1. ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ
ÕÓÓËÜ
1999 îíû 05 äóãààð ñàðûí 14-íèé ºäºð
Óëààíáààòàð õîò
ժĪË̪ÐÈÉÍ ÒÓÕÀÉ
ÍÝÃįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ
ÍÈÉÒËÝà ¯ÍÄÝÑËÝË
1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí çîðèëò
1.1. Ýíý õóóëèéí çîðèëò íü õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð õºäºëìºðèéí
õàðèëöààíä îðîëöîã÷ àæèëòàí, àæèë îëãîã÷èéí íèéòëýã ýðõ, ¿¿ðýã, õàìòûí ãýðýý,
õýëýëöýýð, õºäºëìºðèéí ãàíöààð÷èëñàí áà õàìòûí ìàðãààí, õºäºëìºðèéí íºõöºë, óäèðäëàãà,
õÿíàëò áîëîí õóóëü òîãòîîìæ çºð÷èã÷èä õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãûã òîäîðõîéëæ òàëóóäûí
õàðèëöàí ýðõ òýãø áàéäëûã õàíãàõàä îðøèíî.
2 äóãààð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ
2.1. Õºäºëìºðèéí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ íü ¯íäñýí õóóëü1
, ýíý õóóëü áîëîí
òýäãýýðòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.
2.2. Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ãýðýýíä ýíý õóóëüä çààñíààñ ººðººð çààñàí áîë îëîí
óëñûí ãýðýýíèé çààëòûã äàãàæ ìºðäºíº.
3 äóãààð ç¿éë. Õóóëèéí íýð òîìü¸î
3.1. Ýíý õóóëüä õýðýãëýñýí äàðààõü íýð òîìú¸îã äîð äóðäñàí óòãààð îéëãîíî:
3.1.1. "àæèë îëãîã÷" ãýæ õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð àæèëòàí àâ÷
àæèëëóóëæ áàéãàà ýòãýýäèéã ;
3.1.2. "àæèëòàí" ãýæ àæèë îëãîã÷òîé õºäºëìºðèéí ãýðýý áàéãóóëàí
àæèëëàæ áàéãàà èðãýíèéã ;
3.1.3. "õºäºëìºðèéí ãýðýý" ãýæ íýã òàëààñ àæèëòàí íü àæèë îëãîã÷îîñ
õóóëüä íèéö¿¿ëýí òîãòîîñîí õºäºëìºðèéí äîòîîä æóðìûí äàãóó òîäîðõîé àæèë ã¿éöýòãýõ,
íºãºº òàëààñ àæèë îëãîã÷ íü àæèëòàíä õºäºëìºðèéí ¿ð ä¿íä òîõèðñîí öàëèí õºëñ îëãîõ,
õóóëü òîãòîîìæ áîëîí õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò çààñàí õºäºëìºðèéí íºõöºëººð õàíãàõ
òóõàé õàðèëöàí ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí òîõèðîëöîîã;
3.1.4. "õàìòûí ãýðýý" ãýæ òóõàéí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí íèéò
àæèëòíû õºäºëìºðëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîãäñîí õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã õóóëèàð
òîãòîîñîí áàòàëãààíààñ èë¿¿ íºõöºëººð õàíãàõ áîëîí ýíý õóóëèàð øóóä çîõèöóóëààã¿é
àñóóäëààð àæèë îëãîã÷, àæèëòíû òºëººëºã÷äèéí õîîðîíä áàéãóóëñàí òîõèðîëöîîã;
1

2. 3.1.5. "õàìòûí õýëýëöýýð" ãýæ èðãýíèé õºäºëìºðëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîãäñîí
õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã õàìòðàí õàìãààëàõ çîðèëãîîð óëñûí õýìæýýíä áîëîí òîäîðõîé
á¿ñ íóòàã, çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, ñàëáàð, ìýðãýæëèéí õ¿ðýýíä
àæèë îëãîã÷, àæèëòíû òºëººëºã÷èä, òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí õîîðîíä áàéãóóëñàí
òîõèðîëöîîã;
3.1.6. "àæèë îëãîã÷èéí òºëººëºã÷èä" ãýæ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí
óäèðäëàãà, àæèë îëãîã÷îîñ ýðõ îëãîñîí ýòãýýä áóþó ä¿ðýìäýý àæèë îëãîã÷èéí ýðõ,
õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã òºëººëºí õàìãààëàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí áàéãóóëëàãûã;
3.1.7. "àæèëòíû òºëººëºã÷èä" ãýæ àæèëòíû ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã
ñîíèðõëûã òºëººëºí õàìãààëàõ ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí ¿éëäâýð÷íèé ýâëýë, õýðýâ èéì
áàéãóóëëàãà áàéõã¿é áîë íèéò àæèëòíû õóðëààñ ñîíãîãäñîí òºëººëºã÷äèéã;
3.1.8. "õºäºëìºðèéí ãàíöààð÷èëñàí ìàðãààí" ãýæ õºäºëìºðëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé
õîëáîãäñîí õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûí õ¿ðýýíä õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé òàëóóäûí õîîðîíä
¿¿ññýí ñàíàëûí çºð¿¿ã;
3.1.9. " õºäºëìºðèéí õàìòûí ìàðãààí " ãýæ õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð
áàéãóóëàõ, áèåë¿¿ëýõ, áèåëýëòýä íü õÿíàëò òàâèõ ÿâöàä ãýðýý, õýëýëöýýðò îðîëöîã÷
òàëóóäûí õîîðîíä ¿¿ññýí ñàíàëûí çºð¿¿ã;
3.1.10.“õºäºëìºðèéí íºõöºë” ãýæ õºäºëìºðëºõ ÿâöàä àæèëòíû àæèëëàõ
÷àäâàð, ýð¿¿ë ìýíäýä äàãíàñàí áóþó õàìññàí áàéäëààð íºëººëºõ àæëûí áàéðíû áîëîí
¿éëäâýðëýëèéí îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëèéã;
/Ýíý çààëòûã 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/
3.1.11. "¿éëäâýðëýëèéí îñîë" ãýæ àæèëòàí õºäºëìºðëºõ ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýõ
ÿâöàä ¿éëäâýðëýëèéí áîëîí ò¿¿íòýé àäèëòãàõ õ¿÷èí ç¿éëèéí íºëººëºëä ºðòºõèéã;
/Ýíý çààëòûã 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñîí/
3.1.12. "ìýðãýæëýýñ øàëòãààëñàí ºâ÷èí" ãýæ õºäºëìºðëºõ ÿâöàä ¿¿ññýí
¿éëäâýðëýëèéí ñºðºã õ¿÷èí ç¿éëèéí íºëººë뺺ñ øàëòãààëñàí ºâ÷íèéã ;
/Ýíý çààëòûã 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñîí/
3.1.13. "àæèë õàÿëò" ãýæ õºäºëìºðèéí õàìòûí ìàðãààíûã øèéäâýðëýõ
çîðèëãîîð àæèëòíààñ ¿¿ðýãò àæëàà ñàéí äóðûí ¿íäñýí äýýð òîäîðõîé õóãàöààãààð á¿ðýí
áóþó õýñýã÷ëýí çîãñîîõûã.
3.1.14.”àëáàäàí õºäºëìºð” ãýæ õºäºëìºðèéí ñàõèëãûã ñàõèóëàõ, àæèë
õàÿëòàä îðîëöñîíûã áîëîí óëñ òºð, ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí òîãòîëöîîíû òàëààðõ ººðèéí ¿çýë
áîäëîî èëýðõèéëñíèéã öýýðë¿¿ëýõ, íèéãìèéí ãàðàë ¿¿ñýë, ÿñ ¿íäýñ, àðüñíû ºíãº, øàøèí
ø¿òëýãýýð íü ÿëãàâàðëàõ çîðèëãîîð, ýñõ¿ë àæèëòíû àìü íàñ, ýð¿¿ë ìýíäýä àþóëòàé
áàéäàë ¿¿ññýí çýðãèéã ¿ë õàðãàëçàí àæèëòíààñ ã¿éöýòãýõèéã øààðäñàí àæèë,
¿¿ðãèéã;
/Ýíý çààëòûã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
3.1.15.”áàéíãûí àæëûí áàéð” ãýæ àæèë îëãîã÷èéí çààñàí àæëûí áàéðàíä,
òîãòîîñîí ãîðèìûí äàãóó ò¿¿íýýñ îëãîñîí õºäºëìºðèéí áàãàæ õýðýãñëýýð, àæèë îëãîã÷,
2

3. ýñõ¿ë ò¿¿íèé òºëººëºã÷èéí óäèðäëàãûí äîð áàòàëñàí íîðì, ¿íýëãýý, ñ¿ëæýýãýýð öàëèí
õºëñ àâ÷, àæëûí ºäºð, ýýëæèéí äàâòàìæòàéãààð ã¿éöýòãýõ àæèë, ¿¿ðãèéã.
/Ýíý çààëòûã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
4 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí òóõàé õóóëèàð çîõèöóóëàõ õàðèëöàà
4.1. Ýíý õóóëèàð äîð äóðäñàí òàëóóäûí õîîðîíäûí õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé áîëîí ò¿¿íýýñ
óëàìæèëñàí õºäºëìºðèéí áóñàä õàðèëöààã çîõèöóóëíà:
4.1.1. Ìîíãîë Óëñûí íóòàã äýâñãýðò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà äîòîîä,
ãàäààäûí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà áîëîí Ìîíãîë Óëñûí èðãýí õîîðîíäûí;
4.1.2. Ìîíãîë Óëñûí èðãýí, ãàäààäûí èðãýí, õàðüÿàëàëã¿é õ¿í áîëîí Ìîíãîë
Óëñûí èðãýí õîîðîíäûí;
4.1. 3. äîòîîäûí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà áîëîí ãàäààäûí èðãýí,
õàðüÿàëàëã¿é õ¿í õîîðîíäûí;
4.1.4. Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ãýðýýíä ººðººð çààãààã¿é áîë Ìîíãîë Óëñûí
íóòàã äýâñãýðò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà ãàäààäûí àæ àõóéí íýãæ,
áàéãóóëëàãà, èðãýí, õàðüÿàëàëã¿é õ¿í õîîðîíäûí.
4.2. Ýä õºðºí㺠áîëîí õºäºëìºðºº íýãòãýí àæèëëàã÷èä íü õºäºëìºðèéí õàðèëöààíû
òàëààð æóðàì òîãòîîãîîã¿é, ýñõ¿ë ýíý õóóëèéã ìºðäºõººð òîõèðîëöñîí áîë ýíý õóóëèéí
õîëáîãäîõ çààëòûã õýðýãëýíý.
4.3.Õºäºëìºðèéí àþóëã¿é áàéäàë, ýð¿¿ë àõóé áîëîí õºäºëìºðèéí íºõöºëòýé
õîëáîãäñîí õàðèëöààã õóóëèàð çîõèöóóëíà.
/Ýíý õýñãèéã 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
5 äóãààð ç¿éë. Àæèë îëãîã÷èéí ýðõ, ¿¿ðýã
5.1. Àæèë îëãîã÷ íü õóóëü òîãòîîìæèä íèéö¿¿ëýí õºäºëìºðèéí äîòîîä æóðàì áàòàëæ
ìºðä¿¿ëýõ, àæèëòíààñ õºäºëìºðèéí ãýðýýãýýð õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýõèéã øààðäàõ,
ýíý õóóëüä çààñíû äàãóó õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ ýðõòýé.
5.2. Àæèë îëãîã÷ íü àæèëòíûã àæëààð, õºäºëìºðèéí àþóëã¿é áàéäàë, ýð¿¿ë àõóéí
øààðäëàãàä òîõèðñîí íºõöºëººð õàíãàõ, õºäºëìºðèéí ¿ð ä¿íä íü òîõèðñîí öàëèí õºëñ îëãîõ,
ýíý õóóëü áîëîí õºäºëìºðèéí áà õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð, õºäºëìºðèéí äîòîîä æóðàìä çààñàí
¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé.
/Ýíý õýñýãò 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºëò îðóóëñàí/
6 äóãààð ç¿éë. Àæèëòíû ýðõ, ¿¿ðýã
6.1. Àæèëòàí íü àþóëã¿é àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãàä íèéöñýí
õºäºëìºðèéí íºõöºëººð õàíãóóëàõ, öàëèí õºëñ àâàõ, àìðàõ, ººðºº áîëîí òºëººëëèéí
áàéãóóëëàãààðàà äàìæóóëàí ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëîî õàìãààëàõ çîðèëãîîð
ýâëýëäýí íýãäýõ, õóóëü òîãòîîìæèä çààñíû äàãóó òýòãýâýð, òýòãýìæ àâàõ, õºäºëìºðèéí
áà õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò çààñàí áóñàä ýðõ, õºíãºëºëò ýäëýõ ýðõòýé.
3

