1. Õ¿í õóäàëäààëàõ ãýìò õýðãýýñ ñýðãèéëöãýýå
ÌÎÕ
Îþóòíû ÀÍÓ-ûí Àçèéí ñàí
2010 îí 1-ð ñàðûí 19 Äóãààð 19 ÌÎÕ-íîîñ ýðõëýí ãàðãàâ 14 õîíîã òóòìûí ìýäýýëýë
ìýäýýëýë ìýäýýëýë
Èõ äýýä ñóðãóóëèóäûí òîîã öººëºõººð òîãòæýý ÌÎÕ-íû ÷óóëãàí
Ò.Àìóð çàðëàãäëàà
Äýýä áîëîâñðîëûí
Îþóòíû ýðõ áàðèõ äýýä áàéãóóëëàãà áîëîõ Ìîíãîëûí îþóòíû
ñóðãàëòûí ÷àíàð,
õîëáîîíû ýýëæèò XI ÷óóëãàí ýíý ñàðûí 23-íä çàðëàãäëàà. Õî¸ð
ñóðàëöàõ îð÷èíã
æèëä íýã óäàà áîëäîã òóñ ÷óóëãàíûã Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîîíû
ñàéæðóóëàõ òàëààð
Åðºíõèéëºã÷ Ö.Ýíõò¿âøèí 2010 îíû 01 ñàðûí 14-íèé ºäðèéí
“Äýýä áîëîâñðîëûí
001 òîîò òóøààëààð áàòëàâ. Ýíýõ¿¿ ÷óóëãàíààð Ìîíãîëûí
÷àíàð-áèäíèé îðîëöîî îþóòíû õîëáîîíû á¿òýö á¿ðýëäýõ¿¿íèéã ººð÷ëºõ, öààøäûí ¿éë
õàìòûí àæèëëàãàà” àæèëëàãààíû çîðèëò, õºòºëáºðèéã òîäîðõîéëîõ þì. ×óóëãàíä
ñýäýâò óóëçàëò áîëëîî. Ìîíãîë óëñàä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé íèéò èõ, äýýä ñóðãóóëü,
Òóñ óóëçàëòàíä ÁÑØÓß, êîëëåæ, ÌѯҺ⿿äèéí îþóòíû õîëáîî, çºâëºëèéí òºëººëºã÷èä
Òºðèéí áîëîí õóâèéí îðîëöîíî.
èõ äýýä ñóðãóóëèóäûí
óäèðäëàãóóä îðîëöîæ
ñàíàë áîäëîî ñîëèëöëîî. “Õºäºëìºðèéí òóõàé õóóëü”-
Óóëçàëòàíä îðîëöîã÷èä
áîëîâñðîëûí ñàëáàðòàé èéã çºð÷èõ áîëîìæã¿é
õîëáîîòîé õóóëü ä¿ðìèéã
õ¿÷èí áýëòãýæ áàéãàà þì. Öààøèä óëñûí áîëîí Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîî, Íèéñëýëèéí íèéòèéí òýýâðèéí ãàçàð
ººð÷ëºõ, ñóðãóóëèóäûí
ãýäýã äýýð ñàíàë íýãäñýí õóâèéí èõ äýýä ñóðãóóëèóäûã õàìòðàí áîëîâñðóóëñàí æóðìûã ¿íäýñëýí ÍÈÒÕÒýðã¿¿ëýã÷äèéí
ðåéòèíãèéã òîãòîîõ,
áºãººä ýíý àñóóäëûã òºðèéí õîîðîíä íü íýãòãýõ, òîîã íü 2009 îíû 12 äóãààð ñàðûí 23-íû ºäðèéí õóðëûí øèéäâýðèéí
ñóð÷, ñóðãàæ áóé õî¸ðûí
îðîëöîîòîéãîîð íýãòãýõ, öººëºõ, ñóðãàëòûí îð÷èíã äàãóó Óëààáààòàð õîòîä íèéòèéí òýýâðèéí õýðýãñëýýð çàéëøã¿é
õàðèóöëàãûã äýýøë¿¿ëýõ,
çîõèöóóëàõ ¸ñòîéã äàâõàð ñàéæðóóëàõ òàë äýýð ò¿ëõ¿¿ çîð÷èõ øààðäëàãàòàé îþóòíóóäûã 2010 îíû 01 ñàðààñ ýõëýí
òºãñºã÷人 àæëûí áàéðààð
îíöîëëîî. ÁÑØÓß-íû ñàéä àíõààð÷ ýíý õàâàðòàà íºõºí îëãîâîðîîð çîð÷óóëàõ áîëñîí áèëýý. Ýíý øèéäâýðèéí
õàíãàõ, óëñààñ ñàíõ¿¿ãèéí
¨.Îòãîíáàÿð äýýä áîëîâñðîëä áàãòààæ õýðýãæ¿¿ëýõýýð õ¿ðýýíä õºíãºëºëòèéí ìàðêûã 600 òºãðºãººð çàõèàëàõ áºãººä
äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ àæèëëàõ òàë
÷àíàðûí ººð÷ëºëò õèéõ òîãòñîí òºäèéã¿é, óóëçàëòààñ “Õºäºëìºðèéí õóóëü”-èéí äàãóó àìðàëòûí áîëîí íèéòýýð
äýýð çºâëºëä뺺. ̺í èõ äýýä
öàã áîëñîíûã óóëçàëòàíä ãàðãàñàí çºâëºì溺 ÓÈÕ-ä òýìäýãëýõ áàÿðààñ áóñàä ºäð¿¿äýä öàã, ÷èãëýë õàðãàëçàõã¿éãýýð
ñóðãóóëèóä ÷àíàðã¿é áîëîâñîí
îðîëöîã÷äîä àíõààðóóëñàí õ¿ðã¿¿ëýõýýð áîëæýý. îþóòíû âèçà, ìàýñòðî êàðò äýýð òóõàéí ñàðûí ìàðêûã íààñíààð
íèéòèéí òýýâðýýð ¿éë÷ë¿¿ëýõ á¿ðýí ýðõòýé þì.
Çàëóóñ
Õºòº÷ Õºíä¿¿ð ñýäýâ
Ý.Õèøèãáàÿð: Îéð äîòíû ×.Öýëì¿¿í: “Îþóòàí ìèññ 2008”
õ¿ì¿¿ñýýð íü äàìæóóëæ ãýìò òýìöýýíä ò¿ð¿¿ëæ áàéñàí
õýðýã ¿éëäýæ áàéíà Îþóòàí îõèä “àìüä áàðàà”
Ýíãèéí ýãýë á¿õýí
Îõèä, ýìýãò¿¿÷¿¿äèéã ãàäààäàä ºíäºð ãàéõàëòàé áàéäãèéí áîëîõ ýðñäýë èõ áàéíà…
öàëèíòàé àæèëä îðóóëíà, ãàäààäàä ñóðãàíà
ãýõ ìàÿãòàé çàðëàë òàðààæ, õ¿ì¿¿ñèéã õ¿í
àäèë äóóëñàí äóó Îþóòíóóäòàé õîëáîîòîé
õóäàëäààëàõ ãýìò õýðãèéí çîëèîñ áîëãîæ øèãýý óÿíãàëàã ìýäýýëýë áè÷èõýä èõýâ÷ëýí
áàéíà áàñõ¿¿ ýãýë æèðèéí ñàéí ñàéõàí ç¿éë ñýòãýëä áóóäàã.
V í¿¿ðò ýíý á¿ñã¿éòýé õýäýí
Õàðèí ýíý óäààä ìàíàé ñîíèí
õîðîì õººðºëäñºíºº òà íàðòàà ººäðºã ìýäýýëýë áóñ
“Àþóëã¿é ñîíãîëò” òºñëèéí òîëèëóóëüÿ. çàéëøã¿é äóóëãàõààñ ººð àðãàã¿é
õàìòàðñàí óóëçàëò áîëëîî -“Universe ñýäýâ õºíäñºíºº õ¿ðãýå. Ýíý áîë
best song” õ¿í õóäàëäààëàõ, íàéìààëàõ ãýìò
òºñºëò óðàëäààí õýðýã þì. Õ¿í õóäàëäààëàõ ãýìò
õºãæìèéí çîõèîë÷ õýðýã ÿìàð àéìøèãòàé ç¿éë áîëîõ,
Ë. Áàëõæàâûí õè÷íýýí àþóëòàé áîëîîä áàéãàà
Ìèíèé äóóíóóä òóõàé ºã¿¿ëýõýä ýíý ñýäýâ òàíèàñ
2009 òîãëîëòîîð õîë, õàìààã¿é ç¿éë ñàíàãäàæ
äóóñãàâàð áîëñîí. ìàãàäã¿é.
VII í¿¿ðò Òýãýõýýð Öýëì¿¿í Үргэлжлэл íü III, IVí¿¿рò
îéðä þó õèéæ
Á.Ýíõ-Îí: Áèäíèé èðýýä¿é áàéãàà âý?
ÿìàð áàéõ íü çºâõºí áèäíýýñ -Ìèíèé õóâüä ñàÿ òýìöýýí ãýýä åðºíõèé人
Çàëóó÷óóäûí ïîðòàë ñàéò
øàëòãààëíà õè÷ýýëýýñ õºíäèéðººä áàéñàí. Îäîî áîë óðëàãààñàà íýýãäëýý
-Çàëóó õ¿í ººðèéí õ¿ñýë ìºðººäºëòýé, æîîõîí õºíäèéðººä õè÷ýýëäýý èë¿¿ èõ àíõààðàë Çàëóóñûí áîëîâñðîë, ìýäýýëýë, ÷ºëººò öàã, òàíèí ìýäýõ¿éí
ò¿¿íäýý õ¿ðüå ãýñýí çîðèëãîòîé áàéõ õýðýãòýé. õàíäóóëæ áàéãàà. Ë. Áàëõæàâ àõûí “Ìèíèé äóóíóóä íýãäñýí Zaluuchuud.com ïîðòàë ñàéò øèíýýð íýýãäæýý. Òóñ
Íóòãèéí äýýñ àëõààä õààíà ÷ î÷ñîí áèä Ìîíãîë 2009” òîãëîëò, “Universe best song” ýõíèé íààäìûí ñàéòààñ çàëóó÷óóäûí á¿õ òºðëèéí ìýäýýëýë îþóòíóóäàä
ãýñýí íýðòýé ñ¿¿ë÷èéí øàëãàðóóëàëò áàéñàí óðàëäààí ìààíü çîðèóëñàí õè÷ýýë, òýòãýëýãò õºòºëáºð áîëîí õýðõýí õàìðàãäàõ
ÿâäàã áîëîõîîð äóóñãàâàð áîëñîí ãýæ îéëãîæ áîëíî. òàëààð ìýäýýëýë, ãàäààä äîòîîäûí òýòãýëýãò õºòºëáºðèéã óíøèõ
óëñûíõàà -Ýíý óðàëäààíä îðîõ ñàíàëûã õýí òàâüñàí áîëîìæòîé àæ. ̺í îþóòàí çàëóó÷óóä òóñ ñàéòààð äàìæóóëàí
íýðèéã áîäîæ áý? Åð íü ÿàæ ÿâààä ýíý òýìöýýíä îðîõ ººðñäèéí áè÷ñýí ìýäýý ìàòåðèàë, á¿òýýëýý óíøèã÷äàä õ¿ðãýõýä
àìüäàð÷,
áîëîâ? íýýëòòýé ãýíý.
ñóðàëöààðàé
-Ìàíàé íàéçóóä àíõ íàäàä èéì òýìöýýí áîëîõ
ãýæ õýëìýýð
ãýæ áàéãàà þì áàéíà. ×è îðîîä ¿çâýë ÿàñàí þì áý?
áàéíà.
ãýæ ñàíàë òàâüñíû ¿íäñýí äýýðýýñ ë îðñîí äîî.
VI í¿¿ðò Òýãýýä ìàíàé ãýð á¿ëèéíõýí áàñ ìàø èõ äýìæñýí.
¯ðãýëæëýë íü II í¿¿ðò
Îþóòíû Áèä Ìîíãîëûí ìàðãààøèéã îþóòíû ìàðãààøààð òºñººëäºã

2. 2
Îþóòíû
Îþóòíû
ìýäýý
ÌÎÕ
Çàëóóñ
×.Öýëì¿¿í: “Îþóòàí ìèññ 2008” òýìöýýíä ò¿ð¿¿ëæ áàéñàí
Ò¿ð¿¿÷ íü I í¿¿ðò
íü “Ýðýë” äóíä ñóðãóóëüä îðîîä õîîð îëæ òºðººã¿é. Áàñ íýã çîðèëãîòîé ë ¿çýëä çàëóó÷óóäàà òºëºâø¿¿ëýõèéí
äóóíû õî¸ðäóãààð õîîëîé õèéäýã òºðñºí. Ìèíèé õàìãèéí òîì ìºðººäºë òóëä õàìãèéí ýõëýýä áèä þó õèéõ
áîëñîí. Îäîî òºãºëäºð õóóð, áºìáºð ãýâýë äýëõèéí á¿õ óëñûí ýìýãòýé÷¿¿äýä õýðýãòýé þì øèã ñàíàãääàã âý?
òîãëîõîî áîëüñîí. Õàðèí ìîðèí õóóð õýðýãòýé òèéì ë õ¿í áîëîõ þì äàà. Ýíý -Ýõ îðîí÷ ñýòãýë õ¿í á¿õýíä áàéäàã.
ñîíèðõîí òîãëîæ áàéãàà. òàëààð áîäñîí þì áèé. Õàìãèéí ãîë íü çàðèì õ¿ì¿¿ñ òàøàà
-Óðëàãèéí õ¿í ãýäýã ýöýã ýõýýñ -Ìýðãýæèë ãýñíýýñ îäîî MIU áèî îéëãîëòîîñ áîëæ ýõ îðîí÷ ¿çýë áîäëûã
ºãñºí íýðýýð àëäàðøèõààñàà èë¿¿ òåõíîëîãè÷ ìýðãýæëýýð ñóðàëöàæ àëäàãäóóëäàã. Õóâü õ¿í åð íü íààä çàõ
õèéæ á¿òýýñýí ç¿éëýýðýý îëíû õàéð áàéíà. Åð íü îþóòàí áàéõûí ñàéõàí íü ë Àçèéí ñî¸ë, Ìîíãîë óëñûíõàà ñî¸ë
õ¿íäýòãýëèéã õ¿ëýýäýã æàìòàé. Òàíû íü þó áàéíà áý? óëàìæëàëûã ñóäëàõ õýðýãòýé áàéõàà.
õóâüä óðëàãèéí ýíý àìüäðàë òàíû -Õ¿íèé àìüäðàëûí õàìãèéí ñàéõàí -Õýðâýý íóóö áèø áîë òà
çàìíàõ ¸ñòîé çàìíàë ìºí ¿¿? äóðñàìæòàé ¿å íü îþóòàí íàñ þì èðýýä¿éí çîðèëãîîñîî óíøèã÷èääàà
-ßã òèéì ãýýä õýëýõýä õýö¿¿. Äóóëíà áîëîâ óó ãýæ áè áîääîã. Îþóòàí çàëóóñ õóâààëöàà÷?
ãýäýã áîë ìèíèé äóðòàé àæèë. Ãýâ÷ ìààíü àëõàì òóòàìäàà áèå áèåíýýñýý -Õóâüñãàëûí àæèë ãýâýë ÿàëò ÷ ¿ã¿é
áàñ ñîíãîñîí ìýðãýæèëèéíõýý äàãóó ñóðàëöàæ, áàéíãà áîëîâñîð÷ áàéäàã íü áè ìýðãýæèëèéíõýý òóõàé ÿðèõ áàéõ. Áèî
àæèëëàõ ¸ñòîé. Õîéøèä àëü àëèéã íü ñàéõàí þì äàà. òåõíîëîãè÷ ãýõ ýíý ìýðãýæèë îäîîãîîð
õèéãýýä ÿâíà äàà. - Ìèññèéí òýìöýýíä îðîëöîæ ìàíàé óëñàä õºã溺ã¿é áîëîâ÷ õýðýâ
-Àíõíû äóó êëèïýý ãàðãààä áàéñàí ãýæ äóóëñàí þì áàéíà? áèä èðýýä¿éä äýëõèéí õîîë õ¿íñ, õ¿í
õ¿ì¿¿ñò õ¿ðãýñíèé äàðàà òàíû -“Îþóòàí ìèññ 2008” òýìöýýíä îðæ àìûí òîîíä õ¿ðýõã¿é áîë áèä ÿàõ âý?
àìüäðàëä ãàðñàí ººð÷ëºëò? ò¿ð¿¿ëæ áàéñàí. Ìàíàé ñóðãóóëèéí äýýä ßàõàâ õ¿ì¿¿ñò õîë ñàíàãäàæ ìàãàäã¿é
-Áàãà áàéõäàà äóóëäàã áàéñàí
-ßìàð ÷ áàéñàí ýõëýýä èõ ë çàâã¿é êóðñèéí ýã÷ îðîîä ¿ç ãýæ ñàíàë áîëãîîä ãýâ÷ áèä ¿íýõýýð ýíý áàéäàëä õ¿ðýõ
óó?
áîëñîíäîî, áàñ ¿¿ðýã õàðèóöëàãà ãýäãèéã îðæ ¿çñýí þì. Òýð òýìöýýíä ò¿ð¿¿ëñýí þì áîë õóâöàñ õýðýãëýëýý òåõíîëîãèéí
-Ãóðâàí íàñòàé áàéõäàà “ßìàõà”
èë¿¿ èõýýð óõàìñàðëàõ áîëñîí. áîëîõîîð äýëõèéí îþóòíû ìèññèéí àðãààð áîëîâñðóóëæ èäýæ õ¿ðòýë
òºãºëäºð õóóðûí ñóðãóóëüä íýã õýñýã
-Òà õ¿ñýë ìºðººäëèéíõºº òóõàé òýìöýýíä îðîëöîõ áàéñàí. Õè÷ýýë, áîëäîã òèéì ç¿éë á¿òýýíý ãýæ áîäîæ
ÿâæ áàéëàà. Òºãºëäºð õóóð, áºìáºð
ÿðèà÷? øàëãàëò, ø¿¿ëýã ãýýä ÿâæ ÷àäààã¿é. ÿâäàã äàà.
òîãëîæ ñóðñàí. Òýð ¿å ë óðëàãò îéðòîõ,
-Áè ñàíàìñàðã¿éãýýð ýíý áèåèéã -Áèä ýõ îðíîî õàéðëàæ, ýõ îðîí÷
îéð áàéõ ýõëýë áîëñîí áàéõ. Äàðàà Ñ.Ãàí÷èìэг
Îþóòíû äóó õîîëîé
òóóãààä èõ òºâºãòýé áàéäàã. Òýãýýä Ìîíãîë äýýä ñóðãóóëü, 3-ð êóðñ áàéíà?
Àâòîáóñíû õºíãºëºëòèéí Ò.̺íõæàðãàë -Àìðàëòûí
õè÷ýýë òýð ¿åä òàðäàã áîëîõîîð ãýðòýý
áèëåòýýð ¿íýã¿é çîð÷èõ áîëñîíòîé õàðèõûí òóëä ìºíãèéã íü òºëäºã. Çàðèì -Áèëåò 600 òºãðºã áîëñîí íü çºâ ºäðººð íýýõ èõ
õîëáîãäóóëàí ìàíàé ñîíèí íü õî¸ð äàìæäàã áîëîõîîð çàìûí ç¿éë ìºí ¿¿? ÿâààä áàéäàãã¿é.
îþóòíóóäòàé óóëçàæ òýäíèé ñàíàë ò¿ãæðýë ãýæ ÿâñààð áàéãààä 8 öàã íü -Ìèíèé áîäëîîð öàëèí îðëîãî áàéõã¿é Ãýõäýý øàëãàëò
áîäëûã ñîíèðõñîí þì. Èíãýýä òà áîë÷èõíî. îþóòíóóäûí ø¿¿ëýã îéðòñîí
-Á¿õ ÷èãëýëä ÿâæ áàéãàà àâòîáóñ ñóðàõ íºõöºë ¿åýð èõ ÿâäàã.
á¿õýíä “Îþóòíû äóó õîîëîé” áóëàíãàà
àæëûí ºäð¿¿äýä öàã, ÷èãëýë áîëîëöîîã Áèä íàðò ÷èíü
òîëèëóóëæ áàéíà òºëáºð òºëºõ,
õàðãàëçàõã¿é áèëåòýýð ¿éë÷ëýõ ¸ñòîé. õàíãàõ ¿¿äíýýñ
Õýðâýý ¿¿íèéã çºð÷èæ ìºí㺠íýõñýí, àâòîáóñíû õóâöàñ õóíàð,
Àæëûí ºäð¿¿äýä öàã
áè÷èã áàðèìò õóðààñàí ãýýä õ¿íäðýë õ ºíã ºë ºëò è é í õîîë óíä, ºðºº
õàðãàëçàõã¿é çîð÷äîã
ó÷èðóóëàõ òîõèîëäîëä 70111143, áèëåòèéã ¿íý ò¿ðýýñëýõ,
ãýäãèéã ìýäýýã¿é
326352 óòñàíä òóõàéí àâòîáóñíû òºëáºðã¿é äýâòýð íîì àâàõ
óëñûí äóãààð, êîíäóêòîðûí íýðèéã áîëãîñîí íü èõ ãýýä ìàø èõ
Ñî¸ìáî
ìýäýýëýõ õýðýãòýé. çºâ, öàã ¿åýý ìºí㺠õýðýãòýé
ä ý ý ä
îëñîí õýðýã ãýæ áàéäãèéí õàæóóãààð àâòîáóñàíä èõ
ñóðãóóëèéí
Îþóòíóóäûã èõ õàðæ ¿çýæ áîäîæ áàéíà. ìºí㺠çàðöóóëäàã ø äýý.
I êóðñèéí
îþóòíóóä áàéíà. Åð íü ÷ òýãýýä
-Àâòîáóñíû ãàäààäûí ºíäºð Îäîî õàãàñ á¿òýí ñàéíä
áèëåò 600 Øèõèõóòóã õºãæèëòýé
áèëåòýýð çîð÷äîã
ò º ã ð º ã äýýä ñóðãóóëèéí î ð í ó ó ä à ä
îþóòíûõàà ñóðàõ íºõöºëèéã á¿õ òàëààñ áîëîîñîé
áîëëîî. Ýíý 3 - ð ê ó ð ñ
íü äýìæèæ èõýíõ ¿éë÷èëãýýã ¿íý Ýò¿ãýí äýýä ñóðãóóëü, 2-ð êóðñ
òóõàéä? Ö.Äýëãýðìºíõ
òºëáºðã¿é õ¿ðãýäýã ãýñýí. Æèøýý íü Í.Àìàðò¿âøèí
-Ë.Óäâàëöýöýã: Ìýäýýæ 600 òºãðºã -Àâòîáóñíû
àâòîáóñ, èíòåðíýò, ñåêö äóãóéëàí ãýýä -Àâòîáóñíû õºíãºëºëòèéí
áîëñîí íü ñàéõàí õýðýã ë äýý. Ãýõäýý áèëåò 600 òºãðºã
èõýâ÷ëýí ¿íýã¿é áàéäàã. áèëåòíèé òóõàé ººðèéí áîäëîî
õàãàñ á¿òýí ñàéíä çîð÷èõã¿é ãýäýã íü áîëñîí òóõàéä
-Òàíàé ñóðãóóëèéí îþóòíóóä ÿìàð õýëíý ¿¿?
èõ áóðóó þì øèã ñàíàãäñàí. ªìíº íü ÷èíèé áîäîë?
áîäîëòîé áàéíà? -Þóíû ºìíº
6900 áàéõàä á¿õ ºäð¿¿äýä çîð÷äîã -Èõ áàÿðòàé
-Åð íü á¿õ ë îþóòàí èõ áàÿðòàé àâòîáóñíû áèëåò
áàéñàí áîë îäîî 600 òºãðºã áîëñîí ÷ áàéãàà. ¯íýõýýð
áàéãàà. Îäîî àìðàëòûí ºäð¿¿äýä 600 òºãðºã áîëñîíä
àìðàëòûí ºäð¿¿äýä çîð÷èæ áîëîõã¿é èéì õÿìäõàí
¿éë÷èëäýã áîë÷èõâîë á¿ð ñàéí áàéíà. èõ áàÿðòàé áàéãàà.
áîë÷èõñîí. Èíãýýä áîäîõîîð áàðàã áîëíî ãýæ
Õàãàñ á¿òýí ñàéíä
÷àíàðûí ÿëãààã¿é õýðýã áîëæ áàéãàà áîäîîã¿é ë äýý.
õºíãºëºëòèéí
áèçäýý. Ìèíèé áîäëîîð îþóòíóóäàà Îþóòíóóäûã
Áèëåò øàãëàõ àñóóäàë áèëåòýýð çîð÷äîã
õàðæ ¿çýæ áàéãàà íü ñàéõàí õýðýã ë èõ õàðæ ¿çýæ
áóóðàõ áàéõ áîëâîë èõ ñàéí
äýý ãýõäýý õóó÷íààðàà áàéñàí íü äýýð áàéíà.
áàéíà. Ãýõäýý
ãýæ áîäîæ áàéíà. Æèøýý íü áè ãýõýä -×è õààíààñ çîðü÷äîã âý? Õ¿íäðýë
ÌÓÈÑ-èéí 2-ð êóðñ Ñ.Æàìúÿí áîëäîãã¿é áàéõ ë
ë õî¸ð äàìæäàã. Òýãýýä õàãàñ á¿òýí ãàð÷ áàéíà óó?
-Ýíý ñàðä áèëåòýýð çîð÷èæ áàéãàà äàà. ßàãààä ãýâýë
ñàéíä õè÷ýýë áýëäýõ øààðäëàãà ãàðäàã Áè Óëèàñòàéãààñ ÿâäàã. Åð íü ãàéã¿é
þó? ìîíãîë óëñûí
áîëîõîîð ìºí㺺𺺠ÿâààä áàéõ èõ áàéäàã ø äýý. Õàðèí îðîé íàéìàí öàãààñ
-Ýíý ñàðä áèëåòýýð ÿâæ áàéãàà. õóóëèíä àæëûí
õýö¿¿ áàéäàã ë äàà. õîéø ÿàäãèéã íü ñàéí ìýäýõã¿é áàéíà.
Åð íü áèëåòã¿é áîë õààøàà ÷ õºäëºõ òàâàí ºäºðòýé ãýýä
-Òà íàð àæëûí ºäð¿¿äýä öàã Äàíäàà ºäºð ÿâäàã áîëîõîîð.
áîëîìæã¿é áîë÷èõäîã. Áèëåòíýýñ õîöðîõ, çààñàí áàéäàã.
÷èãëýë õàðãàëçàõã¿é àòâîáóñààð
øàãèéí ¿íýòýé áèëåò àðãàã¿é ýðõýíä àâàõ Òýð ¿¿äíýýñýý “õºäºëìºðèéí õóóëü”-
çîð÷èíî ãýäãèéã ìýäýõ ¿¿? Îëîí óëñûí æèøèãò
ãýýä îëîí àñóóäàë àëãà áîëñîí. Åð íü èéí äàãóó àìðàëòûí áîëîí áàÿðûí
-Ë.Æàâçàíïàãìà: Òèéì¿¿. Áèä íèéöñýí çºâ àðãà õýìæýý
öààøèä øàãèéí áèëåò çàðàõ àñóóäàë ºäð¿¿äýä õè÷ýýëä ñóóõûí òóëä àâñàí
íàðûã îðîé 8 öàãààñ õîéø àâòîáóñààð áîëñîí
áóóðàõ áàéõ. áèëåò íü ¿éë÷ëýõ íºõöºëã¿é áîë÷èõîæ
ÿâóóëäàãã¿é ø äýý. ̺í㺠íýõýýä, õººæ
-Àìðàëòûí ºäðººð õýð èõ ÿâæ áàéãàà áàéõ.
Ýðõëýã÷: Ò. ÀÌÀðÒ¯âøèÍ Ìàíàé ñîíèíû ýëåêòðîí õóâèëáàðûã òà Óëààíáààòàð õîò. Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã.
“Îþóòíû ÌÝäÝÝ” 95174206 amaraa_setge0206@yahoo.com ͯÁ-èéí ãóäàìæ. 6-ð õîðîî Áàãà
Ñîíèíû çºâëºë ÌÎÕ-íû www.student.org.mn âåá ñàéòààñ
Ñýòã¿¿ë÷: Á. ϯðÝâ 99603010, 88603010 ýëåêòðîí õýëáýðýýð óíøèæ áîëíî. òîéðóóãèéí 34-01 Óòàñ: 70115111,
Ñàíàà÷ëàã÷: Õ. ÁÀÒÑÀÉÕÀÍ puujee_setguulch@yahoo.com Òóñ ñîíèí ìîíãîë óëñûí èõ, äýýä E-mail: info@student.org.mn
/Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîîíû ñóðãóóëü, êîëëåæ, ÌѯҺâèéí
Äèçàéíåð: Ã.ÀËÒÀÍøÀÃÀÉ
ÌÎÕ äýä åðºíõèéëºã÷/
batnice_d20@yahoo.com shagai_VIP@yahoo.com ñóðàëöàã÷èäàä ¿íý
òºëáºðã¿é òàðààãääàã.
“Îþóòíû ìýäýý” ñîíèíû ðåäàêöèä
ýõèéã áýëòãýæ “Àðòñîôò” õýâëýëèéí
88697049 êîìïàíèä õýâëýâ. Óòàñ: 99182454
WWW.STUDENT.ORG.MN - ÎÞÓÒÍÛ ÌÝÄÝÝËÝË

3. Îþóòíû 3
Îþóòíû
ÌÎÕ ìýäýý
ÌÝÍÄ×ÈËÃÝÝ ÀÇÈÉÍ ÑÀÍ, ÌÎÕ ÕÀÌÒÐÀÍ Õ¯ÍÈÉ ÍÀÉÌÀÀÍÛ ÝÑÐÝà ÊÎÌÏÀÍÈÒ
“èÕ ÇÀÑÀÔ èõ ñóðãóóëèéí õàìò ÀÆÈËËÀÃÀÀà ÎÐÎÍ ÄