT NOÁI CUÛA MOÁI KEÁT HÔÏP ................................................................................................ 83
1 Do qui taéc quaûn lyù thay ñoåi ...................................................................................................................................... 83
2 Do phaûi löu tröõ döõ lieäu lòch söû .................................................................................................................................. 84
IV BAØI TAÄP ....................................................................................................................................................................... 85
1 Baøi 8.1 ..................................................................................................................................................................... 86
Chöông 10 ................................................................................................................................................................................ 87
KIEÅM TRA SÖÏ DÖ THÖØA DÖÕ LIEÄU .................................................................................................................................... 87
I DÖ THÖØA DÖÕ LIEÄU TRONG CSDL ................................................................................................................................ 87
1 Dö thöøa taäp thöïc theå ................................................................................................................................................. 87
2 Dö thöøa thuoäc tính.................................................................................................................................................... 87
3 Dö thöøa moái keát hôïp ................................................................................................................................................. 87
II BAØI TAÄP 9.1 ................................................................................................................................................................. 87
Chöông 11 ................................................................................................................................................................................ 89
SÖÏ CHUAÅN HOÙA ..................................................................................................................................................................... 89
I GIÔÙI THIEÄU ..................................................................................................................................................................... 89
II PHUÏ THUOÄC HAØM (functional dependency) .............................................................................................................. 89
1 Phuï thuoäc haøm ......................................................................................................................................................... 89
2 Phuï thuoäc haøm ñaày ñuû.............................................................................................................................................. 89
III CAÙC DAÏNG CHUAÅN .................................................................................................................................................... 90
1 Ví duï ........................................................................................................................................................................ 90
2 Daïng chuaån moät (first normal form)......................................................................................................................... 91
3 Daïng chuaån hai (second normal form) ..................................................................................................................... 92
6. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 6
4 Daïng chuaån ba (third normal form).......................................................................................................................... 92
IV CHUAÅN HOÙA THEO LYÙ THUYEÁT CSDL.................................................................................................................... 93
V TIEÁP CAÄN THEO MOÂ HÌNH ER.................................................................................................................................. 94
VI BAØI TAÄP ....................................................................................................................................................................... 94
1 10.1 .......................................................................................................................................................................... 94
2 10.2 .......................................................................................................................................................................... 95
3 Traéc nghieäm ............................................................................................................................................................. 96
Chöông 12 ................................................................................................................................................................................ 97
CAÙC SUY XEÙT TRONG THIEÁT KEÁ VAÄT LYÙ...................................................................................................................... 97
I GIÔÙI THIEÄU ..................................................................................................................................................................... 97
II BAÛNG, VUØNG .............................................................................................................................................................. 97
III VUØNG, MOÂ TAÛ, LOAÏI DÖÕ LIEÄU VAØ KÍCH THÖÔÙC.................................................................................................... 98
IV KHOÙA CHÍNH VAØ KHOÙA NGOAÏI ............................................................................................................................... 98
V KHOÙA NHAÂN TAÏO ....................................................................................................................................................... 98
VI LAÄP CHÆ MUÏC ............................................................................................................................................................. 98
VII PHAÙ VÔÕ CAÙC DAÏNG CHUAÅN (denormalization)........................................................................................................ 99
1 Ví duï 1 ..................................................................................................................................................................... 99
2 Ví duï 2 ..................................................................................................................................................................... 99
3 Ví duï 3 ..................................................................................................................................................................... 99
VIII CAÙC KHÍA CAÏNH KHAÙC ...................................................................................................................................... 100
Chöông 13 .............................................................................................................................................................................. 101
CAÙC TRÖÔØNG HÔÏP NGHIEÂN CÖÙU ................................................................................................................................... 101
I TRÖÔØNG CAO ÑAÚNG TAÂY ÑOÂ ..................................................................................................................................... 101
1 Yeâu caàu döõ lieäu / ñaëc taû vaán ñeà. ............................................................................................................................. 101
2 Moâ hình hoùa döõ lieäu ............................................................................................................................................... 102
