Het manifest van de Onderkant is in 2004 opgesteld en ondertekend door een groot aantal instellingen in Eindhoven. Dit om aan te geven dat er behoefte is aan meer beleid voor de creatieve stedelijke humuslaag. Het manifest ging vergezeld van een dvd met interviews en is in 2004 aangeboden aan de raadscommissie cultuur van de gemeente Eindhoven. Het document is ook in het Duits vertaald.

1. Manifest van de Onderkant
A
anleiding voor dit Manifest van de Dat lukt niet alleen met goeie intenties, dat lukt
Onderkant is het verschijnen van de alleen als de daad ook bij het woord wordt
conceptnota Eindhoven innovatieve gevoegd. Als er ooit moet worden geïnvesteerd
cultuurstad 2005-2008. in culturele vernieuwing dan is het wel nu. En
dit ondanks de breed uitgemeten voornemens
Dit manifest vraagt aandacht voor de grote maar eens stevig te gaan bezuinigen op kunst
groep cultuurvernieuwers die zich met veel en cultuur. Want dat is uiterst kortzichtige
elan en dikwijls met minimale middelen politiek, omdat het belang van kunst en cultuur
alsmaar weer inzetten voor de stad. Een tot nu en vanuit breder perspectief creativiteit,
toe vergeten, verborgen en alsmaar weer door alsmaar nadrukkelijker wordt onderschreven.
de politiek gemarginaliseerde groep. En Daarin investeren moet dan ook nu het motto
onbekend maakt onbemind. Maar als er een zijn. Zeker omdat Eindhoven de ambitie heeft
ding tijdens ons cultuurdebat van 9 januari is als toptechnologieregio nationaal, Europees en
aangetoond dan is het wel dat deze groep veel internationaal nog meer te willen meetellen.
groter, zelfbewuster en diverser is als wel wordt
gedacht. Een belangrijke groep vernieuwers Dit Manifest bevat tips en aanbevelingen voor
van de stad waar cultureel en politiek gezien verbetering van het ontwikkel-, presentatie-,
nog veel te winnen valt. productie- en discussieklimaat voor de culturele
vernieuwers van Eindhoven. Het heeft echter
De geloofwaardigheid van de slogan niet de pretentie een compleet beleidsplan te
Eindhoven innovatieve cultuurstad staat of valt zijn. Daarvoor zijn wij niet ingehuurd. Het geeft
dan ook met het besef dat culturele veel meer een aanzet tot veranderingen in het
vernieuwing vooral het werk is van creatieve denken en bevat niet alleen concrete
dwarsliggers, luizen in de pels, aanstormende voorstellen, maar illustreert ook mentaliteiten
talenten, hele en halve nerds, eigenzinnige en houdingen. En pleit vooral voor een minder
doeners, street-wise kunstenaars, top-down en meer bottum-up werkwijze bij
onaangepaste vormgevers, in donkere holen ambtenaren, politici, gevestigde culturele
verscholen bands, van de vele dj's en vd'j en instellingen en andere beslissers en
andere niet in vakjes in te delen hele en halve beleidsmakers.
autonomen en creatieven. En deze groep moet
de stad onderhand maar eens gaan koesteren.
Want het is duidelijk dat Eindhoven op dit vlak
een grandioze achterstand heeft in te halen. Eindhoven, januari 2004.
ONDERKANT
Postbus 6171
5600 HD Eindhoven
Tel 040-2570014
Email info@onderkant.net

2. Zonder onderkant geen bovenkant
Creative people, in turn, don’t just cluster where the jobs are. They cluster in places that are centers of
creativity and also where they like to live. (...) Successful places are multidimensional and diverse (...)
not just centers of technological innovation and high-tech industry. 1
De gevestigde culturele infrastructuur van Eindhoven is keurig op orde, beschaafd, correct van samenstelling en passend bij
deze aangeharkte stad. Al met al een behoorlijk geinstitutionaliseerd en bureaucratisch geheel. Maar daar voelen wij ons
niet bepaald door aangesproken, geïnspireerd en laat staan bij thuis. Toch zijn we wel de cultuurvernieuwers van vandaag
en de cultuurmakers van morgen. We zijn het zout inde pap en zitten in alle hoeken en gaten, maar voor de gemeente zijn
we nauwelijks zichtbaar laat staan onderdeel van het cultuurbeleid. We kunnen zorgen voor meer dynamiek in de stad,
maar dan moet de overheid ons wel erkennen, serieus nemen, de ruimte geven, stimuleren, ondersteunen en faciliteren. De
grote jongens zijn mans genoeg om dat zelf te regelen. En voor de grote aantallen studenten die jaarlijks afstuderen is er
nog de overweging dat zij staan voor de beslissing of in Eindhoven blijven en een eigen bedrijfje beginnen, of vertrekken
naar zonnigere en meer inspirerende oorden. Want nog steeds komen velen hier studeren ondanks Eindhoven.
Hoogste tijd dat bestuurders, beleidsmakers en gevestigde instellingen beseffen dat vooral de onderkant verantwoordelijk is
voor het informele culturele klimaat en de culturele vernieuwing van en in de stad. En deze groep moet Eindhoven gaan
koesteren en er wat voor over hebben. Maar laten we ons eerst even voorstellen:
- We zijn vrijgevochten, houden niet van betutteling en onzinnige regels.
- We zijn vrijwel allemaal goed en gedegen opgeleid.
- We leren vooral van de praktijk en men noemt ons street-wise.
- We weten economische en culturele doelen met zeker gemak te combineren.
- We hebben een brede interesse en zijn zeer ondernemend.
- We stellen inhoud, actualiteit en korte termijn doelen boven lange termijn strategieën en businessplannen.
- We hebben een 24-uurs 7 dagen per week werkschema.
- We maken nauwelijks onderscheid tussen werk en vrije tijd.
- We werken veel op adhoc basis.
- We doen dat meestal aan de hand van kortlopende contracten.
- We werken vrijwel altijd aan meerdere projecten tegelijkertijd.
- We zijn uiterst mobiel, reizen veel en noemen ons wel de o6-generatie.
- We zijn geboren met de muis in de hand.
Tips en aanbevelingen:
- Voeg de onderkant (het laboratorium van de stad) toe als achtste partij aan het rijtje van de grote zeven.
- Culturele vernieuwing en de onderkant kunnen niet aan de markt worden overgelaten, de rest waarschijnlijk wel.
- Laat de afdeling kunst en cultuur zich richten op haar kerntaak: het stimuleren en faciliteren van culturele vernieuwing.
- Denk in termen van kleinschaligheid, compactheid, netwerken, diversiteit, dynamiek en vermenging van functies.
- Realiseer je dat de stad veel meer kwaliteiten en mogelijkheden in huis heeft als veelal gedacht wordt.
- Schrap thematische speerpunten in de cultuurvisie en maak culturele vernieuwing en ondernemerschap tot
speerpunten.
- Geef opdrachten, schrijf prijsvragen uit, organiseer workshops en doe iets met de resultaten.
- Stimuleer regionaal investeren en aanbesteden en doe dit naar Rotterdams model en zelf ook.
- Zet je in voor het behoud van alle ID banen in de culturele sector en zet ze onderhand eens om in reguliere banen.
- Stop met alsmaar profiteren en uitbuiten van deze arbeidskrachten.
- Laat ze niet stiekem wegbezuinigen of gebruik ze niet als politiek instrument om instellingen en organisaties te saneren.
- Denk meer in termen van mensen, talenten en creatief kapitaal en minder in termen van technologie, bedrijven en
rendementen.
1 Richard Florida: The Rise of the Creative Class.

3. Free Spaces I
Old ideas can sometimes use new buildings.
New ideas must use old buildings 2
Vroeger hadden we onze vrijplaatsen en nu heeft de overheid de term broedplaatsen bedacht en worden we beleidsmatig
gekaderd en beheersbaar gemaakt. Wij worden daar niet bepaald vrolijk van. We zijn tenslotte geen kippenfokkerij. Wij
noemen het Stadhuis toch ook geen Stadshuis en Tilburg geen Rockcity. Wij spreken liever over Free Spaces.
Free Spaces zijn open, laagdrempelige en veelzijdige culturele laboratoria waar jonge en oude cultuurmakers en
vernieuwers samenwerken, elkaar ontmoeten, ondersteunen, motiveren en van dienst zijn. Deze plekken kunnen
verschillende functies hebben uiteenlopend van alleen kunstproductie tot en met alle combinaties van wonen, werken,
ontmoeten, experimenteren, produceren, presenteren, opslaan, uitgaan en debatteren.
