23. TITLE
CREATIVE MAP TITLE
CREATIVE MAP
Koert van Mensvoort is an artist and a scientist. Koert van Mensvoort is an artist and a scientist.
He was a teacher at the Sandberg Institute Design He was a teacher at the Sandberg Institute Design
Department for four years. Koert is presenter Department for four years. Koert is presenter
and co-organiser of the Visual Power Show, an and co-organiser of the Visual Power Show, an
intellectual show about the power of images. intellectual show about the power of images.
Furthermore, Koert is currently taking a PhD. See Furthermore, Koert is currently taking a PhD. See
www.koert.com www.koert.com
ROTTERDAM DESIGN MAILCONTACS
GEAR
HUMOR
TEST
INFLUENCES
HENDRIKJAN
GRAND CENTRAL
FRIEND IDEAS
CLIENTS
FREQUENTLY
USED TYPEFACES
INTERESTING
STATION
INCOME
LANGUAGE
USED
TYPEFACES
CONTACS STUFF
YOUTH
■ WHERE DO DESIGNERS’ BOOKS COME FROM ? – BY CORALIE VOGELAAR ■ CREATIVE UNDERGROUND MAP BY HENDRIKJAN GRIEVINK
3.0_mapping.indd 8 09-11-2006 23:17:11 3.0_mapping.indd 9 09-11-2006 23:30:24
38. AMATEURKUNST 2.0 AMATEURKUNST IN DE LIFT
De cijfers spreken voor zich. In tien jaar tijd zijn veel meer mensen aan SCHEPPINGSWERK De creatieve industrie is in opkomst, maar we krijgen er nog moeilijk grip op.
Creatieve industrie is een benaming voor individuen en organisaties die
HET GROTE ZELF DOEN IS BEGONNEN amateurkunst gaan doen. DÉ CREATIEVE INDUSTRIE BESTAAT NIET, symbolische waarde produceren of aan een product of dienst toevoegen.
Daarmee bedoelen we dat ze betekenis, identiteit of ervaringen produceren die
Steeds meer mensen willen zich creatief ontwikkelen, zonder dat LEVE DE CREATIEVE INDUSTRIE!
onze beleving van het product of de dienst bepalen. Deze symbolische waarde
≠
Percentage van de bevolking dat Gemiddeld aantal cursisten
zij meteen een professionele carrière in de kunst nastreven. Voor 50% aan amateurkunst doet 44% 2.000 per cursusinstelling
velen van hen is kunst meer een kwestie van zelf doen dan van 40% 1.900 1.875 maakt het verschil tussen een laptop van Dell of Apple, een C&A’tje of een
bezoeken. Amateurkunst is het cursuslokaal allang ontgroeid. Victor&Rolf bij de H&M, een koffiezetaparaat en de Senseo. De weerklank die he
30% 1.800
Nog steeds kun je naar het vormingscentrum om te leren 38% idee van de creatieve industrie vindt en de verwarring wat nu wel en wat niet
keramieken, maar tegenwoordig ga je ook voor crumping en
20% 1.700
creatieve industrie is, geeft aan dat verdere discussie nodig is. Voorbij de hype
10% 1.600 gloort de werkelijke en duurzame creativiteit van Nederland.
≠
popping (street dance). Ook buiten de centra is amateurkunst 0% 1.500
1.489
bezig aan een opmars. Het digitale domein is een vrijplaats voor 1995 1999 2003 1993 1995 1997 1999 2001 2003
creatieve uitingen geworden, dankzij technologische
ontwikkelingen als breedband en software voor streaming
media en virtuele communities. Hiermee is de Web 2.0-trend de
grote motor van Amateurkunst 2.0. Dit gaat zo snel dat
de praktijk het beleid links en rechts passeert. Als zij relevant
willen blijven, moeten cultuur- ≠
40% 60%
instellingen manieren vinden om KUNSTEN MEDIA & ENTERTAINMENT CREATIEVE
deze ontwikkeling in te passen. DESIGN 39.000 BANEN (2002)
Kunstenaars / Artiesten / Producenten
73.000 BANEN (2002)
Film / Televisie/ Print media
DIENSTVER
109.000 BA
Hef de strikte scheiding tussen VAN DE NEDERLANDERS BEZOEKT TEN MINSTE
EENS PER JAAR EEN CULTUURINSTELLING Musea / Galeries / Festivals Nieuwe media / Games / Websites Vormgeving/Mo
professional en amateur op en VAN DE NEDERLANDERS DOET AAN
EEN VORM VAN AMATEURKUNST Markt = overheidsmarkt Markt = consumentenmarkt Markt = business
‘Kunst? Da’s toch iets wat
maak in beleid en ondersteuning iemand anders doet?’ ‘Kunst en cultuur bezoeken? Organisatievorm = kleinschalig Organisatievorm = complexe bedrijven Organisatievorm
ruim baan voor de pro-am. We maken het zelf!’ Productie = arbeidsintensief
YOUR
Productie = kapitaalintensief Productie = arbe
Product = unica Product = reproductie Product = dienst
LIFE
Mindset = auteurschap en artisticiteit Mindset = commercieel Mindset = functio
Consumptie = live Consumptie = via media Consumptie = fa
hitech
fotografen
ervarin
platenmaatschappijen
MENU
WELKE DISCIPLINES? HOE DOEN WE HET? WAAR DOEN WE HET? ORGANISATIEVORM TYPERING MOTTO OUTPUT EFFECT
conceptueel john&
paul&
AMATEURKUNST TRADITIONELE AMATEUR VOORSTELLINGEN, SOCIAAL-CULTURELE ringo&
george.