II BAØI TAÄP ..................................................................................................................................................................... 104
1 Baøi taäp 1 (haøng hoùa)............................................................................................................................................... 104
2 Baøi taäp 2 (Vaät tö) ................................................................................................................................................... 105
3 Baøi taäp 3 (Moâ hình TSCÑ) ..................................................................................................................................... 106
4 Baøi taäp 4 (Löông)................................................................................................................................................... 107
5 Baøi taäp 6 (cho thueâ baêng ñóa) ................................................................................................................................. 108
6 Baøi taäp 7 (xöû lyù ñôn haøng)...................................................................................................................................... 108
Chöông 14............................................................................................................................................................................... 110
SÔ ÑOÀ DFD ............................................................................................................................................................................ 110
I KHAÙI NIEÄM .................................................................................................................................................................... 110
II SÔ ÑOÀ DOØNG DÖÕ LIEÄU DFD (Data Flow Diagram)............................................................................................... 111
1 Khaùi nieäm: ............................................................................................................................................................. 111
2 Coâng duïng:............................................................................................................................................................. 112
3 Caùc thaønh phaàn duøng ñeå bieåu dieãn sô ñoà DFD: ...................................................................................................... 112
7. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 7
4 Sô ñoà doøng döõ lieäu ................................................................................................................................................. 113
5 Caùc qui taéc caàn phaûi tuaân thuû khi veõ sô ñoà DFD..................................................................................................... 116
6 Caùc kyù hieäu laëp laïi ................................................................................................................................................. 116
III CAÙC BÖÔÙC THÖÏC HIEÄN ÑEÅ VEÕ SÔ ÑOÀ DFD ......................................................................................................... 116
1 Böôùc 1: laäp baûng söï kieän ........................................................................................................................................ 117
2 Böôùc 2: Laäp sô ñoà moâi tröôøng ................................................................................................................................ 118
3 Böôùc 3: Laäp sô ñoà DFD caáp 0 ................................................................................................................................ 118
4 Böôùc 4: Laäp sô ñoà DFD con ................................................................................................................................... 119
5 Böôùc 5: Thieát keá xöû lyù chi tieát cho caùc oâ xöû lyù khoâng theå phaân raõ. ......................................................................... 119
IV THIEÁT KEÁ XÖÛ LYÙ CHI TIEÁT...................................................................................................................................... 119
1 Caùc phöông phaùp söû duïng ...................................................................................................................................... 120
2 Anh ngöõ caáu truùc (structured English) .................................................................................................................... 120
3 Baûng quyeát ñònh vaø caây quyeát ñònh ........................................................................................................................ 120
1 Sô ñoà thuaät giaûi (flowchart).................................................................................................................................... 121
V TÖØ ÑIEÅN DÖÏ AÙN ....................................................................................................................................................... 121
1 Khaùi nieäm .............................................................................................................................................................. 121
2 Xaây döïng caùc ñieåm vaøo cho töï ñieån döï aùn .............................................................................................................. 121
----oOo----
8. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 8
Chöông 1 .
QUI TRÌNH PHAÂN TÍCH THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG
I PHAÂN TÍCH VAØ THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG THOÂNG TIN LAØ GÌ?
Phân tích và thiết kế hệ thống thông tin là một phương pháp được sử dụng bởi dãy các công ty
từ IBM đến Pepsi, Hasbro, Inc., để tạo và duy trì hệ thống thông tin nhằm thực hiện các chức
năng cơ bản như lưu trữ chính xác các tên và địa chỉ của khách hàng, xử lý các đơn hàng và
thanh toán cho người làm công. Mục tiêu chính của phân tích và thiết kế hệ thống là cải tiến hệ
thống cấu trúc, điển hình là qua ứng dụng phần mềm, có thể giúp đỡ các nhân viên hoàn tất các
công việc chính của doanh nghiệp được dễ dàng và hiệu quả hơn. Là một người phân tích hệ
thống, bạn sẽ là trung tâm của sự phát triển phần mềm đó. Phân tích và thiết kế hệ thống thông
tin được dựa trên:
Sự hiểu biết của bạn về các mục tiêu, các cấu trúc và các qui trình của tổ chức.
Kiến thức của bạn về làm thế nào để triển khai công nghệ thông tin nhằm mang lại lợi ích
cho doanh nghiệp.
Để thành công trong cố gắng này, bạn nên có một tiếp cận cấu trúc. SDLC được trình bày trong
hình 1-1 là một tiếp cận bốn-giai đoạn để nhận diện, phân tích, thiết kế, và thực hiện một hệ
thống thông tin. Qua giáo trình này, chúng tôi dùng SDLC để cấu trúc sự bàn luận về qui trình
phát triển hệ thống. Trước khi chúng tôi nói về SDLC, Chúng tôi mô tả trước nhất phân tích và
thiết kế hệ thống có nghĩa là gì.
Phân tích và thiết kế hệ thống: các khái niệm chính
Mục tiêu chính của phân tích và thiết kế hệ thống là để cải tiến hệ thống cấu trúc. Thông thường
điều này liên quan đến phát triển hay tạo được phần mềm ứng dụng và huấn luyện nhân viên để
sử dụng nó. Phần mềm ứng dụng, cũng còn được gọi là một hệ thống, được thiết kế để hỗ trợ
một nhiệm vụ hay một qui trình được tổ chức cụ thể như quản lý tồn kho, chi trả lương, hay phân
tích thị trường. Mục tiêu của phần mềm ứng dụng là chuyển dữ liệu thành thông tin. Ví dụ chẳng
hạn phần mềm được phát triển cho bộ phận kho của một cửa hàng bán sách có thể theo dõi số
lượng sách trong kho của các cuốn sách bán chạy nhất của đợt bán sau cùng. Phần mềm cho
bộ phận chi trả lương có thể theo dõi sự thay đổi lương của nhân viên. Sự đa dạng của phần
mềm ứng dụng rời khỏi kệ bán có thể được mua bao gồm WordPerfect, Lotus, and PowerPoint.
Dẫu sao, phần mềm rời khỏi kệ bán có thể không phù hợp với yêu cầu của một tổ chức nào đó,
và vì vậy tổ chức phải triển khai sản phẩm riêng cho mình.
Ngoài phần mềm ứng dụng, hệ thống thông tin còn bao gồm:
Phần cứng (hardware) và phần mềm hệ thống (system software) là nền tảng để phần
mềm ứng dụng hoạt động. Hãy nhớ rằng, phần mềm hệ thống trợ giúp các chức năng
của máy tính, trong khi phần mềm ứng dụng trợ giúp người sử dụng hoàn thành các công
việc như viết lách, chuẩn bị bảng tính, và nối với Internet.