Free Spaces ontstaan vaak vanuit het particulier initiatief en vanuit een bepaalde subcultuur. Ze zijn zeer informeel
gestructureerd en oefenen een grote aantrekkingskracht op cultuurmakers en kunstenaars. Ieder voor zich zijn ze zijn uniek
en zeker niet onderling uitwisselbaar of te vangen onder één overheidsregime. Voor bezoekers zijn het verfrissende
uitgaans- en ontmoetingsplekken. Voor de meer gevestigde programmamakers, vormgevers en kunstenaars zijn ze een
bron van inspiratie en een mogelijkheid om in contact te komen met nieuwe talenten of staan ze model voor eigentijdse
musea. (Palais de Tokyo in Parijs, de Custard Factory in Birmingham of de Nokia Kabelfabriek in Helsinki)
Tips en aanbevelingen:
- Weet dat creativiteit veel vrije ruimte nodig heeft om zich te ontwikkelen en tot bloei te komen.
- Kijk wie wat nodig heeft en lever maatwerk: van wind en waterdichte zwarte dozen t/m nieuwe ateliercomplexen en
bedrijvenverzamelgebouwen.
- Onttrek een aantal panden al dan niet tijdelijk aan de vastgoedmarkt en geef ze een culturele bestemming.
- Geef ze in beheer aan de onderkant en stimuleer arbeiderszelfbestuur en zelfredzaamheid.
- Hou je vooral afzijdig en geef ons het voordeel van de twijfel, bemoei je niet met wat er achter de voordeur gebeurt
- Sluit gebruikerscontracten af, doe aan onderhoud en draag verantwoordelijkheid voor continuïteit.
- Maak betere afspraken met antikraakwachten en vastgoedbeheerders of zet ze buiten spel.
- Sloop niet te snel en probeer niet de hele stad te regisseren, te beheersen en voortdurend te (her)ontwikkelen.
- Maak je hard voor kunst en cultuur op Strijp S want de race is achter de schermen al bijna gelopen.
- Luister niet meer naar de mooie argumenten van ontwikkelaars en hun plannen voor grote megalomane projecten.
- Wantrouw partijen die het altijd hebben over grote namen, veel geld, hoge bezoekersaantallen en stromen toeristen.
- Denk niet in termen van financieel rendement en efficiëncy maar in termen van talenten en creatief kapitaal.
- Realiseer je dat de vastgoedpolitiek van Eindhoven slecht is voor de culturele vitaliteit en identiteit van de stad.
2 Citaat uit: Jane Jacobs: The Death and Life of Great American Cities.

4. Free Spaces II
De openbare ruimte is het cultureel laboratorium van ons allemaal en iedereen is er welkom en gelijk. Subculturen
manifesteren zich dikwijls voor het eerst op straat waar ze zonder zich ergens aan te storen gewoon hun ding doen. Daar
sampelen en reshuffelen ze de stad en haar symbolen, beelden, geluiden, geuren, mogelijkheden en sferen. En bepalen ze
hun positie en hun manier van comming out. Denk aan kledingcodes, dj's en vd'j, breakdancers, tackers, skaters,
muzikanten, theatermakers, zangers, schilders, dichters, schrijvers, vormgevers, videowallkunstenaars, gamers, beamers en
allerhande redenaars. De openbare ruimte speelt een belangrijke rol als eerste presentatiepodium en kristallisatiepunt
waaruit later nieuwe scènes en subculturen ontstaan die vervolgens op zoek gaan naar een dak en vier muren. Subculturen
zorgen voor sociale en culturele samenhang en vrije ruimte waar men zichzelf kan zijn en zaken kan ontwikkelen. En
naarmate de subcultuur aan populariteit wint, wordt het ook interessant voor andere scènes en uiteindelijk ook voor de grote
podia en de gevestigde culturele orde.
In overleg en luisterend naar onze wensen wordt een aantal van deze plekken geïnventariseerd, ingericht en onderhouden.
Ze worden gratis beschikbaar gesteld zonder al te moeilijk te doen over vergunningen, mogelijke beren op het pad of God
weet wat nog meer voor bureaucratische of wij-zien-het-eigenlijk-niet-zitten ambtelijke rompslomp. En dan zijn ook nog
andere openbare ruimten zoals bijvoorbeeld Omroep Eindhoven, Kenniswijk, Wifi, Internet, SMS en de gedrukte media.
