Water

CONCEPT
Human Capital Roadmap
Water

CONCEPT
Human Capital Roadmap Water - CONCEPT -iv
Noot voor de lezer
Dit document geeft de resultaten weer van een inspirerende periode in december 2006 en januari
en februari 2007. In deze korte periode is door veel mensen veel werk verzet om deze Roadmap
op te zetten.
Het resultaat is deels neergeslagen in dit rapport, maar een belangrijker resultaat is lastiger
zichtbaar te maken. Dit bestaat namelijk uit de gemeenschappelijke overeenstemming over de
urgentie en overeenstemming over de benodigde acties om de ambities van de watersector waar
te kunnen maken. Dit document is door de sector zelf geschreven (de werkgroep ‘Human Capital
Roadmap Water’) en onderling afgestemd. Toch zult u verschillen in schrijfstijl en woordgebruik
tussen de hoofdstukken herkennen. Uiteraard kan dat nog verbeterd worden in een volgende
versie van de Roadmap Water, maar veel belangrijker is de bereikte overeenstemming over de te
nemen acties!
De werkgroep Human Capital Roadmap Water bestaat uit:
Naam Instelling Onderwerp
Agnes Maenhout Stichting Wateropleidingen MBO
Carien van Oers Wetsus Basis, Voortgezet en
Wetenschappelijk Onderwijs
Aleid Diepeveen Drinkwaterbedrijf Drenthe / Wetsus Imago
Koos Gloudemans DHV HRM
Michiel van Buchem Saxion Enschede HBO
Dhr. Rutjens Unie van Waterschappen
Harry Futselaar Norit
Jos de Sonneville TNO
Maria Kennedy Unesco-IHE
Sydney Boerlage Pieralisi
Jasper Verberk TU Delft Voortgezet Onderwijs / WO
Maurice Luijten SenterNovem
Ivo Demmers Netherlands Water Partnership Algemeen
Arnoud Muizer EIM ‘Gap’studie, algemeen
Henk van Terwisga Platform Bètatechniek Algemeen

CONCEPT
Human Capital Roadmap Water 1
1 | Inleiding
1.1| Human Capital Roadmaps en Innovatieprogramma’s
In Nederland hebben overheid, onderwijs en bedrijfsleven uitgesproken om actie te ondernemen
om méér jongeren te interesseren voor de wereld van techniek door het aanbieden van
aantrekkelijke opleidingen en banen. Een belangrijke insteek daarbij is om te laten zien dat op
veel terreinen van ons dagelijks leven techniek een belangrijke rol speelt.
Binnen de innovatieprogramma’s van het ministerie van Economische Zaken wordt ook aandacht
besteed aan de mogelijkheden om door middel van voldoende gekwalificeerd personeel de
groeiambities mogelijk te maken. Deze aandacht moet geborgd worden in een concreet
programma met duidelijke afspraken, rollen, verantwoordelijkheden en voorgenomen acties
tussen de belangrijkste actoren en stakeholders (overheden, onderwijsinstellingen, bedrijfsleven).
Een dergelijk programma met concrete acties op het gebied van onderwijs, arbeidsmarkt en HRM-
beleid wordt een Human Capital Roadmap genoemd. Het Platform Bèta Techniek stimuleert de
totstandkoming van dergelijke roadmaps.
Eén van de terreinen waarop behoefte is aan een Human Capital Roadmap is het sleutelgebied
Water. De water sector, het Platform Bèta Techniek en het Ministerie van Economische Zaken
stimuleren een integrale aanpak waarbij een brug geslagen wordt tussen onderwijs en
arbeidsmarkt. Aan welke medewerkers is behoefte, hoe kunnen meer en beter opgeleide
bètatechnici op de arbeidsmarkt komen, hoe kan het huidige potentieel beter benut worden, hoe
kan de employability verbeterd worden, hoe kunnen medewerkers voor het vak behouden blijven;
zijn enkele van de vragen waarop de roadmap een concreet antwoord moet geven.
1.2| Human Capital Roadmap Water: Waterbreed
De Nederlandse watersector is breed, zowel in werkvelden als in spelers. De verdeling van de
waterwereld die recent navolging vindt is die in twee onderdelen te weten Watertechnologie en
Deltatechnologie.
Het Innovatieprogramma Watertechnologie is gereed. Een innovatieprogramma voor
Deltatechnologie is in wording. In het kader van deze ontwikkelingen rijzen de volgende vragen:
welke productvernieuwing is nodig en mogelijk, in welke subsectoren moet de innovatie
plaatsvinden en zijn de juiste mensen beschikbaar om de ambities van de sector waar te maken?
Deze Human Capital Roadmap geeft hierop antwoord en beschrijft benodigde acties om de
ambities te kunnen bereiken.
De analyse in deze Roadmap is allereerst gebaseerd op Watertechnologie. Maar de aard en
oorzaken van de problematiek bij Deltatechnologie lijken hetzelfde. Dit wordt ondersteund door
analyse en resultaten in andere technische gebieden, zoals Nanotechnologie, Waterbouw
(onderdeel van sleutelgebied Maritiem), Food en Nutrition. In de uitwerking van de Roadmap

CONCEPT
Human Capital Roadmap Water - CONCEPT -2
wordt daarom aangestuurd op een gezamenlijk optrekken van Water- en Deltatechnologie. Er is
immers het gemeenschappelijk belang om meer mensen naar de watersector te krijgen en meer
bètastudenten op te leiden. In praktijk komt dit neer op gezamenlijke inspanning op imago en
HRM gebied. Op onderwijs en opleiding zullen inspanning ook gemeenschappelijk opgaan tot het
keuzemoment waarvoor voor één van de richtingen binnen de watersector gekozen moet worden.
Onderstaande figuur geeft schematisch de te volgen aanpak weer. In Hoofdstukken 3 en 11 wordt
dit nader uitgewerkt.
Figuur 1.1
Deze Human Capital Roadmap Water bouwt voort op het rapport ‘op weg naar een Roadmap
Water’ van EIM, 2007. Een samenvatting daarvan is opgenomen in hoofdstuk 1. De Roadmap is in
opdracht van de Stuurgroep Watertechnologie door de werkgroep Human Capital Roadmap Water
opgesteld. De inhoud en acties zijn afgestemd met de Stuurgroep Deltatechnologie en de
Vereniging van Waterbouwers in Bagger-, Kust- en Oeverwerken(VBKO) die de Roadmap Maritiem
heeft begeleid. Ook sluit de Roadmap Water aan op het ACT-programma van het Platform Bèta
Techniek.
1.3| Innovatieprogramma Watertechnologie
In september 2006 is het Innovatieprogramma Watertechnologie van start gegaan. Het hoofddoel
van het programma is te komen tot een:
Een excellente Nederlandse watertechnologiesector die
economische en maatschappelijke doelen dient, zowel in
Nederland als in het buitenland
Om dit te bereiken moet de watersector beter gaan samenwerken om export, ontwikkelingen op
de thuismarkt en onderzoek en ontwikkeling beter te laten aanslutien op de (wereldwijde) vraag.
Deltatechnologie Watertechnologie
Human Capital Road Map
Actielijn Imago
Actielijn HRM
Nationaal
Regionaal
Uitwerking actielijnen:
Imago, Basis, Voortgezet, MBO, HBO, WO

CONCEPT
Het Innovatieprogramma bestaat uit de volgende onderwerpen:
Figuur 1.2
1.4| Stuurgroep Watertechnologie en Stuurgroep Deltatechnologie
De Stuurgroep Watertechnologie bestaat uit vertegenwoordigers van bedrijfsleven,
kennisinstellingen en overheid actief in de watertechnologie. De stuurgroep heeft het
Innovatieprogramma Watertechnologie opgesteld en bewaakt de uitvoering en voortgang ervan.
Vertegenwoordigers van bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid actief in deltatechnologie
zijn vertegenwoordigd in de Stuurgroep Deltatechnologie. Deze stuurgroep coördineert activiteiten
op gebied van innovatie, export en toepassing van deltatechnologie in Nederland en daarbuiten.
Een innovatieprogramma deltatechnologie is in ontwikkeling.
Beide stuurgroepen worden gefaciliteerd door het Netherlands Water Partnership (NWP). Het NWP
is een netwerkorganisatie die opereert als onafhankelijk coördinatie- en informatiepunt voor de
Nederlandse watersector. Doel is tot een zeer goed georganiseerd Nederlands waternetwerk te
komen. Door versterking van samenwerking en afstemming tussen de relevante partijen in de
Nederlandse watersector, kan Nederland een grotere bijdrage leveren aan oplossingen voor de
internationale waterproblematiek en haar positie op de internationale watermarkt versterken.
1.5| Platform Bèta Technologie
Het Platform Bèta Techniek wil er voor zorgen dat er meer focus komt in de Nederlandse
samenleving in het opleiden van bètatechnici en dat er veel meer bètatechnici opgeleid gaan
worden. Er is becijferd dat er 77.000 technici tekort zullen zijn in 2010. Per sleutelgebied worden
de mogelijkheden geïnventariseerd om tot concrete acties te komen om de relatie tussen
onderwijs en arbeidsmarkt te versterken, om mensen vast te houden, om de instroom te
vergroten, om het kennisniveau van de bestaande mensen te vergroten, om aantrekkelijker
loopbanen te bevorderen en om de effecten van de vergrijzing aan te pakken. De roadmaps zijn
onderdeel van een plan van aanpak per sleutelgebied. Het plan van aanpak en het actieplan kan
maatregelen bevatten op het gebied van het verbeteren van het onderwijs, het verbeteren van de
HRM in de sector, het bevorderen van mobiliteit, het stimuleren van ondernemerschap,
imagocampagnes, werving en selectie. In bepaalde sleutelgebieden is zichtbaar dat met een
gerichte aanpak van alle partijen (human capital roadmap) en commitment van de top er
Toegepast
Onderzoek
OntwikkelingOntwikkeling MarktMarktMaatschappelijke
en Marktvraag
Export
R&D / TTI
instrumentarium
Exportinstrumentarium /
Partners voor water
Ontwikkel
instrumentarium
WATOR Garantiefonds
Nieuw
Instrumentarium ?
Bestaand
instrumentarium
Aanvullend
instrumentarium

CONCEPT
oplossingen bedacht kunnen worden die de dreigende tekorten het hoofd bieden.
De werkgroep Human Capital legt met deze Roadmap Water haar voorstel voor aan de Stuurgroep Watertechnologie. Daarnaast
wordt de Stuurgroep Deltatechnologie betrokken en worden de actielijnen afgestemd met de Human Capital Roadmap “Maritieme
maakindustrie”. De Stuurgroep Watertechnologie vraagt voor de uitvoering van deze Roadmap Water ondersteuning van het
Ministerie van Economische Zaken, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Ministerie van VROM, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen en het Platform Bèta Techniek .

CONCEPT
2 | Achtergrond en ambities
2.1| Capaciteit en Kwaliteit
Overheid en de stuurgroepen Watertechnologie en Deltatechnologie onderkennen het belang van
een voldoende aantal gekwalificeerde mensen om de ambities van het innovatieprogramma waar
te maken.
In het algemeen ontstaan in technische richtingen op dit moment al hiaten (“gaps”) zoals:
• een groeiende vraag naar ‘bèta’s’ en technici en een stagnatie van de instroom daarvan;
• universiteiten die problemen ondervinden bij het aantrekken van personeel (met name
gepromoveerde R&D’ers);
• problemen bij het bedrijfsleven met het aantrekken van onderzoekers en technici;
• een verschuiving van mono- naar interdisciplinaire studies;
• een relatief laag aantal wetenschappelijke onderzoekers in Nederland.
Meer specifiek voor terreinen die raken aan water(technologie) zien we de volgende hiaten:
• in het natuurwetenschappelijk onderzoek wordt personeelswerving relatief vaak als knelpunt
genoemd;
• de kwaliteit van het huidig personeel wordt door circa 20%-25% als knelpunt (van de
degenen die knelpunten ervaren) genoemd binnen de technische zakelijke dienstverlening;
• de totale instroom van watergerelateerde opleidingen stijgt niet.
Op dit moment hebben bepaalde spelers binnen de watersector dus al duidelijk te maken met
knelpunten op human capital gebied.
Wanneer we afgaan op de prognoses tot 2012 dan zullen in het algemeen problemen ontstaan
rond de instroom van VMBO- en MBO-technici en ook rond WO-technici neemt de krapte toe.
Kijken we echter naar de ambities van het innovatieprogramma en de jaarlijks te verwachten
instroom van arbeidskrachten op bèta- en technisch gebied dan ontstaan in brede zin grote hiaten
tussen vraag en aanbod in de watersector. De urgentie om samen de schouders te zetten onder
actieagenda’s op het gebied van arbeidsmarkt, HRM en onderwijs is derhalve zeer groot.
2.2| Analyse
Deze paragraaf bevat een samenvatting van de analyse die is uitgevoerd met betrekking tot de
human capital problematiek rond watertechnologie. Een soortgelijke analyse voor deltatechnologie
ontbreekt echter nog omdat de ambities van dit innovatieprogramma nog niet zijn vastgesteld.
Hoewel de ambities nog niet bekend zijn en een exacte analyse van de omvang van de
problematiek nog niet kan worden gegeven, is de verwachting dat de human capital problematiek
in deltatechnologie vergelijkbaar zal zijn met de problematiek rond watertechnologie. Dit houdt in