Các tài liệu sưu liệu và huấn luyện (documentation and training manuals) là các tài liệu
được tạo bởi người phân tích hệ thống để trợ giúp nhân viên sử dụng phần mềm mà từ
đó nó tạo ra sự trợ giúp.
Các vai trò công việc cụ thể (specific job roles) gắn liền với toàn bộ hệ thống, ví dụ như
người chạy máy tính và việc canh giữ cho phần mềm hoạt động.
Kiểm soát (controls) là các phần việc của phần mềm nhằm ngăn ngừa gian lận và bị
trộm cắp.
Người sử dụng phần mềm nhằm thực hiện công việc của mình.
9. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 9
Các thành phần của các úng dụng hệ thống thông tin dựa trên máy tính được tóm tắt trong hình
1-2. Chúng tôi chỉ ra mọi chiều của toàn bộ hệ thống, với sự chú trọng đặc biệt đến sự phát triển
phần mềm ứng dụng – trách nhiệm hàng đầu của bạn khi là một người phân tích hệ thống.
Mục tiêu của chúng tôi là giúp bạn hiểu và làm theo qui trình công nghệ phần mềm mà nó sẽ dẫn
dắt bạn đến sự tạo dựng một hệ thống thông tin. Như được chỉ ra trong hình 1-3, các phương
pháp (methodologies), kỹ thuật (techniques), và công cụ (tools) đã được minh chứng là phần
cốt lõi để xử lý công nghệ phần mềm.
Methodologies
Software
Engineering
Process
Techniques Tools
Figure 1-3: The software engineering process
uses methodologies, techniques, and tools
Phương pháp (methodologies) là một dãy cách tiếp cận theo từng bước giúp phát triển sản
phẩm cuối cùng: hệ thống thông tin. Phần lớn các phương pháp tích hợp một vài kỹ thuật phát
triển, như quan sát trực tiếp và phỏng vấn người sử dụng hệ thống hiện hành.
Kỹ thuật (techniques) là các xử lý mà bạn, là một người phân tích, sẽ làm theo để bảo đảm
rằng công việc của bạn là hiểu được, trọn vẹn và dễ hiểu. Kỹ thuật cung cấp sự hỗ trợ trên
một phạm vi rộng lớn các công việc bao gồm cả việc dẫn dắt trọn vẹn việc phỏng vấn
người dùng hiện hành và tương lai của hệ thống thông tin để xác định hệ thống của
10. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 10
bạn nên làm gì, hoạch định và quản trị các hoạt động của dự án phát triển hệ thống, sơ đồ hóa
hệ thống thực hiện chức năng như thế nào và thiết kế các báo cáo, ví dụ như hệ thống của bạn
sẽ phát sinh các hóa đơn cho người dùng để họ hoàn thành công việc.
Công cụ (tools) là các chương trình máy tính, như công cụ máy tính trợ giúp công nghệ phần
mềm (CASE: computer aided software engineering) giúp dễ dàng để sử dụng một kỹ thuật nào
đó. Ba phần tử này-phương pháp, kỹ thuật, và công cụ - cùng làm việc với nhau để tạo ra một
tiếp cận có tính cấu trúc để phân tích và thiết kế hệ thống.
II HEÄ THOÁNG (SYSTEM)
Thuật ngữ chính được sử dụng thường xuyên trong quyển sách này là hệ thống. Hiểu biết về hệ
thống và về chúng hoạt động ra sao có tính quyết định để hiểu phân tích và thiế kế hệ thống.
Sự xác định hệ thống và các thành phần của nó
Một hệ thống là một tập tương quan các thủ tục kinh doanh (hay các thành phần) được sử dụng
trong một đơn vị doanh nghiệp, cùng hoạt động vì một mục tiêu nào đó. Ví dụ, mộ hê thống trong
bộ phận lương sẽ theo dõi chính xác khoản chi trả, trong khi hệ thống kho theo dõi chính xác các
hoạt động cung ứng. Hai hệ thống này hoàn toàn tách biệt. Một hệ thống có chín tính chất, bảy
trong các tính chất đó được trình bày trong hình 1-4. Sự giải thích chi tiết mỗi tính chất sẽ đi theo
sau, nhưng từ hình bạn có thể thấy một hệ thống tồn tại trong một thế giới rộng mở, một môi
trường. Một đường biên tách hệ thống với môi trường của nó. Hệ thống nhận nguồn vào từ bên
ngoài, xử lý chúng và gởi kết quả ngược lại môi trường của nó. Mũi tên trong hình trình bày sự
tương tác này giữa hệ thống và thế giới bên ngoài của nó.
1. Thành phần (component)
2. Tương quan (Interrelated components, interrelationship)
3. Biên giới (Boundary)
4. Mục tiêu (Purpose)
5. Môi trường (Environment)
6. Giao diện (interface)
7. Nguồn vào (Input)
8. Kết xuất (Output)
9. Hạn chế (Constraint)
Một hệ thống được cấu tạo từ các thành phần. Một thành phần hoặc là một phần đơn (không thể
chia nhỏ được) hoặc là một tập các thành phần còn được gọi là hệ thống con (subsystem). Khái
niệm đơn của một thành phần thì rất quan trọng. Ví dụ với một ô-tô hay một hệ thống stereo với
thiết kế đúng đắn, chúng ta có thể sửa chữa hay nâng cấp hệ thống bằng cách thay đổi từng
thành phần mà không cần phải thay đổi toàn bộ hệ thống.
11. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 11
Interface
Boundary
Component
Interrelation
ship
Input
Output Environment
FIGURE 1-4: Seven characteristics of a system
Các thành phần thì tương quan; nghĩa là, chức năng của một thành phần bằng cách nào đó thắt
chặt với chức năng của các thành phần khác. Ví dụ, công việc của một thành phần, như tạo ra
các báo cáo hàng ngày về đơn hàng được tiếp nhận, không thể tiến triển thành công, trước khi
công việc của thành phần khác được hoàn tất như sắp xếp các đơn hàng theo ngày tiếp nhận.
Một hệ thống có một biên giới (boundary), mà tất cả các thành phần được chứa trong đó, nó còn
thiết lập giới hạn của hệ thống, tách nó khỏi các hệ thống khác. Các thành phần trong biên giới
có thể được thay đổi trong khi các hệ thống bên ngoài biên giới không thể bị thay đổi. Tất cả các
thành phần làm việc với nhau để đạt được một vài mục tiêu toàn diện cho hệ thống lớn hơn: lý
do tồn tại của hệ thống.
Một hệ thống tồn tại trong một môi trường - mọi thứ bên ngoài biên giới hệ thống có ảnh hưởng
đến hệ thống. Ví dụ, môi trường của Đại học Bang bao gồm những sinh viên tương lai, tiền dự
trữ, các quĩ tài trợ và thông tin tin tức. Thông thường hệ thống tương tác với môi trường của nó.
Trường đại học tương tác với sinh viên tương lai bằng cách ưu ái và tuyển chọn từ trường trung
học địa phương. Một hệ thống thông tin tương tác với môi trường của nó bằng việc tiếp nhận dữ
liệu (sự kiện thô) và thông tin (dữ liệu qua xử lý ở một dạng có ích). Hình 1-5 trình bày một
trường đại học có thể được hiểu như một hệ thống sẽ ra sao. Điểm mà ở đó nguồn vào bắt gặp
đường biên giới của nó được gọi là giao diện (interface), và cũng có các giao diện giữa các hệ
thống con.
12. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 12
ENVIRONMENT
Funding Sources Prospective Students
News Media
Interface
University
Boundary
UNIVERSITY
FIGURE 1-5: A University As a System
Một hệ thống phải đứng trước sự hạn chế (constraint) trong nhiệm vụ của nó vì có các giới hạn
(theo nghĩa số lượng, tốc độ, hay khả năng) về nó có thể làm cái gì và làm thế nào nó có thể đạt
được mục tiêu trong môi trường. Một vài hạn chế này được đặt bên trong hệ thống (ví dụ: một
số lượng giới hạn các nhân viên có thể có). Một hệ thống nhận nguồn nhập từ môi trường để
thực hiện nhiệm vụ. Ví dụ con người nhận thực phẩm, dưỡng khí, và nước từ môi trường như
nguồn nhập. Bạn bị hạn chế khỏi hít thở không khí trong lành nếu bạn ở bên trong một thang
máy với ai đó đang hút thuốc. Cuối cùng, một hệ thống kết xuất ra môi trường của nó như là một
kết quả của việc thực hiện nhiệm vụ và như vậy nó đạt được mục tiêu. Hệ thống bị hạn chế khi
mất điện.
III QUI TRÌNH PHAÂN TÍCH THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG
13. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 13
Giai đoạn 1: Hoạch định và chọn lựa hệ thống (systems planing and selection)
Giai đoạn đầu tiên trong chu kỳ sống (SDLC: system development life cycle), hoạch định và chọn
lựa hệ thống, có hai hoạt động chính:
- Hoạt động thứ nhất, ai đó nhận diện sự cần thiết phải có một hệ thống mới hay một hệ thống
nâng cấp. Nhu cầu thông tin của tổ chức được xem xét và các dự án phù hợp với các nhu cầu
này được nhận diện. Nhu cầu hệ thống thông tin của tổ chức có thể là kết quả của:
Các yêu cầu phải đối phó với các vấn đề trong các thủ tục kinh doanh hiện hành.
Sự mong muốn thi hành các nhiệm vụ mới.
Sự hiện thực điều mà công nghệ thông tin có thể được sử dụng nhằm tận dụng một cơ
hội hiện có.
Nhóm phân tích hệ thống, được thành lập trong giai đoạn này, ưu tiên chuyển đổi các yêu cầu
thành các kế hoạch cho bộ phận IS (information system), bao gồm một thời biểu phát triển mới
các hệ thống chính. Các yêu cầu về hệ thống mới xuất phát từ người sử dụng có nhu cầu một
hệ thống mới hay một hệ thống cải tiến. Trong giai đoạn hoạch định và chọn lựa hệ thống, một tổ
chức xác định có hay không việc nên dành (có sự cân nhắc) các nguồn lực cho phát triển và cải
tiến hệ thống thông tin. Nghiên cứu khả thi được lèo lái trước giai đoạn thứ hai của chu kỳ sống
SDLC để xác định sự tác động mang tính kinh tế và tổ chức của hệ thống.
