1. Menurut Nik Safiah Karim dan Wan Malini Ahmad (2006), bidang fonetik ialah
bidang yang mengkaji bunyi-bunyi yang dihasilkan oleh manusia dan memberi
lambang kepada bunyi tersebut. Manakala bidang fonologi pula ialah satu cabang
ilmu bahasa yang mengkaji bunyi bahasa sesuatu bahasa dan fungsinya dalam
sistem bahasa tersebut. Bunyi bahasa disusun dengan sistem dan bidang fonologi
bertujuan untuk menganalisis sistem ini.
Siti Hajar Abdul Aziz (2011) pula menjelaskan bahawa fonetik ialah bidang
yang mengkaji fenomena bunyi atau pertuturan manusia yang direalisasikan melalui
lambang-lambang tertentu. Manakala fonologi pula bertugas untuk merumus,
menghurai dan menjelaskan segala bentuk bunyi sesuatu bahasa secara teliti dan
terperinci untuk menentukan peraturan dan bentuk bunyi secara spesifik.
Fonetik ialah kajian terhadap bunyi fizikal percakapan manusia. Ia berkaitan dengan
sifat fizikal bunyi (fon) serta proses penghasilan fisiologi, penerimaan auditori,
dan persepsi neurofizikal. Manakala Fonologi ialah kajian yang dilakukan mengenai
pola bunyi bahasa iaitu tentang bunyi-bunyi yang berfungsi dalam sesuatu bahasa
yang dikenali sebagai bunyi bahasa.
Fonetik juga mempelajari cara kerja organ tuhuh manusia, terutama yang
berhubungan dengan penggunaan bahasa manakala fonologi ialah ilmu tentang
perbendaharaan fonem sesebuah bahasa. Fonem merupakan istilah linguistik dan
merupakan gabungan terkecil dalam sesuatu bahasa yang masih boleh
menunjukkan perbezaan makna. Fonem berbentuk bunyi. Contohnya bunyi [k] dan
[g] merupakan dua fonem yang berbeza, seperti dalam perkataan "cagar" dan
"cakar".
Sebagai rumusan, didapati kedua-dua bidang ini saling melengkapi antara satu
sama lain. Bagi memahami fonologi, aspek fonetik perlu dikuasai terlebih
dahulu. Apabila sudah menguasai bidang fonetik, baharulah sistem bunyi bahasa
dalam sesuatu bahasa dapat difahami dan dihuraikan dengan sempurna. Dengan
demikian dapat dilihat bahawa fonetik dan fonologi adalah saling berkaitan antara
satu sama lain. Garis pemisah antara kedua-duanya adalah kurang jelas walaupun
ada sarjana cuba meletakkan garis pemisahnya.
Perbezaan Fonetik Dan Fonologi
Fonologi ialah satu cabang ilmu yang mengkaji tentang sistem bunyi yang diucapkan
oleh manusia yang berfungsi atau dalam bahasa yang lebih mudah difahami bahasa
yang difahami oleh kedua-dua belah pihak. Fonetik pula bermaksud bidang yang
mengkaji segala bunyi bahasa yang dihasilkan oleh alat-alat artikulasi manusia dan
ia memberi lambang kepada bunyi-bunyi tersebut. Perbezaan antara kedua-dua
bidang kajian ini dapat dijelaskan menerusi jadual berikut:

2. Fonetik Fonologi
Fenomena bunyi atau pertuturan Mengkaji sistem bunyi-bunyi tertentu
manusia seluruhnya. dalam pertuturan bagi sesuatu bahasa.
Input kepada kajian linguistik tinggi,
Asas kepada kajian fonologi. iaitu morfologi dan sintaksis.
Tidak dapat memerikan seluruh bunyi Dapat merumuskan, menghuraikan
yang dihasilkan oleh manusia, tidak dan menjelaskan segala bentuk bunyi
dapat menghalusi segala variasi bunyi dalam sesuatu bahasa secara teliti dan
tersebut dan tidak dapat terperinci dengan tujuan untuk
menghuraikan sistem bunyi semua menentukan peraturan dan bentuk
bahasa yang dituturkan oleh manusia bunyi secara spesifik
dengan sempurna.
Menurut Siti Hajar Abdul Aziz (2008: 93), alat artikulasi ialah organ atau organ yang
berfungsi untuk mengeluarkan bunyi bahasa. Terdapat banyak alat yang terlibat dalam
mengeluarkan bunyi bahasa, iaitu alat-alat yang terlibat dalam sistem udara yang keluar dan
masuk ke paru-paru untuk menghasilkan bunyi. Alat artikulasi terbahagi kepada dua, iaitu
alat yang boleh digerak- gerakkan dengan bebas dan boleh diletakkan pada beberapa
kedudukan di dalam mulut serta daerah pengeluaran.
Menurut Indirawati Zahid, Mardian Shah Omar(2006: 30) dalam buku fonetik dan fonologi,
alat artikulasi adalah alat yang digunakan bagi menghasilkan bunyi. Alat-alat ini adalah bibir
atas dan bawah, hujung lidah, hadapan lidah, belakang lidah, gusi, batas gusi, lelangit keras,
lelangit lembut dan pita suara. Alat artikulasi terbahagi kepada dua, iaitu yang pasif dan
aktif. Alat artikulasi aktif adalah alat yang boleh digerakkan manakala yang pasif pula adalah
sebaliknya.
ALAT- ALAT ARTIKULASI
Konsep/ Definisi oleh Tokoh
Menurut Siti Hajar Abdul Aziz (2008: 93), alat artikulasi ialah organ atau organ yang
berfungsi untuk mengeluarkan bunyi bahasa. Terdapat banyak alat yang terlibat
dalam mengeluarkan bunyi bahasa, iaitu alat-alat yang terlibat dalam sistem udara
yang keluar dan masuk ke paru-paru untuk menghasilkan bunyi. Alat artikulasi
terbahagi kepada dua, iaitu alat yang boleh digerak- gerakkan dengan bebas dan
boleh diletakkan pada beberapa kedudukan di dalam mulut serta daerah
pengeluaran.

3. Menurut Indirawati Zahid, Mardian Shah Omar(2006: 30) dalam buku fonetik dan
fonologi, alat artikulasi adalah alat yang digunakan bagi menghasilkan bunyi. Alat-
alat ini adalah bibir atas dan bawah, hujung lidah, hadapan lidah, belakang lidah,
gusi, batas gusi, lelangit keras, lelangit lembut dan pita suara. Alat artikulasi
terbahagi kepada dua, iaitu yang pasif dan aktif. Alat artikulasi aktif adalah alat yang
boleh digerakkan manakala yang pasif pula adalah sebaliknya.
Menurut Siti Hajar Abdul Aziz (2008: 93), alat artikulasi ialah organ atau organ yang berfungsi untuk
mengeluarkan bunyi bahasa. Terdapat banyak alat yang terlibat dalam mengeluarkan bunyi bahasa,
iaitu alat-alat yang terlibat dalam sistem udara yang keluar dan masuk ke paru-paru untuk
menghasilkan bunyi. Alat artikulasi terbahagi kepada dua, iaitu alat yang boleh digerak- gerakkan
dengan bebas dan boleh diletakkan pada beberapa kedudukan di dalam mulut serta daerah
pengeluaran.
Menurut Indirawati Zahid, Mardian Shah Omar(2006: 30) dalam buku fonetik dan fonologi, alat
artikulasi adalah alat yang digunakan bagi menghasilkan bunyi. Alat-alat ini adalah bibir atas dan
bawah, hujung lidah, hadapan lidah, belakang lidah, gusi, batas gusi, lelangit keras, lelangit lembut
dan pita suara. Alat artikulasi terbahagi kepada dua, iaitu yang pasif dan aktif. Alat artikulasi aktif
adalah alat yang boleh digerakkan manakala yang pasif pula adalah sebaliknya.
ALAT- ALAT ARTIKULASI
Konsep/ Definisi oleh Tokoh
Menurut Siti Hajar Abdul Aziz (2008: 93), alat artikulasi ialah organ atau organ yang berfungsi untuk
mengeluarkan bunyi bahasa. Terdapat banyak alat yang terlibat dalam mengeluarkan bunyi bahasa,
iaitu alat-alat yang terlibat dalam sistem udara yang keluar dan masuk ke paru-paru untuk
menghasilkan bunyi. Alat artikulasi terbahagi kepada dua, iaitu alat yang boleh digerak- gerakkan
dengan bebas dan boleh diletakkan pada beberapa kedudukan di dalam mulut serta daerah
pengeluaran.
Menurut Indirawati Zahid, Mardian Shah Omar(2006: 30) dalam buku fonetik dan fonologi, alat
artikulasi adalah alat yang digunakan bagi menghasilkan bunyi. Alat-alat ini adalah bibir atas dan
bawah, hujung lidah, hadapan lidah, belakang lidah, gusi, batas gusi, lelangit keras, lelangit lembut
dan pita suara. Alat artikulasi terbahagi kepada dua, iaitu yang pasif dan aktif. Alat artikulasi aktif
adalah alat yang boleh digerakkan manakala yang pasif pula adalah sebaliknya.

4. 1. bibir atas
2. bibir bawah
3. gigi atas
4. gigi bawah
5. gusi
6. lelangit keras

5. 7. lelangit lembut
8. anak tekak
9. hujung lidah
10. hadapan lidah
11. tengah lidah
12. belakang lidah
13. akar lidah
14. epiglottis
15. pita suara
16. rongga tekak
17. rongga hidung
18. rongga mulut
19. rahang
Sistem ejaan bertujuan untuk mewakili bunyi yang digunakan oleh penutur sesuatu bahasa. Untuk
mencapai tujuan tersebut, berikut disenaraikan bunyi dalam bahasa bahasa Melayu untuk dipadankan dengan
simbol ejaan (huruf). Dalam hal ini tumpukan hanya kepada ejaan Rumi sahaja.
Huruf Simbol bunyi
a [a]
e (pepet) [e]
e taling [ə]
i [i]
o [i]
u [u]
Jadual 5.1: Simbol Vokal Bahasa Melayu
Simbol Konsonan
Huruf Simbol bunyi
b [b]
c [č]
d [d]
g [g]
h [h]
j [j]
k [k], [/], [Q]
l [l]
m [m]
n [n]
p [P]
q [q]
r [r]
s [s] [š]
t [t]

6. v [v]
w [w]
x [z]
y [Y]
z [z]
Jadual 5.2: Simbol Konsonan
Simbol diftong
Huruf Gabungan Vokal Simbol bunyi
ai [ai]
au [au]
oi [oi]
Jadual 5.3: Simbol Diftong
Berdasarkan senarai dalam jadual 1, 2, dan 3, kita dapati ada simbol-simbol bunyi
yang diwakili oleh satu huruf dan ada juga yang mewakili dua huruf dalam bahasa
Melayu.
Simbol Konsonan Gandingan dan Rangkap
Konsonan Rangkap Simbol bunyi
gh [7]
ny [ɲ ]
ng [ŋ]
sy [∫]
th [ ]
dz [ð]
akh [x]
Rajah 5. 4: Konsonan Gandingan dan Rangkap
Posted by Cik Syue at 5:46 PM