CONCEPT
dat ook de actielijnen om knelpunten op te lossen vergelijkbaar zullen zijn, maar dat daarbinnen
specificering van acties per innovatieprogramma zullen plaatsvinden.
Kwantificering ‘gaps’
De ambitie van het Innovatieprogramma watertechnologie is om de groei van de Nederlandse
sector minimaal gelijk te laten zijn aan de internationale marktontwikkeling. Dit betekent een
jaarlijkse groei van 11%. Ter informatie: de groei van de totale omzet in 2005 van de
Nederlandse sector was 7%, de prognose voor 2006 is 10%.
In het Innovatieprogramma watertechnologie wordt gesteld dat de groeiambities vooral door groei
in het buitenland bewerkstelligd dienen te worden. Op basis van de omzetontwikkeling van de
laatste jaren in het binnenland is dit een juiste conclusie.
In figuur 2.1 is weergegeven wat deze uitgangspunten betekenen voor de realisatie van het
Innovatieprogramma watertechnologie. De te realiseren toename van de omzet in
(drink)watervoorziening bedraagt voor Nederland nog geen € 1 miljard in de periode tot 2012
(2003 is uitgangsjaar), terwijl de omzet in het buitenland bijna € 5 miljard zou moeten toenemen.
Voor afvalwaterbehandeling gelden corresponderende bedragen van € 0,6 en € 3,2 miljard.
Dit betekent dat de human capital problematiek een belangrijk internationaal karakter zal krijgen.
Figuur 2.1 Ontwikkeling van de watertechnologieomzet bij realisatie van de ambities van het
Innovatieprogramma watertechnologie (€ mld.)
0
1
2
3
4
5
6
7
huidig toename huidig toename huidig toename
binnenlandse omzet buitenlandse omzet totale omzet
(drink)watervoorzienning
afvalwaterbehandeling
overig
Bron: EIM, 2006.

CONCEPT
In tabel 2.1 is de omzetontwikkeling van figuur 2.1 vertaald naar de
werkgelegenheidsontwikkeling per opleidingsniveau met een onderscheid tussen technische en
economische opleidingen.
Daarbij is ervan uitgegaan dat de werkgelegenheidstoename slechts 10% van de omzettoename
zal bedragen tot 2012. Uitgaande van deze minimumvariant blijkt dat op vrijwel ieder
opleidingsniveau een gap zal ontstaan tussen vraag (vervangingsvraag en uitbreidingsvraag) en
aanbod (instroom vanuit Nederlandse opleidingen).
Hiermee is de urgentie om te komen tot een human capital roadmap onderbouwd.
Tabel 2.1 Ontwikkeling sectorwerkgelegenheid versus instroom rond watertechnologie (in FTE’s)
Huidige
werkgele-
genheid
Vervangings-
vraag
(I)
Uitbreidings-
vraag (II)
Instroom
(III)
Gap
(IV=III-II-I)
BO 3638 1426 838 1542 -722
VMBO techniek 5412 1689 1247 1126 -1810
economie 1804 563 416 996 17
MBO techniek 10809 3027 2491 2681 -2837
economie 8493 2038 1957 2650 -1346
HBO techniek 4169 934 961 1101 -794
economie 6521 730 1503 2713 480
WO techniek 1859 446 428 416 -458
economie 3033 558 699 849 -408
45738 11411 10540 14073 -7878
Bron: EIM, CBS, ROA.
Om tot een roadmap te komen en de geconstateerde gaps weg te nemen heeft in de analysefase
allereerst een stakeholdersanalyse plaatsgevonden. Vertegenwoordigers vanuit deze
stakeholdersgroepen hebben vervolgens deelgenomen aan een workshop waarin de volgende
knelpunten naar voren zijn gekomen:
• onvoldoende samenwerking tussen bedrijven: dit geldt in het algemeen, maar rond
human capital in het bijzonder. Bijvoorbeeld te weinig samenwerking en coördinatie tussen de
ingenieursbureaus en de exporterende bedrijven;
• mensen nodig die kennis combineren: er zijn onvoldoende mensen waarmee combinaties
van bèta en gamma expertise gemaakt kan worden. Voor de kansen in het buitenland met
design, built en operate (DOB)-contracten is een combinatie van disciplines nodig
(bijvoorbeeld bedrijfseconomen die een waterbedrijf geleid hebben);
• stagnatie interne doorstroom: er is wel uitstroom van medewerkers, maar onvoldoende
nieuwe instroom. Er wordt te weinig aan doorscholing gedaan, permanente educatie en life
long learning;
• onvoldoende zij-instroom: de sector is minder aansprekend dan andere sectoren (of grote
bedrijven in andere sectoren) waardoor sprake is van een geringe zijinstroom;
• onvoldoende instroom technici: er zijn met name tekorten aan HBO en WO-technici o.a.
voor business development, door onder andere de Europese regelgeving (Kaderwetrichtlijn
Water) zal de behoefte aan deskundigen alleen maar toenemen. Er ontbreken relevante
opleidingen op HBO-niveau (internationale watertechnologie, procestechnologie e.d.) of de

CONCEPT
relevante opleidingen zijn in het verleden afgebouwd;
• geen of negatief imago en onbekendheid: de sector heeft geen duidelijk imago en
beperkte bekendheid onder jongeren;
• onvoldoende promovendi: er is alleen al bij het Technologisch Top Instituut Water
Technologie behoefte aan 100 promovendi in de komende vier jaar; in de afgelopen periode is
het aantrekken van 25 promovendi door Wetsus al zeer moeilijk geweest;
• onvoldoende instroom gammakrachten: er zijn niet alleen technici nodig maar ook
mensen met andere achtergronden, de sector mist imago en uitstraling richting
gammamensen en voor gammafuncties, het wordt gezien als een technische sector;
• teveel (zij)uitstroom bedrijven: grote uitstroom van ZZP’ers (zelfstandige zonder
personeel) nadat ze eerst 6-7 jaar zijn opgeleid.
Samenvattend kan geconcludeerd worden dat de combinatie van problemen het zonder nadere
acties onmogelijk maakt om de doelstellingen van het Innovatieprogramma watertechnologie te
realiseren.
In de eerste workshop zijn tevens oplossingsrichtingen geformuleerd. Vervolgens is een tweede
workshop gehouden met dezelfde groep vertegenwoordigers uit de sector. Deze workshop heeft
geresulteerd in de selectie van de actielijnen die in onderhavige notitie nader zijn uitgewerkt. In
deze laatste workshop zijn tevens de partijen benoemd die de actielijnen nader hebben
uitgewerkt. De uitwerkingen zijn opgenomen in dit document.

CONCEPT
3 | Uitgangspunten
In de analyse is duidelijk geworden dat de human capital problematiek bij uitblijven van acties zal
toenemen in de komende jaren en de realisatie van de groeiambities van de watersector in gevaar
kunnen brengen. Het doel van de human capital roadmap is om deze problematiek bij alle
betrokken partijen goed op het netvlies te krijgen en gezamenlijke acties voor en door de spelers
in water- en deltatechnologie uit te voeren om de ambities waar te kunnen maken. Voor de
operationalisering van de Roadmap Water worden de volgende uitgangspunten gehanteerd die
hierna kort worden beschreven:
• regionale aanpak;
• nationale coördinatie;
• ketenbenadering;
• keuzemomenten;
• gezamenlijk optrekken;
• aansluiting bij het ACT-programma.
Regionale aanpak
Veel van de geconstateerde knelpunten hebben een regionaal karakter en vragen in onze visie ook
om regionale acties. Voor het effectief oppakken van deze acties vormen regionale aanwezigheid,
regionale samenwerking en een regionale organisatie sleutelbegrippen. Met waterschappen en
waterbedrijven is de aanwezigheid in iedere regio in Nederland gegarandeerd. Door hun publieke
karakter mag worden verwacht dat zij een rol zullen vervullen in de uitvoering van de Roadmap
Water. Daarnaast is sprake van sleutelorganisaties die een eigen achterban hebben opgebouwd.
Wetsus is daarvan een goed voorbeeld in Noord-Nederland, de waterkolom van de Kennisalliantie
Zuid-Holland is een ander voorbeeld. Deze sleutelorganisaties maken in onze aanpak naast de
waterbedrijven en waterschappen deel uit van de inner circles in de regio’s.
In een tweede cirkel daaromheen zijn de bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen opgenomen
die directe betrokkenheid bij of samenwerkingsrelatie hebben met de partijen in de inner circle.
De partijen in de inner circle moeten in staat worden geacht om deze partijen snel te mobiliseren
rond acties. Voor de acties richting onderwijs wordt voorgesteld om regionale teams te formeren
bestaande uit partijen uit de inner circle en partijen uit de tweede cirkel. Voor de opschaling van
activiteiten zal vervolgens uit een derde cirkel met bedrijven en instellingen daaromheen dienen te
worden geput. Zie figuur 3.1.
De regionale partijen worden ondersteund op bijvoorbeeld onderwijskundig gebied, communicatie,
PR en leermiddelen. Deze ondersteuning wordt gecoördineerd op nationaal niveau.

CONCEPT
Figuur 3.1 Regionale aanpak met nationale coördinatie
Nationale coördinatie
Naast regionale acties zijn ook acties nodig die een gezamenlijke, nationale aanpak vergen. Deze
nationale acties worden ook centraal gecoördineerd en vervolgens gecommuniceerd richting
regio’s zodat koppeling kan plaatsvinden met regionale acties. Nationale coördinatie is ook nodig
om te voorkomen dat dingen dubbel gebeuren en daar waar nodig te zorgen dat tussen regio’s
worden afgestemd.
Een andere functie van de nationale coördinatie is om competenties te mobiliseren die nodig zijn
om nationale acties in gang te zetten of die als basis dienen voor regionale acties. Te denken valt
daarbij aan:
• nationale inventarisatie van alle (regionale) lopende initiatieven rondom alle actielijen van
deze Roadmap, de best practices en witte vlekken daarbinnen;
• het mobiliseren van onderwijskundige expertise voor het op maat maken van acties richting
de verschillende onderwijsniveaus en gradaties daarbinnen;
• het mobiliseren van expertise over verschillende doelgroepen (kenmerken en
kwantificeringen) binnen iedere, relevante leeftijdscategorie (onderwijsniveau en
keuzemomenten);
• het mobiliseren van communicatie-expertise voor acties op het gebied van imago,
bekendheid, etc. , zowel op nationaal als op regionaal niveau;
• beheer en controle van de middelen;
• afleggen van verantwoording aan stakeholders.

CONCEPT
Ketenbenadering
In de aanpak wordt veel waarde gehecht aan een ketenbenadering voor onderwijs. Het is van
belang op om op alle onderwijsniveaus acties te richten die passen binnen een totaalconcept. Het
begint bijvoorbeeld in het basisonderwijs met het kennis laten maken van leerlingen met de
wereld van water en eindigt met de beïnvloeding van de keuzen van WO-studenten om te kiezen
voor een carrière in de watersector. Daartussenin liggen acties op ieder onderwijsniveau om de
instroom naar de arbeidsmarkt en doorstroom tussen de niveaus te verbeteren.
Keuzemomenten
Het is van belang om bij de acties rekening te houden met de keuzemomenten waar leerlingen en
studenten mee te maken krijgen. Het gaat daarbij om einde basisschool (keuze middelbaar
onderwijs en richtingen daarbinnen), profielkeuze middelbaar onderwijs en keuze
vervolgonderwijs en profielkeuzen daarbinnen.
Gezamenlijk optrekken
Bij de invulling en uitvoering van de Human Capital Roadmap Water zal ook zoveel mogelijk
onderling worden afgestemd met ander Roadmaps en Innovatieprogramma’s. Dit betekent in elk
geval aansluiting bij activiteiten van het platform Bètatechniek en bij de Human Capital Roadmap
van de maritieme maakindustrie waarin waterbouw een grote rol heeft. Reeds aangegeven dat
water- en deltatechnologie gezamenlijk zullen optrekken in de roadmap. Immers het is een
gezamenlijk belang om meer mensen naar water te krijgen, meer leerlingen te interesseren voor
techniek en meer leerlingen het profiel Natuur en Techniek te laten kiezen. Daarna vindt een
verdere precisering van studiekeuze, vervolgtraject en inrichting van het carrièrepad plaats.
Aansluiting met ACT-programma
Voor de roadmap maken we gebruik van de initiatieven en activiteiten van het Platform
Bètatechniek. De Human Capital Roadmap Water sluit aan bij de uitgangspunten van het ACT-
programma van het Platform Bètatechniek. Evenals de roadmap vertrekt het ACT-programma
vanuit de ambities van een sector en focust op de human capital elementen die nodig zijn om
deze ambities te realiseren. In het volgende schema wordt de focus van het ACT-programma
weergegeven. De lijnen geven de ambities van de roadmap aan:
• een versterking van de brug tussen onderwijs en bedrijfsleven en instellingen;
• versterking werving en behoud personeel;
• upgrading van het werken in de watersector en loopbaanontwikkeling;
• het vergroten van de zij-instroom uit andere sectoren.