- Hoạt động thứ hai trong giai đoạn hoạch định và chọn lựa hệ thống là điều nghiên hệ thống và
xác định phạm vi yêu cầu của hệ thống. Đội ngũ phân tích hệ thống tạo ra một kế hoạch cụ thể
cho dự-án-được-đề-nghị để đội ngũ làm theo. Kế hoạch dự án này cụ thể hóa của chu kỳ sống
chuẩn SDLC và mô tả thời gian và nguồn lực cần thiết để thực hiện. Xác định hình thức của một
dự án dựa trên một thực tế là bộ phận IS của tổ chức có khả năng phát triển một hệ thống giải
quyết được vấn đề hay tận dụng được thời cơ và xác định được có hay không cái giá của việc
phát triển hệ thống lớn hơn lợi ích có thể có. Điều trình bày cuối cùng cho người quản trị của tổ
chức về kế hoạch xử lý với các giai đoạn dự án con thường được thực hiện bởi người đứng đầu
dự án và các thành viên đội ngũ khác.
Giai đoạn 2: Phân tích hệ thống (systems analysis)
Giai đoạn thứ hai của chu kỳ sống là phân tích hệ thống. Trong giai đoạn này, người phân tích
thông qua nghiên cứu thủ tục kinh doanh hiện hành của tổ chức và hệ thống thông tin được sử
dụng để tạo ra các nhiệm vụ công việc như thực hiện sổ cái, vận chuyển, nhận đơn hàng,
lên lịch thiết bị và chi trả lương. Phân tích có vài giai đoạn con. Giai đoạn con thứ nhất bao
hàm đến việc xác định yêu cầu hệ thống. Trong giai đoạn con này, bạn hay một phân
tích viên khác làm việc với những người sử dụng để xác định người dùng mong
14. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 14
muốn điều gì từ một hệ thống được đề nghị. Giai đoạn con này bao gồm sự nghiên cứu tỉ mỉ các
hệ thống hiện hành, bằng thủ công hay bằng máy tính, sẽ được thay thế hay cải tiến xem như
một phần của dự án. Bước kế, bạn nghiên cứu các yêu cầu và cấu trúc chúng phù hợp với các
mối tương quan của chúng, loại bỏ sự dư thừa. Thứ ba, bạn phát sinh ra các thiết kế được chọn
lựa phù hợp với các yêu cầu. Rồi bạn so sánh các chọn lựa này với nhau để xác định cái nào
phù hợp tốt nhất với các yêu cầu bao hàm cả giá cả, nhân công và cấp độ kỹ thuật mà tổ chức
sẵn lòng chuyển giao cho tiến trình phát triển. Kết xuất của giai đoạn phân tích là bản đặc tả giải
pháp thay thế được đề nghị bởi đội ngũ phân tích. Một khi việc đề nghị được chấp nhận bởi tổ
chức, bạn có thể tạo ra các kế hoạch để có được phần cứng và phần mềm hệ thống cần thiết để
xây dựng hay vận hành hệ thống như được đề nghị.
Giai đoạn 3: Thiết kế hệ thống (systems design)
Giai đoạn thứ ba của chu kỳ sống được gọi là thiết kế hệ thống. Trong quá trình thiết kế hệ
thống người phân tích chuyển bản mô tả của giải pháp chọn lựa được đề nghị thành đặc tả logic
rồi vật lý. Bạn phải thiết kế mọi diện mạo của hệ thống từ nhập vào và xuất ra của màn hình đến
máy in, cơ sở dữ liệu, và các xử lý tính toán.
Thiết kế lôgic không bị ràng buộc bởi bất kỳ phần cứng và phần mềm hệ thống cụ thể nào. Về
phương diện lý thuyết, hệ thống mà bạn thiết kế có thể được thực hiện trên bất kỳ phần cứng và
phần mềm hệ thống nào. Thiết kế logic tập trung vào khía cạnh doanh nghiệp của hệ thống;
nghĩa là hệ thống sẽ tác động ra sao với các đơn vị nhiệm vụ trong tỗ chức doanh nghiệp. Hình
1-16 trình bày cả thiết kế logic của một sản phẩm với thiết kế vật lý của nó, cạnh nhau nhằm tiện
so sánh. Từ sự so sánh bạn có thể thấy rằng nhiều quyết định cụ thể phải thực hiện để chuyển
từ mô hình logic sang sản phẩm vật lý. Trạng thái này rất tương đồng trong thiết kế hệ thống
thông tin.
Trong thiết kế vật lý, bạn chuyển thiết kế logic thành vật lý, kỹ thuật hay đặc tả. Ví dụ bạn có thể
chuyển sơ đồ ánh xạ dữ liệu gốc, dòng dữ liệu và xử lý dữ liệu của hệ thống thành một cấu trúc
thiết kế hệ thống rồi có thể phân rã thành các đơn vị nhỏ hơn để chuyển thành các chỉ thị viết
được bằng một ngôn ngữ lập trình. Bạn thiết kế các phần khác nhau của hệ thống để tạo ra các
hoạt động vật lý cần thiết để dễ dàng thu được, xử lý, kết xuất thông tin dữ liệu. Trong quá trình
thiết kế vật lý, đội ngũ phân tích quyết định ngôn ngữ lập trình mà các chỉ thị máy tính sẽ được
viết, hệ cơ sở dữ liệu và cấu trúc tập tin nào sẽ được sử dụng cho dữ liệu, và nền tảng phần
cứng, hệ điều hành, môi trường mạng nào mà hệ thống sẽ chạy. Các quyết định này hoàn thành
các kế hoạch phần cứng và phần mềm mà nó được nhận diện ở phần cuối của giai đoạn phân
tích. Giờ đây bạn có thể có được bất kỳ công nghệ mới nào không có sẵn trong tổ chức. Sản
phẩm cuối cùng của giai đoạn thiết kế là đặc tả hệ thống vật lý, được trình bày dưới dạng như
một sơ đồ hay bản báo cáo được thảo sẵn sàng cho việc chuyển giao cho các lập trình viên và
những người xây dựng hệ thống khác để xây dựng chưong trình.