En neem maar van ons aan dat hoger opgeleiden meer zijn gebaat bij een diverse informele en 24 uurs stadscultuur dan bij
nog meer zeer kostbare bestuurlijke iconen. De Kleine Berg, de Dommelstraat en de Kruisstraat zijn gezelliger en er valt
meer te leren en te beleven dan in de buurt van het Evoluon, de Dommel, het Stratumseind, de Rode Loper of een meer dan
levensgrote inloopvrouw langs de snelweg.
Tips en aanbevelingen:
- Loop niet alleen te pronken met overbekende bestuurlijke iconen: Van Abbemuseum, Heuvelgalerie, Muziekcentrum,
Effenaar, Stadsschouwburg, Plaza Futura, Evoluon, Lichttoren, Witte Dame, Design Academy, TU/e, Philips Campus.
Richt je ook eens op andere groepen als je reclame maakt voor de stad. Er is zoveel meer te zien en te doen.
- Noem ook eens zaken die voor subculturen, jongeren, studenten en hoger opgeleiden interessant zijn (bepaalde
winkels en cafe's, Berenkuil, Area 51, MU).
- Geef opdracht voor een Underground Uitkrant waarin gratis ruimte voor subculturen en de onderkant.
- Maak in de stad vrije ruimtes in alle vormen en maten en stimuleer het gebruik er van.
- Maar het aanvragen van vergunningen simpel en stel je slagvaardig op: vandaag aangevraagd is morgen geregeld.
- Plaats in de binnenstad vitrines waar kunstenaars, vormgevers en andere creatieven zich kunnen presenteren.
- Bouw kleine openbare podia met afdak. Kunnen jonge theatermakers en bands ook hun ding doen.
- Biedt mogelijkheden voor het realiseren van een stadscamping en een jongeren-, artiesten- en studentenhotel.
- Maak een vluchtplan voor creatieven inclusief bewegwijzering (creative escapes).
- Wifi de hele stad zoals ze nu in Parijs ook aan het doen zijn.
- Maak Kenniswijk toegankelijker voor creatieven en de underground.
- Stel op aanvraag bijvoorbeeld tunnels beschikbaar als podium voor de dancescene, theatermakers of kunstenaars.
- Maak van de ringweg eens per jaar een racecircuit of organiseer er een grote multi culti kunst-, cultuur- en eetmarkt.
- Koop hinderpalen (bedrijven met opslag gevaarlijke stoffen) op Strijp S uit, zodat er nu al evenementen en festivals
kunnen plaatsvinden.

5. Ontmoeten en debatteren
Eindhoven = massa x cultuur in het kwadraat
Voor een stad die laboratoriumstad wil zijn is het debat belangrijk. Voor het ontwikkelen van visies en standpunten onder
nieuwe cultuurmakers en voor de kwaliteit van de culturele infrastructuur. Face-to-face contacten voor de uitwisseling en
toetsing van ideeën, voor het ontmoeten van gelijkgestemden en voor het onderhouden van netwerken. Het debat stimuleert
leren van elkaar en minder geïsoleerd te opereren. Momenteel vinden deze debatten en ontmoetingen te weinig plaats of
zijn ze nauwelijks zichtbaar. Of vinden ze alleen plaats als het college van burgemeester en wethouders en de
gemeenteraad dit nodig achten in het kader van de nota interactief besturen op afstand.
Maar behalve via mobieltjes, chatten en email zijn er in Eindhoven maar weinig mogelijkheden die ook de onderkant
aanspreken voor ontmoeten en debatteren. Hoogste tijd ook dat de onderkant haar eigen debatten en ontmoetingen gaat
organiseren om onderling meer op een lijn te komen. En ook dat er een dialoog ontstaat tussen beleidsmakers en de
onderkant, zodat partijen voor elkaar meer zichtbaar worden, van elkaar kunnen leren en begrip voor elkaar kunnen
opbrengen. Natuurlijk willen dat best eens enkele keer in een onpersoonlijke of representatieve omgeving als de raadszaal
doen, maar dan houden we die formele context wel voor gezien. Behalve in een paar kleine a-typische cafe's hebben
jongeren en de onderkant geen eigen herkenbare plek voor ontmoeting en debat meer. Want de Effenaar is ter ziele en de
toekomst er van onzeker en totaal anders.