CONCEPT
Figuur 3.2 In-, door- en uitstroommodel van ACT Programma
Bron: Platform Bètatechniek.
Voor het creëren van aantrekkelijke technische carrières binnen een sector of branche hanteren
we net als het Platform een integrale benadering waarbij invulling wordt gegeven aan een scala
van motieven om te kiezen voor een dergelijke carrière in een sector en in dit geval in de
watersector. Het Platform heeft daartoe een ACT Kompas ontwikkeld dat via 6 koersbepalende
elementen invulling geeft aan deze integrale benadering. Het ACT Kompas is daarmee een
instrument waarmee concreet met verschillende partijen afspraken gemaakt worden over de
integrale, te implementeren Human Capital Roadmap. Het ACT Kompas stelt in staat om de
onderkende en uit te voeren actielijnen onderling te programmeren, afspraken scherp te
definiëren en te monitoren.

CONCEPT
Figuur 3.3 Koersbepalende elementen
Bron: Platform Bètatechniek.
In de onderstaande matrix is weergegeven hoe de actielijnen samenhangen met de
koersbepalende elementen zoals weergegeven in figuur 3.3 en met de ambities zoals
weergegeven in figuur 3.2.
Nr. Actielijnen Ambities (zie figuur
3.2)
Koersbepalende elementen (zie
figuur 3.3)
1 2 3 4 1 2 3 4 5 6
1 Imago en bekendheid X X X X
2 Basisonderwijs X X X
3 Voortgezet onderwijs X X X
4 MBO X X X
5 HBO X X X
6 WO X X X
7 Human resources X X X X X
In de volgende hoofdstukken worden de actielijnen nader uitgewerkt. Daarbij wordt met deze
elementen rekening gehouden.

CONCEPT
4 | Actielijn Imago en bekendheid
4.1| Specifieke knelpunten
Op basis van de gehouden workshops zijn de volgende knelpunten naar voren gekomen die
vragen om acties op het gebied van imagoverbetering en vergroting van de bekendheid van de
sector:
• De watersector, en daar binnen water- en deltatechnologie, is onvoldoende bekend in de
samenleving en dit geldt vooral voor de wereld ”achter” water.
• De sector is weinig uitdagend voor jongeren en wordt vooral geassocieerd met robuust en
veilig. Jongeren worden meer aangetrokken door grote namen als Shell en Unilever. De
veelzijdigheid van de sector is nauwelijks zichtbaar.
• Carrièreperspectieven worden niet gecommuniceerd.
• Vrouwen zijn sterk ondervertegenwoordigd in de sector en een deel verliest de interesse na
enige jaren.
• Massa en coördinatie ontbreken in voorlichting- en PR-activiteiten, waardoor communicatie
versnipperd en veelal eenzijdig is.
• Mensen in de watersector zijn zich onvoldoende bewust van:
1. knelpunten in Human Capital en kansen die de sector in geheel (breed) biedt;
2. het belang om een positief imago van hun sector naar de directe omgeving uit te
stralen om de knelpunten op te lossen.
4.2| Ambitie
Water is een commodity. Water is er altijd. Water is niet sexy. Aansprekende projecten als Palm
Island worden ontwikkeld, waarbij geen verbinding met de watersector wordt gemaakt. Maar
vooral is water mogelijk de volgende aanleiding voor een derde wereldoorlog. Moraal van het
verhaal “de watersector” heeft op dit moment geen echte smoel. Om de watersector smoel te
geven zijn de volgende ambities geformuleerd voor het eind 2011:
• De watersector is herkenbaar in de maatschappij en heeft een grote wervingskracht door een
sprankelend en veelzijdig imago.
• De uitdagende watersector heeft sterke aantrekkingskracht door interessante loopbanen voor
mensen / jongeren met uiteenlopende interessevelden
• Er is grote bekendheid ontstaan onder jongeren over de mogelijkheden van werken in de
wereld van water.
• Medewerkers in de sector dragen de passie voor hun bedrijfstak uit naar hun directe
omgeving.
De watersector moet gemeenschappelijk energie steken in de ontwikkeling van een label “werken
in de watersector”. De sector zichtbaar maken in relevante omgevingen, en nieuwe doelgroepen
aanspreken voor een loopbaan in de sector. Dit leidt mogelijk ook tot meer binding voor
werknemers die reeds in de sector actief zijn. Zo wordt dus uitstroom beperkt.

CONCEPT
Bij de ontwikkeling van het label “werken in de watersector” zal met nadruk gebruik gemaakt
moeten worden van de sterke kanten van de sector, zoals de uitstraling die deltatechnologie op dit
moment heeft en de hoogwaardige watertechnologie . Nederland heeft nationaal en internationaal
een naam zowel op gebied van delta- als watertechnologie. Juist in publieke discussies over
bijvoorbeeld klimaatsverandering en Millenium Development Goals heeft de sector ook echt iets te
bieden.
Deze ambities worden deels, zij het zeer gefragmenteerd, al aangepakt in het veld. In de
navolgende paragrafen wordt allereerst ingegaan op de acties die op dit moment al lopen om deze
ambities aan te pakken. Vervolgens wordt ingegaan op de acties en middelen die additioneel nodig
zijn om de ambities te realiseren.
4.3| Stand van zaken
Activiteiten die reeds plaats vinden om het imago en de bekendheid van de sector te verbeteren
zijn onder andere:
• Voorlichting, vooral gericht op jongeren/scholieren
• Voorlichting door individuele of kleine groepen van bedrijven/instellingen.
• Grote diversiteit in voorlichting- en PR-activiteiten:
– Gastlessen;
– Rondleiding op productielocaties;
– Informatiecentra, Watermuseum, Nemo en diverse andere;
– Lesmateriaal en andere info o.a. via websites (Droppie Water);
– Diverse campagnes door beperkte groep afzenders: ‘Nederland leeft met water,
‘Droge voeten’ ‘Ton voor water’;
– Week van het water door waterleidingbedrijven (juni ’07).
In de sector ontbreekt het op dit moment aan samenhang om door massa en focus te werken aan
het imago.
4.4| Benodigde acties
Uitgangspunten
Voor de uitwerking van de acties zijn een aantal uitgangspunten benoemd, die van belang zijn om
effectief aan het imago te gaan bouwen:
• Een imagocampagne, in welke vorm dan ook, moet onderdeel zijn van een groter geheel aan
activiteiten.
• Belangrijke keuzen maken mensen in samenspraak met/worden beïnvloed door hun directe
omgeving. Dit geldt voor ieder keuzemoment.
• De twee pijlers voor de imagocampagne zijn :
– Het vergroten van de bekendheid met de watersector
– Het uitdragen van de veelzijdigheid en arbeidsmogelijkheden van water en de

CONCEPT
watersector
• Voorwaarden voor succesvolle acties:
– Onderkenning en onderschrijving van de geconstateerde knelpunten bij werkgevers
en werknemers in de sector
– Kennis van de belangrijkste doelgroepen, bepaling van de juiste boodschap per
doelgroep en afstemming van alle doelgroepgerichte acties (ook die van de andere
actielijnen)
– Sectorbelang boven bedrijfsbelang.
Acties
Rekening houdend met de uitgangspunten zijn de volgende acties geformuleerd om de ambities te
realiseren:
1. Doelgroepen inventariseren
Tot dusver ontbreekt een goede analyse van de belangrijkste doelgroepen en dan met name de
jongeren in opleiding. Inzicht in deze doelgroepen vormt de basis voor effectieve acties, niet
alleen voor imagoverbeterende acties maar ook voor acties vanuit de andere actielijnen. Ook de
andere actielijnen richten zich namelijk op de belangrijkste doelgroepen en het is belangrijk om
tot een integraal concept te komen per doelgroep. De inventarisatie van de verschillende
doelgroepen zal dan ook vanuit deze actielijn worden opgepakt en te worden afgestemd met de
doelgroepspecifieke acties van de andere actielijnen. Bij de doelgroepenanalyse gaat het o.a. om
de volgende elementen:
• Inventariseren van de belangrijkste doelgroepen, vaststellen interesses/behoeften per
doelgroep en mediagebruik (TV, radio, internet, (vak-)tijdschriften);
• Inzicht krijgen in de achtergrond van bepaalde doelgroepen;
• Aanhaken bij ACT-programma van het Platform Bèta Techniek.
De doelgroepenanalyse moet uiteindelijk resulteren in een doelgroepenactieplan met daarin de
boodschappen die per doelgroep wordt uitgedragen, een verbijzondering van acties per doelgroep
die vallen onder de verschillende actielijnen, en een verbijzondering van acties op nationaal en
regionaal niveau.
2. Regionaal en lokaal bekendheid vergroten
Op lokaal/regionaal niveau worden/zijn diverse voorlichtingsinitiatieven ontwikkeld (bijvoorbeeld
musea, opendagen, bedrijfsbezoeken). Veelal eenzijdige initiatieven die versnipperd worden
aangeboden. In de doelgroepenactieplannen zullen deze initiatieven worden afgestemd en
gebundeld. Dat kan door in de genoemde doelgroepenactieplannen rode draden op te nemen,
zogenaamde waterdragers die als onderligger van een doelgroepspecifieke boodschap fungeren.
Dat kunnen bijvoorbeeld de grote en kleine kringloop van water (watersysteem en waterketen)
zijn (eventueel ook als logo te gebruiken). Voor regionale acties is afstemming nodig tussen de
verschillende regionale partijen. Via de regionale inner circles wordt deze afstemming geborgd.
Veel acties vanuit de andere actielijnen zullen bijdragen aan het imago en de bekendheid van de
sector. Deze acties en de daarbij uit te dragen boodschappen dienen te passen binnen de
doelgroepactieplannen.

CONCEPT
3. Nationale campagne ‘Werken in de wereld van water’
Op landelijk niveau wordt een campagne opgezet over werken in de watersector, die
ondersteunend is aan de regionale en lokale activiteiten van alle actielijnen. “Werken in de
watersector” zou als label moeten worden neergezet vergelijkbaar met “Nederland leeft met
water”. Het feit dat Nederland als eerste associatie ‘waterland’ heeft moet breder worden benut in
een dergelijke campagne evenals het feit dat degenen die op dit moment werken in de sector daar
zeer tevreden en trots over zijn. De boodschap in de campagne moet voor iedere doelgroep helder
zijn. Daarnaast gelden voor de campagne de volgende uitgangspunten:
• De watersector wordt in brede zin en als veelzijdige sector neergezet en kent dan ook één
gemeenschappelijke afzender: de gehele watersector;
• Verschillende carrièreperspectieven worden geschetst.
Als voorbeeld kan de campagne ‘Werken bij het Rijk’ dienen.
Elementen voor een campagne:
• Gebruik van persoonlijkheden: zoals Prins Willem-Alexander, weerman Peter Timofeef,
zwemmer Pieter van den Hoogeband.
• Gebruik aansprekende projecten: Zuiderzeewerken, Palm Island, nieuwe
zuiveringstechnologieën, Water voor Aceh (tsunami), etc.
• Ontwikkel ‘Nationale waterprijs’ waarin teams worden uitgedaagd tot het bouwen van een
waterzuiveringsinstallatie, een dam, of tot de aanleg van een eiland
• Ontwikkel computergames ‘Nederland dreigt weg te zinken in zee!’ waarin bestaande
waterorganisaties het tij moeten keren
• Speel in op de associatie van Nederland met waterland
• Gebruik tevreden medewerkers uit de sector
• Speel in op het thema ‘Water en klimaat’
• Zorg met deze campagne voor een quick wins (een imagocampagne kan relatief snel effecten
sorteren).
• Inzet van musea: Water museum, Museon, ...
• Waterland.net inclusief ‘Carrière Corner’
4. Uitdragen veelzijdigheid watersector
De aantrekkelijkheid van de watersector moet worden uitgedragen door de veelzijdigheid te laten
zien. Ontwikkel hiervoor beeldmerken en achtergrondverhalen die in campagnes en
voorlichtingsactiviteiten gebruikt kunnen worden.
Sluit aan bij maatschappelijke thema’s die doelgroepen interesseren, bijvoorbeeld langs 3
verschillende assen die in nationaal en internationaal perspectief zijn te plaatsen:
• Sociaal maatschappelijk: geen/gebrekkige watervoorziening (Millenium Development Goals),
water als consumptiegoed
• Techniek: waterzuivering, waterbouw, watermanagement en aansluiten bij Roadmap Maritiem
• Milieu: duurzaamheid, klimaat, water in zijn omgeving: aansluiten bij campagnes Nederland
leeft met water, klimaat verandering
Onder andere te gebruiken voor in beeld brengen van carrièreperspectieven /