Giao đoạn 4: Thực hiện và vận hành hệ thống (systems implemention and operation)
Giai đoạn cuối cùng của chu kỳ sống là một qui trình hai bước: thực hiện và vận hành hệ thống.
Trong quá trình thực hiện và vận hành hệ thống, bạn chuyển các đặc tả hệ thống thành hệ thống
làm việc được vận hành thử rồi đưa vào sử dụng. Thực hiện bao gồm mã hóa, chạy thử và cài
đặt. Trong quá trình mã hóa, lập trình viên lập các chương trình tạo nên hệ thống. Trong quá
trình chạy thử, lập trình viên và phân tích viên kiểm tra từng chương trình rồi toàn bộ hệ thống
để tìm và sửa chữa lỗi. Trong quá trình cài đặt, hệ thống mới trở thành một phần của hoạt động
hàng ngày của tổ chức doanh nghiệp. Phần mềm ứng dụng được cài đặt, hay tải vào phần cứng
hiện hữu hay mới; sau đó những người sử dụng được giới thiệu về hệ thống mới và được huấn
luyện. Khởi đầu hoạch định cả chạy thử và cài đặt đồng thời với việc hoạch định dự án và giai
đoạn chọn lựa, bởi vì chúng cùng đòi hỏi sự phân tích mở rộng để phát triển chính xác các tiếp
cập đúng.
Hoạt động thực hiện hệ thống cũng bao gồm khởi tạo sự hỗ trợ người dùng như hoàn
thành các tư liệu sưu liệu, các chương trình huấn luyện và giúp đỡ người dùng. Hãy chú
ý tư liệu sưu liệu và chương trình huấn luyện được hoàn thành trong quá trình thực
15. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 15
hiện. Tư liệu sưu liệu được tạo ra trong suốt chu kỳ sống và huấn luyện xảy ra vào lúc khởi đầu
một dự án. Thực hiện hệ thống có thể tiếp tục cùng với sự tồn tại của hệ thống bởi vì sự hỗ trợ
người dùng cũng là một phần của thực hiện. Bất chấp các cố gắng tốt nhất của người phân tích,
người quản lý, người lập trình dẫu như thế nào thì việc cài đặt không phải luôn luôn là một xử lý
đơn giản. Nhiều hệ thống được thiết kế tốt vẫn gặp thất bại do qúa trình cài đặt gặp lỗi. Hãy nhớ
là ngay cả một hệ thống được thiết kế tốt cũng gặp sự cố khi mà việc thực hiện không được
quản lý tốt. Do việc quản lý việc thực hiện hệ thống thường được thực hiện bởi đội ngũ dự án,
chúng tôi nhấn mạnh khía cạnh thực hiện xuyên suốt quyển sách này.
Phần thứ hai của giai đoạn thứ tư của chu kỳ sống là vận hành. Ngay khi một hệ thống đang
hoạt động trong tổ chức, người sử dụng cũng nhận ra các vấn đề về nó làm việc như thế nào và
thường suy nghĩ các cách cải tiến. Trong quá trình vận hành, người lập trình tạo sự thay đổi mà
người sử dụng yêu cầu và sửa đổi hệ thống để phản ánh các điều kiện doanh nghiệp. Các thay
đổi này thì cần thiết để duy trì hệ thống hoạt động và có ích. Lượng thời gian và mức độ cố gắng
dành cho sự cải tiến hệ thống trong quá trình hệ thống hoạt động phụ thuộc vào sự thoả thuận
trên việc thực hiện của các giai đoạn trước trong chu kỳ sống. Dẫu sao, vấn đề của hệ thống
chắc chắn xảy đến, khi một hệ thống thông tin không thực thi như mong muốn, khi giá cả để duy
trì hệ thống hoạt động trở nên cao hay khi một yêu cầu của tổ chức đòi hỏi được thay đổi một
cách cơ bản. Những vấn đề như vậy chỉ ra rằng đến lúc bắt đầu thiết kế sự thay thế hệ thống.
Do vậy, xảy ra hoàn tất chu kỳ lặp và bắt đầu chu kỳ sống lần nữa và mãi mãi.
---oOo---
16. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 16
Phaàn 1: THÖÏC HAØNH MOÂ HÌNH HOÙA DÖÕ LIEÄU ÑEÅ THIEÁT KEÁ CÔ SÔÛ DÖÕ LIEÄU
(PRACTICAL DATA MODELLING FOR DATABASE DESIGN)
Chöông 2 .