Er moet een werkgroep komen die deze plek gaat opzetten en de debatten en bijeenkomsten voorbereidt. En die
voortdurend in gesprek is met de gemeente en adviseert over ontwikkelingen, wensen en mogelijkheden. Een soort nieuwe
raad voor de kunst zoals we die vroeger ook hadden maar dan wel helemaal anders. Deze groep moet regelmatig
veranderen van samenstelling zodat er steeds nieuwe invalshoeken zijn en iedereen zit daar op persoonlijke titel. Want aan
spreekbuizen of voormannen/vrouwen hebben we een broertje dood.
Tips en aanbevelingen:
- Stimuleer het debat onder jongeren, culturele vernieuwers en de onderkant.
- Betrek de onderkant bij ontwikkelingen in de stad en neem hun voorstellen serieus.
- Stimuleer ontmoeting en het debat via de inzet van eigentijdse media en ict.
- Stimuleer makelen en schakelen tussen onderkant, onderwijs, overheid en bedrijfsleven.
- Zorg voor organisatorische en facilitaire ondersteuning van de debatten en ontmoetingsavonden.
- Breng de onderkant in contact met belangrijke netwerken in de stad.
- Laat de onderkant eens de nieuwjaarstoespraak houden of regelmatig de raad toespreken.

6. Info- en Servicepunt
Culturele vernieuwing ontstaat vanuit (kunstenaars) initiatieven en van onderaf. En aan initiatieven en nieuwe
dwarsverbanden is in Eindhoven geen gebrek. En soms is het ook hoogste tijd dat het oude plaats maakt voor het nieuwe.
Andere keren dreigen er waardevolle initiatieven te verdwijnen of zijn ineens weg zoals Dynamo Open Air, 2B, Area 51, De
Bergruimte, Loods 12, de Academie voor Drama en Popei dan nog net niet. En ieder jaar staat er weer een grote groep
afgestudeerden voor de beslissing hoe nu verder. Plannen en ideeën genoeg maar hoe die op aarde te zetten is toch weer
een heel ander verhaal.
Nogal wat initiatieven die waardevol voor de stad zijn of hadden kunnen zijn verdwijnen te snel en te vaak. Natuurlijk, nieuwe
initiatieven zijn kwetsbaar en alle begin is moeilijk. Zeker in kunst- en cultuurland waar iedereen zich het liefst alleen maar op
de inhoud wil richten. Zich verre wenst te houden van zaken als boekhouding, management, marketing, promotie,
ondernemingsplannen, belastingaangiften en subsidieaanvragen. Voor een deel is dit een gevolg van een gebrek aan kennis
en ervaring. Want in het onderwijs wordt aan deze zaken nauwelijks aandacht besteed. Voor een ander deel omdat
bestuurlijk het belang van deze culturele vernieuwers alsmaar niet op hun waarde wordt geschat, laat staan dat wensen
worden gehoord. En ironisch genoeg wil de gemeente je pas ondersteunen als je jezelf bewezen hebt, maar dan is het
dikwijls niet meer zo nodig. Beleidsmakers en bestuurders houden blijkbaar niet van risico nemen, het voordeel van de twijfel
geven of hun nek uitsteken.
En ondertussen ligt er bij de gevestigde culturele orde en binnen het ambtelijk apparaat een schat aan kennis en ervaring
waar starters veel baat bij zouden kunnen hebben. En hadden we vroeger in Eindhoven het schitterende Jeugd Service
Bureau waar je goedkoop apparatuur kon huren en kon kopiëren. En hebben we het bedrijf Total Stage Technics als mooi
voorbeeld.
Hoogste tijd voor een informatie- en servicepunt. Geen loket met nummertjes maar een team van mensen die actief
begeleiden, ondersteunen, bemiddelen, meedenken, de weg wijzen en in contact brengen met. Waar je apparatuur kunt
lenen of gebruik kunt maken van een pool deskundigen die hun kennis en ervaring beschikbaar willen stellen. Kleine
culturele ondernemers en starters helpen bij het opzetten en ontwikkelen van hun bedrijf, organisatie of het verwezenlijken
van een idee. Maar ook een loket dat de gevestigde instellingen en de overheid kan informeren over wat er zoal gaande is
onder en net boven het asfalt en wie die vernieuwers zijn en waar ze te vinden.
Tips en aanbevelingen:
- Richt een informatie- en servicepunt (virtueel en fysiek) in voor de onderkant en voor starters.
- Bemiddel bij het zoeken naar goedkope werkruimte of ateliers.
- Breng partijen bij elkaar, bouw bruggen en doe aan kennismakelen.
- Zorg voor een duidelijk en eenduidig communicatIekanaal tussen onderkant en overheid.
- Revitaliseer het Jeugd Service Bureau in een eigentijdse vorm.
- Maak een pool van mensen, bedrijven en organisaties die kennis en ervaring beschikbaar willen stellen.
- Inventariseer de vraag 'wie heeft waar behoefte aan' en doe er iets mee.
- Ontwikkel een database van de onderkant, publiceer die en breng die onder de aandacht van beleidsmakers.
- Wijs iedereen te pas en te onpas op het belang van starters en de onderkant voor de toekomst van de stad.
- Maak je sterk voor de vorming van fondsen voor de onderkant en voor starters.

7. Terug naar de basis
Onbekend maakt onbemind. Voor bestuurders en politici is -buiten verkiezingstijd- de kleinste eenheid een groep of een
breder maatschappelijk belang. En tussen alle afwegingen, vergaderingen en reizen naar verre oorden door, is er geen tijd
om ook nog eens de onderkant te bezoeken. Vandaar dat zij eerder belang hechten aan harde feiten, onderzoek, lang
termijnvoorspellingen en trendwatchers. De overheid is een duur instituut met alle eigenaardigheden, traagheden,
bureaucratie en overbodigheden van dien. Dat wist Kafka ook al. De onderkant daarentegen is open, betaalbaar,
slagvaardig, beweeglijk en wisselt voortdurend van samenstelling en morgen liggen samenwerkingsverbanden anders als
gisteren. Tegen de tijd dat de bovenkant iets heeft besloten is het aan de onderkant al bijna niet meer aan de orde. Of stelt
de onderkant zaken aan de orde die gaan spelen waar de bovenkant nog lang niet aan toe is, laat staan voor is toegerust of
op is ingericht. Maar besturen is wel anticiperen op toekomstige ontwikkelingen. Vraag dat maar eens aan de kapitein van
een supertanker of aan China.
Toch een goede zaak als de bovenkant zich informeert over wat er aan de onderkant gaande is en speelt, zodat alerter kan
worden gereageerd op de culturele vernieuwing in de stad, nieuwe initiatieven op hun waarde worden geschat en beleid
wordt gemaakt dat aansluit op de (kunst en ontwerp) praktijk, op de vraag en op de mentaliteit en werkwijze van de
onderkant.
En dan is het al snel een goede zaak als de onderkant stageplaatsen aanbiedt aan wethouders, raadsleden,
commissieleden en ambtenaren. Onder het motto 'terug naar de basis' even meelopen met een kunstenaar, organisator of
culturele ondernemer of een weekend achter de bar staan in een jongerencentrum. Natuurlijk is het niet mogelijk om van
alle markten thuis te zijn. En vandaar dat we bestuurders en beleidsmakers aanbieden hen zeer regelmatig te adviseren en
te informeren over wat er aan de onderkant zoal speelt. En als we even bij elkaar gaan zitten vinden we daarvoor wel een
vorm. Of brengen we deze taak onder bij het service- en informatiepunt. Of stellen we scouts aan en detacheren ze bij de
onderkant.
Tips en aanbevelingen:
- Laat ambtenaren en raadsleden die zich met kunst en cultuur bezighouden verplicht een inburgeringscursus volgen.
- Laat ambtenaren en raadsleden stage lopen bij culturele instellingen, starters en de onderkant.
- Stel ambtelijke scouts aan en detacheer ze bij onderkant en bij instellingen.
- Maak ruimhartig beleid dat anticipeert op toekomstige ontwikkelingen en luister daarvoor naar de onderkant.
- Probeer niet alles te beheersen en te regisseren, maar simuleer, faciliteer, maak mogelijk, laat onstaan, geef ruimte.