CONCEPT
loopbaanontwikkeling.
5. Ondersteunende website
Ontwikkel een website ter ondersteuning van de campagne- en voorlichtingsactiviteiten waarop:
• Achtergrondinformatie van de waterwereld, onder andere de grote en kleine kringloop van
water, wereldwaterproblematiek en aansprekende projecten
• Informatie over lokale en regionale spelers
• Lesmateriaal en overzicht informatiecentra over water
• Achtergrondverhalen van medewerkers in de watersector over de verschillende perspectieven
(zie actie 3).
Gebruik maken/aanhaken bij bestaande initiatieven, zoals:
• de website www.waterland.net van het NWP (is een koepelwebsite, voorstel om ook
imagogerelateerde links en informatie beschikbaar te maken);
• ‘Droppie water’ Waterschappen;
• PR-materiaal organisaties in watersector.
De website zal ook ondersteunend zijn aan de andere actielijnen. Zo zouden speciale
webcommunities voor de verschillende doelgroepen kunnen worden gefaciliteerd vanuit de site.
Bijvoorbeeld als follow-up van themadagen rond water op scholen. Daarnaast wordt onder de
actielijn human resources voorgesteld om de functionaliteit ‘vacature- en kandidatenportaal’ te
ontwikkelen.
4.5| Organisatie
De nationale acties, zoals doelgroepenanalyse, de doelgroepenactieplannen, het upgraden van
www.waterland.net en de nationale campagne en regionale uitrolelementen dienen centraal te
worden geïnitieerd en gecoördineerd. Deze activiteiten worden dan ook neergelegd bij de
coördinator van de roadmap (zie hoofdstuk 11). Voor de regionale acties zal gebruik worden
gemaakt van de partijen in de innercircle en van de partijen die vanuit de tweede cirkel worden
gemobiliseerd door de innercircle partijen. Sommige activiteiten (zoals regionale promotieacties)
kunnen worden afgestemd op lopende activiteiten. Deze afstemming dient in de regio’s vanuit de
innercircles plaats te vinden.
4.6| Benodigde middelen
Actie Inhoud inzet Middelen (voor 2 jaar)
Doelgroepen € 50.000
Regionale/lokale bekendheid
Nationale campagne Coördinatie
Ontwikkeling campagne en
Uitvoering campagne
1 fte (1/2 jr)
€ 500.000

CONCEPT
Veelzijdigheid uitwerken Coordinatie en utivoering
pm
1 fte (1/2 jr)
pm
Website Coordinatie en opzet
Uitvoering / onderhoud
½ fte (1/2 jr)
€ 50.000

CONCEPT
5 | Actielijn Basisonderwijs
Op de arbeidsmarkt wordt een onvoldoende instroom vanuit VMBO, MBO, HBO en WO in de
komende jaren voorzien. Verder zien onvoldoende kennis over de watersector (in den brede) en
over waterberoepen onder leerlingen. Op alle onderwijsniveaus manifesteren deze problemen zich.
Om dit tegen te gaan is een ketenbenadering nodig die begint bij het basisonderwijs. Dit
hoofdstuk is gericht op acties richting basisonderwijs.
5.2| Ambitie
Veel initiatieven om water bij basisscholen en leerlingen onder de aandacht te brengen lopen al.
Maar deze lijken slecht op elkaar afgestemd en gecoördineerd. Belangrijk punt daarbij is dat er
geen overzicht is van welke acties er lopen en welke middelen beschikbaar zijn. Hierdoor wordt op
diverse plekken in het land het wiel opnieuw uitgevonden en blijven goede voorbeelden beperkt
tot implementatie in een specifieke regio.
De ambities van de watersector en het feit dat water een sleutelgebied van de Nederlandse
economie is, maken een sterke verbetering van de communicatie van water richting basisscholen
noodzakelijk. De noodzaak van het bereiken van basisschoolleerlingen wordt door verschillende
partijen gezien en opgepakt. Maar waar het nog aan ontbreekt, is de coördinatie en samenwerking
tussen de initiatieven. Dit is essentieel om te voorkomen dat enerzijds leerlingen overspoeld
worden en anderzijds leerlingen ‘buiten de boot vallen’ qua aandacht vanuit water.
Uitgangspunt voor communicatie van water naar scholen is een samenwerking tussen
deltatechnologie en watertechnologie. Immers voor beide ‘richtingen’ is een keuze voor een
technische richting van belang. Dit rechtvaardigt de samenwerking. Bovendien sluit dit aan op
doelstellingen van de overheid om meer bètastudenten op te leiden.
Uitgangspunt is ook de regionale inbedding. Lokale bedrijven en waterinstellingen nemen het
voortouw, maar worden voorgelicht en geïnspireerd over wat er kan en hoe het kan (o.a.
lesmateriaal). Zo kan bijvoorbeeld worden aangesloten bij het lopende initiatief ‘de watertoolkit’
(zie kader) waardoor de ‘kracht’ en het bereik van dit instrument ook worden vergroot.
Voorbeeld: de water toolkit.
Bedrijven Van Oord, Royal Haskoning en het Netherlands Water Partnership hebben zich aangesloten bij het initiatief
van de junior kamer om een water toollkit samen te stellen. Deze watertoolkit is beschikbaar voor basisscholen en
wordt verspreid vanuit junior kamers in Nederland in samenwerking met de regionale steunpunten van het platform
Bètatechniek. Bedrijven als Heineken en Philips tonen ook interesse in dit initiatief. Maar de module ‘watertechnologie’
moet nog wel uitgewerkt worden.

CONCEPT
In concreto is de ambitie om in de periode van het Innovatieprogramma:
• 1.440 basisscholen te bereiken (dit is ruim 50% van de doelstelling voor 2010 van het
Programma VTB van het Platform Bètatechniek). Dit komt neer op gemiddeld 288 nieuwe
scholen per jaar, 24 per provincie.
• Uitgaande van lespakketten voor iedere groep (of unit) kunnen zo 320.000 leerlingen worden
bereikt.
• Doel is om bij 10% van de leerlingen die uitstromen in de periode 2007-2012 als watersector
goed op het netvlies te staan dit komt neer op 8.000 leerlingen.
• Gestreefd wordt naar 12 innercircles die de scholen ‘werven’ en bedienen. Ieder team bestaat
bij voorkeur uit minimaal 1 drinkwaterbedrijf, 1 waterschap, 2 toeleveranciers op gebied van
watertechnologie en 2 deltatechnologiebedrijven. De Regionale Steunpunten van het Platform
Bèta Techniek ondersteunen deze acties. Dit betekent dat per maand en per provincie
minimaal 2 nieuwe scholen worden geworven. Voor de terugkerende acties per school zullen
bedrijven uit de tweede cirkel worden ingezet.
Het werven van 2 scholen per maand per provincie is zeer ambitieus. Deze hoge ambitie vraagt
om nauwe samenwerking met overkoepelende instanties in het basisonderwijs en een integrale
benadering via docentenopleidingen. Uit inventarisatie zal moeten blijken in hoeverre
basisscholen water al duurzaam in hun programma hebben geïntegreerd. Daarvan zal mede
afhangen of deze ambities haalbaar zijn of dienen te worden bijgesteld.
1. Waterinfo- en lesmateriaal
Er bestaan reeds vele sites met waterinformatie vanuit verschillende invalshoeken, die via links op
www.waterland.net bereikbaar zijn. Heel veel informatie is echter niet direct op de doelgroepen
toegesneden of de initiatieven worden gefragmenteerd toegepast. Een voorbeeld daarvan is
‘Droppie water’, een website met bijbehorend programma dat zich richt op het basisonderwijs en
dan specifiek op het thema ‘waterkwaliteit’. Het bereik is weliswaar nationaal, maar slechts enkele
waterschappen zijn bij dit initiatief betrokken. Bovendien dekt de website inhoudelijk niet de
watersector in den brede.
Daarnaast kunnen de volgende initiatieven worden onderscheiden:
• De doorlopende leerlijn water van Veldwerk Nederland, IVN en SME advies met daarin
overzicht van waterprojecten, lespakketten, activiteiten en excursies; merendeel is alleen
lokaal uitvoerbaar en vraagt lokale invulling.
• Watertoolkit van juniorkamer; i.o.m. VTB techniek over verdere landelijke verspreiding
• Waterland.net met WaterKlas met informatie voor scholen en docenten voor verschillende
onderwijsniveaus; hoofdaanbod zijn kwesties met verwijzing naar actuele nieuwsgeving en
websites in watersector aansluitend bij thema. Indruk dat moeilijkheidsgraad aanbod (te)
hoog is voor doelgroep.
• Nationale en internationaal watermeet programma’s voor basisscholen.
• Lesmogelijkheden via watermuseum in Arnhem.
• Op niet structurele basis gastlessen op scholen (Waterschappen, RIZA, etc.).

CONCEPT
• TENQ: Initiatief van de Stichting WaterWijs zet zich in om jongeren te stimuleren meer water
te drinken en bewustzijn van wereldwijde waterproblematiek te vergroten.
2. Bedrijfsbezoeken
Op dit moment bezoeken bedrijven uit de watersector al vrij geregeld scholen. Ook deze acties
worden echter niet gecoördineerd. Bovendien worden bedrijven / instellingen vaak gevraagd of
ontvangen door scholen op ad-hoc basis. Het aantal bezoeken in sector onbekend.
3. Platformactiviteiten
In de uitvoering kan worden aangekoppeld bij het VTB-programma van het Platform Bètatechniek.
Zie kader. Momenteel doen 1330 scholen mee met VTB en zijn 25 Regionale Steunpunten actief
om scholen te ondersteunen bij het invoeren van wetenschap en techniek op school. In 2007
(tranche 4) kunnen 600 scholen meedoen met het Programma VTB.
Landelijk programma VTB: Techniek in de basisschool
Het ministerie van Onderwijs, technische bedrijfstakken en de vakbeweging hebben gezamenlijk de ambitie uitgesproken om
techniek een structurele plek te geven in het basisonderwijs. Dit op basis van twee motieven. Ten eerste is techniek bij uitstek een
middel om een eigentijdse, aantrekkelijke en motiverende leeromgeving voor kinderen te creëren. Ten tweede is het belangrijk
dat kinderen een realistisch beeld krijgen wat de betekenis van techniek en technologie is voor de maatschappij, zodat een
eventuele keuze voor techniek in het voortgezet onderwijs een interessante en volwaardige optie wordt.
De ambitie van de gezamenlijke partners is vertaald naar een Nationaal Actieplan VTB 2004-2010. Kern van dit plan is dat op
nationale schaal, duurzaam en structureel invulling wordt gegeven aan techniek op de basisschool.
Het actieplan wil dit bereiken op drie manieren:
− Lokaal en regionaal faciliteren van scholen, die techniek willen implementeren in hun onderwijs.
− Landelijk legitimeren en borgen van techniek in overheidsbeleid en landelijke instrumenten voor toetsing en
evaluatie.
− Bundelen van krachten met het bedrijfsleven, science centra, educatieve uitgevers en andere relevante partijen.
− Deze drie programmalijnen moeten in 2010 leiden tot het behalen van onderstaande programmadoelen.
Zie www.deltapunt.nl
5. Ophanging onderwijsactiviteiten binnen bedrijven
• Binnen communicatieafdeling
• Geen structurele relatie tussen arbeidscommunicatie (HRM) en activiteiten in onderwijs
• Vaak geen structurele mankracht beschikbaar
Op landelijk niveau zal allereerst worden geïnventariseerd wat er aan activiteiten lopen per
doelgroep, verspreiding, beschikbaarheid. Deze inventarisatie is onderdeel van een grotere studie
die een van de eerste stappen vormt van de uitvoering van de roadmap. Op basis van deze
inventarisatie zal een pakket worden samengesteld dat op maat is voor het basisonderwijs en de
verschillende niveaus daarbinnen. Alle onderdelen van het pakket zullen idealiter via een centrale
website www.waterland.net worden gecommuniceerd met alle links en adressen specifiek voor het
basisonderwijs.