CÔ SÔÛ DÖÕ LIEÄU VAØ MOÂ HÌNH HOÙA DÖÕ LIEÄU
(DATABASES AND DATA MODELLING)
Toùm taét: Chöông naøy trình baøy lyù do cuûa vieäc thieát keá CSDL cho Heä thoáng thoâng tin quaûn lyù cuûa moät toå
chöùc, so saùnh söï tieáp caän döïa treân taäp tin truyeàn thoáng ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa heä thoáng thoâng tin
vôùi söï tieáp caän döïa treân Cô sôû döõ lieäu hieän ñaïi, vaø ñeà ra caùc böôùc coâng vieäc cuûa vieäc phaân tích, moâ hình
hoùa vaø thieát keá coù tính heä thoáng ñeå thöïc hieän caùc giaûi phaùp csdl cho caùc vaán ñeà cuûa doanh nghieäp
Ñeán cuoái chöông naøy, baïn coù theå:
- so saùnh giöõa söï tieáp caän döïa treân taäp tin truyeàn thoáng vôùi söï tieáp caän hieän ñaïi döïa treân csdl ñeå
giaûi quyeát caùc vaán ñeà tích hôïp.
- nhaän dieän ñöôïc nhöõng toàn taïi cô baûn cuûa tieáp caän döïa treân taäp tin truyeàn thoáng.
- naém ñöôïc nhöõng khaùi nieäm caên baûn cuûa csdl quan heä
- thaáy ñöôïc nhöõng lôïi ích trong vieäc duøng csdl quan heä
- naém ñöôïc caùc böôùc coâng vieäc cuûa vieäc phaân tích, moâ hình hoùa, thieát keá vaø thöïc hieän caùc giaûi phaùp
csdl quan heä cho caùc vaán ñeà doanh nghieäp
I HEÄ THOÂNG TIN THEO LOÁI CUÕ (INFORMATION SYSTEM)
Trong nhieàu naêm, coâng ngheä tính toaùn vaø thoâng tin phaùt trieån töø nhöõng heä thoáng lôùn, ñaét tieàn, ñoäc quyeàn
ñeán caùc heä thoáng môû maïnh vaø vöøa phaûi khoâng ñaét tieàn. Söï phaùt trieån naøy mang laïi lôïi ích to lôùn cho
ngöôøi duøng cuoái bôûi söï phaùt trieån cuûa caùc goùi öùng duïng soá nhö xöû lyù vaên baûn, baûng tính ñieän töû, vaên
phoøng xuaát baûn, heä quaûn lyù csdl, maùy tính trôï giuùp coâng ngheä phaàn meàm laø nhöõng ví duï.
Tröôùc khi maùy tính hoùa csdl ñöôc giôùi thieäu, döõ lieäu ñöôïc löu tröõ theo kieåu ñieän töû thaønh nhieàu taäp tin
rieâng bieät, söû duïng heä taäp tin theo loái cuõ. Nhöõng taäp tin naøy ñöôïc xöû lyù baèng caùc ngoân ngöõ theá heä thöù
ba nhö COBOL, FORTRAN, PASCAL vaø ngay caû BASIC ñeå taïo ra caùc giaûi phaùp cho caùc vaán ñeà cuûa
doanh nghieäp. Moãi öùng duïng, chaúng haïn nhö heä tính löông, heä kho hay heä thoáng keá toaùn seõ coù moät taäp
caùc taäp tin rieâng chöùa döõ lieäu rieâng. Nhöõng öùng duïng khaùc nhau:
- ñöôïc vieát baèng caùc ngoân ngöõ khaùc nhau.
- hoaït ñoäng vôùi loaïi vaø caáu truùc taäp tin rieâng
- thöôøng ñöôïc thöïc hieän treân caùc heä maùy tính khaùc nhau.
Khi nhöõng heä thoáng naøy phaùt trieån, nhöõng khieám khuyeát cô baûn baét ñaàu töï boäc loä.
- cuøng moät döõ lieäu bò truøng laép ôû nhieàu heä thoáng, haäu quaû laø phaûi chi phí theâm cho phaàn löu tröõ
- söï khoâng nhaát quaùn gia taêng khi döõ lieäu truøng laép ñöôïc söûa nôi naøy nhöng nôi kia thì khoâng
- Neáu öùng duïng ñöôïc vieát baèng caùc ngoân ngöõ khaùc nhau, söû duïng caáu truùc taäp tin khaùc nhau,
phöông phaùp xöû lyù khaùc nhau, löu tröõ trong caùc heä thoáng khaùc nhau thì vieäc chuyeån ñoåi döõ lieäu
giöõa caùc öùng duïng thuaän lôïi nhaát cuõng raát coàng keành, naëng neà, xaáu nhaát thì raát khoù khaên.
- Vieäc xöû lyù döõ lieäu khoâng deã vaø raát khoù taïo ra caùc truy vaán, baùo caùo khoâng chuaån möïc.
Do vaäy, ngöôøi söû duïng ít coù cô may tröïc tieáp xöû lyù döõ lieäu hay öùng duïng. Nhöõng heä thoáng naøy ñöôïc ñieàu
haønh bôûi ñoäi nguõ caùc chuyeân vieân maùy tính trong aùo choaøng traéng, cö nguï treân caùc vaên phoøng cöûa khoùa
vaø theû an ninh.