4. 6.2. Àæèëòàí íü ¿íýí÷ýýð õºäºëìºðëºõ, õóóëèàð òîãòîîñîí íóóöàä õàìààðàõ àæèë,
¿¿ðýãòýé íü õîëáîîòîé íóóöûã õàäãàëàõ, õºäºëìºðèéí áà õàìòûí ãýðýý, õºäºëìºðèéí äîòîîä
æóðàì, àþóëã¿é àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí íèéòëýã øààðäëàãûã ñàõèí áèåë¿¿ëýõ
¿¿ðýãòýé.
/Ýíý õýñýãò 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºëò îðóóëñàí/
7 äóãààð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí õàðèëöààíä ÿëãàâàðëàë, õÿçãààðëàë,
äàâóó áàéäàë òîãòîîõûã õîðèãëîõ
7.1. Õýíèéã ÷ õóóëü áóñààð àëáàäàí õºäºëìºðë¿¿ëæ áîëîõã¿é.
7.2. Õºäºëìºðèéí õàðèëöààíä ¿íäýñ, óãñàà, àðüñíû ºíãº, ýðýãòýé, ýìýãòýé, íèéãìèéí
ãàðàë, áàéäàë, õºðºí㺠÷èíýý, øàøèí ø¿òëýã, ¿çýë áîäëîîð íü ÿëãàâàðëàõ, õÿçãààðëàõ,
äàâóó áàéäàë òîãòîîõûã õîðèãëîíî.
7.3. Àæèë îëãîã÷ íü èðãýíèéã àæèëä àâàõàä áîëîí õºäºëìºðèéí õàðèëöààíû ÿâöàä
àæèë, ¿¿ðãèéí îíöëîã øààðäëàãûí óëìààñ àæèëòíû ýðõ, ýðõ ÷ºëººã õÿçãààðëàñàí áîë ýíý
òóõàé ¿íäýñëýëýý íîòëîõ ¿¿ðýãòýé.
7.4. Èðãýíèéã àæèëä àâàõàä ýðõëýõ àæèë, ¿¿ðãèéí îíöëîãòîé õîëáîîã¿é
òîõèîëäîëä ò¿¿íèé õóâèéí àìüäðàë, ¿çýë áîäîëòîé õîëáîîòîé, ãýðëýëòèéí áàéäàë, íàìûí
õàðüÿàëàë, ø¿òäýã øàøíûõ íü òóõàé áîëîí æèðýìñýí ýñýõ òàëààð àñóóëò òàâüæ
áîëîõã¿é.
7.5. Ýíý õóóëèéí 7.4-ò çààñíûã çºð÷èæ àñóóëò òàâüñàí òîõèîëäîëä àæèëòàí ò¿¿íä
õàðèóëàõ ¿¿ðýãã¿é.
ÕΨÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ
ÕÀÌÒÛÍ ÃÝÐÝÝ, ÕÝËÝËÖÝÝÐ
8 äóãààð ç¿éë. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ
¿íäñýí çàð÷èì
8.1. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõàä äàðààõü çàð÷èì áàðèìòàëíà:
8.1.1. èë òîä áàéõ;
8.1.2. õóóëü òîãòîîìæèä íèéöñýí áàéõ;
8.1.3. òàëóóäûí òºëººëºã÷äèéí òîî àäèë áàéõ;
8.1.4. òàëóóä ýðõ òýãø áàéõ;
8.1.5. õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò òóñãàõ àñóóäëàà ÷ºëººòýé ñîíãîæ
õýëýëöýõ;
8.1.6. ñàéí äóðààðàà ¿¿ðýã õ¿ëýýõ;
8.1.7. õ¿ëýýõ õàðèóöëàãûã òîäîðõîé çààõ.
9 ä¿ãýýð ç¿éë. Ìýäýýëëýýð õàíãàõ
9.1. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, õýëýëöýý õèéõ ¿åä òºðèéí
õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà, àæèë îëãîã÷ íü àæèëòíû òºëººëºã÷äºä øààðäëàãàòàé
ìýäýýëëèéã ãàðãàæ ºãºõ ¿¿ðýãòýé.
4

5. 9.2. Òàëóóä õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéí áèåëýëòýä òàâèõ õÿíàëòûã
õýðýãæ¿¿ëýõäýý áèåëýëò, ÿâöûí òàëàà𠺺ðò áàéãàà á¿õ ìýäýýëëèéã õàðèëöàí
ñîëèëöîõ ¿¿ðýãòýé.
10 äóãààð ç¿éë. Õºíäëºíãèéí îðîëöîîã õîðèãëîõ
10.1. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâöàä òºðèéí áà òºðèéí
áóñ, øàøíû áàéãóóëëàãà, óëñ òºðèéí íàì, èðãýí, àëáàí òóøààëòíû ç¿ãýýñ òàëóóäûí õóóëü
¸ñíû ýðõèéã õÿçãààðëàõ áóþó ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõýä íü õóóëü áóñààð ñààä ó÷ðóóëàõ,
õºíäëºí㺺ñ îðîëöîõûã õîðèãëîíî.
11 ä¿ãýýð ç¿éë. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéã ñàíàà÷ëàõ
11.1. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ, òýäãýýðò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ
àñóóäëûã àëü ÷ òàë ñàíàà÷èëæ áîëíî.
11.2. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ, õýëýëöýý õèéõ ñàíàë ãàðãàæ áàéãàà
òàë ýíý òóõàéãàà íºãºº òàëä áè÷ãýýð ìýäýãäýíý.
11.3. Àæèë îëãîã÷èéí ºìíººñ õýëýëöýý õèéõ ýðõèéã ýíý õóóëèéí 3.1.6 -ä çààñàí
àæèë îëãîã÷èéí òºëººëºã÷èä ýäýëíý.
11.4. Ýíý õóóëèéí 3.1.7-ä ä çààñàí àæèëòíû òºëººëºã÷èä àæèëòíû íýðèéí ºìíººñ
õýëýëöýý õèéõ, õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ ýðõòýé.
11.5. Óëñûí õýìæýýíä áîëîí òîäîðõîé á¿ñ íóòàã, çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí
íýãæ, ñàëáàð, ìýðãýæëèéí ò¿âøèíä, ò¿¿í÷ëýí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä õýä õýäýí
¿éëäâýð÷íèé ýâëýë áàéâàë òýäãýýð íü ãèø¿¿äèéíõýý òîîíû õàðüöààã ¿íäýñëýí íýãäñýí
òºëººëºã÷èä òîìèëæ õýëýëöýý õèéõ áîëîí õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõàä îðîëöîíî.
12 äóãààð ç¿éë. Õýëýëöýý õèéõ
12.1. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéã òàëóóä õýëýëöýý õèéõ çàìààð áàéãóóëíà.
12.2. Õýëýëöýýã ñàíàà÷ëàã÷ òàë íü õýëýëöýý õèéõ á¿ðýëäýõ¿¿í, õàìòûí ãýðýý,
õýëýëöýýðèéí áîëîí òýäãýýðò îðóóëàõ íýìýëò, ººð÷ëºëòèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëæ,
õýëýëöýý õèéõ òóõàé ìýäýãäýëäýý õàâñàðãàí íºãºº òàëäàà õ¿ðã¿¿ëíý.
12.3. Ìýäýãäýë õ¿ëýýí àâñàí òàë àæëûí òàâàí ºäðèéí äîòîð õàðèóã áè÷ãýýð ºãíº.
12.4. Õýëýëöýý õèéõ òóõàé ìýäýãäýë õ¿ëýýí àâñàí òàë äîð äóðäñàí õóãàöààíä
õýëýëöýýã ýõëýõ ¿¿ðýãòýé:
12.4.1. õàìòûí ãýðýý áàéãóóëàõ, ò¿¿íä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõòàé
õîëáîãäñîí ìýäýãäýë õ¿ëýýí àâñàí ºäðººñ õîéø àæëûí 10 ºäðèéí äîòîð;
12.4.2. õàìòûí õýëýëöýýð áàéãóóëàõ òóõàé ìýäýãäýë õ¿ëýýí àâñàí ºäðººñ
õîéø àæëûí 15 ºäðèéí äîòîð.
12.5. Ìýäýãäýë õ¿ëýýí àâñàí òàë íü ýíý õóóëèéí 12.3, 12.4-ò çààñàí õóãàöààíä
õàðèó èð¿¿ëýýã¿é áóþó õýëýëöýýã ýõëýýã¿é, ýñõ¿ë õýëýëöýýíèé ÿâöàä òîõèðîëöîîíä
5

6. õ¿ðýýã¿é ñàíàëûí çºð¿¿ã ýíý õóóëèéí Àðàâäóãààð á¿ëýãò çààñàí õºäºëìºðèéí õàìòûí
ìàðãààí çîõèöóóëàõ æóðìûí äàãóó çîõèöóóëíà.
12.6. Õýëýëöýýíä îðîëöîã÷èä íü õýëýëöýýíèé ÿâöàä ìýäýæ àâñàí àëáàíû áîëîí
õóäàëäààíû íóóöàä õàìààðàõ ìýäýý ñýëòèéã çàäðóóëàõã¿é áàéõ ¿¿ðýã õ¿ëýýíý.
12.7. Õýëýëöýý õèéõòýé õîëáîãäñîí çàðäàë áîëîí ò¿¿íä òàëóóäûí óðüä÷èëàí
òîõèðîëöñîíîîð îðîëöîæ áàéãàà ìýðãýæèëòýíä îëãîõ õºëñ, áóñàä çàðäëûã õàìòûí ãýðýý,
õýëýëöýýðò çààñàí æóðìûí äàãóó ãàðãàíà.
12.8. Õýëýëöýýíä îðîëöîæ áàéãàà, ¿íäñýí àæëààñàà ÷ºëººëºã人ã¿é ¿éëäâýð÷íèé
ýâëýëèéí àæèëòàí, ñîíãóóëüòàíä çîõèõ äýýä øàòíû áàéãóóëëàãààñ íü óðüä÷èëàí
çºâøººðºë àâàëã¿éãýýð òóõàéí ñîíãóóëüò àæèëòàé íü õîëáîãäóóëæ ñàõèëãûí øèéòãýë
íîãäóóëàõ, òýäíèéã õýëýëöýýíä îðîëöñîíûõ íü òºëºº ººð àæèëä øèëæ¿¿ëýõ áóþó àæèë
îëãîã÷èéí ñàíàà÷èëãààð õýëýëöýýíèé òóðøèä áîëîí õýëýëöýý äóóññàíààñ õîéø íýã
æèëèéí äîòîð àæëààñ õàëàõûã õîðèãëîíî.
12.9. Õýëýëöýý íü òàëóóäûí á¿õ òºëººëºã÷ õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò ãàðûí ¿ñýã
çóðñíààð äóóñãàâàð áîëíî.
13 äóãààð ç¿éë. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéí ¿éë÷ëýõ õ¿ðýý
13.1. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð íü ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã íü òºëººëºí
õàìãààëæ áàéãàà ãýðýý, õýëýëöýýðò îðîëöîã÷ òàëóóäûí íèéò àæèë îëãîã÷, àæèëòíûã
õàìààð÷ ¿éë÷èëíý.
14 ä¿ãýýð ç¿éë. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ
14.1. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéã áàéãóóëàõàä ýíý õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëä
çààñàí æóðìûã áàðèìòàëíà. Õàìòûí ãýðýýã àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí áèçíåñ
òºëºâëºãºº áàòëàõààñ ºìíº áàéãóóëíà.
/Ýíý õýñýãò 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðñîí/
14.2. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä ò¿¿íèé íýãæ, õýñãèéã õàìðóóëàí õàìòûí íýã
ãýðýý áàéãóóëíà.
14.3. Õýëýëöýýð áàéãóóëàõ ñàíàà÷èëãà ãàðãàñàí ýòãýýäèéí òîîíîîñ ¿ë õàìààðàí
òóõàéí ò¿âøèíä íýã õýëýëöýýð áàéãóóëíà.
14.4. Àæèë îëãîã÷ íü õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ ¿åä ººðò áàéãàà
ìýäýýëýë, áè÷èã õýðãèéí òåõíèê õýðýãñýë, àæëûí áóñ öàãààð õóðàë, çºâëºë㺺í õèéõ
áàéð ãàðãàæ ºãºõ, óõóóëãà ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõàä òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé.
14.5. Õàìòûí ãýðýýã íýã æèë, ò¿¿íýýñ äýýø; õýëýëöýýðèéã õî¸ð æèëèéí
õóãàöààãààð òóñ òóñ áàéãóóëíà.
15 äóãààð ç¿éë. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéã á¿ðòãýõ
15.1. Àæèë îëãîã÷ íü ººðèéí îðøèæ áàéãàà íóòàã äýâñãýðèéí ñóì, ä¿¿ðãèéí
Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàðò õàìòûí ãýðýýã ò¿¿íä ãàðûí ¿ñýã çóðñàí ºäðººñ õîéø 10
õîíîãèéí äîòîð á¿ðòã¿¿ëýõýýð õ¿ðãýíý.
6

7. 15.2. Ñàëáàð /ñàëáàð äóíä/-ûí, á¿ñèéí, àéìàã, íèéñëýëèéí ò¿âøíèé áîëîí
ìýðãýæëèéí òàðèôûí õýëýëöýýðèéã ò¿¿íä ãàðûí ¿ñýã çóðñàí ºäðººñ õîéø 10 õîíîãèéí äîòîð
õºäºëìºðèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàä á¿ðòã¿¿ëýõýýð
õ¿ðãýíý.
15.3. Ñóì, ä¿¿ðãèéí ò¿âøèíä áàéãóóëñàí õýëýëöýýðèéã ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã
äàðãà íü ò¿¿íä ãàðûí ¿ñýã çóðñàí ºäðººñ õîéø 15 õîíîãèéí äîòîð àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã
äàðãûí òàìãûí ãàçàðò á¿ðòã¿¿ëýõýýð õ¿ðãýíý.
15.4. Ýíý ç¿éëä çààñàí á¿ðòãýõ ýðõ á¿õèé ýòãýýä íü õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéã
õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø àæëûí 10 õîíîãèéí äîòîð õÿíàæ, õóóëü òîãòîîìæèä íèéöýæ áàéâàë
ò¿¿íèéã á¿ðòãýõ áºãººä õýðýâ íèéöýýã¿é áîë á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçàíà.
15.5. Á¿ðòã¿¿ëýýã¿é áóþó õóóëü òîãòîîìæèä íèéöýýã¿é, ýñõ¿ë àæèëòíû ýðõèéí
áàéäëûã õóóëü òîãòîîìæèä çààñíààñ äîðäóóëñàí õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéí çààëòûã
õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ ãýæ ¿çýõ áºãººä ò¿¿íèéã áèåë¿¿ëýõã¿é.
16 äóãààð ç¿éë. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéã äàãàæ ìºðäºõ
16.1. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð íü ýíý õóóëèéí 15 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó
á¿ðòã¿¿ëñíýýð õ¿÷èí òºãºëäºð áîëíî.
16.2. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí õàðüÿàëàë, óäèðäëàãûí á¿òýö, á¿ðýëäýõ¿¿í
ººð÷ëºãäºõ íü õàìòûí ãýðýýã öóöëàõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.
16.3. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã ººð÷ëºí áàéãóóëàõ, ºì÷ëºã÷ ººð÷ëºãäºõ
òîõèîëäîëä õàìòûí ãýðýýã õýâýýð ìºðäºõ, ò¿¿íä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ, ýñõ¿ë õàìòûí
ãýðýýã øèíý÷ëýí áàéãóóëàõ àñóóäëûã àæèë îëãîã÷ áóþó àæèëòíû òºëººëºã÷èä õýëýëöýý
õèéæ øèéäâýðëýíý.
16.4. Õóóëüä çààñàí íºõöºë, æóðìûí äàãóó àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà òàòàí
áóóãäàõ ¿åä õàìòûí ãýðýýã òàòàí áóóãäàõ õóãàöààíû òóðøèä äàãàæ ìºðäºíº.
16.5. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ àñóóäëûã ò¿¿íä
òîäîðõîéëñîí íºõöºë, æóðìûí äàãóó òàëóóäûí òîõèðîëöñîíîîð øèéäâýðëýõ áºãººä õýðýâ
õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò ýíý òóõàé òîäîðõîé çààãààã¿é áîë ò¿¿íèéã àíõ áàéãóóëàõàä
õýðýãëýñýí æóðìûã áàðèìòàëíà.
17 äóãààð ç¿éë. Õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéí áèåëýëòýä
òàëóóä õÿíàëò òàâèõ
17.1. Õàìòûí ãýðýýíèé áèåëýëòýä òàëóóä áîëîí òýäãýýðèéí òºëººëºã÷èä õÿíàëò
òàâèíà.
17.2. Á¿õ ò¿âøèíä áàéãóóëàãäñàí õýëýëöýýðèéí áèåëýëòýä òàëóóä áîëîí
òýäãýýðèéí òºëººëºã÷èä, ò¿¿í÷ëýí õºäºëìºðèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ
áàéãóóëëàãà, àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãà õÿíàëò òàâèíà.
17.3. Òàëóóä õÿíàëò õýðýãæ¿¿ëýõäýý õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò õîëáîîòîé ººðò
áàéãàà á¿õ ìýäýýëëèéã õàðèëöàí ñîëèëöîõ ¿¿ðýãòýé.
7

8. 17.4. Òàëóóä õàìòðàí áà äàíãààð õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðèéí áèåëýëò, ò¿¿íèé
ÿâöûã õàãàñ æèë òóòàì áóþó õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò çààñàí õóãàöààíä ä¿ãíýæ, íèéò
àæèëòàíä ìýäýýëíý.
18 äóãààð ç¿éë. Õàìòûí ãýðýýãýýð çîõèöóóëàõ õàðèëöàà
18.1. Õàìòûí ãýðýýíä ýíý õóóëèàð øóóä çîõèöóóëàãäààã¿é äàðààõü õàðèëöààã
çîõèöóóëíà:
18.1.1. ¿íäñýí öàëèíãèéí õýìæýýã òîãòîîõ, íýìýãä¿¿ëýõ, ò¿¿íèé õýëáýð,
îëãîõ õóãàöàà, íýìýãäýë, íýìýãäýë õºëñ, øàãíàë óðàìøèë, íýìýãäýë òýòãýâýð, òýòãýìæ,
òóñëàìæ, õºíãºëºëò, îëãîâðûí õýìæýý, õºäºëìºðèéí íîðì, íîðìàòèâûã òîãòîîõ, ººð÷ëºõ,
Àæèëòàíä îëãîõ õîîë, óíààíû çàðäàë áîëîí áóñàä íºõºõ îëãîâîðûí õýìæýýã òîãòîîõ.
/Ýíý õýñýãò 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðñîí/
18.1.2. àæèëòíû ìýðãýæëèéã äýýøë¿¿ëýõ, ìýðãýø¿¿ëýõ, ò¿¿íä øèíý
ìýðãýæèë ýçýìø¿¿ëýõ áîëîí àæëûí áàéðíû áàòàëãààã õàíãàõ;
18.1.3. àæèë, àìðàëòûí öàãèéí ãîðèì òîãòîîõ;
18.1.4. àæèëòàí, ¿¿íèé äîòîð æèðýìñýí, íàñàíä õ¿ðýýã¿é, òàõèð äóòóó áîëîí
îäîé õ¿íèé õºäºëìºðèéí àþóëã¿é àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí íºõöºëèéã ñàéæðóóëàõ;
18.1.5. àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé ñàëáàð, íýãæèéã õóâü÷ëàõ,
ººð÷ëºí áàéãóóëàõ òîõèîëäîëä àæèëòíû ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã õàìãààëàõ;
18.1.6. ¿íèéí ºñºëò, ìºíãºíèé õàíøèéí áóóðàëòûí ò¿âøíýýñ õàìààðóóëæ öàëèí
õºëñíèé õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ;
18.1.7. àæèëòíû íèéãìèéí õàìãààëàëä çîðèóëàõ õºðºíãèéí õýìæýýã òîãòîîõ;
18.1.8. ýêîëîãèéí àþóëã¿é áàéäàë, õºäºëìºðèéí íºõöºë, àþóëã¿é
àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãà, ñòàíäàðòûã õàíãàõ;
18.1.9. àæèëëàõûí çýðýãöýý ñóðàëöàæ áàéãàà àæèëòàíä àæèë îëãîã÷èéí
ç¿ãýýñ õºíãºëºëò ¿ç¿¿ëýõ;
18.1.10. àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí îðîí ñóóö, õ¿¿õäèéí öýöýðëýã, ÿñëè,
íèéãýì, ñî¸ëûí çîðèóëàëòòàé áàðèëãà, áàéãóóëàìæ áàðèõ, àøèãëàõ, îëîí õ¿¿õýäòýé ãýð
á¿ë, ºðõ òîëãîéëñîí ýõ áóþó ãàíö áèå ýöýã, òàõèð äóòóó õ¿¿õýäòýé àæèëòàíä õºíãºëºëò
¿ç¿¿ëýõ, òóõàéí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä àæèëëàæ áàéñàí àõìàä íàñòàí, òàõèð
äóòóó õ¿í, ¿éëäâýðëýëèéí îñîë, õóðö õîðäëîãî, ìýðãýæëýýñ øàëòãààëñàí ºâ÷íººñ ýð¿¿ë
ìýíä íü õîõèðñîí àæèëòíû àìüæèðãààã ñàéæðóóëàõ;
18.1.11. ¿éëäâýð÷íèé ýâëýë, ò¿¿íèé àæèëòàí, ñîíãóóëüòíààñ ¿éë
àæèëëàãààãàà ÿâóóëàõ íºõöºë áîëîëöîîã õàíãàõ.
18.2. Ýíý õóóëèàð àæèëòàíä îëãîñîí áàòàëãààã èë¿¿ íºõöºëººð õàìòûí ãýðýýíä
òîãòîîæ áîëíî.
8

9. 18.3. Õàìòûí ãýðýýíèé õýðýãæèëòýä õÿíàëò òàâèõ, áèåëýëòèéã ä¿ãíýõ, ìýäýýëýõ,
õî¸ð áîëîí ãóðâàí òàëò õàðèëöààã õºãæ¿¿ëýõ àñóóäëûã õàìòûí ãýðýýíä òóñãàíà.
19 ä¿ãýýð ç¿éë. Õàìòûí õýëýëöýýðýýð çîõèöóóëàõ õàðèëöàà
19.1. Õàìòûí õýëýëöýýðýýð äàðààõü õàðèëöààã çîõèöóóëíà:
19.1.1. óëñûí õýëýëöýýðýýð óëñûí õýìæýýíä äàãàæ ìºðäºõ õ¿í àìûí íèéãìèéí
õàìãààëëûí áîëîí èðãýíèé õºäºëìºðëºõ ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîãäñîí õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã
õàìãààëàõ õ¿ðýýíä ¿¿ññýí õºäºëìºðèéí õàðèëöààíû íèéòëýã àñóóäàë;
19.1.2. ñàëáàð /ñàëáàð äóíä/-ûí õýëýëöýýðýýð òîäîðõîé àæèë, ìýðãýæëèéí
àæèëòíû öàëèí õºëñíèé õýìæýý, õºäºëìºðèéí íºõöºë, õºäºëìºð çîõèîí áàéãóóëàëò,
õºäºëìºðèéí íîðì, íîðìàòèâûí àñóóäàë;
19.1.3. á¿ñèéí õýëýëöýýðýýð òóõàéí á¿ñ íóòãèéí õýìæýýíä äàãàæ ìºðäºõ
õ¿í àìûí àìüæèðãààíû áîëîí öàëèí õºëñíèé äîîä õýìæýý, íºõºí îëãîâîð, èðãýíèé õºäºëìºðëºõ
ýðõ, ò¿¿íòýé õîëáîãäñîí õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã õàìãààëàõ íèéòëýã àñóóäàë;
19.1.4. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí õýëýëöýýðýýð òóõàéí çàñàã
çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèä äàãàæ ìºðäºõ õ¿í àìûí õºäºëìºð ýðõëýëò, õºäºëìºðèéí
õàðèëöààíû àñóóäàë;
19.1.5. ìýðãýæëèéí òàðèôûí õýëýëöýýðýýð òîäîðõîé àæèë, ìýðãýæëèéí
õ¿ðýýíèé õºäºëìºðèéí õàðèëöààíû àñóóäàë.
20 äóãààð ç¿éë. Õàìòûí õýëýëöýýðò îðîëöîã÷ òàëóóä
20.1. Õàìòûí õýëýëöýýðò ýíý õóóëèéí 3.1.6, 3.1.7-ä çààñàí àæèë îëãîã÷èéí áîëîí
àæèëòíû òºëººëºã÷人ñ ãàäíà òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷èä îðîëöîæ
áîëíî.
20.2. Õàìòûí õýëýëöýýð íü ò¿¿íä îðîëöîã÷ òàëóóäààñ õàìààðàí õî¸ð òàëûí, ãóðâàí
òàëûí áàéíà.
20.3. Õàìòûí õýëýëöýýð íü îðîëöîã÷ òàëóóä, õýëýëöýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíýýñ
õàìààð÷, óëñûí õýìæýýíä óëñûí, ñàëáàð /ñàëáàð äóíä/-ûí; çàñàã çàõèðãàà, íóòàã
äýâñãýðèéí íýãæèéí õýìæýýíä á¿ñèéí, àéìàã, íèéñëýë,ñóì, ä¿¿ðãèéí; òîäîðõîé àæèë,
ìýðãýæëèéí ò¿âøèíä ìýðãýæëèéí òàðèôûí ãýñýí òºðºëòýé áàéíà.
20.4. Õàìòûí õýëýëöýýðò ò¿¿íèé òºð뺺ñ õàìààðàí äîð äóðäñàí òàëóóä îðîëöîíî:
20.4.1. óëñûí õýëýëöýýðò Çàñãèéí ãàçàð, àæèë îëãîã÷èéí áîëîí àæèëòíû
ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã òºëººëºí õàìãààëàõ ¿íäýñíèé áàéãóóëëàãà;
20.4.2. ñàëáàð /ñàëáàð äóíä/-ûí õýëýëöýýðò òóõàéí ñàëáàðûí àñóóäàë
ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà, àæèë îëãîã÷èéí áîëîí àæèëòíû ýðõ, õóóëü
¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã òºëººëºí õàìãààëàõ ñàëáàðûí áàéãóóëëàãà;
20.4.3. á¿ñèéí õýëýëöýýðò òóõàéí á¿ñ íóòãèéí àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã
äàðãà, àæèë îëãîã÷èéí áîëîí àæèëòíû ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã òºëººëºí õàìãààëàõ
á¿ñ íóòãèéí áàéãóóëëàãà;
9

10. 20.4.4. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðãèéí õýëýëöýýðò òóõàéí çàñàã çàõèðãàà,
íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí Çàñàã äàðãà, àæèë îëãîã÷èéí áîëîí àæèëòíû ýðõ, õóóëü ¸ñíû
àøèã ñîíèðõëûã òºëººëºí õàìãààëàõ òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéí áàéãóóëëàãà;
20.4.5.ìýðãýæëèéí òàðèôûí õýëýëöýýðò òºðèéí çàõèðãààíû õîëáîãäîõ
áàéãóóëëàãà, òóõàéí ìýðãýæëèéí àæèë îëãîã÷èéí áîëîí àæèëòíû ýðõ, õóóëü ¸ñíû àøèã
ñîíèðõëûã òºëººëºí õàìãààëàõ áàéãóóëëàãà.
ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ
ժĪË̪ÐÈÉÍ ÃÝÐÝÝ
21 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí ãýðýý
21.1. Õºäºëìºðèéí ãýðýýíä äàðààõü ãîë íºõöºëèéã òîõèðíî:
21.1.1. àæëûí áàéðíû áóþó àëáàí òóøààëûí íýð;
21.1.2. àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòîä çààñàí àæèë, ¿¿ðýã;
/Ýíý çààëòûã 2003 îíû 5 äóãààð ñàð 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/
21.1.3. ¿íäñýí öàëèí áóþó àëáàí òóøààëûí öàëèíãèéí õýìæýý;
21.1.4. õºäºëìºðèéí íºõöºë.
21.2. Àëü íýã òàë äàíãààðàà õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé çààëòûã ººð÷èëæ áîëîõã¿é.
21.3. Õºäºëìºðèéí ãýðýý áàéãóóëàõ ¿åä òàëóóä ýíý õóóëèéí 21.1-ä çààñàí
ãýðýýíèé ãîë íºõöºëèéí àëü íýãèéã òîõèðîîã¿é áîë õºäºëìºðèéí ãýðýý áàéãóóëñàíä
òîîöîõã¿é.
21.4. Õºäºëìºðèéí ãýðýý íü õóóëü òîãòîîìæ, õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò íèéöñýí
áàéíà.
21.5. Õóóëü òîãòîîìæ, õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò çààñàí íºõöºëººñ äîðäóóëñàí
õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé íºõöºë õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ áàéíà.
21.6. Òàëóóä ãýðýýíä ýíý õóóëèéí 21.1-ä çààñàí ãîë íºõöºëººñ ãàäíà áóñàä
íºõöºëèéã òîõèð÷ áîëíî.
21.7. Õºäºëìºðèéí ãýðýý íü òàëóóä ãàðûí ¿ñýã çóðñàí ºäðººñ õ¿÷èí òºãºëäºð áîëíî.
22 äóãààð ç¿éë. Êîíòðàêò
22.1. ªì÷ëºã÷ áóþó ò¿¿íýýñ ýðõ îëãîãäñîí ýòãýýä íü ºì÷ëºõ ýðõèéíõýý òîäîðõîé
õýñãèéã õýðýãæ¿¿ëýõäýý áóñäûí õºäºëìºðëºõ ¿éë àæèëëàãààã, ìºí àæèë îëãîã÷ íü
èðãýíèé ãîö áóþó õîâîð àâüÿàñ, ºíäºð óð ÷àäâàðûã õºëñëºí àâ÷ àøèãëàõ çîðèëãîîð
èðãýíòýé êîíòðàêò áàéãóóëíà.
22.2. Ýíý õóóëèéí 22.1-ä çààñíû äàãóó êîíòðàêò áàéãóóëæ èðãýíèéã àâ÷
àæèëëóóëæ áîëîõ àæèë, àëáàí òóøààëûí æàãñààëòûã õºäºëìºðèéí àñóóäàë õàðèóöñàí
Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í áàòàëíà.
10

11. 23 äóãààð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé õóãàöàà
23.1. Õºäºëìºðèéí ãýðýý íü õóãàöààòàé áóþó õóãàöààã¿é áàéíà.
23.2. Õºäºëìºðèéí ãýðýýã äîð äóðäñàí õóãàöààãààð áàéãóóëíà:
23.2.1. áàéíãûí àæëûí áàéðàíä õºäºëìºðèéí ãýðýýã õóãàöààã¿é;
23.2.2.ýíý õóóëèéí 23.2.1-ä çààñàí õºäºëìºðèéí ãýðýýã òàëóóä õàðèëöàí
òîõèðîëöñîíîîð õóãàöààòàé;
23.2.3.àæèë, àëáàí òóøààë íü õóóëü áîëîí áóñàä øèéäâýðèéí ¿íäñýí äýýð
õýâýýð õàäãàëàãäàæ áàéãàà àæèëòíû îðîíä àæèëëàõ àæèëòàíòàé ýçã¿é áàéãàà
àæèëòíûã àæèëäàà ýðãýæ îðîõ õ¿ðòýë, óëèðëûí áîëîí ò¿ð àæèëä òóõàéí àæëûí
¿ðãýëæëýõ õóãàöààãààð, øèíýýð îðæ áàéãàà àæèëòàí áîëîí äàãàëäàí ñóðàëöàã÷òàé
àæèë îëãîã÷îîñ õºäºëìºðèéí äîòîîä æóðìààðàà òîãòîîñîí òóðøèëòûí áîëîí ñóðãàëòûí
õóãàöààãààð.Òóðøèëòûí áîëîí ñóðãàëòûí õóãàöàà íü 6 ñàðààñ èë¿¿ã¿é áàéíà.
/Ýíý õýñãèéã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/
23.3.Õºäºëìºðèéí õóãàöààòàé ãýðýýíèé õóãàöàà äóóñìàãö òàëóóä ò¿¿íèéã
öóöëàõ ñàíàë òàâèàã¿é áºãººä àæèëòàí àæëàà ã¿éöýòãýñýýð áàéãàà áîë óã ãýðýýã àíõ
çààñàí õóãàöààãààð ñóíãàãäñàíä òîîöíî.
24 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí ãýðýý áàéãóóëàõ
24.1.Àæèë îëãîã÷ áóþó ò¿¿íèé ýðõ îëãîñîí àëáàí òóøààëòàí èðãýíòýé õºäºëìºðèéí
ãýðýýã áè÷ãýýð áàéãóóëæ, ãýðýýíèé íýã õóâèéã àæèëòàíä ºãºõ ¿¿ðýãòýé. Áàéíãûí
àæëûí áàéðàíä õºäºëìºðèéí ãýðýýíýýñ áóñàä òºðëèéí ãýðýý áàéãóóëàõûã õîðèãëîíî.
/Ýíý õýñãèéã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/
24.2. Àæèë îëãîã÷ íýã àæëûí áàéðàíä õýä õýäýí àæèëòàí àæèëëóóëàõ òîõèîëäîëä
àæèëòàí á¿ðòýé õºäºëìºðèéí ãýðýý áàéãóóëíà.
24.3. Õºäºëìºðèéí ãýðýýã áè÷ãýýð áàéãóóëààã¿é òîõèîëäîëä àæèëòíààñ àæèë,
¿¿ðýã ã¿éöýòãýõèéã øààðäàæ áîëîõã¿é.
25 äóãààð ç¿éë. Êîíòðàêò áàéãóóëàõ áà ò¿¿íèé àãóóëãà
25.1. Êîíòðàêòûã áè÷ãýýð áàéãóóëíà.
25.2. Êîíòðàêò íü òàâàí æèë õ¿ðòýë õóãàöààòàé áàéíà.
25.3. Òàëóóä êîíòðàêò áàéãóóëàõ ¿åäýý õóãàöàà, àæèëòíû ã¿éöýòãýõ àæëûí
ýöñèéí ¿ð ä¿í, àæèë îëãîã÷èéí ºìíº õ¿ëýýõ ¿¿ðýã, êîíòðàêòûã ä¿ãíýõ æóðàì, àæèëòíû
ìýäýëä îëãîæ áóé õºðºíãèéí õýìæýý, ò¿¿íèéã ýçýìøèõ, àøèãëàõ, çàõèðàí çàðöóóëàõ
æóðàì, àæèëòàíä îëãîõ óðàìøóóëàë, õàíãàìæ, õºíãºëºëò áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðñýí
¿ð ä¿í, àøãààñ îëãîõ õóâü õýìæýý, ò¿¿íä õ¿ëýýëãýõ õàðèóöëàãûã òîäîðõîé çààñàí
áàéíà.
25.4. Êîíòðàêòûã ä¿ãíýõ ¿åä àæèëòàí ¿¿ðãýý çîõèõ ¸ñîîð áèåë¿¿ëñýí ãýæ ¿çâýë
öààøèä ñóíãàæ áîëíî.
11

12. 26 äóãààð ç¿éë. Õýä õýäýí àæèë, ¿¿ðãèéã çýðýã ã¿éöýòãýõ
26.1. Àæèëòàí àæëûí öàãòàà áàãòààí ººðèéí áóþó áóñàä áàéãóóëëàãàä
õºäºëìºðèéí ãýðýýãýý𠺺ð àæèë, àëáàí òóøààë õàâñðàí ã¿éöýòãýõ, ººðèéí
áàéãóóëëàãàä ººð àæèë õîñëîí ã¿éöýòãýõ áîëîí àæèë îëãîã÷ àæèëòàíòàé òîõèðîëöñîíîîð
ýçã¿é áàéãàà àæèëòíû ¿¿ðãèéã ò¿ð îðëîí ã¿éöýòã¿¿ëýõ áóþó ò¿¿íèé àæëûí à÷ààëëûã
íýìýãä¿¿ëýí àæèëëóóëæ áîëíî.
26.2. Ýíý õóóëèéí 28 äóãààð ç¿éëä çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä àæèëòàí õýä õýäýí
àæèë îëãîã÷òîé õºäºëìºðèéí çýðýãöñýí ãýðýý áàéãóóëàí àæèëëàæ áîëíî.
27 äóãààð ç¿éë. Àæèë, àëáàí òóøààëä õàìò àæèëëàõûã õîðèãëîõ
27.1.Òºðèéí ºì÷èéí áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé /51 áóþó ò¿¿íýýñ äýýø õóâüòàé/
õóóëèéí ýòãýýäýä íýã ãýð á¿ëèéí áóþó òºðºë ñàäàíãèéí õ¿ì¿¿ñ õºðºí㺠ìºí㺠çàõèðàí
çàðöóóëàõ àæèë, àëáàí òóøààëä õàìò àæèëëàõûã õîðèãëîíî.
/Ýíý õýñãèéã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/
28 äóãààð ç¿éë. Õýä õýäýí àæèë îëãîã÷èä íýãýí çýðýã
àæèëëàõûã õîðèãëîõ
28.1. Õóóëèéí ýòãýýäýä ýä õºðºí㺠çàõèðàí çàðöóóëàõ ýðõ ìýäýë õýðýãæ¿¿ëýõ
àæèë, àëáàí òóøààëä àæèëëàäàã àæèëòàí àäèë òºðëèéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã
ºì÷èéí áóñàä òºðºë, õýëáýðèéí ºì÷ëºã÷òýé ýðõýëæ áàéãàà àæèë, àëáàí òóøààëòàéãàà
èæèë, ýñõ¿ë óäèðäàõ, õÿíàëò òàâèõ øèíæòýé àæèë, àëáàí òóøààëä àæèëëàõààð
çýðýãöñýí ãýðýý áóþó êîíòðàêò áàéãóóëàõûã õîðèãëîíî.
/Ýíý õýñýãò 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºëò îðñîí/
28.2. Ýíý õóóëèéí 28.1 íü õàâñðàí àæèëëàõàä íýãýí àäèë õàìààðíà.
28.3. Ýíý ç¿éëèéã çºð÷ñºíººñ àæèë îëãîã÷èä ó÷ðóóëñàí õîõèðëûã àæèëòàí ýíý
õóóëüä çààñíû äàãóó àðèëãàõ ¿¿ðýãòýé.
29 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýðõèéí ÷àäàìæã¿é ýòãýýäòýé áàéãóóëñàí
õºäºëìºðèéí ãýðýýã õ¿÷èí òºãºëäºð
áóñ ãýæ òîîöîõ öàã
29.1. Ýðõèéí õÿçãààðëàãäìàë ÷àäàìæòàé áóþó á¿ðýí ÷àäàìæã¿é ýòãýýäòýé
áàéãóóëñàí õºäºëìºðèéí ãýðýýã óã àæèëòàí àæèë ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõã¿é áîëñîí ºäðººñ
ýõëýí õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ ãýæ ¿çíý.
30 äóãààð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé çàðèì çààëò
õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ áàéõ
30.1. Õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé çàðèì çààëò õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ áàéõ íü ò¿¿íèéã
á¿õýëä íü õ¿÷èí òºãºëäºð áóñ ãýæ ¿çýõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.
31 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí ãýðýýíä òóñãààã¿é àæèë
ã¿éöýòã¿¿ëýõèéã õîðèãëîõ
12

13. 31.1. Àæèë îëãîã÷ íü ýíý õóóëüä çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä àæèëòíààñ
õºäºëìºðèéí ãýðýýíä òóñãààã¿é àæèë ã¿éöýòãýõèéã øààðäàæ áîëîõã¿é.
32 äóãààð ç¿éë. Àæëûí çàéëøã¿é øààðäëàãàà𠺺ð
àæèëä ò¿ð øèëæ¿¿ëýõ
32.1. Áàéãàëèéí ãàìøèã, ¿éëäâýðëýëèéí îñëîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, òýäãýýðèéí
¿ð äàãàâðûã àðèëãàõ çýðýã çàéëøã¿é øààðäëàãà ãàðñàí áîëîí áàéãóóëëàãûí õýâèéí
àæèëëàãààã àëäàãäóóëàõàä õ¿ðãýñýí óðüä÷èëàí ìýäýõ áîëîìæã¿é áîäèò íºõöºë áàéäàë
áèé áîëñîí òîõèîëäîëä àæèë îëãîã÷ íü àæèëòíûã õºäºëìºðèéí ãýðýýíä çààãààã¿é ººð
àæèëä 45 õ¿ðòýë õîíîãèéí õóãàöààãààð øèëæ¿¿ëæ áîëíî.
33 äóãààð ç¿éë. Ñóë çîãñîëòûí ¿åä ººð àæèëä ò¿ð øèëæ¿¿ëýõ
33.1. Ñóë çîãñîëòûí ¿åä àæèëòíûã áàéãóóëëàãà äîòðîî õºäºëìºðèéí ãýðýýíä
çààãààã¿é àæèëä, ýñõ¿ë ººð áàéãóóëëàãàä ò¿ð õóãàöààãàà𠺺ðòýé íü òîõèðîëöñîíû
¿íäñýí äýýð øèëæ¿¿ëýí àæèëëóóëæ áîëíî.
34 ä¿ãýýð ç¿éë. Àæèëòíûã ýð¿¿ë ìýíäýä íü õàðøëàõã¿é
ººð àæèëä øèëæ¿¿ëýõ
34.1. Ýìíýëýã-õºäºëìºðèéí ìàãàäëàõ êîìèññûí øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí àæèëòíûã
ýð¿¿ë ìýíäýä íü õàðøëàõã¿é ººð àæèëä ò¿¿íòýé òîõèðîëöîí øèëæ¿¿ëíý.
35 äóãààð ç¿éë. Àæèë, ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýýã¿é ¿åä àæèë,
àëáàí òóøààëûã õýâýýð õàäãàëàõ
35.1. Àæèë, ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýýã¿é ¿åä àæèë, àëáàí òóøààëûã äàðààõü
òîõèîëäîëä õýâýýð õàäãàëíà:
35.1.1. òºðèéí áàéãóóëëàãûí ñîíãóóëüò ¿¿ðýã ãóðâàí ñàð õ¿ðòýë
õóãàöààãààð ã¿éöýòãýæ áàéãàà;
35.1.2. ýýëæèéí àìðàëòòàé áàéãàà;
35.1.3. ýìíýëãèéí øèíæèëãýý õèéëãýõ, äîíîðûí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ, ýì÷èéí
ìàãàäëàãààãààð áîëîí çàõèðãààíû ÷ºëººòýé áàéãàà;
35.1.4. æèðýìñíèé áîëîí àìàðæñàíû àìðàëòòàé áîëîí õ¿¿õýä àñðàõ ÷ºëººòýé
áàéãàà;
35.1.5. õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ, õýëýëöýý õèéõýä áîëîí õóóëü
òîãòîîìæèéí äàãóó çîõèîí áàéãóóëñàí àæèë õàÿëòàä îðîëöîæ áàéãàà;
35.1.6. öýðãèéí çàðëàí äóóäàõ õóóäàñ àâñàí àæèëòíûã öýðãèéí æèíõýíý
àëáàíä òàòñàí òóõàé öýðýã òàòëàãûí êîìèññûí øèéäâýð ãàðòàë;
35.1.7. õóóëü òîãòîîìæ, õàìòûí áà õºäºëìºðèéí ãýðýýíä çààñàí áóñàä
òîõèîëäîë.
36 äóãààð ç¿éë. Óðüä ýðõýëæ áàéñàí àæèë, àëáàí
òóøààëä íü ýã¿¿ëýí àâàõ
13

14. 36.1. Àæèë îëãîã÷ íü àæèëòíûã óðüä ýðõýëæ áàéñàí àæèë, àëáàí òóøààëä íü
äàðààõü òîõèîëäîëä ýã¿¿ëýí àâàõ ¿¿ðýãòýé:
36.1.1. ¿éëäâýðëýëèéí îñîë, õóðö õîðäëîãî, ìýðãýæëýýñ øàëòãààëñàí ºâ÷íèé
óëìààñ òàõèð äóòóó áîëæ õºäºëìºðèéí ãýðýý íü äóóñãàâàð áîëñîí àæèëòàí ýäãýðñíèéõýý
äàðàà íýã ñàðûí äîòîð ýðãýæ èðñýí;
36.1.2. àæëààñ ¿íäýñëýëã¿é õàëàãäñàí àæèëòíûã ºìíº íü ýðõýëæ áàéñàí
àæèë, àëáàí òóøààëä ýã¿¿ëýí òîãòîîõ òóõàé ø¿¿õèéí øèéäâýð õ¿÷èí òºãºëäºð áîëñîí;
36.1.3. õóóëüä çààñàí áóñàä òîõèîëäîë.
36.2. Àæèëòíû óðüä ýðõýëæ áàéñàí àæëûí áàéð, àëáàí òóøààë íü öîìõîòãîãäñîí
áîë àæèë îëãîã÷ àæèëòàíòàé òîõèðîëöñîíû ¿íäñýí äýýð àäèë ÷àíàðûí ººð àæèë, àëáàí
òóøààëä àæèëëóóëàõ ¿¿ðýãòýé.
36.3. Ýíý õóóëèéí 40.1.1. -ä çààñíààð îðîí òîî õàñàãäñàí ãýõ áîëîâ÷ ò¿¿íèéã ãóðâàí
ñàðûí äîòîð äàõèí áèé áîëãîæ, îðîí òîî õàññàí íü ¿íäýñëýëã¿é áîëîõ íü òîãòîîãäâîë òóõàéí
àæèëòíûã àæèëä íü ýã¿¿ëýí òîãòîîíî.
37 äóãààð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí ãýðýý äóóñãàâàð áîëîõ ¿íäýñëýë
37.1. Õºäºëìºðèéí ãýðýý äàðààõü ¿íäýñëýëýýð äóóñãàâàð áîëíî:
37.1.1. òàëóóä õàðèëöàí òîõèðñîí;
37.1.2. àæèë îëãîã÷ èðãýí, àæèëòàí íàñ áàðñàí;
37.1.3. õºäºëìºðèéí ãýðýýíèé õóãàöàà äóóñàæ, öààøèä ñóíãàãäàõã¿é
áîëñîí;
37.1.4. õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà øààðäñàí;
37.1.5. àæëààñ áóðóó õàëàãäñàí àæèëòíûã óðüäàõ àæèë, àëáàí òóøààëä
íü ýã¿¿ëýí òîãòîîñîí;
37.1.6. àæèëòàí öýðãèéí æèíõýíý àëáàíä òàòàãäñàí;
37.1.7. àæèëòàí ãýìò õýðýã ¿éëäñýíèé óëìààñ óã àæèë ¿¿ðãýý
¿ðãýëæë¿¿ëýí ã¿éöýòãýõ áîëîìæã¿é ÿë îíîãäóóëñàí ø¿¿õèéí òàñëàí øèéäâýðëýõ òîãòîîë
õ¿÷èí òºãºëäºð áîëñîí;
37.1.8. õºäºëìºðèéí ãýðýýã àæèëòíû áóþó àæèë îëãîã÷èéí ñàíàà÷èëãààð
öóöàëñàí.
38 äóãààð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí ãýðýý öóöëàõ ¿íäýñëýë
38.1. Õºäºëìºðèéí ãýðýýã äàðààõü ¿íäýñëýëýýð öóöàëíà:
38.1.1. àæèëòàí ñàíàà÷èëñàí;
38.1.2. àæèë îëãîã÷ ñàíàà÷èëñàí.
39 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí ãýðýýã àæèëòíû ñàíàà÷èëãààð öóöëàõ
14

15. 39.1. Õóóëü áîëîí õºäºëìºðèéí ãýðýýíä ººðººð çààãààã¿é áîë àæèëòàí õºäºëìºðèéí
ãýðýý öóöëàõ òóõàé ºðãºä뺺 àæèë îëãîã÷èä ºãñºí ºäðººñ õîéø 30 õîíîã ºíãºðìºãö àæëûí
áàéðàà îðõèõ ýðõòýé, ýíý òîõèîëäîëä õºäºëìºðèéí ãýðýý öóöëàãäñàíä òîîöíî.
39.2. Õ¿íäýòãýí ¿çýõ øàëòãààíòàé, ýñõ¿ë àæëààñ ÷ºëººëºõ õóãàöààã àæèë
îëãîã÷òîé òîõèðîëöñîí áîë õºäºëìºðèéí ãýðýýã ýíý õóóëèéí 39.1-ä çààñàí õóãàöààíààñ ºìíº
öóöàëæ áîëíî.
40 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí ãýðýýã àæèë îëãîã÷èéí
ñàíàà÷èëãààð öóöëàõ
40.1. Õºäºëìºðèéí ãýðýýã äàðààõü ¿íäýñëýëýýð àæèë îëãîã÷èéí ñàíàà÷èëãààð
öóöàëæ áîëíî:
40.1.1. àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà áîëîí ò¿¿íèé ñàëáàð, íýãæ òàòàí
áóóãäñàí, îðîí òîî õàñàãäñàí, ýñõ¿ë àæèëòíû òîîã öººð¿¿ëñýí;
40.1.2. àæèëòàí ìýðãýæèë, óð ÷àäâàð, ýð¿¿ë ìýíäèéí õóâüä ã¿éöýòãýæ
áàéãàà àæèë, àëáàí òóøààëäàà òýíöýõã¿é áîëñîí íü òîãòîîãäñîí;
40.1.3. àæèëòàí 60 íàñ õ¿ð÷ ºíäºð íàñíû òýòãýâýð àâàõ ýðõ ¿¿ññýí;
40.1.4. àæèëòàí õºäºëìºðèéí ñàõèëãûí çºð÷ëèéã äàâòàí ãàðãàñàí, ýñõ¿ë
õºäºëìºðèéí õàðèëöààã øóóä çîãñîîõîîð õºäºëìºðèéí ãýðýýíä òóõàéëàí çààñàí íîöòîé çºð÷èë
ãàðãàñàí;
40.1.5. ìºí㺠áîëîí ýä õºðºí㺠õàðèóöñàí àæèëòàí àæèë îëãîã÷èéí èòãýëèéã
àëäñàí áóðóóòàé ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýõ¿é ãàðãàñàí íü òîãòîîãäñîí;
40.1.6. ñîíãóóëü, òîìèëîëòîî𠺺ð îðîí òîîíû àæèë, àëáàí òóøààëä àæèëëàõ
áîëñîí;
40.1.7. êîíòðàêòàä çààñàí ¿íäýñëýë áóé áîëñîí.
40.2. Àæëààñ áóðóó õàëàãäñàí àæèëòíûã ø¿¿õèéí øèéäâýðýýð àæèëä íü
ýã¿¿ëýí òîãòîîñîí òîõèîëäîëä ò¿¿íèé ýðõýëæ áàéñàí àæèë, àëáàí òóøààëä øèíýýð îðñîí
àæèëòíû õºäºëìºðèéí ãýðýýã öóöàëæ, áîëîëöîîíû äàãóó ººð àæèë îëæ ºãíº.
40.3. Àæèë, àëáàí òóøààë íü õýâýýð õàäãàëàãäàæ áàéãàà àæèëòíû õºäºëìºðèéí
ãýðýýã àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà òàòàí áóóãäñàíààñ áóñàä òîõèîëäîëä àæèë
îëãîã÷èéí ñàíàà÷èëãààð öóöëàõûã õîðèãëîíî.
40.4. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí õàðüÿàëàë, ºì÷ëºã÷ ººð÷ëºãäñºí íü õºäºëìºðèéí
ãýðýý öóöëàõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.
40.5. Àæèë îëãîã÷ ýíý õóóëèéí 40.1.1, 40.1.2 -ò çààñàí ¿íäýñëýëýýð õºäºëìºðèéí
ãýðýýã öóöëàõ òóõàéãàà àæèëòàíä íýã ñàðûí ºìíº ìýäýãäýõ áºãººä àæ àõóéí íýãæ,
áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé ñàëáàð, íýãæ òàòàí áóóãäñàíû óëìààñ àæèëòíóóäûã áººíººð
õàëàõ òîõèîëäîëä àæèëòíû òºëººëºã÷äºä 45 õîíîãèéí ºìíº ìýäýãäýæ, ýíý õóóëüä çààñíû
äàãóó õýëýëöýý õèéíý.
15

16. 41 ä¿ãýýð ç¿éë. Êîíòðàêòûã öóöëàõ ¿íäýñëýë, æóðàì
41.1. Êîíòðàêòûã ýíý õóóëüä çààñíààñ ãàäíà äàðààõü ¿íäýñëýëýýð àæèë îëãîã÷
ñàíàà÷ëàí öóöàëæ áîëíî:
41.1.1. êîíòðàêòûã ä¿ãíýõ ¿åä àæèëòàí êîíòðàêòàä çààñàí õèéâýë çîõèõ
àæëûíõàà ¿ð ä¿íã õ¿íäýòãýõ øàëòãààíã¿éãýýð õàíãààã¿é áóþó õàíãàëòòàé àæèëëàæ
÷àäààã¿é ãýæ ºì÷ëºã÷ ¿çñýí;
41.1.2. ýíý õóóëèéí 28 äóãààð ç¿éëä çààñíûã çºð÷èæ ººð àæèë îëãîã÷òîé
õºäºëìºðèéí çýðýãöñýí ãýðýý áóþó êîíòðàêò áàéãóóëñàí;
41.1.3. àæèë îëãîã÷ ºì÷ëºõ ýðõýý áóñàä ýòãýýäýä á¿ðìºñºí øèëæ¿¿ëñýí;
41.1.4. êîíòðàêòààð àæèëòàíä øèëæ¿¿ëñýí ýä õºðºíãèéã ¿ð àøèãã¿é
çàðöóóëñàí, ¿ðýãä¿¿ëñýí, ºì÷ëºã÷ººñ îëãîñîí ýðõ ìýäëèéã õýòð¿¿ëñýí íü íîòëîãäñîí.
41.2. Ýíý õóóëèéí 41.1. 3.-ò çààñàí ¿íäýñëýëýýð êîíòðàêòûã öóöàëæ áàéãàà
òîõèîëäîëä àæèë îëãîã÷ ýíý òóõàéãàà àæèëòàíä õî¸ð ñàð, ò¿¿íýýñ äýýø õóãàöààíû ºìíº
ìýäýãäýõ ¿¿ðýãòýé áºãººä ãóðâàí ñàð, ò¿¿íýýñ äýýø õóãàöààíû äóíäàæ öàëèí õºëñòýé
òýíöýõ òýòãýìæ îëãîíî.
42 äóãààð ç¿éë. Àæëààñ õàëàãäñàíû òýòãýìæ
42.1. Àæèë îëãîã÷ íü ýíý õóóëèéí 37.1. 6, 40.1.1, 40.1.2, 40.1.3-ò çààñàí
¿íäýñëýëýýð àæëààñ õàëàãäñàí àæèëòàíä íýã ñàð, ò¿¿íýýñ äýýø õóãàöààíû äóíäàæ
öàëèí õºëñòýé òýíöýõ òýòãýìæ îëãîíî.
42.2. Áººíººð õàëàõ ¿åä àæèë îëãîã÷ íü àæëààñ õàëàãäñàíû òýòãýìæèéí õýìæýýã
àæèëòíû òºëººëºã÷èäòýé õèéñýí õýëýëöýýãýýð òîõèð÷ òîãòîîíî.
43 äóãààð ç¿éë. Àæëààñ õàëàõ, àæèë õ¿ëýýëöýõ
43.1. Àæèë îëãîã÷ íü àæèëòàíòàé áàéãóóëñàí õºäºëìºðèéí ãýðýýã öóöëàõäàà
àæèë õ¿ëýýëãýí ºãºõ õóãàöààã òîãòîîæ, óã õóãàöààã àæëààñ õàëàõ òóõàé øèéäâýðò
çààíà.
43.2. Àæèëòàí àæèë õ¿ëýýëãýí ºãñºí ñ¿¿ë÷èéí ºäðèéã àæëààñ õàëàãäñàí ºäºð
ãýæ ¿çíý.
43.3. Àæèë îëãîã÷ íü àæèëòàíä õºäºëìºðèéí ãýðýý öóöàëñàí òóõàé øèéäâýð,
íèéãìèéí áîëîí ýð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëûí äýâòýð, õóóëüä çààñàí áîë àæëààñ õàëàãäñàíû
òýòãýìæèéã õàëàãäñàí ºäºðò íü ºãºõ ¿¿ðýãòýé.
43.4. Àæèë îëãîã÷ íü àæèëòíû õ¿ñýëòýýð àæèë, ìýðãýæèë, ìýðãýøèë, àëáàí
òóøààë, öàëèí õºëñíèé òóõàé òîäîðõîéëîëòûã ãàðãàæ ºãºõ ¿¿ðýãòýé.
44 ä¿ãýýð ç¿éë. Àæèë, àëáàí òóøààë ýðõëýõèéã ò¿äãýëç¿¿ëýõ
44.1. Õóóëü òîãòîîìæèä çààñíû äàãóó ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà øààðäñàí áîë
àæèëòíûã òóõàéí àæèë, àëáàí òóøààë ýðõëýõèéã ò¿äãýëç¿¿ëæ, öàëèí õºëñ îëãîõûã
çîãñîîíî.
16

17. 45 äóãààð ç¿éë. ¯éëäâýðëýë äýýðõ ñóðãàëò
45.1. Àæèë îëãîã÷ íü àæèëòàíä ìýðãýæèë ýçýìø¿¿ëýõ, ò¿¿íèé ìýðãýæëèéã
äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ, ñóðàëöàõ íºõöºëººð õàíãàíà.
45.2. ¯éëäâýðëýë äýýð ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ ¿åä îíîëûí áîëîí äàäëàãûí
õè÷ýýëèéã àæëûí öàãààð ÿâóóëæ áîëíî.
46 äóãààð ç¿éë. Íèéãìèéí äààòãàëä äààòãóóëàõ
46.1. Àæèë îëãîã÷ áîëîí õºäºëìºðèéí ãýðýýãýýð àæèëëàæ áàéãàà àæèëòàí
íü õóóëü òîãòîîìæèä ººðººð çààãààã¿é áîë íèéãìèéí áîëîí ýð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëä çààâàë
äààòãóóëæ, õóóëüä çààñàí õóâü õýìæýýãýýð ñàð á¿ð íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýë òºëºõ
¿¿ðýãòýé.
46.2. Àæèë îëãîã÷ õºäºëìºðèéí ãýðýý áàéãóóëñàí ºäðººñ ýõëýí àæèëòàíä íèéãìèéí
áîëîí ýð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëûí äýâòýð íýýæ, ò¿¿íä çîõèõ æóðìûí äàãóó ñàð òóòàì
øèìòãýë, õóðààìæ òºëñºí òóõàé áè÷èëò õèéõ ¿¿ðýãòýé.
46.3. Óëèðëûí øèíæòýé àæèë, ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý ýðõýëäýã àæ àõóéí íýãæ,
áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí àæèëòíû àæèëëààã¿é õóãàöààíû íèéãìèéí áîëîí ýð¿¿ë ìýíäèéí
äààòãàëûí øèìòãýë, õóðààìæèéã öàëèí õºëñíèé äîîä õýìæýýãýýð òîîöîæ àæèë îëãîã÷
òºëíº.
46.4. Ãàäààäûí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä õºäºëìºðèéí ãýðýýãýýð àæèëëàæ
áàéãàà àæèëòíû íèéãìèéí áîëîí ýð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëûí øèìòãýë, õóðààìæèéí òîîöîîã
õóóëü òîãòîîìæèä çààñíû äàãóó õèéíý.
ĪЪÂįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ
ÖÀËÈÍ ÕªËÑ, ÎËÃÎÂÎÐ
47 äóãààð ç¿éë. Öàëèí õºëñ
47.1. Öàëèí õºëñ íü ¿íäñýí öàëèí, íýìýãäýë õºëñ, íýìýãäýë, øàãíàë óðàìøóóëëààñ
á¿ðäýíý.
48 äóãààð ç¿éë. Öàëèí õºëñíèé çîõèöóóëàëò
48.1. Õºäºëìºðèéí õºëñíèé äîîä õýìæýýã õóóëèàð òîãòîîíî.
/Ýíý õýñýãò 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºëò îðñîí/
48.2. Ìýðãýæèë, àëáàí òóøààëûí òàðèô-ìýðãýøëèéí ëàâëàõ çîõèîõ àðãà÷ëàë,
ìýðãýæèë, àëáàí òóøààëûí íýðèéí íýãäñýí æàãñààëò, õºäºëìºðèéí íîðì, íîðìàòèâ òîãòîîõ
áîëîí äóíäàæ öàëèí õºëñ òîäîðõîéëîõ æóðìûã æóðìûã àæèë îëãîã÷èéí áîëîí àæèëòíû ýðõ,
õóóëü ¸ñíû àøèã ñîíèðõëûã òºëººëºí õàìãààëàõ ¿íäýñíèé áàéãóóëëàãûí ñàíàëûã ¿íäýñëýí
õºäºëìºðèéí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà áàòàëíà.
/Ýíý õýñýãò 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðñîí/
48.3. Àæèë îëãîã÷ íü õóóëü òîãòîîìæ, õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýðò íèéö¿¿ëýí
äàðààõü æóðìûã áàòàëæ ìºðä¿¿ëíý:
17

18. 48.3.1. àæèë, àëáàí òóøààëûí æàãñààëò;
48.3.2. àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëò áîëîí àëáàí òóøààëûí ëàâëàõ;
48.3.3. õºäºëìºðèéí íîðì, íîðìàòèâ;
48.3.4. ¿íäñýí öàëèíãèéí ñ¿ëæýý, æèøèã áîëîí íýìýãäýë õºëñ, íýìýãäëèéí
õýìæýý, øàãíàë óðàìøóóëàë, ò¿¿íèéã îëãîõ íºõöºë, æóðàì.
49 ä¿ãýýð ç¿éë. Öàëèí õºëñ îëãîõ çàð÷èì, õýëáýð
49.1. Àæèëòíû öàëèí õºëñèéã õèéñíýýð, öàãààð, áóñàä õýëáýðýýð õºäºëìºðèéí ¿ð
ä¿íä íü òîõèðóóëàí îëãîíî.
49.2. Àäèë õºäºëìºð ýðõýëæ áàéãàà ýðýãòýé, ýìýãòýé àæèëòàíä àäèë õýìæýýíèé
öàëèí õºëñ òîãòîîíî.
49.3. Íàðèéí ìýðãýøèë, ìýäëýã, ìýðãýæèë øààðäàãäàõ áîëîí îíöãîé íºõöºëòýé
õºäºëìºðèéí ¿íýëãýý èë¿¿ áàéíà.
49.4.Õºäºëìºðèéí íîðìîî áèåë¿¿ëýýã¿é íü àæèëòíû áóðóóãààñ øàëòãààëààã¿é áîë
ã¿éöýòãýñýí àæèëä íü íîãäîõ õºëñ áîëîí ¿íäñýí öàëèíãèéí çºð¿¿ã íºõºí îëãîíî.
/Ýíý õýñãèéã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
49.5. Àæèëòàí ººðèéí áóðóóãààñ õºäºëìºðèéí íîðìîî áèåë¿¿ëýýã¿é áîë ã¿éöýòãýñýí
àæèëä íü òîõèðñîí öàëèí õºëñ îëãîíî.
/Ýíý õýñãèéã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
50 äóãààð ç¿éë. Íýìýãäýë õºëñ
50.1. Àæèëòàíä ¿íäñýí öàëèí äýýð íü àæëûí ¿ð ä¿íãýýð íýìýãäýë õºëñ îëãîæ áîëíî.
50.2. Àæèëòàí ¿íäñýí àæëûíõàà çýðýãöýý ìýðãýæèë, àæèë, àëáàí òóøààë
õàâñðàí áóþó õîñëîí àæèëëàñàí, ýçã¿é áàéãàà àæèëòíû ¿¿ðãèéã îðëîí ã¿éöýòãýñýí,
àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòîä çààãààã¿é àæèë, ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýñýí, øºíèéí áîëîí
èë¿¿ öàãààð àæèëëàñàí áîë ¿íäñýí öàëèíãààñ íü òîîöîí íýìýãäýë õºëñ îëãîíî.
50.3. Íýìýãäýë õºëñèéã ýíý õóóëü áîëîí õàìòûí ãýðýýãýýð òîãòîîñîí õýìæýýãýýð
àæèë îëãîã÷ àæèëòàíòàé òîõèðîëöîí òîãòîîíî.
51 ä¿ãýýð ç¿éë. Íýìýãäýë
51.1. Àæèëòàíä àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëòûã ¿íäýñëýí ìýðãýøëèéí çýðãèéí,
õºäºëìºðèéí íºõöºëèéí áîëîí áóñàä íýìýãäëèéã õàìòûí ãýðýýãýýð òîãòîîí îëãîíî.
52 äóãààð ç¿éë. Íèéòýýð àìðàõ áàÿðûí ºäºð àæèëëàñíû
íýìýãäýë õºëñ
52.1. Íèéòýýð àìðàõ áàÿðûí ºäºð àæèëëàñàí àæèëòíûã íºõºí àìðóóëààã¿é áîë
äóíäàæ öàëèí õºëñèéã íü 2.0 äàõèí íýìýãä¿¿ëæ îëãîíî.
53 äóãààð ç¿éë. Èë¿¿ öàãààð áîëîí äîëîî õîíîãèéí àìðàëòûí
ºäºð àæèëëàñíû íýìýãäýë õºëñ
18

19. 53.1. Èë¿¿ öàãààð áîëîí äîëîî õîíîãèéí àìðàëòûí ºäºð àæèëëàñàí àæèëòíûã íºõºí
àìðóóëààã¿é áîë ò¿¿íä 1.5 äàõèí, ò¿¿íýýñ äýýø õýìæýýãýýð íýìýãä¿¿ëñýí öàëèí õºëñ
îëãîíî.
53.2. Ýíý õóóëèéí 53.1-ä çààñíààð îëãîõ íýìýãä¿¿ëñýí öàëèí õºëñèéã õàìòûí áà
õºäºëìºðèéí ãýðýýãýýð çîõèöóóëíà.
54 ä¿ãýýð ç¿éë. غíèéí öàãààð àæèëëàñíû íýìýãäýë õºëñ
54.1. غíèéí öàãààð àæèëëàñàí àæèëòíûã íºõºí àìðóóëààã¿é áîë ò¿¿íä îëãîõ
íýìýãä¿¿ëñýí öàëèí õºëñèéã õàìòûí áà õºäºëìºðèéí ãýðýýãýýð çîõèöóóëíà.
55 äóãààð ç¿éë. Ýýëæèéí àìðàëòûí îëãîâîð
55.1. Àæèëòàíä ýýëæèéí àìðàëòûí õóãàöààíä ýýëæèéí àìðàëòûí îëãîâîð îëãîíî.
55.2. Ýýëæèéí àìðàëòûí îëãîâðûã àæèëòíû òóõàéí àæëûí æèëèéí äóíäàæ öàëèí
õºëñíèé õýìæýýãýýð òîãòîîíî.
56 äóãààð ç¿éë. Ñóë çîãñîëòûí ¿åèéí îëãîâîð
56.1. Àæèëòíû áóðóó áèø øàëòãààíààð ãàðñàí ñóë çîãñîëòûí õóãàöààíä
àæèëòíûã ººð àæèëä øèëæ¿¿ëýõ áîëîìæã¿é áîë õàìòûí ãýðýýíä çààñàí õýìæýýíèé îëãîâîð
îëãîíî.
56.2. Õàìòûí ãýðýýãýýð òîäîðõîéëñîí ñóë çîãñîëòûí îëãîâðûí õýìæýý íü óã àæèëòíû
¿íäñýí öàëèíãèéí 60 õóâü, ò¿¿íýýñ äýýø áàéõ áà öàëèí õºëñíèé äîîä õýìæýýíýýñ äîîãóóð
áàéæ áîëîõã¿é.
56.3. Òóõàéí àæèëòíû áóðóóãààñ ñóë çîãññîí áîë ò¿¿íä îëãîâîð îëãîõã¿é.
56.4. Ñóë çîãñîëòûí õóãàöààíä ººð àæèë ã¿éöýòãýñýí òîõèîëäîëä óã àæèëä íü
òîõèðóóëàí öàëèí õºëñ îëãîõ áºãººä ýíý íü óðüä àâ÷ áàéñàí äóíäàæ öàëèí õºëñíèé
õýìæýýíýýñ áàãà áàéæ áîëîõã¿é.
56.5. Ñóë çîãñîëòûí õóãàöààíä õ¿íäýòãýí ¿çýõ øàëòãààíã¿éãýý𠺺ð àæèë
ã¿éöýòãýõýýñ òàòãàëçñàí àæèëòàíä îëãîâîð îëãîõã¿é.
57 äóãààð ç¿éë. Àæëûí çàéëøã¿é øààðäëàãàà𠺺ð àæèëä
ò¿ð øèëæ¿¿ëýõ ¿åèéí öàëèí õºëñ
57.1. Ýíý õóóëèéí 33 äóãààð ç¿éëä çààñàí ¿íäýñëýëýýð àæèëòíûã ººð àæèëä
øèëæ¿¿ëñýí ¿åä ã¿éöýòãýñýí àæèëä íü òîõèðñîí öàëèí õºëñ îëãîõ áºãººä óðüä àâ÷
áàéñàí äóíäàæ öàëèí õºëñ áóóðàõ òîõèîëäîëä çºð¿¿ã îëãîíî.
58 äóãààð ç¿éë. 18 íàñàíä õ¿ðýýã¿é àæèëòíû öàëèí õºëñ
58.1. 18 íàñàíä õ¿ðýýã¿é àæèëòíû öàëèí õºëñèéã öàãààð, ýñõ¿ë õèéñíýýð íü
áîäîæ, àæëûí ºäðèéí õîðîãäóóëñàí öàãò íü íîãäîõ ¿íäñýí öàëèíã íýìæ îëãîíî.
19

20. 59 ä¿ãýýð ç¿éë. Àæèë õ¿ëýýëöýõ õóãàöààíû îëãîâîð
59.1. Àæèë õ¿ëýýëöýõ õóãàöààíû îëãîâðûã àæèëòíû àæèëëàæ áàéñàí àæ àõóéí
íýãæ, áàéãóóëëàãà îëãîíî.
59.2. Àæèë îëãîã÷èéí áóðóóãààñ àæèë õ¿ëýýëöýõ õóãàöàà õýòýðâýë óã
õóãàöààíû îëãîâðûã àæèëòàíä îëãîíî.
59.3. Àæèëòíû áóðóóãààñ àæèë õ¿ëýýëöýõ õóãàöàà õýòýðâýë àæèëòàíä óã
õóãàöààíû îëãîâðûã îëãîõã¿é.
60 äóãààð ç¿éë. Öàëèí õºëñ îëãîõ õóãàöàà
60.1. Àæèëòíû öàëèí õºëñèéã ñàðä õî¸ð áà ò¿¿íýýñ äýýø óäàà, òîãòîîñîí ºäºð îëãîíî.
60.2. Àæèëòíû öàëèí õºëñèéã öàã, ºäºð, äîëîî õîíîãîîð òîîöîí îëãîæ áîëíî.
60.3. Àæèëòíû õ¿ñýëòýýð öàëèí õºëñèéã íü óðüä÷èëàí îëãîæ áîëíî.
61 ä¿ãýýð ç¿éë. Öàëèí õºëñèéã òºëºõ õýëáýð
61.1. Àæèëòíû ¿íäñýí öàëèí, íýìýãäýë õºëñ, íýìýãäýë, îëãîâðûã ìºíãºí õýëáýðýýð
îëãîíî.
62 äóãààð ç¿éë. Öàëèí õºëñíèé ººð÷ëºëòèéí òóõàé ìýäýãäýõ
62.1. Àæèë îëãîã÷ íü íèéò àæèëòíû öàëèí õºëñíèé õýëáýð, õýìæýýã õàìòûí
ãýðýýíèé äàãóó ººð÷èëñºí òóõàé øèéäâýðèéã ìºðäºæ ýõëýõýýñ 10, ò¿¿íýýñ äýýø õîíîãèéí
ºìíº ìýäýãäýæ, õºäºëìºðèéí ãýðýýíä ººð÷ëºëò îðóóëíà.
63 äóãààð ç¿éë. Öàëèí õºëñíººñ õèéõ ñóóòãàë, ò¿¿íèé
õýìæýýã õÿçãààðëàõ
63.1. Àæèëòíû öàëèí õºëñíººñ çºâõºí äîð äóðäñàí òîõèîëäîëä ñóóòãàë õèéæ áîëíî:
63.1.1. àæèëòíû íýã ñàðûí äóíäàæ öàëèí õºëñíººñ õýòðýõã¿é õýìæýýíèé
õîõèðëûã íºõºí òºë¿¿ëýõ òóõàé àæèë îëãîã÷èéí øèéäâýð ãàðñàí;
63.1.2. õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí áóñàä òîõèîëäîë.
63.2. Àæèëòíû íýã ñàðûí öàëèí õºëñíººñ õèéõ íèéò ñóóòãàëûã /îðëîãûí àëáàí
òàòâàðûã îðîëöóóëàõã¿éãýýð/ öàëèí õºëñíèé 20 õóâèàñ, õàðèí õ¿¿õäèéí òýòãýëýã
ãàðãóóëàõ áîëîí õýä õýäýí ñóóòãàë íýãýí çýðýã õèéõ áîë öàëèí õºëñíèé 50 õóâèàñ
õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
63.3. Àæèëòàí íü ò¿¿íèé öàëèí õºëñíººñ ñóóòãàë õèéõ òóõàé øèéäâýð áóþó
ñóóòãàëûí õýìæýýã ýñ çºâøººðâºë ãîìäëîî õºäºëìºðèéí ìàðãààí òàñëàõ êîìèññò ãàðãàæ
áîëíî.
63.4. Àæèëòíû íýã ñàðûí äóíäàæ öàëèí õºëñíººñ õýòýðñýí õîõèðëûã íºõºí òºë¿¿ëýõ
òóõàé íýõýìæëýëèéã ø¿¿õýä ãàðãàíà.
20

21. 63.5. Àæèë îëãîã÷ àæèëòíû öàëèí õºëñíººñ õóóëü áóñààð ñóóòãàë õèéñýí áîë óã
ñóóòãàñàí ìºíãèéã ýã¿¿ëýí îëãîõ òóõàé ãîìäëûã õºäºëìºðèéí ìàðãààí òàñëàõ êîìèññò
ãàðãàíà.
64 ä¿ãýýð ç¿éë. Àæèë, àëáàí òóøààë íü õýâýýð õàäãàëàãäàæ
áàéãàà àæèëòàíä îëãîõ òýòãýìæ, îëãîâîð
64.1. Ýíý õóóëèéí 35.1. 3-ò çààñíààð ýìíýëãèéí øèíæèëãýý õèéëãýõ, äîíîðûí ¿¿ðýã
ã¿éöýòãýõ, 35.1. 5-ò çààñíààð õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ, õýëýëöýý õèéõ ¿åä
áîëîí 35.1. 1, 35.1. 6-ä çààñàí òîõèîëäîëä àæèëòàíä äóíäàæ öàëèí õºëñòýé òýíöýõ îëãîâîð
îëãîíî.
64.2. Ýíý õóóëèéí 64.1-ä çààñíààñ áóñàä 35 äóãààð ç¿éëä çààñàí òîõèîëäîëä
îëãîõ òýòãýìæ, îëãîâðûã ýíý õóóëü, õîëáîãäîõ áóñàä õóóëü áîëîí õàìòûí ãýðýý, õýëýëöýýð,
õºäºëìºðèéí ãýðýýãýýð çîõèöóóëíà.
65 äóãààð ç¿éë. ªºð îðîí íóòàãò àæèëëàõààð øèëæèõ
¿åä îëãîõ íºõºõ îëãîâîð
65.1. Íýã àéìàã, õîòîîñ íºãºº àéìàã, õîòîä, ò¿¿í÷ëýí àéìàã, õîòûí äîòîð íýã ñóì,
õîðîîíîîñ íºãºº ñóì, õîðîîíä øèëæèí ñîíãîãäñîí áóþó òîìèëîãäñîí àæèëòàíä óíàëãà, à÷àà òýýø,
çàì õîíîãèéí çàðäàë, ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿äýä óíàëãà, à÷àà òýýøèéí çàðäëûã õ¿ëýýí
àâ÷ áàéãàà áàéãóóëëàãà îëãîíî.
66 äóãààð ç¿éë. Õ¿íäýòãýí ¿çýõ øàëòãààíààð àæèëäàà
èðýýã¿é ¿åèéí îëãîâîð
66.1. Áàéãàëèéí áîëîí íèéòèéã õàìàðñàí ãàìøèã, õ¿íäýòãýí ¿çýõ áóñàä
øàëòãààíààð àæèëäàà èðæ ÷àäààã¿é àæèëòàíä ¿íäñýí öàëèíãèéí 50 õóâüòàé òýíöýõ
õýìæýýíèé îëãîâîð îëãîíî.
66.2. Àæèëäàà èðýýã¿é áà ýíý õóóëèéí 66.1-ä çààñàí ãàìøèã, ñààòëûí õîð
óðøãèéã àðèëãàõàä áèåýð îðîëöñîí àæèëòàíä ¿íäñýí öàëèíãèéí õýìæýýãýýð îëãîâîð îëãîíî.
67 äóãààð ç¿éë. Àæëûí öàãèéã áîãèíîñãîñîí ¿åèéí öàëèí õºëñ
67.1. Ýíý õóóëèéí 71.1, 71.2, 71.4-ò çààñàí àæèëòíû àæëûí áîãèíîñãîñîí öàãèéã
àæèëëàñàí öàãò òîîöîæ äóíäàæ öàëèí õºëñèéã îëãîíî.
67.2. Ýíý õóóëèéí 71.3, 71.5-ä çààñíû äàãóó àæëûí öàãèéã íü áîãèíîñãîñîí
àæèëòàíä çóðãààí ñàðûí õóãàöààíä ò¿¿íèé óðüä àâ÷ áàéñàí äóíäàæ öàëèí õºëñèéã
îëãîíî.
68 äóãààð ç¿éë. Àæèëòíûã ýð¿¿ë ìýíäýä íü õàðøëàõã¿é
ººð àæèëä øèëæ¿¿ëñýí ¿åèéí öàëèí
õºëñíèé çºð¿¿
68.1. Æèðýìñýí, õºõ¿¿ë õ¿¿õýäòýé ýìýãòýé õ¿íèéã ýíý õóóëèéí 107.1-ä çààñíààð
ýð¿¿ë ìýíäýä íü õàðøëàõã¿é ººð àæèëä øèëæ¿¿ëñýí õóãàöààíä öàëèí õºëñ íü áóóðñàí
21

22. áîë ò¿¿íèé óðüä àâ÷ áàéñàí áîëîí îäîî àâ÷ áàéãàà öàëèí õºëñíèé çºð¿¿òýé òýíöýõ îëãîâîð
îëãîíî.
68.2. Ýíý õóóëèéí 34 ä¿ãýýð ç¿éëä çààñíààð àæèëòíûã ýð¿¿ë ìýíäýä íü
õàðøëàõã¿é ººð àæèëä øèëæ¿¿ëñýí ¿åä öàëèí õºëñ áóóðàõàä õ¿ðâýë çóðãààí ñàðûí
õóãàöààíä ò¿¿íèé óðüä àâ÷ áàéñàí áîëîí îäîî àâ÷ áàéãàà äóíäàæ öàëèí õºëñíèé çºð¿¿òýé
òýíöýõ îëãîâîð îëãîíî.
69 ä¿ãýýð ç¿éë. Áóðóó õàëñàí áóþó øèëæ¿¿ëñýí ¿åèéí îëãîâîð
69.1. Ýíý õóóëèéí 36.1. 2-ò çààñíû äàãóó àæèëòíûã àæèë, àëáàí òóøààëä íü
ýã¿¿ëýí òîãòîîñîí áîë ò¿¿íä àæèëã¿é áàéñàí á¿õ õóãàöààíä íü óðüä àâ÷ áàéñàí äóíäàæ
öàëèí õºëñòýé òýíöýõ îëãîâîð, õýðýâ áàãà öàëèíòàé àæèë õèéæ áàéñàí áîë çºð¿¿òýé
òýíöýõ îëãîâðûã îëãîíî.
ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ
ÀÆÈË, ÀÌÐÀËÒÛÍ ÖÀÃ
70 äóãààð ç¿éë. Àæëûí öàã
70.1. Äîëîî õîíîãèéí àæëûí öàã íü 40 õ¿ðòýë áàéíà.
70.2. Åðäèéí àæëûí ºäðèéí ¿ðãýëæëýë 8 õ¿ðòýë öàã áàéíà.
70.3. Àæëûí äàðààëñàí õî¸ð ºäðèéí õîîðîíäîõ òàñðàëòã¿é àìðàëò íü 12 öàã áà
ò¿¿íýýñ äýýø õóãàöààòàé áàéíà.
71 ä¿ãýýð ç¿éë. Àæëûí öàãèéã áîãèíîñãîõ
71.1. Äîëîî õîíîãèéí àæëûí öàã íü 14-15 íàñíû àæèëòàíä 30 öàã õ¿ðòýë, 16-17
íàñíû áîëîí õºãæëèéí áýðõøýýëòýé àæèëòàíä 36 öàã õ¿ðòýë áàéíà.
/Ýíý õýñýãò 2007 îíû 08 äóãààð ñàðûí 03-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðñîí/
71.2. Õºäºëìºðèéí ñòàíäàðò áîëîí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààñ õèéñýí ¿íýëãýýã
áàðèìòëàí àæëûí áàéðíû õýâèéí áóñ íºõöºëèéã ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãààñ òîãòîîñîí áîë
àæèë îëãîã÷ íü ò¿¿íèéã ¿íäýñëýí àæèëòíû àæëûí öàãèéã áîãèíîñãîõ ¿¿ðýãòýé.
71.3. Àæèëòíû àæëûí öàãèéã ýìíýëýã-õºäºëìºðèéí ìàãàäëàõ êîìèññûí øèéäâýðèéí
äàãóó áîãèíîñãîíî.
71.4. ¯éëäâýðëýë äýýð ìýðãýæèë ýçýìø¿¿ëýõ, ìýðãýøèë äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòàä
õàìðàãäñàí àæèëòíû àæëûí öàãèéã ñóðàëöàæ áàéõ õóãàöààíä íü àæèë îëãîã÷
áîãèíîñãîõ ¿¿ðýãòýé.
71.5. Òàõèð äóòóó áîëîí îäîé õ¿íèé ã¿éöýòãýæ áàéãàà àæëûí øèíæ áàéäëààñ
õàìààðàí àæèëòíû ñàíàëûã õàðãàëçàí àæëûí öàãèéã áîãèíîñãîæ áîëíî.
72 äóãààð ç¿éë. غíèéí öàã
72.1. Îðîí íóòãèéí öàãààð 22 öàãààñ 06 öàã õ¿ðòýëõ õóãàöààã øºíèéí öàãò òîîöíî.
22

23. 73 äóãààð ç¿éë. Àæëûí öàãèéã íýãòãýí áîäîõ
73.1. Àæèë, ¿éëäâýðëýëèéí îíöëîãîîñ øàëòãààëàí ºäðèéí áîëîí äîëîî õîíîãèéí àæëûí
öàãèéã áàðèìòëàõ áîëîìæã¿é áîë àæëûí öàãèéã íýãòãýí áîäîõ æóðìûã õýðýãëýæ áîëíî.
73.2. Ýíý õóóëèéí 73.1-ä çààñàí òîõèîëäîëä íýãòãýí áîäñîí öàã íü òîîöîîò õóãàöààíä
íîãäîõ àæëûí öàãèéí íèéëáýðýýñ õýòýð÷ áîëîõã¿é.
73.3. Àæëûí öàãèéã íýãòãýí áîäîõ æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà.
73.4. Àæëûí öàãèéã íýãòãýí áîäñîí íü àæèëòàíä ýýëæèéí àìðàëò îëãîõ, íèéãìèéí
äààòãàëä øèìòãýë òºëñºí õóãàöààã òîîöîõ çýðýã àñóóäëààð õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí
íºõöºëèéã õýðýãëýõýä õÿçãààðëàë áîëîõã¿é.
74 ä¿ãýýð ç¿éë. Èë¿¿ öàãààð àæèëëóóëàõûã õÿçãààðëàõ
74.1. Ýíý õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýëèéí äàãóó õºäºëìºðèéí äîòîîä æóðìààð òîãòîîñîí
ºäðèéí àæëûí öàãèéã àæèë îëãîã÷èéí ñàíàà÷èëãààð õýòð¿¿ëýí àæèëëóóëàõûã
èë¿¿ öàãààð àæèëëóóëñàí ãýæ ¿çíý.
74.2. Õàìòûí áîëîí õºäºëìºðèéí ãýðýýíä òîõèðîëöîîã¿é áîë äîð äóðäñàíààñ áóñàä
òîõèîëäîëä àæèëòíûã àæèë îëãîã÷èéí ñàíàà÷èëãààð èë¿¿ öàãààð àæèëëóóëàõûã
õîðèãëîíî:
74.2.1. óëñ îðíûã áàòëàí õàìãààëàõ, õ¿íèé àìü áèå, ýð¿¿ë ìýíäèéã
õàìãààëàõàä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé àæèë ã¿éöýòã¿¿ëýõ;
74.2.2. áàéãàëèéí áîëîí íèéòèéã õàìàðñàí ãàìøèã, ¿éëäâýðëýëèéí îñëîîñ
ñýðãèéëýõ, òýäãýýðèéí õîð óðøãèéã íýí äàðóé àðèëãàõ;
74.2.3. íèéòèéí óñàí õàíãàìæ, öàõèëãààí, äóëààíû ýð÷èì õ¿÷, òýýâýð,
õîëáîîíû õýâèéí àæèëëàãààã àëäàãäóóëñàí ãýìòëèéã àðèëãàõ;
74.2.4. óðüä÷èëàí ìýäýõ áîëîìæã¿é áºãººä ÿàðàëòàé õèéõã¿é áîë àæ àõóéí
íýãæ, áàéãóóëëàãûí áóþó ò¿¿íèé ñàëáàð, íýãæèéí õýâèéí ¿éë àæèëëàãààíä ó÷èð÷
áîëçîøã¿é ñààäûã àðèëãàõ õîéøëóóëøã¿é àæèë ã¿éöýòã¿¿ëýõ.
74.3. Àæèëòíûã õî¸ð ýýëæèíä äàðààëàí àæèëëóóëàõûã õîðèãëîíî.
75 äóãààð ç¿éë. Àìðàõ, õîîëëîõ çàâñàðëàãà
75.1. Àæèëòàíä àìàð÷, õîîëëîõîä íü çîðèóëàí çàâñàðëàãà îëãîíî.
75.2. Çàâñàðëàãà ýõëýõ, äóóñàõ öàãèéã õºäºëìºðèéí äîòîîä æóðìààð òîãòîîíî.
75.3. Àæèë, ¿¿ðãèéí îíöëîãîîñ øàëòãààëàí çàâñàðëàõ áîëîìæã¿é àæèëòàé
àæèëòíûã àæèë îëãîã÷ õîîëëîõ áîëîëöîîãîîð õàíãàíà.
76 äóãààð ç¿éë. Íèéòýýð àìðàõ áàÿðûí ºäºð
76.1. Äàðààõü áàÿðûí ºäºð íèéòýýð àìàðíà:
23

24. 76.1.1. Øèíý æèë: íýãä¿ãýýð ñàðûí 1;
76.1.2. Öàãààí ñàð: áèëãèéí òîîëëûí õàâðûí òýðã¿¿í ñàðûí øèíèéí 1, 2;
76.1.3. Îëîí óëñûí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ºäºð: ãóðàâäóãààð ñàðûí 8;
/Ýíý çààëòûã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
76.1.4. Õ¿¿õäèéí áàÿð: çóðãàäóãààð ñàðûí 1;
/Ýíý çààëòûã 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºëò îðñîí/
76.1.5. ¯íäýñíèé èõ áàÿð íààäàì, Àðäûí õóâüñãàëûí îéí áàÿð: äîëäóãààð
ñàðûí 11, 12, 13;
76.1.6. Á¿ãä Íàéðàìäàõ Óëñ òóíõàãëàñíû áàÿð: àðâàí íýãä¿ãýýð ñàðûí 26.
/Ýíý ç¿éëèéí 76.1.4-76.1.6 äàõü çààëòûí äóãààðò 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí
õóóëèà𠺺ð÷ëºëò îðñîí/
77 äóãààð ç¿éë. Äîëîî õîíîã á¿ðèéí àìðàëò
77.1. Áÿìáà, Íÿì ãàðèãò íèéòýýð àìàðíà.
77.2. Àæèë, ¿éëäâýðëýëèéí îíöëîãîîñ øàëòãààëàí Áÿìáà, Íÿì ãàðèãò àìðàõ
áîëîìæã¿é àæèëòíûã äîëîî õîíîãèéí ººð äàðààëñàí õî¸ð ºäºð àìðóóëíà.
77.3. Íèéòýýð àìðàõ áàÿðûí ºäºð, äîëîî õîíîã á¿ðèéí àìðàëòûí ºäºð îéðõîí òîõèîñîí
òîõèîëäîëä äîëîî õîíîãèéí àæèë, àìðàëòûí ºäðèéã Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðýýð çîõèöóóëæ
áîëíî.
/Ýíý õýñãèéã 2001 îíû 12 äóãààð ñàðûí 27-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
78 äóãààð ç¿éë. Íèéòýýð àìðàõ áàÿðûí áîëîí äîëîî õîíîãèéí
àìðàëòûí ºäºð àæèëëóóëàõûã õÿçãààðëàõ
78.1. Äîð äóðäñàíààñ áóñàä òîõèîëäîëä íèéòýýð àìðàõ áàÿðûí áîëîí äîëîî õîíîã
á¿ðèéí àìðàëòûí ºäºð àæèë îëãîã÷èéí ñàíàà÷èëãààð àæèëëóóëàõûã õîðèãëîíî:
78.1.1. ýíý õóóëèéí 74.2.1, 74.2.2, 74.2.3, 74.2.4-ò çààñàí;
78.1.2. òàñðàëòã¿é àæèëëàãààòàé ¿éëäâýðëýë, õ¿í àìûí ¿éë÷èëãýýíèé
áîëîí õîéøëóóëøã¿é çàñâàð, à÷èæ áóóëãàõ àæèë ã¿éöýòã¿¿ëýõ.
78.2. Àæèë îëãîã÷ àæèëòàíòàé òîõèðîëöñîíîîð íèéòýýð àìðàõ áàÿðûí áîëîí äîëîî
õîíîã á¿ðèéí àìðàëòûí ºäºð àæèëëóóëæ áîëíî.
78.3. Ýíý õóóëèéí 78.2-ò çààñàí òîõèîëäîëä àæèëòíûã ººð ºäºð íºõºí àìðóóëàõ,
ýñõ¿ë àìðàëòûã ýýëæèéí àìðàëòòàé íü õàìòàòãàí îëãîæ áîëíî.
79 ä¿ãýýð ç¿éë. Ýýëæèéí àìðàëò, ò¿¿íèé õóãàöàà
79.1. Àæèëòàíä æèë á¿ð ýýëæèéí àìðàëò îëãîæ áèåýð ýäë¿¿ëíý. Àæëûí
çàéëøã¿é øààðäëàãààð ýýëæèéí àìðàëòàà áèåýð ýäýëæ ÷àäààã¿é àæèëòàíä ìºíãºí
óðàìøóóëàë îëãîæ áîëíî. ̺íãºí óðàìøóóëàë îëãîõ æóðìûã õàìòûí ãýðýýãýýð, õàìòûí
24

25. ãýðýýã¿é áîë àæèëòàíòàé òîõèðîëöñîíû ¿íäñýí äýýð àæèë îëãîã÷èéí øèéäâýðýýð
çîõèöóóëíà.
/Ýíý õýñýãò 2003 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðñîí/
79.2. Àæèëòíû ýýëæèéí ¿íäñýí àìðàëòûí õóãàöàà àæëûí 15 ºäºð áàéíà.
79.3. 18 íàñàíä õ¿ðýýã¿é, õºãæëèéí áýðõøýýëòýé àæèëòíû ýýëæèéí ¿íäñýí
àìðàëòûí õóãàöàà àæëûí 20 ºäºð áàéíà.
/Ýíý õýñýãò 2007 îíû 08 äóãààð ñàðûí 03-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðñîí/
79.4. Àæèëòàí ººðèéí õ¿ñýëòýýð ýýëæèéí àìðàëòûã òóõàéí æèëäýý áàãòààí
õýñýã÷ëýí ýäëýæ áîëíî.
79.5. Õºäºëìºðèéí õýâèéí íºõöºëä àæèëëàæ áàéãàà àæèëòàíä ò¿¿íèé àæèëëàñàí
õóãàöààã õàðãàëçàí ¿íäñýí àìðàëò äýýð íü äîð äóðäñàí íýìýãäýë àìðàëò îëãîíî:
79.5.1. 6-10 æèëä àæëûí 3 ºäºð;
79.5.2. 11-15 æèëä àæëûí 5 ºäºð;
79.5.3. 16-20 æèëä àæëûí 7 ºäºð;
79.5.4. 21-25 æèëä àæëûí 9 ºäºð;
79.5.5. 26-31 æèëä àæëûí 11 ºäºð;
79.5.6. 32, ò¿¿íýýñ äýýø æèëä àæëûí 14 ºäºð.
79.6. Õºäºëìºðèéí íºõöºë, àæèëëàñàí æèëèéã õàðãàëçàí àæèëòàíä ¿íäñýí àìðàëò
äýýð íü äîð äóðäñàí íýìýãäýë àìðàëòûã õàìòûí ãýðýýíä çààñíààð îëãîíî:
/Ýíý õýñýãò 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºëò îðóóëñàí/
79.6.1. 6-10 æèëä àæëûí 5, ò¿¿íýýñ äýýø ºäºð;
79.6.2. 11-15 æèëä àæëûí 7, ò¿¿íýýñ äýýø ºäºð;
79.6.3. 16-20 æèëä àæëûí 9, ò¿¿íýýñ äýýø ºäºð;
79.6.4. 21-25 æèëä àæëûí 12, ò¿¿íýýñ äýýø ºäºð;
79 79.6.5. 26-31 æèëä àæëûí 15, ò¿¿íýýñ äýýø ºäºð
80 79.6.6 32 ò¿¿íýýñ äýýø æèëä àæëûí 18, ò¿¿íýýñ äýýø ºäºð.
79.7. Òºðèéí àëáàí õààã÷èéí íýìýãäýë àìðàëòûí õóãàöààã õîëáîãäîõ õóóëèàð
òîãòîîæ áîëíî.
80 äóãààð ç¿éë. ׺뺺 îëãîõ
80.1. Àæèë îëãîã÷ íü àæèëòàíä ò¿¿íèé õ¿ñýëòýýð ÷ºëºº îëãîæ áîëíî.
80.2. ׺뺺òýé áàéãàà õóãàöààíä òýòãýìæ îëãîõ, ýñýõ àñóóäëûã õàìòûí áà
õºäºëìºðèéí ãýðýý, õºäºëìºðèéí äîòîîä æóðàìä çààñíààð çîõèöóóëíà.
ÇÓÐÃÀÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ
ժĪË̪ÐÈÉÍ ÍªÕÖªË, ժĪË̪ÐÈÉÍ ÀÞÓËÃ¯É ÀÆÈËËÀÃÀÀ,
ÝЯ¯Ë ÀÕÓÉÍ ÑÒÀÍÄÀÐÒ
81 ä¿ãýýð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí íºõöºëèéí àíãèëàë
25

26. 81.1. Àæëûí áàéðíû íºõöºëèéã õºäºëìºðèéí õýâèéí íºõöºë, õýâèéí áóñ íºõöºë ãýæ
àíãèëíà.
81.2. Àæèë îëãîã÷ íü àæëûí áàéðíû íºõöºëèéí ¿íýëãýýã ìýðãýæëèéí
áàéãóóëëàãààð õèéëãýíý.
81.3. Õºäºëìºðèéí õýâèéí áóñ íºõöºëä àæèëëàäàã àæèëòàíä õºíãºëºëòòýé
íºõöºëººð òýòãýâýð òîãòîîõ íºõöºë, æóðìûã õóóëèàð òîãòîîíî.
/Ýíý ç¿éëèéã 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñîí/
82 äóãààð ç¿éë. Õºäºëìºðèéí àþóëã¿é àæèëëàãàà, ýð¿¿ë
àõóéí ñòàíäàðòûã òîãòîîõ
82.1. Õºäºëìºðèéí àþóëã¿é àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí ñòàíäàðòûã õºäºëìºðèéí
àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãàòàé çºâøèëöºí ñòàíäàðòûí
àñóóäàë ýðõýëñýí áàéãóóëëàãà õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæèä çààñíû äàãóó áàòàëíà.
82.2. Õºäºëìºðèéí àþóëã¿é àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí íèéòëýã æóðìûã õºäºëìºðèéí
àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà áàòàëíà.
/Ýíý ç¿éëèéã 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñîí/
83 äóãààð ç¿éë. Àæëûí áàéðàíä òàâèõ åðºíõèé øààðäëàãà
83.1. Àæëûí áàéðíû çîõèîí áàéãóóëàëò íü ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí øààðäëàãàä
çîõèöñîí, àþóëã¿é àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéíà.
83.2. Àæëûí áàéðàíä ¿éëäâýðëýëèéí ÿâöàä ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é õèìè, ôèçèê, áèîëîãèéí
ñºðºã õ¿÷èí ç¿éë íü ýíý õóóëèéí 82.1-ä çààñàí áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí õºäºëìºðèéí
ýð¿¿ë àõóéí çºâøººðºãäºõ õÿçãààðààñ õýòðýõã¿é áàéíà.
83.3. Àæëûí áàéðàíä àæèëòàíä çîðèóëñàí àõóéí áàéðûã ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãûí
õýì õýìæýýíèé äàãóó òºõººðºìæèëíº.
83.4.Àæèë îëãîã÷ õºãæëèéí áýðõøýýëòýé àæèëòàíòàé òîõèðîëöñîíîîð ò¿¿íèé
àæëûí áàéðûã ýíý õóóëèéí 82.1-ä çààñàí áàéãóóëëàãààñ áàòàëñàí õºäºëìºðèéí àþóëã¿é
àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí ñòàíäàðòûí äàãóó õºãæëèéí áýðõøýýëòýé àæèëòíû áèåèéí
áàéäàëä òîõèðñîí íýìýëò õýðýãñëýýð òîíîãëîíî.
/Ýíý õýñãèéã 2007 îíû 08 äóãààð ñàðûí 03-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
83.5.Õºãæëèéí áýðõøýýëòýé àæèëòíû àæëûí áàéðíû ýð¿¿ë àõóéí ñòàíäàðòûã
õàíãàõàä çàðöóóëñàí çàðäëûí òîäîðõîé õýñãèéã õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ ñàíãààñ
ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ áîëíî.
/Ýíý õýñãèéã 2007 îíû 08 äóãààð ñàðûí 03-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
/Ýíý ç¿éëèéã 2008 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñîí/
84 ä¿ãýýð ç¿éë. ¯éëäâýðëýëèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèä
òàâèõ øààðäëàãà
84.1. ¯éëäâýðëýëèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí çóðàã òºñëèéã çîõèîõ, áàðüæ
áàéãóóëàõ áîëîí øèíý÷ëýõ, ºðãºòãºõ, àøèãëàëòàä ºãºõèéí òóëä õºäºëìºðèéí àþóëã¿é
àæèëëàãàà, ýð¿¿ë àõóéí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëò ãàðãóóëíà.
26