CONCEPT
1. Leer-/keuzemomenten: Basisschool
Doel:
• Water als beleving
• Besef van belang van water
• Ervaren dat techniek leuk is bij kind, leraren én ouders
• Basisvertrouwen in eigen kunnen qua techniek
• Contact met werkers in water
Actoren:
• Primair: leraar, ouders, grootouders
• Secundair: VTB techniek, milieueducatie IVN, watersector, naschoolse activiteiten
Acties:
Als follow-up van de inventarisatie kunnen de volgende acties op het basisonderwijs worden
gericht:
• Een belangrijk onderdeel van het pakket voor het basisonderwijs zijn leuke
onderwijservaringen gedurende schoolperiode via proeven, experimenten, excursies volgens
doorlopende leerlijn water en techniek
• Actieve bredere verspreiding waterlesmateriaal. Gedacht kan worden aan het thema ‘water’
per school dat gedurende een week wordt behandeld met verschillende pakketten per groep
of unit met meerdere groepen
• Begeleiding/bijscholing docenten. Samenwerking met Deltatechnologie / maritiem is vereist
• Ontwikkelen kinder-water-computergames - Promotie Watch en Globe als
watermeetprogramma’s voor basisschool
• Ontwikkelen naschoolse activiteiten rondom techniek/water – Creëren van structurele relaties
tussen lokale waterbedrijven en basisscholen via regionale steunpunten VTB
• Techniek/economie gerichte doeactiviteiten voor (groot)ouders en kinderen bij
waterevenementen
2. Leer-/keuzemomenten: VO keuze
Doel:
Bevorderen keuze voor scholen met extra aandacht voor:
• techniek
• groen
• duurzaamheid
Actoren:
• Primair: ouders, decanen, leraar
• Secundair: VO scholen, watersector
Acties:
• VO scholen ondersteunen bij open dagen b.v. door demo’s uit bedrijfsleven

CONCEPT
Actie Inhoud inzet Middelen
(voor 2 jaar)
Inventarisatie en samenstellen
pakket
wordt landelijk opgepakt
Werving scholen: 24 nieuwe
scholen per provincie per jaar
inzet bedrijven/instellingen uit de
innercircle: voeren van
gesprekken en presenteren van
materiaal en aanpak
0,5 fte per provincie, 6 fte’s
totaal
wervingsacties via
mailingacties, advertenties,
etc.
€ 240.000
Inzet van pakketten per school werving bedrijven/instellingen
voor tweede cirkel
0,3 fte per provincie, dus 3,6
totaal + € 96.000 out-of-pocket
expenses
inzet bedrijven/instellingen uit
innercircle en tweede cirkel (1
mensdag per school)
576 mensdagen (inzet
bedrijven/instellingen)
Ondersteuning VO-scholen bij
open dagen
innercircle en tweede cirkel
0,2 fte per provincie, dus 2,4
fte’s totaal

CONCEPT
6 | Actielijn Voorgezet onderwijs
Op de arbeidsmarkt wordt een onvoldoende instroom vanuit VMBO, MBO, HBO en WO in de
komende jaren voorzien. Verder zien we onvoldoende kennis over de watersector (in den brede)
en over waterberoepen onder leerlingen. Ook is een onvoldoende doorstroom zichtbaar vanuit het
voortgezet onderwijs naar het hoger onderwijs. Op alle onderwijsniveaus manifesteren zich dus
problemen. Om dit tegen te gaan is een ketenbenadering nodig die begint bij het basisonderwijs,
maar zich ook richt op het voortgezet onderwijs en op het hoger onderwijs. Dit hoofdstuk is
gericht op acties richting het voortgezet onderwijs, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen
ambities en acties voor het VMBO en ambities en acties voor HAVO/VWO. De ambities en acties
voor het VMBO zijn vooral gericht op een vergroting van het aandeel VMBO-studenten dat kiest
voor de watersector. Voor de periode tot 2012 zijn bijna 2.000 extra VMBO-techniekstudenten
nodig in de watersector.
6.2| Ambities
Voor HAVO/VWO zijn de ambities en acties met name gericht op een vergroting van de
doorstroom vanuit het HAVO/WO naar het hoger onderwijs. Voor de periode tot 2012 zullen bijna
800 extra HBO-studenten moeten instromen in de watersector en 460 extra WO-studenten. Een
belangrijk deel van de acties gericht op deze studenten worden beschreven in de hoofdstukken 8
en 9. In het licht van de ketenbenadering zal voor de toekomst de doorstroom vanuit het VO
moeten worden gegarandeerd. Daar richten de ambities en acties zich in dit hoofdstuk op.
Naast de ambities gericht op de hogere groepen zullen ook acties op de gemeenschappelijke
leerjaren worden gericht. Deze leerjaren herbergen de leerlingen die in potentie kunnen kiezen
voor de watersector (zowel techniek als economie). Dat kan via verschillende wegen: door te
kiezen voor het VMBO, door te kiezen voor HAVO of VWO en vervolgens door te stromen naar het
hoger onderwijs om van daaruit de watersector in te stromen.
In concreto gaat het onderwijstype om de volgende ambities:
VMBO
• Vergroting instroom vanuit VMBO (techniek en economie): het bereiken van 375 VMBO-
scholen (tweederde van alle VMBO-scholen) tot 2012 met jaarlijks terugkerende acties door in
eerste instantie aan te koppelen bij het Ambitieprogramma van het Platform Bètatechniek.
Het aantal van 375 ligt echter hoger dan de ambitie van het Ambitieprogramma (160 scholen
in 2010). Er moet dus een behoorlijke schep bovenop. Dit moet leiden tot een aandeel van
20% onder vierdejaars VMBO-studenten (techniek) van deze deelnemende scholen dat voor
de watersector kiest. Dat betekent dat vanuit de deelnemende scholen tot 2012 1.175
leerlingen VMBO techniek extra zullen instromen tot 2012 (gemiddeld 1 extra leerling per
deelnemende school per jaar). Daarnaast zullen via algemene acties uit de overige VMBO-

CONCEPT
scholen ruim 600 leerlingen extra moeten instromen. Dat komt neer op gemiddeld 0,4 leerling
per school per jaar.
• Daarnaast zullen acties gericht op de brugjaren moeten leiden tot gemiddeld 5 extra
leerlingen VMBO-techniek, hetgeen in de periode tot 2012 zal leiden tot in totaal 115 extra
leerlingen die instromen in de watersector.
• Daarnaast zal de vaste instroom moeten worden vastgehouden en dat betekent gemiddeld
0,4 leerling VMBO techniek en 0,4 leerling VMBO economie die voor de watersector kiest.
Gemiddeld zou 1,4 leerling per school (techniek en economie) na het eindexamen direct voor
de watersector moeten kiezen.
• Een belangrijk deel van de VMBO-studenten stroomt door naar het MBO. Ruim 75% van de
VMBO-techniek gediplomeerden stroomt door naar een MBO-techniek vervolgopleiding,
hetgeen al een hoog percentage is. De acties gericht op het VMBO zullen al een stuk
bewustwording en kennis over de watersector bijbrengen. Aanvullende specifieke acties
gericht op het MBO (inclusief de doorstroom vanuit MBO naar het hoger onderwijs) worden
verder beschreven in hoofdstuk 7.
HAVO
• Op dit moment stromen circa 1.500 gediplomeerden HAVO Natuur & Techniek en/of
Gezondheid direct in op de arbeidsmarkt, circa 4.000 HAVO-leerlingen stroomt door naar
HBO-techniek. De ambitie is om de jaarlijkse doorstroom richting HBO-techniek te vergroten
van 4.000 naar 4.800 per jaar in 2012.
• Verwacht wordt dat van de groep gediplomeerden die de arbeidsmarkt direct betreden 5% of
75 in de watersector terecht zal komen.
• Om de doorstroom te vergroten zal worden aangehaakt bij Jet-Net van het Platform
Bètatechniek. Hierbinnen zijn 125 scholen en 25 bedrijven actief. De bedrijven binnen Jet-Net
zullen daarvoor worden aangevuld met vertegenwoordigende bedrijven uit de 12 innercircles
en cirkel 2.
• Een extra doorstroom richting HBO-techniek van 800 betekent dat 30% van de
gediplomeerden HAVO Natuur & Techniek en/of Gezondheid van de Jet-Net scholen
additioneel moeten kiezen voor HBO-techniek.
VWO
• Op dit moment stromen circa 900 gediplomeerden VWO Natuur & Techniek en/of Gezondheid
direct in op de arbeidsmarkt, circa 450 VWO-leerlingen stroomt door naar HBO-techniek en
circa 2300 VWO-leerlingen stroomt jaarlijks door naar WO-techniek. De ambitie voor het VWO
is om de doorstroom naar WO-techniek met 800 te laten toenemen tot 3.100 per jaar in
2012.
• Een extra doorstroom richting WO-techniek van 800 betekent dat 25% van de
gediplomeerden VWO Natuur & Techniek en/of Gezondheid van de Jet-Net scholen additioneel
moeten kiezen voor WO-techniek.
• Verwacht wordt dat van de groep gediplomeerden die de arbeidsmarkt direct betreden 5% of
45 in de watersector terecht zal komen.
• Om de doorstroom te vergroten zal worden aangehaakt bij Jet-Net van het Platform
Bètatechniek. Zie opmerkingen ambities HAVO.

CONCEPT
Gemeenschappelijke leerjaren
De ambitie om 10% van de ruim 400.000 leerlingen in de gemeenschappelijk leerjaren warm te
maken voor de watersector in den brede.
Hoofdlijnen analyse en acties
In voortgezet onderwijs zijn twee keuzemomenten belangrijk:
A. keuze van profiel. Doel hier is om leerlingen richting Natuur en Techniek te krijgen.
Dit is een gezamenlijk belang voor de gehele watersector (delta- en
watertechnologie). Dus ook duidelijk samen werken!
B. studierichting vervolgkeuze. Hier moet wel gekozen worden voor studierichting (op
alle niveaus).
Om deze keuzes te beïnvloeden zijn 2 zaken belangrijk:
1. Interesse wekken (af te stemmen met actielijn 1). Hoe pakken we leerlingen aan?
bedrijfsbezoeken, GTST voor water?, CSI voor water?, verplicht bezoek aan
waterschap/drinkwaterbedrijf?
2. Inhoudelijk input geven aan vakken. Aansluiten op vakken en ontwikkelen
lesmateriaal.
Uitgangspunt is regionale inbedding. Dus vanuit bedrijven / waterinstellingen in de buurt contact
onderhouden. Echter enkele dingen moeten nationaal geregeld worden: totstandkoming
lesmateriaal, communicatie over mogelijkheden in de watersector. Voor het verwezenlijken van de
ambities is integratie van water in landelijke onderwijsvakken, nauwe samenwerking met
universiteiten in opleidingsvoorlichting en het welslagen van de landelijke imagocampagne
cruciaal. De ambities zijn opgesteld vanuit de verwachte arbeidsvraag die door het
innovatieprogramma gegenereerd zal worden. Deze ambities zullen nog met experts van de
landelijke stimuleringsprogramma’s nader besproken worden en zonodig zullen deze worden
aangescherpt en/of additionele acties geformuleerd worden.
1. Waterinfo- en lesmateriaal
www.waterland.net bereikbaar zijn. Heel veel informatie is echter niet direct op de doelgroepen
toegesneden of de initiatieven worden gefragmenteerd toegepast.
Daarnaast kunnen de volgende initiatieven worden onderscheiden:
• De doorlopende leerlijn water van Veldwerk Nederland, IVN en SME advies met daarin
overzicht van waterprojecten, lespakketten, activiteiten en excursies; merendeel is alleen
lokaal uitvoerbaar en vraagt lokale invulling.
• Waterland.net met WaterKlas met informatie voor scholen en docenten voor verschillende
onderwijsniveaus; hoofdaanbod zijn kwesties met verwijzing naar actuele nieuwsgeving en
websites in watersector aansluitend bij thema. Interviews met werkenden in watersector.
• Nationale en internationaal watermeet programma’s voor basisvorming VO.
• Op niet structurele basis gastlessen op scholen (o.a RIZA).