17. Taøi lieäu Phaân Tích Thieát Keá Heä Thoáng 17
Ngöôøi söû duïng coù nhu caàu thöïc hieän moät öùng duïng phaûi gôûi moät baûng yeâu caàu cho phoøng xöû lyù döõ lieäu.
Thöôøng, nhöõng yeâu caàu naøy seõ naèm ôû khay phoøng xöû lyù döõ lieäu haøng thaùng, neáu khoâng phaûi laø naêm.
Cuoái cuøng, neáu yeâu caàu naøy ñöôïc thöïc hieän, moät laäp trình vieân öùng duïng phaûi thieát keá, laäp trình ñeå ruùt
trích, caäp nhaät döõ lieäu lieân quan. Thoâng thöôøng heä thoáng bò quaù haïn khi giao cho ngöôøi söû duïng
Nhöõng heä thoáng thoâng tin naøy, thöôøng ñöôïc xem nhö moät gia saûn, raát naëng neà trong söû duïng vaø khoâng
ñaùp öùng yeâu caàu ngöôøi söû duïng.
1 Heä taäp tin theo loái cuõ
Trong quaù trình taïo ra caùc heä thoáng thoâng tin, ngöôøi laäp trình phaûi choïn loaïi taäp tin thích hôïp (tuaàn töï,
töông ñoái, tuaàn töï theo chæ muïc ...), söï löïa choïn loaïi taäp tin phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau:
- Ngoân ngöõ laäp trình ñöôïc söû duïng.
- Yeâu caàu cuûa öùng duïng.
- phaàn cöùng maùy tính/ heä ñieàu haønh söû duïng.
Baát keå tieáp caän naøo xaûy ra, vaán ñeá cô baûn vaãn toàn taïi trong taát caû loaïi taäp tin vaø taát caû ngoân ngöõ theá heä
thöù ba. Toàn taïi söï gaén boù giöõa:
- caáu truùc luaän lyù, vaät lyù cuûa taäp tin vôùi
- chöông trình öùng duïng xöû lyù taäp tin naøy
Söï phuï thuoäc cuûa chöông trình öùng duïng vaøo caáu truùc taäp tin maø noù xöû lyù, taïo ra heä thoáng thoâng tin roái
raém, vaø toán thôøi gian taïo döïng do vaäy toán keùm trong baûo trì. Neáu caáu truùc maãu tin cuûa taäp tin bò thay ñoåi
(ví duï, moät coät hay moät qui taéc ñöôïc theâm hay ñöôïc thay ñoåi) taát caû chöông trình xöû lyù taäp tin naøy phaûi
ñöôïc söû ñoåi.
- Moãi chöông trình phaûi ñöôïc chænh söûa (tröø khi phaàn thay ñoåi ñöôïc taïo trong phaàn thö vieän
chung) ñeå phaûn aùnh caáu truùc taäp tin môùi.
- Moãi chöông trình phaûi ñöôïc bieân dòch vaø lieân keát laïi.
- moãi chöông trình phaûi ñöôïc thöû laïi.
- Döõ lieäu toàn taïi trong heä thoáng cuõ phaûi ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh heä thoáng môùi, thoâng thöôøng baèng
caùch vieát theâm chöông trình ñeå thöïc hieän söï chuyeån ñoåi naøy.
- Heä thoáng saûn xuaát phaûi ngöng hoaït ñoäng ñeå caøi ñaët phaàn meàm môùi.
Nhöõng vaán ñeà treân keát hôïp vôùi nhau do moät thöïc teá laø trong moät toå chöùc lôùn moät öùng duïng ñöôïc taïo vaø
ñöôïc baûo trì ñoäc laäp vôùi nhau, söû duïng phaàn cöùng vaø phaàn meàm khaùc nhau. Do moãi öùng duïng coù rieâng
caùc taäp tin, neân moät döõ lieäu caàn cho nhieàu öùng duïng phaûi ñöôïc truøng laép nghóa laø nhieàu taäp tin chöùa
cuøng döõ lieäu seõ ñöôïc taïo
2 Moät ví duï veà truøng laép döõ lieäu (data redundancy)
Döõ lieäu truøng laép hay dö thöøa (nôi maø moät söï kieän ñöôïc löu hôn moät laàn) thì thöôøng thaáy trong heä thoáng
cuõ. Moät ví duï maãu möïc veà ñieàu naøy laø heä quaûn lyù nguoàn nhaân löïc. Heä quaûn lyù nguoàn nhaân löïc bao goàm
ba heä chính:
1. Heä löông, heä naøy duy trì ngaøy coâng vaø löông cho taát caû nhaân vieân.
2. Heä nhaân söï. Heä naøy duy trì lyù lòch caù nhaân, döõ lieäu veà toå chöùc, coâng vieäc ñaøo taïo vaø vò trí thaêng
tieán.
3. Heä höu. Heä naøy quaûn trò caùc qui taéc lieân quan ñeán nghæ höu, loaïi nghæ höu. Chi tieát veà höu cuûa
töøng nhaân vieân
Vaán ñeà phöùc taïp laø Heä löông thoâng thöôøng ñöôïc quaûn lyù bôûi phoøng taøi chaùnh, trong khi Heä lyù lòch vaø Heä
Quaûn lyù höu ñöôïc quaûn lyù bôûi phoøng toå chöùc.