1.0
DISCIPLINES ALS
KUNST TENTOONSTELLINGEN VERBINDING TUSSEN
MUZIEK EN DANS,
GEBASEERD OP BURGERS IN DORPEN ambachtelijk
THEATER , SCHRIJVEN EN STEDEN
EN BEELDENDE KUNST TRADITIONELE
CULTURELE CANON
40% CURSUSVERBAND digitaal
AMATEURKUNST POPULAIRE AMATEUR VOORSTELLINGEN, GELIJKGESTEMDEN
1.5
DISCIPLINES ALS
STREETDANCE, RAP
CULTUUR ATTITUDE,
STRAATFILOSOFIE
VINDEN ELKAAR IN
LIFESTYLE, ATTITUDE
GELIJKGESTEMDEN
POETRY, GRAFFITI
TURNTABLISM IN LIFESTYLE EN EN OP STRAAT
fysiek
EN STANDUP COMEDY ATTITUDE OP STRAAT
PEER GROUP VINDEN ELKAAR
AMATEURKUNST NIEUWE DISCIPLINES AMATEUR Later ga WEBLOGS, FILMS, MENTALE-CREATIEVE
2.0
ALS DIGITALE FILM
EN FOTOGRAFIE,
CREATIVITEIT ik de vetste FOTO’S, WEBSITES,
GAMES, GRAFISCH
VERBINDING TUSSEN
PEERS IN CYBERSPACE
SEMI-PROFESSIONEEL,
BLOGGING, POD- EN
VODCASTS, GAME- VAAK ALS VOOR- games DESIGN, COMMUNITIES
EN GRAFISCH DESIGN BEREIDING OP DE
BEROEPSKEUZE
ontwerpen
INTERNET
not-for-profit
DE POPULARITEIT VAN AMATEURKUNST 2.0 IN CIJFERS WE MOETEN NOG WENNEN AAN DE PRO-AM INDUSTRIE ZONDER FABRIEKEN gratis ontwe
De officiële theorie van de creatieve industrie kent nog veel starters voedzaam
In korte tijd heeft Amateurkunst 2.0 de harten veroverd, vooral van de jongere generaties. Inmiddels De scheiding tussen amateur en professional is op vraagtekens. Dit begint al bij de definitie. Creatieve industrie is
zijn digitale, virtuele disciplines populairder dan analoge, ambachtelijke vormen. En het wordt alleen sommige plekken flinterdun geworden door nieuwe vluchtig architectenbureaus
REC
helemaal geen industrie. De term is een letterlijke vertaling van het veilinghuiz
maar meer... productie- en verspreidingsmogelijkheden. Zoals Engelse begrip 'creative industries’, dat verwijst naar creatieve gevorderden
16% 16% REC
100.000.000 LEDEN iedereen met een mobieltje verslaggever kan worden, zo
is er weinig voor nodig om je kunst een (potentieel) groot
sectoren. We kunnen het misschien dus beter zo noemen, want de term DÉ CREATIEVE INDUSTRIE BESTAAT NIET
15% creatieve industrie levert nog steeds begripsverwarring op. Ook
bereik te geven. Talent helpt wel, natuurlijk, en buzz. Maar De producten, sectoren en bedrijven verschillen zo van
13% 13% 68.000.000 LEDEN creatieve sector is een containerbegrip waar iedereen, afhankelijk van
12% wanneer daaraan wordt voldaan, moet ook de kunst- en perspectief en belang, een betekenis aan geeft. Zijn bibliotheken ook elkaar dat het onmogelijk is om over dé creatieve industrie
10% cultuursector zich nodig afvragen wat de nieuwe amateur onderdeel van de creatieve industrie? Of evenementenhallen en CD- en te spreken. Een algemeen beleid voor de creatieve industrie
5.500.000 LEDEN voor haar kan betekenen. Voorlopig is het buzzword:
SCHILDEREN / TEKENEN
boekhandels? En waarom zouden monumenten of horeca eigenlijk heeft dan ook geen zin.