CONCEPT
• NLT module “waterbreed” ontwikkeld door XNLT talent; niet geselecteerd voor landelijke
doorontwikkeling. Initiatief ontwikkelen NLT module Wetsus/WUR.
• Profielwerkstuk begeleiding (Wetsus, RIZA, etc.).
• Leraar stage voor eerste graads leraar (Wetsus, etc.).
2. Bedrijfsbezoeken
Op dit moment bezoeken bedrijven uit de watersector al vrij geregeld scholen. Ook deze acties
worden echter niet gecoördineerd. Bovendien worden bedrijven / instellingen vaak gevraagd of
ontvangen door scholen op ad-hoc basis. Het aantal bezoeken in sector onbekend.
3. Ophanging onderwijsactiviteiten binnen bedrijven:
• Binnen communicatieafdeling
• Geen structurele relatie tussen arbeidscommunicatie (HRM) en activiteiten in onderwijs
• Vaak geen structurele mankracht beschikbaar
• Voor onderzoeksstages vaak relatie met vakinhoudelijke afdelingen
4. Platformactiviteiten:
www.universumprogramma.nl (havo/vwo)
www.jet-net.nl (havo/vwo)
www.ambitieprogramma.nl (vmbo en mbo)
VO-HO aansluitingsprogramma’s
www.sprintprogramma.nl (hbo en wo)
Met name Jet-Net is een interessante Platformactviteit om bij aan te haken, aangezien dit een
direct kanaal vormt naar havo/vwo. Wetsus, Rijkswaterstaat en Haskoning zijn inmiddels vanuit
de watersector toegetreden tot Jet-Net om structurele relaties en onderwijsactiviteiten voor
Havo/VWO op te bouwen. Vitens, Wetterskip en Paques hebben Wetsus toegezegd daaraan mee
te werken. Het Van Hall instituut is coördinator VO-HO aansluiting in Fryslan.
inventarisatie zal een pakket worden samengesteld dat op maat is voor het voortgezet onderwijs
en de verschillende niveaus daarbinnen. Alle onderdelen van het pakket zullen idealiter via een
centrale website www.waterland.net worden gecommuniceerd met alle links en adressen specifiek
voor het voortgezet onderwijs. Vervolgens kunnen de volgende acties op het voortgezet onderwijs
worden gericht:
1. Leer-/Keuzemomenten: Onderbouw VO
Doel:
• Techniek en economie elementen in onderbouw vakken

CONCEPT
• Betrokkenheid bij belang van water
• Globale pakkende beelden over werken in water
Actoren:
• Primair: ouders, leraren, decanen, medeleerlingen
• Secundair: Jet-Net, ambitieprogramma, universumprogramma, naschoolse activiteiten,
watersector
Acties:
• Klasbrede water of techniek projecten met doecomponent met maatschappelijke relevantie
• Voorlichting aan ouders. Hoe bereik je ouders?
• Voorlichten leraren en decanen over diversiteit en kansen in watersector en mogelijkheden
om in hun lessen in te bouwen. Bijvoorbeeld om langs te gaan bij sectie overleg per school /
special voor natuur en techniek docenten en/of opleiding/stage voor N/T docenten
• Toepassingsgerichte technische en economische lesmodules in onderbouw vakken + opleiding
docenten
• Structurele relatie school met regionaal bedrijf uit watersector
2. Leer-/Keuzemomenten: Profielkeuze VO
Doel:
• Aansprekende waterbeelden per profiel passend bij doelgroep
Actoren:
• Primair: ouders, leraren, decanen, medeleerlingen
• Secundair: Jet-Net, ambitieprogramma, universumprogramma, naschoolse activiteiten,
watersector
Acties:
• Profielkeuze voorlichting met watersectorbrede beelden per profiel en doelgroep (specifieke
aandacht voor meisjes en allochtonen)
• Specifieke acties naar leraren, decanen en ouders in beeldvorming rondom profielkeuze;
techniek is uitdagend i.p.v. moeilijk
3. Leer-/Keuzemomenten: Bovenbouw VO
Doel:
• Contact met innovatieve thema’s in sector
• Aansprekende beelden over werken in water in binnen en buitenland
• Inzicht in groeiende waterproblematiek in toekomst
• Ervaring met onderzoek & ontwerp
Actoren:
• Primair: leerlingen, leraren, ouders, peer-groep
• Secundair: Jet-Net, ambitieprogramma, universumprogramma, regionale VO-HO aansluiting,
technocentra
Acties:
• Profielwerkstukken in watersector: aansluiten bij nieuwe innovatieve thema’s in sector

CONCEPT
• Bijscholingsdagen voor docenten
• Gastlessen op scholen
• Ontwikkelen lesmodules voor water (NLT)
• Vervangende lesmodules met waterthema’s in Na, Sk,Wi, Bio
• Vakantiewerk/snuffelstage voor specifiek geïnteresseerde leerlingen
4. Leer/Keuze momenten: MBO/HBO/WO keuze
Doel:
• Aansprekende waterbeelden passend bij doelgroep
• Sprekende beroepsprofielen
• Inzichtelijke relatie met vervolgopleiding
Actoren:
• Primair: leraren, decanen
• Secundair: bedrijven, Jet-Net, ambitieprogramma, universumprogramma, regionale VO-HO
aansluiting
Acties:
• Sprekende waterbeelden en beroepsprofielen in water met per profiel relevante opleidingen
(folders/site)
• Globaal carrière perspectief in water
• Inzicht in arbeidsmarktvraag en aansluiting bij opleidingen; gerichte werving
• Bedrijven ondersteunen water als thema op voorlichtingsdagen MBO/HBO/WO
• Career Day Jet-Net (Havo/Vwo)
• Dag voor MBO keuze
• Gerichte uitnodigingen voor laatste klassers gericht op vervolgopleidingkeuze
• Meet the boss, Girl’s Days

CONCEPT
(voor 2 jaar)
pakket
Ontwikkelen NLT modules en
vervangende lespakketten
Schrijven en testen NLT modules
en vervangende lespakketten
samen met docenten VO
2 fte
Werving scholen: 500 in totaal
o.a. via aankoppeling bij
ambitieprogramma en Jet-Net
inzet bedrijven/instellingen uit de
materiaal en aanpak
totaal
wervingsacties via
etc.
€ 240.000
Inzet van pakketten per school werving bedrijven/instellingen
voor tweede cirkel
Zie Actielijn 2
mensdagen per school)
Natuur, Leven en Technologie (NLT) is een nieuw geïntegreerd bètavak, dat scholen vanaf september 2007 in de bovenbouw van het havo
en vwo aan kunnen bieden. NLT wordt een van de profielkeuzevakken voor leerlingen met een profiel Natuur en Gezondheid of Natuur en
Techniek.
De hoofddoelstelling van NLT is om de belangstelling van leerlingen voor een vervolgstudie en beroep in de exacte richting te vergroten. NLT
wil dit bereiken door leerlingen op een aansprekende manier kennis te laten maken met actuele ontwikkelingen en vooraanstaand nieuw
onderzoek binnen, maar vooral ook op de grensvlakken tussen de exacte vakken. Water met zijn vele multidisciplinaire aspecten leent zich
hier uitstekend voor. Door het Platform Bèta Techniek en het Landelijk Ontwikkelingspunt NLT is uitgesproken dat ze water in het
programma willen opnemen. Door diverse kennisinstellingen (Wetsus/WUR, TUD, UT, VHL) zijn, begin maart, onderwerpen voor NLT
modules ingediend. Het gezamenlijk ondernemen van actie van deze partijen is mede te danken aan het proces van totstandkoming van
deze Roadmap Water.
Blue energy: de zee als bron van energie: over het maken van electriciteit uit het mengen van zout en zoet water (Wetsus/WUR).
Water: het goud van de toekomst: over het leveren van bijdrage aan de MDG's door voor ontwikkelingsgebied naar waterbalans, sanitatie
en zuiveringsconcepten te kijken (TUD)
Watermanagement: Klimaatverandering, overstromingen, beoordelen van effecten van maatregelen (UT)
Relaties in water! over ecologische waterkwaliteit en de invloed ervan op de biotoop (VHL)
Van afvalwater tot drinkwater (VHL) over waterketenbeheer

CONCEPT
7 | Actielijn MBO
Het (v)mbo kent 2 verschillende leerwegen:
• BOL, de beroepsondersteunende leerweg (dagonderwijs)
• BBL, de beroepsbegeleidende leerweg (werkend leren en 4 niveaus; voor operators
bijvoorbeeld:
1. Assistent operator
2. Operator
3. Allround operator
4. Hoofdoperator
De zoekterm watertechnologie levert geen corresponderende mbo-opleidingen op (www.roc.nl). Wel
zijn er meerdere verwante richtingen zoals procestechniek, milieutechniek, chemische techniek
etc. Gezien de doelstelling van deze roadmap wordt ingezoomd op de procestechnische richtingen.
De overheid regelt de kwalificatiestructuur en eindtermendocumenten in het mbo onderwijs.
Voor de (proces)technische opleidingen is dit neergelegd bij Stichting Kenniscentrum PMLF. Het
kenniscentrum PMLF is verantwoordelijk voor het onderhoud van de kwalificatiestructuur in de
sectoren PMLF (Procestechniek, Milieutechniek, Laboratoriumtechniek en Fotonica). Het
kenniscentrum PMLF is onderdeel van VAPRO-OVP-groep (=voorheen vakopleiding
procestechniek). De activiteiten van Kenniscentrum PMLF richten zich op:
• begeleiden van onderzoek naar de beroepsprofielen
• ontwerpen van leerplannen en BPV-modellen
• onderhouden van contacten met het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen
• ontwikkelen van voorlichtingsmateriaal.
De VAPRO-OVP groep bestaat uit de Stichting Kenniscentrum PMLF (tot 1-1-'07 Kenniscentrum
VAPRO) die wettelijke taken uitvoert in het beroepsonderwijs, Stichting Opleidingsfonds OVP die
ondermeer uitvoering geeft aan de ESF 3 regeling voor scholing voor werkenden en VAPRO-OVP
BV, die diensten verleent op het gebied van Human Recource Development. VAPRO-OVP is
ontstaan uit de samenwerking van sociale partners op landelijk niveau (AWVN, VNCI, FNV en
CNV).
Binnen het Platform Bèta Techniek heeft de Programmalijn Beroepsonderwijs het MBO
Ambitieprogramma in portefeuille. Het MBO Ambitieprogramma Bèta Techniek faciliteert de mbo-
instellingen om het technisch onderwijs op een hoger plan te brengen.
1. De spoeling voor het vinden van gekwalificeerde mbo-opgeleide medewerkers voor de
watersector wordt dunner
bètastudies zijn niet in trek
andere technische sectoren trekken ook hard
Bij de waterbedrijven (publieke sector) is een tendens naar uitbesteden te zien; dit betekent

CONCEPT
dat de kennis vooral ook bij aannemers en ingenieursbureaus aanwezig moet zijn.
2. Op watertechnologiegebied zijn er geen “historisch” bekende, specifieke opleidingen, zoals
bijvoorbeeld wel bij elektrotechniek, bouwkunde etc.
3. Op watertechnologiegebied zijn er minder voorbeelden uit de omgeving (vader, moeder, opa,
buurman etc)
4. Het aanbod aan verschillende opleidingen binnen het mbo is groot; tevens lijkt er sprake te
zijn van een versnippering. De samenwerking tussen ROC’s is ogenschijnlijk beperkt. Wel zijn
er diverse –overheidsgesubsidieerde- ontwikkelingen gaande om nieuwe opleidingen op te
zetten, waaronder watergerelateerde.
7.2| Ambitie
Aantrekkelijk maken van mbo-opleiding op het gebied van watertechnologie teneinde te voldoen
aan de marktvraag. Concreet betekent dit dat er tot eind 2011 4.200 extra MBO-studenten
moeten instromen. Dit betekent:
• Reguliere mbo-uitstroom en instroom in de sector fors verhogen
• Instroom verhogen door het imago van het mbo-technisch verbeteren
• Instroom verhogen door het aanbod van de mbo-opleidingen op het gebied van water
zichtbaar te maken en scherper te focussen
Bedrijfsscholen en scholingsbedrijven watertechnologie creëren, te denken valt aan een VAPRO-
kwalificatiestructuur voor het waterveld.
Opleidingen met als titel watertechnologie zijn binnen het (v)mbo niet gevonden; wel bestaan er
vele verwante opleidingen onder diverse titels. Ook zijn er diverse initiatieven gaande om binnen
een mbo een watergerelateerde opleiding op te zetten. De bestaande opleidingen kennen zowel
BBL als BOL trajecten:
• Milieutechniek- 6 locaties
• Procestechniek-7 locaties
• Procesoperator-B/C/hoofd; BBL-20 locaties
• Mechanisch operator (vnl BBL, 18 locaties)
• milieufunctionaris (AOC)-8 locaties
• installatietechniek (binnenhuis installaties)
• chemische laboratoriumtechniek (11 locaties, vooral BOL)
ROC’s en AOC’s werken sterk regionaal; diverse instituten begeven zich op de markt met
watergerelateerde opleidingen; deze zijn veelal gericht op handhaving en op deltatechnologie..
Voorbeelden van lopende ontwikkeltrajecten:
• Citaverde Roermond: opleiding watermanagement, gefinancierd door LNV (met o.m.
specialisatie waterzuivering)
• Holland College De Lier: opleiding watermanagement (gefinancierd door LNV)

