1. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ
ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Τμήμα : Α4
Σιμηόρης Ιωάμμης
Τόλης Φώηης
Χριζηάκης Σωκράηης
Ναπολέωμ Ψαρράς
Σίμηος Θεόδωρος
2. Ο ακλθτιςμόσ ςτθν αρχαία Ελλάδα αποτελοφςε
ςθμαντικό μζροσ τθσ κοινωνικισ ηωισ και τθσ αγωγισ
των νζων. Και αυτό διότι οι αρχαίοι Ζλλθνεσ πίςτευαν
ότι θ υγειά του ςϊματοσ πρζπει να ςυμβαδίηει με τθν
πνευματικι υγεία. «Νουσ υγιισ εν ςϊματι υγιι», όπωσ
ζλεγαν.
Οι Ζλλθνεσ ιταν ο πρϊτοσ λαόσ που επινόθςε τισ
«ακλοπαιδιζσ» τισ οποίεσ ανιγαγαν ςε αγωνίςματα,
ςτα οποία οι παίκτεσ ςυναγωνίηονταν. Η λζξθ
Άγων(ασ) προζρχεται από το ριμα «Άγω» που
ςθμαίνει «οδθγϊ». Το ίδιο ριμα παράγει τθν λζξθ
Αγωγι, από τθν οποία παράγεται θ ζννοια
παιδαγωγόσ (αυτόσ που άγει, που οδθγεί τον παίδα).
Η λζξθ «ακλζω» – «ακλϊ» ςθμαίνει μόχκοσ, ανάγκθ,
αγωνίηομαι.
Ο Αριςτοτζλθσ ζκεςε τον οριςμό τθσ επιςτιμθσ τθσ
φυςικισ αγωγισ, λζγοντασ ότι εξετάηει το είδοσ τθσ
εκγφμναςθσ που ταιριάηει ςε όλουσ, αφοφ αποςκοπεί
ςτθν γυμναςτικι εκπαίδευςθ όλων και όχι μόνων
αυτϊν με φυςικά
ςωματικά χαρίςματα.
Κατά τον Αριςτοτζλθ ο
ςκοπόσ τθσ γυμναςτικισ
είναι παιδαγωγικόσ και
αιςκθτικόσ. Ο Αριςτοτζλθσ
ζλεγε ότι θ γυμναςτικι δεν
πρζπει να περιλαμβάνει
ακρότθτεσ που καταςτρζφουν τθν ςωματικι αρμονία.
Γενικά οι αρχαίοι Ζλλθνεσ προςπακοφςαν να είναι
υπζρ του μζτρου ςτθ ηωι, αλλά και να κατακτιςουν
τθν ευδαιμονία, τθν ευτυχία δθλαδι θ οποία
3. βρίςκεται ςτο αγακό, ςτθν αρετι.
Η αρετι βρίςκεται δια μζςου του «ευ αγωνίηεςακαι»
ςτθν γυμναςτικι και ςτον ακλθτιςμό. Οι αρχαίοι
Ζλλθνεσ γυμνάηονταν γυμνοί από τθν παιδικι τουσ
θλικία ζωσ και τθν μζςθ θλικία ςε δθμόςιεσ
παλαίςτρεσ. Η παλαίςτρα ιταν ζνασ ανοιχτόσ
τετράγωνοσ χϊροσ που περιβάλλετο από τοίχουσ. Εκεί
υπιρχαν παιδαγωγοί που επιτθροφςαν τουσ νζουσ. Ο
δάςκαλοσ τθσ ςωματικισ
αγωγισ ιταν ο «παιδοτρίβθσ»
που ςθμαίνει γυμναςτισ.
Οι ακλοφμενοι αςκοφνταν υπό
τισ οδθγίεσ του γυμναςτι ο
οποίοσ κρατϊντασ ζνα μακρφ
μπαςτοφνι τουσ ζδειχνε τισ
αςκιςεισ.
4. Η ΙΣΤΟΙΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΘΛΗΣΗΣ ΚΑΙ
ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ
Στθ μινωικι εποχι (2800 -1100 π.Χ.) οι Κριτεσ
τζρπονταν με ακλιματα όπωσ τα ταυροκακάψια, τισ
ακροβαςίεσ, τθν πυγμαχία, τθν πάλθ και τθν ςφαίρα.