TONEEL / CABARET
geen creatieve industrie zijn? Zolang een scherpere en gedeelde
MUZIEKTHEATER
User Generated Content
PROZA / POËZIE
3.000.000 LEDEN definitie uitblijft, blijft de creatieve industrie wat ieder wil dat het is.
FOTOGRAFIE
DIGITAAL
300.000 LEDEN CREATIVITEIT ZIT VOORAL
ZANG
AAN HET BEGIN
De meeste onderdelen in de creatieve
bedrijfskolom vergen niet meer creativiteit
dan activiteiten in andere bedrijfstakken.
CREATIE PRODUCTIE EXPLOITATIE DISTRIBUTIE RETAIL CONSUMPTIE
39. Op zich is de creatieve industrie bescheiden in omvang (3% van de landelijke
SCHEPPINGSWERK
Ontwikkeling van het aantal banen in de creatieve industrie
De creatieve industrie is in opkomst, maar we krijgen er nog moeilijk grip op. De creatieve industrie is gegroeid 180 ten opzichte van het totaal aantal banen in NL werkgelegenheid ). De creatieve industrie is daarom vergelijkbaar met:
Totaal aantal banen CI BEDRIJFSTAK % BBP 2002 % WERKGELEGENHEID N
Creatieve industrie is een benaming voor individuen en organisaties die als kool. Tussen 1996 en 2002 160
Totaal aantal banen in NL
VOEDINGS- EN GENOTMIDDELEN INDUSTRIE 12,9 MLD 3,2%
groeide de Nederlandse economie
DÉ CREATIEVE INDUSTRIE BESTAAT NIET, symbolische waarde produceren of aan een product of dienst toevoegen. DELFSTOFFENWINNING 10,5 MLD 2,6%
met 3%, maar de creatieve industrie
LEVE DE CREATIEVE INDUSTRIE! Daarmee bedoelen we dat ze betekenis, identiteit of ervaringen produceren die maar liefst met ruim 5%. De
140 LANDBOUW, JACHT EN BOSBOUW, VISSERIJ
CREATIEVE INDUSTRIE
10,1 MLD
8,4 MLD
2,5%
2,1%
onze beleving van het product of de dienst bepalen. Deze symbolische waarde
≠
creatieve industrie in Amsterdam en 120 HORECA 8,0 MLD 2,0%
maakt het verschil tussen een laptop van Dell of Apple, een C&A’tje of een Rotterdam groeiden respectievelijk VERZEKERINGSWEZEN EN PENSIOENFONDSEN 6,9 MLD 1,7%
Victor&Rolf bij de H&M, een koffiezetaparaat en de Senseo. De weerklank die het zelfs bijna 6% en 8%.
100 METAALPRODUCTENINDUSTRIE 4,7 MLD 1,2%
OVERHEIDSDEFENSIE 3,9 MLD 1,0%
idee van de creatieve industrie vindt en de verwarring wat nu wel en wat niet 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
creatieve industrie is, geeft aan dat verdere discussie nodig is. Voorbij de hype
gloort de werkelijke en duurzame creativiteit van Nederland.
≠ WAAROM WORDT DE CREATIEVE INDUSTRIE – ONDANKS
ZIJN BEPERKTE OMVANG – ZO BELANGRIJK GEVONDEN?
In 2002 publiceert Richard Florida zijn boek The Rise of the
Creative Class en belandt daarmee in één klap op het
≠
nachtkastje van iedere ambtenaar.
KUNSTEN MEDIA & ENTERTAINMENT CREATIEVE ZAKELIJKE
39.000 BANEN (2002) 73.000 BANEN (2002) DIENSTVERLENING KUNST EN CULTUUR
CONSUMEERT CREËERT
Kunstenaars / Artiesten / Producenten Film / Televisie/ Print media 109.000 BANEN (2002) EN ERFGOED
Musea / Galeries / Festivals Nieuwe media / Games / Websites Vormgeving/Mode/Architectuur/Reclame
Markt = overheidsmarkt Markt = consumentenmarkt Markt = business to business
Organisatievorm = kleinschalig Organisatievorm = complexe bedrijven Organisatievorm = bureaus
Productie = arbeidsintensief Productie = kapitaalintensief Productie = arbeidsintensief
Product = unica Product = reproductie Product = dienstverlening CREATIEVE KLASSE W€RKG€L€G€NH€ID
Mindset = auteurschap en artisticiteit Mindset = commercieel Mindset = functioneel artistiek MEERVOUDIG BELANG EN OMZ€T
Consumptie = live Consumptie = via media Consumptie = face-to-face
hitech
fotografen
ervaring sterontwerpers
platenmaatschappijen CREATIEVE
WERKZAAM CREËERT
INDUSTRIE
Artikelen in De creatieve klasse vertegenwoordigt een meervoudig belang. Een deel van hen werkt in
MENU
NL kranten Na Florida's publicatie ontstond een een snel groeiende bedrijfstak, de creatieve klasse consumeert relatief veel kunst, cultuur
ware hausse van artikelen over de
notech 150 creatieve industrie. De creatieve en erfgoed en de creatieve klasse heeft een sterke koopkracht.