CONCEPT
1. in kaart brengen status quo van het aanbod en de toekomstige vraag
- bestaande opleidingen, gericht op watertechnologie en verwante studies van niveau
1-4 in kaart brengen
- toekomstige behoeftes regionaal in kaart brengen
- lopende projecten, subsidies, ontwikkelingen in kaart brengen
2. herkenbare aanwezigheid van watertechnologie als (v)mbo-opleiding
- ontwikkelen van een kwalificatiestructuur watertechnologie (en deltatechnologie)
- uitbouwen van de bestaande praktijktrajecten afvalwaterzuivering tot een VAPRO
traject watertechnologie
3. samenwerking tussen mbo-opleidingen op het gebied van nieuwe ontwikkelingen
4. nauwe samenwerking waterbedrijven met mbo’s (regionaal) gericht op de stages,
gastdocenten en aansluiting opleiding-praktijk
5. bij- en omscholingtrajecten richting watertechnologie stimuleren;
– esf-subsidies genereren voor particuliere deelnemers (omscholing)
– aanbod van een VAPRO-watertraject (bestaat al voor afvalwaterzuivering)
– ombouwen bestaande praktijkopleidingen van SWO (Stichting Wateropleidingen)
voor nieuwkomers in de watersector
www.roc.nl
www.hbpo.nl (Het platform beroepsonderwijs, portal voor de vernieuwing van het
beroepsonderwijs)
www.ambitieprogramma.nl
(voor 2 jaar)
Inventarisatie aanbod en lopende
initiatieven, samenwerking mbo’s
Wordt nationaal opgepakt
Actie 2 50.000
Actie 4 Bemensing van een ‘stage
bureau’ 0.5 fte
50.000
Actie 5 Binnenhalen subsidies 100.000

CONCEPT
8 | Actielijn HBO
Voor het realiseren van de nationale doelen op het gebied van water- en deltatechnologie zijn
meer HBO-afgestudeerden nodig dan nu opgeleid worden. Er is bovendien behoefte aan geschikte
hbo-ers, mensen die kennis binnen de watersector kunnen combineren, die over de grens van hun
eigen vakgebied kunnen kijken en samenwerken. Hieronder werken we dat uit.
Onderstaande is nog niet besproken met te betrekken instellingen en hun partners uit de
watersector. Dat zou kunnen gebeuren in voorjaar 2007, voor aanvullingen, verbeteringen en
draagvlak. Lukt dat, dan is het mogelijk dit ontwerp uiterlijk 1 september 2007 om te zetten in
een concreet werkplan.
De relevante technische opleidingen, procestechnologie, milieutechnologie kampen met dalende
eerstejaarsaantallen. Technologie in den brede heeft geen gunstig imago en de watersector
onderscheidt zich daarin niet. Het aantal scholieren met een geschikt keuzepakket daalt gestaag.
Zie de hoofdstukken 5 en 6 over de noodzaak om de belangstelling op de basisschool en het
voortgezet onderwijs te stimuleren. Inhoudelijk vragen de ambities van de watersector om
mensen die eigen vakkennis kunnen combineren met kennis uit aanpalende domeinen.
Technologie en natuurwetenschappen met ecologie, met ketendenken, internationale
cultuurverschillen, wetgeving en bestuurlijke verhoudingen en zeggenschap, met zakelijke
inzichten en commerciële kansen.
8.2| Ambitie
De ambitie is om uiteindelijk 800 HBO-studenten (techniek) additioneel te laten instromen in de
watersector in de periode tot 2012. Dat kan door de extra studenten die vanuit het VO zijn
ingestroomd voor de watersector te interesseren. Voor HBO economie lijken zich geen problemen
voor te doen. Ook voor deze ambitie geldt dat de 12 (regionaal opererende) innercircles zullen
worden ingezet. Doel is dat iedere innercircle een leerstoel en/of een lectoraat gaat invullen. Ieder
innercircle zal daarnaast per regio een netwerk met circa 25 watergerelateerde bedrijven
opzetten. Dit netwerk zal stageplaatsen bieden aan studenten en zal andersom medewerkers de
mogelijkheid geven om hoger onderwijs te volgen. Dit betekent een betrokkenheid van 300
bedrijven uit de watersector.
In bijlage 3 is een alternatieve berekeningswijze opgenomen voor het jaarlijks benodigd aantal
nieuwe HBO-studenten (techniek + economie) van 500. EIM komt in de analyse van de totale
behoefte aan HBO-studenten (techniek en economie) op 600 per jaar, waarvan circa 270 voor
techniek. Bij techniek ligt ook het probleem (niet bij economie) aangezien de vaste jaarlijkse
instroom slechts 155 bedraagt, een gap dus per jaar van 115 en circa 800 tot 2011.

CONCEPT
Negen hogescholen verzorgen de opleiding chemische technologie, waarvan de afgestudeerden
inzetbaar zijn voor de watersector. Naar schatting zullen zij 130 afgestudeerden afleveren in
2007. Gezien de dalende eerstejaarsaantallen de afgelopen vier jaar zal dat dalen tot ruwweg 100
afgestudeerden in 2010. Drie instellingen hebben een licentie milieutechnologie, die eveneens
inzetbaar zijn voor de watersector. Een daarvan stopt wegens gebrek aan eerstejaars. Aantal
afgestudeerden in 2007 te schatten op 30-40. Saxion Enschede, een van die negen, begint per
september 2007 met een voltijdse studieroute International Water Technology binnen de opleiding
chemische technologie. Dit op initiatief van zijn samenwerkingspartner Norit NV. De
samenwerking gaat over onderwijs en onderzoek. Het doel is een substantiële groei van de
instroom, en het aantrekken van omzwaaiers in het derde studiejaar uit verwante domeinen
(chemie, milieutechnologie bijvoorbeeld). September 2009 komen daardoor de eerste
afgestudeerden beschikbaar voor de watersector. Saxion en Norit hebben zich samen garant
gesteld voor de benodigde 1 miljoen euro voorbereidingskosten in de komende vijf jaar. Het is de
bedoeling in 2008 met een deeltijdvariant te beginnen en in 2009 een internationale studieroute in
de markt te zetten. Zes hogescholen verzorgen de opleiding milieukunde, waarvan de
afgestudeerden deels inzetbaar zijn te maken voor de sector watertechnologie. Dat hangt wel van
de lokale inkleuring af, dus niet alleen bestuurskundig, maar ook technologisch. Aantal
afstudeerders in 2007 naar schatting 70. Vier hogescholen, twee in Leeuwarden, een in Alkmaar
en een in Vlissingen vormen sinds maart 2005 een samenwerkingsverband op het thema
watermanagement. Elke partner heeft een kenniscentrum opgezet onder leiding van een lector.
Doel: kennis ontwikkelen over watermanagement, mensen opleiden en bijscholen tot integrale
watermanagers en studenten laten participeren in beleidsvoorbereiding en besluitvorming bij
waterbeheer.
Er zijn initiatieven, zie boven, maar dat is niet voldoende, er moet meer gebeuren.
Uitgangspunten: (1) het belang van de sector gaat boven het instellingsbelang, (2) er wordt
daartoe samengewerkt en onderling afgestemd, (3) de sector steunt de instellingen die al zijn
begonnen met actief in te spelen op de behoefte uit de sector, echter (4) verzoekt die kopgroep
om zich te versterken door uitbreiding te zoeken met nieuwe partners die kunnen inhaken op de
vraag uit de watersector. En (5) gestreefd wordt naar een mix van maatregelen die effect hebben
op zowel de korte en langere termijn.
Vorming en uitbreiding kopgroep
Als kopgroep is op te vatten:
• Het cluster Leeuwarden: de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden met het Van Hall instituut
in het samenwerkingsverband Watermanagement, plus het Laboratorium Watertechnologie
van Vitens.
• Het cluster Enschede rond de studieroute International Water technology, Saxion Hogeschool
en Norit NV met een achterban van toeleverende apparatuur bedrijven, waterschappen.
• Het cluster Alkmaar, met een Kennis Innovatie Kring, gesteund door de Provincie Noord-
Holland en het Platform Duurzaam Watermanagement (Punt van aandacht, welke verbinding

CONCEPT
er is met relevante opleidingen?)
• Het cluster Vlissingen rond de Hogeschool Zeeland, ronde opleiding aquatische
ecotechnologie en het Kenniscentrum Duurzaamheid en water.
Het voorstel is om in eerste instantie uit te breiden met 2 partners die een procestechnologische
opleiding in huis hebben. Zie het overzicht in de bijlage voor kandidaten. Ter wille van een zekere
landelijke spreiding ware als eerste te vragen mee te doen de Hogeschool van Utrecht en de
Hogeschool Rotterdam. Reservelijst: de Haagse Hogeschool en Fontys Eindhoven, wellicht Den
Bosch met twee opleidingen milieutechnologie. Belangrijk is in deze fase behalve bereidheid, de
motivatie en ambitie iets bij te willen dragen.
Van kopgroep naar groeikernen
Eerste ronde: wie doet mee? Met hulp van het NWP en de innercircles worden de beoogde
instellingen gevraagd of ze willen inhaken op de vraag van de watersector. Wanneer: uiterlijk mei
2007. Bij positief reageren worden binnen de kring deelnemers afspraken gemaakt over
praktische werkplannen per groeikern.
Tweede ronde: meedoen betekent dat elk van de locaties verbinding zoekt met een regionale
partner uit de watersector en werkt uit welk opleidingsaanbod gezamenlijk is te realiseren, op
korte termijn (keuzemodules, minoren van een half jaar) en op langere termijn
(afstudeervarianten, studieroutes). Per groeikern maakt de penvoerende instelling gebruik van de
lokaal mogelijke inbreng door partners en bestaande sterke punten. Onderling stemmen de
groeikernen af daar waar het verstandig is om af te stemmen.
NB: inmiddels zijn drie van dergelijke partnerships als voorbeeld beschikbaar. Dat zijn het Van
Hall Instituut met Vitens in Leeuwarden, Saxion Hogescholen met Norit NV in Enschede en de
Hogeschool Zeeland met Evides in Vlissingen. Praktische aanpak staat voorop: uitwisselen van
werkbare oplossingen en delen van ervaring. Klaar uiterlijk 1 september 2007. Het NWP en de
innercircles helpen desgewenst met zijn achterban de drie nieuwkomers zonodig bij het
voortvarend vinden van een goede partner uit de watersector.
Mix van maatregelen
Op korte termijn effect:
• Keuzevakken opstellen en uitwisselen voor nu aanwezige studenten, te leveren in relevante
opleidingen, procestechnologie, milieutechnologie, milieukunde, chemie.
• Minoren inrichten, verdiepend, toegesneden op kennis van water, waterketen, drinkwater,
proceswater, schoonhouden en herwinnen, werken in het buitenland. Bedoeld voor
tweedejaars/derdejaars studenten uit relevante opleidingen, te combineren met een
aantrekkelijk aanbod uit de watersector van stageplaatsen en afstudeerwerk. Zie ook de
actieplannen over imago. Ook verbredende minoren om de zijwaartse instroom uit verwante
opleidingen te vergemakkelijken.
• Steun vanuit de groeikernen (hbo-instellingen en hun partners) aan een systematische
investering van alle partijen in de watersector in communicatie, voorlichting en imago-
vorming (zie Concrete actie 7, imago).
• Steun vanuit de groeikernen aan instroombevordering vanuit het mbo in de hogere jaren,
door uitwisselen van watermodulen, medegebruik laboratoriumfaciliteiten, uitwisselingsstages
voor docenten (zie Concrete actie 4).

CONCEPT
Op middellange termijn effect:
• Inrichten en verzorgen van afstudeervarianten en studieroutes
watertechnologie/watermanagement vanaf het eerste studiejaar.
• Deeltijdstudieroutes ontwikkelen in samenspraak met de sector voor het upgraden van de
kennis van werkers in het veld die willen en kunnen (afstemming en synergie met het
bestaande zakelijk aanbod noodzakelijk). Zie ook Concrete actie 1, hrm en arbeidsmarkt, en
verlenging verblijftijd in de sector.
• Snel de deeltijdvariant aanvullen met een stelsel van duale trajecten, leren en werken
tegelijk. Zie ook Concrete actie 1, hrm, mensen binden en behouden en helpen zich te
ontwikkelen.
• Gezamenlijke onderzoeksgroepen watertechnologie met de sector inrichten voor
kennisontwikkeling voor bedrijven en instanties in de sector (let op steun voor het mkb in de
sector) en als onderdeel van de training van studenten in onderzoek- en
ontwikkelvaardigheden.
• Genoemde studieroutes omzetten in internationale routes, open voor deelnemers uit de
beoogde mondiale afzetmarkten, te selecteren en te sponsoren met zakelijke partijen aldaar.
(Vergelijk de IBM-aanpak in de jaren vijftig).
Op lange termijn effect:
• Steun van de groeikernen aan het interesse kweken in het basisonderwijs, water als
interessant thema in het kader bevordering Bèta-Techniek, zie Concrete actie 1.
• Steun van de groeikernen aan het bevorderen van interesse in het voortgezet onderwijs,
insteek concrete hulp aan de vakleerkrachten, voorbeeldproefjes, uitwisselingsplaatsen voor
docenten, hulp aan de pilot met zg. technasia bij middelbare scholen .
Als vuistregel per groeikern is aan te houden dat men zelfde inspanning pleegt als in Twente. Dus
voorbereidingskosten en aanloopinvestering per groeikern van 1 miljoen gedurende vijf jaar, 50-
50 te verdelen. Bij zes groeikernen betekent dat een inzet van 6 miljoen in de periode 2007 t/m
2011. Exploitatie moet zichzelf bedruipen uit de daarvoor beschikbare bekostiging als het regulier
onderwijs betreft, of dekkende tarieven als het om contractonderwijs gaat. Een en ander in goede
afbakening en afstemming met het bestaande particulier aanbod.
Behalve de beoogde opbrengst aan opgeleid human capital werkt deze investering ook als pump
priming voor opdrachten voor toegepast onderzoek, kennisoverdracht naar MKB, zie bijvoorbeeld
het RAAK-programma van de Stichting Innovatie Alliantie (SIA), www.innovatie-alliantie.nl
Additioneel, voor enig regelwerk, tweemaal een workshop en bijbehorende kosten om in de eerste
zes maande de groeikernen op gang te helpen: een bedrag van ongeveer 25.000 euro.

CONCEPT
(voor 2 jaar)
6 x Groeikern HBO uitwerken Voorloopkosten en
aanloopinvestering
6 x 1 MEuro / 5 jaar (50-50
bedrijfseleven / instelling)
Ondersteuning (workshop,
aanjagen)
6 x 25000 Euro
8.6| Organisatie
Maart 2007 melding aan de werkers in het veld bij de beoogde groeikernen, om ze op de hoogte
te stellen en bereidheid tot deelname te polsen.
Maart 2007 Stuurgroep Water geeft zijn oordeel over de inhoud van de Roadmap Human Capital
Water en de actieplannen.
Tweede helft maart 2007 brief aan betrokken instellingsbesturen Afzender Stuurgroep?
Mei 2007 Workshop op werkniveau, niet te grote groep. De drie voorlopers (Enschede, Zeeland,
Leeuwarden) leggen uit waar ze mee bezig zijn en welke plannen daaruit volgen. Maximaal 25
deelnemers.
Uiterlijk eind augustus 2007 spijkers met koppen slaan met zelfde groep en afspraken
terugkoppelen aan stuurgroep. Aan de slag en halfjaarlijks elkaar ontmoeten, voortgangs en
bijstuur check resultaat controleren en regelmatig een workshop houden.

CONCEPT
9 | Actielijn WO
In hoofdstuk 6 is reeds ingegaan op het vergroten van de doorstroom richting WO. Dit hoofdstuk
richt zich met name op het vergroten van de kennis over de watersector onder studenten in het
WO, zodat meer HBO en WO-studenten zullen instromen in de watersector.
Daarnaast is het doel om medewerkers uit de sector bij te scholen door vanuit het bedrijfsleven
deeltijdstudie mogelijk te maken. Andersom is het doel om de wetenschap meer in aanraking te
brengen met de praktijk door docenten uit het bedrijfsleven aan te stellen bij hogescholen en
universiteiten en door stages in het bedrijfsleven aan te bieden voor promovendi.
9.2| Ambitie
De ambitie is om uiteindelijk 500 WO-afgestudeerden (techniek) additioneel te laten instromen in
de watersector in de periode tot 2012. Dat kan door de extra studenten die vanuit het VWO zijn
ingestroomd voor de watersector te interesseren. Ook vanuit het HBO zullen echter extra
studenten instromen die een potentiële doelgroep vormen. Een tweede ambitie is om nog eens
500 WO-afgestudeerden (economie) te laten instromen in de watersector, aangezien de verwachte
behoefte aan managers en economen de verwachte instroom zal overtreffen tot 2012. Ook voor
deze ambitie geldt dat de 12 (regionaal opererende) innercircles zullen worden ingezet. Doel is dat
iedere innercircle een leerstoel en/of een lectoraat gaat invullen. Iedere innercircle zal daarnaast
per regio een netwerk met circa 25 watergerelateerde bedrijven opzetten (cirkel 2). Dit netwerk
zal stageplaatsen bieden aan WO-studenten en kan andersom medewerkers de mogelijkheid
geven om wetenschappelijk onderwijs te volgen. Dit betekent een betrokkenheid van 300
bedrijven uit de watersector in cirkel 2.
Waterinfo- en lesmateriaal
www.waterland.net bereikbaar zijn. Veel informatie is echter niet direct op de doelgroepen
toegesneden of de initiatieven worden gefragmenteerd toegepast.
Watergezicht opleidingen:
• Lijst met opleidingen met waterrelatie op site www.waterland.net . Verbinding met
wateronderdelen in opleiding, waterbeelden en beroepsprofielen in watersector ontbreken
nog.
• Initiatieven voor opstarten van waterspecifieke minors/majors in HBO onderwijs.

CONCEPT
Docenten uit bedrijfsleven:
• Deeltijdhoogleraar (b.v. Vitens)
• Lectoren, U(H)D’s?
Bedrijfsleertrajecten:
• Stage en afstudeeropdrachten.
Duale paden:
• Deeltijdstudie met baan ernaast voor HBO midcareers (TUD)
• Promotietraject met een dag in week baan in bedrijfsleven (Wetsus)
Platformactiviteiten:
• www.sprintprogramma.nl (hbo en wo)
• Prestatieverplichting universiteiten t.a.v. instroom, doorstroom en uitstroom
Ophanging onderwijs/wervingsactiviteiten binnen bedrijven:
• Unie van waterschappen en Rijkswaterstaat starten met centrale arbeidscommunicatie
• Vaak geen structurele relatie tussen arbeidscommunicatie (HRM) en activiteiten in onderwijs
• Voor onderzoeksstages vaak relatie met vakinhoudelijke afdelingen.
inventarisatie zal een pakket worden samengesteld dat op maat is voor het WO en de
verschillende richtingen daarbinnen. Alle onderdelen van het pakket zullen idealiter via een
centrale website www.waterland.net worden gecommuniceerd met alle links en adressen specifiek
voor het WO. Vervolgens kunnen de volgende acties op het WO worden gericht:
1. Leer/Keuze momenten: WO Bachelors
Doel:
• Veelzijdig watersector breed carrièreperspectief
Actoren:
• Primair: hoogleraren, U(H)D’s, watersector
• Secundair: nevenactiviteiten
Acties:
• Stageplaatsen/afstudeerplaatsen in watersector
• Deeltijdhoogleraren/lectoren uit watersector
• Opstarten waterspecifieke minors/majors in Nederland
• Watergezicht van diverse opleidingen zichtbaarder maken cq. focus in wateropleidingen
• Buitenlandse studiereizen scholieren om internationaal perspectief te schetsen
• Business course voor studenten

CONCEPT
• Watersport sponsoring voor studenten
• Sponsoring/participatie in activiteiten studieverenigingen
2. Leer/Keuze momenten: WO Masters
Doel:
• Innovatieve waterthema’s in opleiding
• Doorgroei carrière perspectief
Actoren:
• Primair: hoogleraren, U(H)D’s, watersector
• Secundair: nevenactiviteiten
Acties:
• Watergezicht van diverse opleidingen zichtbaarder maken
• Opzetten van waterspecifieke masters
• Opzetten van internationale waterketen master (TUD & 3 Europese universiteiten)
• Bilaterale samenwerkingsverbanden met universiteiten in buitenland voor uitwisselen
studenten
• Promotie deeltijdstudie met baan ernaast voor HBO midcareers
• IHE (internationale watermasters) voor ervaren buitenlandse medewerkers
• Grote spelers uit watersector deelnemen aan bedrijvendagen
• Watersport sponsoring voor studenten
• Sponsoring/participatie in activiteiten studieverenigingen
3. Leer/Keuze momenten: WO Promotie
Doel:
• Perspectief European center of Excellence
• Bewezen vlotte doorstroom naar bedrijven
• Maatschappelijk relevant onderzoek
• Zichtbare toepassing onderzoeksresultaten
• Beelden van carrièreperspectief
Actoren:
• Primair: hoogleraren, U(H)D’s, Wetsus/TTIWater Deltainstituut
• Secundair: bedrijven TTIW/ Delta instituut
Acties:
• Promoten promoveren binnen TTI Watertechnologie of Deltainstituut of sterk
watergerelateerde vakgroepen
• Watersector neemt promovendi tijdens (deel van) promotie al een dag in week in dienst
• Water Challenge voor werving van promovendi
• Bedrijven/kennisinstellingen stimuleren werknemers om in deeltijd te laten promoveren
• Bilaterale samenwerkingsverbanden met universiteiten in buitenland voor werven promovendi
• Actieve stimulering toepassing onderzoeksresultaten in bedrijven
• Waterbedrijven presenteren hun onderzoek op conferenties

CONCEPT
4. Leer/Keuze momenten: MBA Water
Doel:
• Doorgroei perspectief naar Management, Business in sector
Acties:
• Haalbaarheidsstudie MBA water
• Promoten ondernemerschap via pre-seed en seed regelingen in watersector
(voor 2 jaar)
pakket
Bewustzijn water bij WO inzet bedrijven/instellingen uit de
materiaal en aanpak
totaal
wervingsacties via
etc.
€ 240.000
mensdag per school)
Stage en afstudeerplaatsen Inzet bedrijven uit inner circle
en tweede cirkel (1000
plaatsen)
€ 1.500.000
Sponsoring studentenactiviteiten Vergroten naamsbekendheid
door gerichte sponsoring
studentenverenigingen
€ 100.000
Haalbaarheidsstudie MBA Inzet Wetsus p.m.
Minors/majors, (internationale)
masters
Inzet instellingen/bedrijven p.m.
Leerstoelen/lectoraten Inzet bedrijven uit innercircle p.m.
Verwijzend naar de begrote kosten voor de HBO waterspecifieke opleidingen zullen er wellicht ook
aanvullende water specifieke WO-masters opgezet moeten worden. Dit dient nog concreter te
worden ingevuld.

CONCEPT
10 | Actielijn: Human Resources
10.1| Inleiding
Op basis van een aantal generieke knelpunten die in de hele watersector (watertechnologie en
deltatechnologie) spelen, zijn reeds een aantal additionele instrumenten voorgesteld die een
goede stap zouden kunnen zijn, om de drie doelstellingen te helpen realiseren. Deze stelling wordt
gestaafd mede op basis van uitkomsten van een workshop “samenwerken in de waterketen & de
rol van P&O” in het najaar van 2004. Tijdens deze unieke workshop voor P&O-professionals in de
waterketen, werden de drie hieronder genoemde doelstellingen van de actie “human resources &
arbeidsmarkt”, als een gemeenschappelijk hoofdthema benoemd. Het verslag van deze workshop
is als bijlage toegevoegd.
De doelstelling van Human Resources in de watersector is drieledig:
• medewerkers behouden voor de sector;
• medewerkers langer inzetbaar houden voor de sector;
• nieuwe mensen en doelgroepen laten interesseren voor een carrière in de watersector.
De volgende knelpunten spelen een rol bij het realiseren van de drie doelstellingen die in de
inleiding zijn genoemd.
A. De watersector bestaat uit een groot aantal partijen die gezamenlijk niet in een officieel
kader zijn georganiseerd. Met andere woorden de “watersector” is niet als entiteit aan te
spreken. Dit betekent dat in dit kader momenteel alleen de NWP deze partijen in deze
sector “representeert”. Echter aan deze NWP-vertegenwoordiging is geen officiële status
verbonden. Dit houdt in dat de meewerking aan het realiseren van de doelen grootdeels
op basis van vrijwilligheid geschied.
B. Grote verschillen bestaan tussen de partijen die gezamenlijk de watersector vormen.
De verschillen zitten met name in de aard, de omvang en de fysieke locatie van de
watergerelateerde activiteiten (1), de branche-, bedrijfs- en organisatiecultuur (2), de
arbeidsvoorwaarden en rechtspositieregelingen (3) en de economische belangen (4).
Binnen de organisaties die samen onderdeel uitmaken van een subpartij spelen
vanzelfsprekend dezelfde verschillen maar is veelal de impact daarvan kleiner.
Wanneer we de vier grote verschillen doortrekken naar het personele aspect, dan zien we
de volgende discrepanties:
Ad 1. De verschillen in omvang en kwaliteit van de watergerelateerde kennis en kunde
in fte (LBO, MBO, HBO en WO-niveau) en de mate van geografische mobiliteit
van medewerkers;
Ad 2. De mate waarin medewerkers nog aan “life time employment” vastzitten of
reeds hun loopbaan vanuit het “life-time employability” principe vormgeven.

Water

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

Andere mochten auch (20)

Ähnlich wie Water

Ähnlich wie Water (20)

Water