Στα ταυροκακάψια οι Κριτεσ, τθν ϊρα που τουσ
ορμοφςε ο ταφροσ, τον
άρπαηαν από τα
κζρατα και
βοθκοφμενοι από τθν
ζκταςθ του κεφαλιοφ
του ταφρου προσ τα
πίςω, πθδοφςαν
κάνοντασ ςτροφι ςτον
αζρα και κατζλθγαν
όρκιοι πίςω του!
Μάλιςτα, υπιρχε και
ανδρείκελο που ερζκιηε τον ταφρο και το οποίο
ονομαηόταν ``ταυροκακάπτθσϋϋ. Στο άκλθμα αυτό
λάμβαναν μζροσ και γυναίκεσ!!!Στθν υςτεροελλαδικι
ι μυκθναϊκι εποχι (16οσ ωσ 11οσ αιϊνασ π.Χ.)
δθμιουργικθκαν οι ακλθτικοί αγϊνεσ ςτθν αρχαία
Ελλάδα. Οι αγϊνεσ αυτοί ετελοφντο προσ τιμιν των
νεκρϊν, δθλαδι ιταν επιτάφιοι.Στθν γεωμετρικι και
τθν αρχαϊκι εποχι (7οσ και 6οσ αιϊνασ π.Χ.) άρχιςαν
5. να διοργανϊνονται ςυχνά ακλθτικοί αγϊνεσ, τοπικοί ι
πανελλινιοι, ςε διάφορεσ περιοχζσ.
Γενικά ςτουσ αγϊνεσ ςτθν αρχαία Ελλάδα γίνονταν
δεκτοί μόνον ελεφκεροι Ζλλθνεσ, ντόπιοι ι από τισ
αποικίεσ τθσ χϊρασ. Δεν ςυμμετείχαν άλλοι
βαρβαρικοί λαοί. Απαγορευόταν, επίςθσ, θ ςυμμετοχι
ατόμων που είχαν κατθγορθκεί για διάπραξθ
εγκλθμάτων ι αςζλγεια προσ τα ιερά. Στθν κλαςςικι
εποχι (5οσ αιϊνασ π.Χ.) οι ακλθτικοί αγϊνεσ ζλαβαν
τθν γνωςτι τουσ μορφι. Δυςτυχϊσ, ςτα ρωμαϊκά
χρόνια ο ακλθτιςμόσ εμπορευματοποιικθκε με τθν
εμφάνιςθ επαγγελματιϊν ακλθτϊν. Οι ωμαίοι, όπωσ
γίνεται και ςιμερα, πλιρωναν τεράςτια ποςά για να
αποκτιςουν τουσ καλφτερουσ ακλθτζσ με τουσ
οποίουσ εξαςφάλιηαν νίκεσ ςτουσ ακλθτικοφσ αγϊνεσ.
Δθλαδι αυτοςκοπόσ, με τουσ ωμαίουσ, άρχιςε να
γίνεται θ νίκθ και τα χριματα, από μζρουσ του
ακλθτι, αλλά και των χρθματοδοτϊν του. Αυτι θ
άποψθ ςυνζχιςε μζχρι ςιμερα. Στον 20ο αιϊνα οι
ΗΡΑ ιταν αυτζσ που ανζδειξαν ζντονα τθν ρωμαϊκι
τακτικι περί πρωτακλθτιςμοφ και χρθμάτων ςτουσ
νικθτζσ. Η άποψθ αυτι επεκτάκθκε ςε όλον τον
πλανιτθ και δυςτυχϊσ και ςτθν Ελλάδα ςτθν οποία
γεννικθκε το ακλθτικό ιδεϊδεσ... Επιςτρζφοντασ ςτθν
Ελλάδα, μετά τθν μυκθναϊκι εποχι δθμιουργικθκαν
οι πανελλινιοι αγϊνεσ που ιταν τα ``Ολφμπιαϋϋ ςτθν
Ολυμπία, τα ``Ρφκιαϋϋ ςτουσ Δελφοφσ, τα ``Κςκμιαϋϋ
6. ςτον Ιςκμό τθσ Κορίνκου και τα
``Νζμεαϋϋ ςτθ Νεμζα (από τον 3ο
αιϊνα π.Χ. ετελοφντο ςτο Άργοσ).
Στουσ αγϊνεσ οι ακλθτζσ κρίνονταν
από επιτροπι κριτϊν, τουσ περίφθμουσ ελλανοδίκεσ.