industrie is (beleids)hype geworden.
conceptueel john&
paul& 100
ringo&
george.
ambachtelijk 50 108
massaproduct 5
25 77
53
Nog een reden waarom de creatieve industrie
digitaal uniek
0 zo belangrijk wordt gevonden: een krachtige
lokale creatieve industrie geeft steden een
2002 2003 2004 2005 2006 sterk profiel en vergroot hun aantrekkings-
kracht op bezoekers, bewoners en bedrijven.
fysiek
praktisch
HET GEDACHTEGOED VAN FLORIDA WORDT
artistiek VRIJWEL OVERAL JUBELEND BELEDEN.
not-for-profit TOCH RESTEERT ER NOG EEN AANTAL
GROTE DISCUSSIEPUNTEN:
INDUSTRIE ZONDER FABRIEKEN gratis ontwerpstudio’s
De officiële theorie van de creatieve industrie kent nog veel starters INDUSTRY CREATIVITY
voedzaam
vraagtekens. Dit begint al bij de definitie. Creatieve industrie is architectenbureaus
vluchtig
helemaal geen industrie. De term is een letterlijke vertaling van het veilinghuizen
Engelse begrip 'creative industries’, dat verwijst naar creatieve gevorderden
sectoren. We kunnen het misschien dus beter zo noemen, want de term DÉ CREATIEVE INDUSTRIE BESTAAT NIET HOE EXCLUSIEF IS DE CREATIEVE KLASSE? GAAN KUNSTENAARS DE ECONOMIE REDDEN?
creatieve industrie levert nog steeds begripsverwarring op. Ook De producten, sectoren en bedrijven verschillen zo van Niet alleen de creatieve klasse, maar iedereen is Het moet duidelijk worden wat de rol van kunstenaars is binnen
creatieve sector is een containerbegrip waar iedereen, afhankelijk van creatief. Ontstaat met de komst van de creatieve de creatieve industrie. Zijn zij het vliegwiel of de zijwieltjes? Is het
perspectief en belang, een betekenis aan geeft. Zijn bibliotheken ook elkaar dat het onmogelijk is om over dé creatieve industrie klasse niet ook een creatieve onderklasse? Wie logisch dat zij deel uitmaken van de creatieve industrie?
onderdeel van de creatieve industrie? Of evenementenhallen en CD- en te spreken. Een algemeen beleid voor de creatieve industrie heeft het patent op creativiteit? Kunnen zij hun creativiteit niet voor nobelere doeleinden
boekhandels? En waarom zouden monumenten of horeca eigenlijk heeft dan ook geen zin. aanwenden dan economisch gewin en innovatie?
geen creatieve industrie zijn? Zolang een scherpere en gedeelde
definitie uitblijft, blijft de creatieve industrie wat ieder wil dat het is.
CREATIVITEIT ZIT VOORAL INTELLECTUEEL EIGENDOM EXPLORATIE OF EXPLOITATIE?
AAN HET BEGIN Exploitaitie van creativiteit bestaat bij de gratie van
copyright. Dit maakt het steeds moeilijker voor
Hoe kunnen we de veelal inhoudelijk gedreven en commercieel vaak zoekende
creatieve ondernemers nog beter laten ondernemen? Ondanks alle jubelverhalen
De meeste onderdelen in de creatieve kunstenaars om te werken met bestaand materiaal, is de alledaagse realiteit van veel creatievelingen schrikbarend: niemand heeft een
bedrijfskolom vergen niet meer creativiteit terwijl dit nu juist essentieel is voor de huidige vast contract, er worden onmogelijk lange dagen gemaakt voor een schamele
sample- en remixcultuur. beloning. Creatieven leven vaak in constante financiële onzekerheid.
dan activiteiten in andere bedrijfstakken.
CREATIE PRODUCTIE EXPLOITATIE DISTRIBUTIE RETAIL CONSUMPTIE