-

8. Pokonfondsen
Cultuurvernieuwers zij goed in bedenken en conceptontwikkeling. Maar wat we op school nooit hebben geleerd is hoe deze
ideeën te vertalen naar werk en inkomen en wat daar allemaal bij komt kijken. Kunstenaars, vormgevers en architecten
kunnen dan nog een beroep doen op het landelijk fonds BKVB. Maar theatermakers en andere creatieven hebben weer niet
zo'n fonds ter beschikking. Zij moeten dan bijvoorbeeld eerst een Stichting oprichten, die vervolgens als voertuig moet
dienen voor aanvragen. Voor startende culturele ondernemers bestaan al helemaal geen mogelijkheden. Zeker als het gaat
om het op de rit zetten van een bedrijf. En als je geen vakinhoudelijke opleiding hebt gevolgd of ergens opereert op de
grens van amateur- en professionele kunst kun je het al helemaal vergeten. Want dan vinden commissies je werk al gauw
niet inhoudelijk interessant. Kort en goed teveel regelingen en subsidies richten zich alleen op vakinhoudelijke zaken en
niet op cultureel en creatief ondernemerschap. Veel kan op eigen kracht maar een beetje Pokon doet wonderen. En doe
daar vooral niet te moeilijk over en geeft ons het voordeel van de twijfel en wees blij als een op de tien initiatieven het
dankzij wat ondersteuning gaat redden.
Tips en aanbevelingen:
- Voeg een aantal gemeentelijke en provinciale potjes en regelingen samen tot een groot productiefonds voor culturele
vernieuwing waarmee snel kan worden ingespeeld op de actualiteit.
- Ontwerp een risicodragend investeringsfonds voor startende culturele en creatieve ondernemers.
- Ga in gesprek met het Fonds BKBV om ook theatermakers en andere creatieven daarin onder te kunnen brengen.
- Breng startende culturele en creatieve ondernemers in contact met het bedrijfsleven en introduceer ze in netwerken.
- Maak procedures simpel, kort en transparant en handel de aanvraag alleen administratief af.
- Maak het aanvragen en afhandelen van projectsubsidies mogelijk via internet en email.
- Ga er niet meer van uit dat ideeën, creativiteit en originaliteit gratis en voor niets zijn.
- De gratis-en-voor-niks-en-je-mag-blij-zijn-cultuur is niet meer van deze tijd. Innoveren en creativiteit kosten geld.
- Betaal mensen als hen gevraagd wordt mee te denken over gemeentelijke plannen en de uitvoering er van.

9. En daar gaan wij voor
040 Kraaij en Balder (pierre Marechal) Stichting StripeOne
AOR het Studentencafé Stichting Theaterplan
Area 51 (Skatepark) Stichting Virus
Arno Huibers Stroomhuis
Ateliers Gabriel Metsulaan Temporary Art Centre (TAC )
Ateliers Jorislaan Theater Het Klein
Ateliers Lucas Gasselstraat Total Stage Technology
Bedrijvencomplex Halleweg Uitgeverij Reykjavik
Betamaxxx United-C
Burgers Young Designers Network
Cacaofabriek Zesde Kolonne
Danielle Lemaire En vele anderen
De Lancering
De Oefenruimte STICHTING Leptomania Art Movement:
Design Sucks VIJAY NEO ADONIS
Denovo Design VIJET G.I.-JOYCE
Double Lab WALL-RUSS
Egbert Jan Lam IVORY LEE
Etropolis EUS DE MARCEL
Galerie Saekkers TONY VOS
Galerie Yksi DJ RAM-1
Gaslab (Studium Generale TU/e) KRIJNZILLA
Geert Tiersma VIJET SORELLA
Het Atelier YURI AMMEHOERI
Het Complex
Hofstraat 89
House of Concepts
Huub Cox & Wendy Bakker
Instituut Betaalbare Waanzin
Instituut Mobiel Culturele Ondersteuning
Jan van den Dobbelsteen
Job, Jori, Marieke
Jong Hollandia
Kiki van Eijk
Kosmose
Lift Off
Literair Landschap
Loods 12
Lux-A-Flex
Maarten van Otterdijk
MAD (Emergent Art Center)
MOOniQ
Nova Di
North
Oxyrea
Paraplu
Planet Rock
Pop-Ei
Stichting Alice
Stichting Arctic
Stichting Axes / Jazzpower
Stichting Beeldenstorm
Stichting De Fabriek
Stichting De OverslagStichting Dommelvallei
Stichting Grafisch Atelier Daglicht
Stichting Josefien
Stichting KEI
Stichting Methusalem
Stichting Mozaïque VivantStichting Opwenteling
Stichting Perk
Stichting Shine Events
Stichting Siri Sunna