Τα Ρφκια ονομάςτθκαν ζτςι προσ τιμιν του κεοφ
Απόλλωνα που ςκότωςε τον Ρφκωνα που
τρομοκρατοφςε τουσ κατοίκουσ των Δελφϊν. Τα
Ρφκια ετελοφντο κάκε 4 ζτθ. Ήταν εορτι προσ
τιμιν του κεοφ Απόλλωνα ςτουσ Δελφοφσ και
περιλάμβαναν κατά ςειρά: ιεροτελεςτίεσ,
μουςικοφσ αγϊνεσ, γυμνικοφσ αγϊνεσ ανδρϊν και
παίδων και ιππικοφσ αγϊνεσ. Ζπακλο των
νικθτϊν ιταν ζνα δάφνινο ςτεφάνι (θ δάφνθ
ιταν το ιερό δζνδρο του Απόλλωνα).
Τα Νζμεα ξεκίνθςαν το 1251 π.Χ. και ζκτοτε
ετελοφντο κάκε 2 ζτθ (τον Ιοφλιο, ςτο τζλοσ του
1ου και 3ου ζτουσ κάκε Ολυμπιάδοσ) προσ τιμιν
του κεοφ Δια. Τα Νζμεα ιταν ταφικοί αγϊνεσ
προσ τιμιν των ``Επτά επί Θιβασϋϋ. Αυτοί ιταν οι
6 Ρελοποννιςιοι βαςιλείσ που εκςτράτευςαν
μαηί με τον Ρολυνείκθ εναντίον του αδελφοφ του
Ετεοκλι ςτθν Θιβα. Για αυτόν το λόγο οι
ελλανοδίκεσ (επιτροπι κριτϊν) φοροφςαν
πζνκιμο ζνδυμα. Οι ακλθτζσ κρίνονταν από 10
7. ελλανοδίκεσ και ζπακλο τουσ ιταν ζνα ςτεφάνι
από αγριοςζλθνο.
Τα Κςκμια κακιερϊκθκαν το 581 π.Χ (άρχιςαν,
όμωσ, νωρίτερα) και
ετελοφντο κάκε 2 ζτθ
(ςτα τζλθ Απριλίου, ςτο
τζλοσ του 2ου και 4ου
ζτουσ κάκε Ολυμπιάδοσ)
προσ τιμιν του κεοφ
Ροςειδϊνα. Γι’ αυτό θ περιοχι του Ιςκμοφ είναι
γνωςτι και ωσ Ροςειδωνία. Στα Κςκμια
επινοικθκε κάτι εκπλθκτικό. Για τουσ δρομείσ
υπιρχε μια επιςκόπθςθ αφετθρίασ που
αποτελείτο από 16 ειςόδουσ και με ςκοινιά
τοποκετθμζνα ςε τριγωνικό λικόςτρωτο γινόταν
δίκαιθ εκκίνθςθ των δρομζων!!!
Σιμερα ςτουσ αγϊνεσ δρόμου δεν υπάρχει ανάλογο
ςφςτθμα και οι αγϊνεσ μπορεί να ςταματιςουν
αμζςωσ μετά τθν εκκίνθςι τουσ, ακόμα και 3 φορζσ!
Τα Κςκμια γίνονταν ςτο ακλθτικό κζντρο κοντά ςτο
ιερό του Ροςειδϊνα. Ρεριλάμβαναν ρθτορικοφσ,
ηωγραφικοφσ, μουςικοφσ, γυμνικοφσ και ιππικοφσ
αγϊνεσ. Επίςθσ περιλάμβαναν αρματοδρομίεσ,
πζντακλον, πάλθ, παγκράτιον, κακϊσ και αγϊνεσ
μεταξφ πλοίων!!! Σε όλουσ τουσ αγϊνεσ οι νικθτζσ
8. δζχονταν μεγάλεσ τιμζσ από τθν πόλθ τουσ και τα
ονόματά τουσ παρζμεναν ςτθν αιωνιότθτα.
Ο ποιθτισ Ρίνδαροσ αναφζρεται ςτον ιςκμιονίκθ
Λζανδρο που τον ςτεφάνωςαν με ςτεφάνι μυρτιάσ.
Οι γνωςτότεροι αγϊνεσ ιταν οι ολυμπιακοί, τα
Ολφμπια, που ετελοφντο προσ τιμιν του βαςιλιά των
κεϊν, Δια. Κατά τθν ελλθνικι μυκολογία ο ιδρυτισ
των Ολυμπίων ιταν ο Ηρακλισ. Τα Ολφμπια ξεκίνθςαν
ςτθν Ολυμπία τθσ Ηλείασ τον 13ο αιϊνα π.Χ και όχι το
776 π.Χ. όπωσ λανκαςμζνα λζνε ακόμα και οι
ςφγχρονοι Ζλλθνεσ!!! Απλϊσ από το 776 π.Χ άρχιςε θ
καταγραφι των ολυμπιακϊν αγϊνων. Το 884 π.Χ.
ιταν κακοριςτικό ζτοσ για τθν διοργάνωςθ τουσ. Τον
καιρό εκείνο θ Ελλάδα ςπαράηετο από εμφφλιο
πόλεμο και μεγάλθ επιδθμία. Τότε ο Κφιτοσ, βαςιλιάσ
τθσ Ήλιδασ (πρωτεφουςα των Ηλείων, ςτθν ςθμερινι
Ηλεία περιοχι που βρίςκεται θ Ολυμπία) πιγε ςτο
μαντείο των Δελφϊν να ςυμβουλευκεί τισ Ρυκίεσ.
Η Ρυκία είπε ςτον Κφιτο να ξαναρχίςουν τουσ
ολυμπιακοφσ αγϊνεσ που λόγω των ςυμφορϊν είχαν
ςταματιςει και να κάνουν εκεχειρία. Ζτςι, το 884 π.Χ.
υπογράφτθκε για πρϊτθ φορά από τουσ
Ρελοποννιςιουσ θγεμόνεσ: Κφιτο, Κλειςκζνθ (βαςιλιά
τθσ Ρίςασ – αρχαία πόλθ τθσ Ηλείασ) και Λυκοφργο
(βαςιλιά τθσ Σπάρτθσ) θ περίφθμθ εκεχειρία (``ιερά
9. του Διόσϋϋ), δθλαδι θ ειρινθ ςε όλθ τθν Ελλάδα κατά
τθν διάρκεια των ολυμπιακϊν αγϊνων.
Οι ολυμπιακοί αγϊνεσ ετελοφντο κάκε 49 ι 50 μινεσ
(περίπου 4 χρόνια) ςτθν Ολυμπία και αρχικϊσ είχαν
κρθςκευτικό χαρακτιρα. Αρχικά διαρκοφςαν μια
θμζρα, ενϊ μετά τθν 77θ Ολυμπιάδα 2 μζρεσ και τον
5ο αιϊνα π.Χ. 5 μζρεσ. Πταν κακιερϊκθκαν οι 5
θμζρεσ ςτουσ ολυμπιακοφσ αγϊνεσ, τθν 1θ θμζρα
γινόταν θ προςζλευςθ των ακλθτϊν, οι κακιερωμζνεσ
κυςίεσ ςτουσ κεοφσ, θ κρίςθ των ακλθτϊν, θ
ορκωμοςία τουσ ςτο βουλευτιριο και θ ανακοίνωςθ
τθσ πόλεωσ καταγωγισ τουσ. Τθν 2θ θμζρα γίνονταν
αγϊνεσ παίδων. Τθν 3θ θμζρα γίνονταν αγϊνεσ
ανδρϊν. Τθν 4θ θμζρα γίνονταν ςτον ιππόδρομο
ιππικοί αγϊνεσ, αρματοδρομίεσ και το πζντακλον. Στισ
αρματοδρομίεσ οι ακλθτζσ αγωνίηονταν με το
``τζκριππονϋϋ, άρμα που το ζςερναν 4 άλογα. Το
πζντακλον περιλάμβανε: αγϊνεσ άλματοσ εισ μικοσ,
διςκοβολίασ, πάλθσ, ακοντιςμοφ και δρόμου
ταχφτθτασ. Σιμερα γίνεται με τθν ίδια μορφι, μόνον
που θ πάλθ ζχει αντικαταςτακεί από τον δρόμο
θμιαντοχισ. Τθν 5θ θμζρα γινόταν θ ςτζψθ των
ολυμπιονικϊν και θ δωρεάν ςίτιςι τουσ ςτο
πρυτανείο.
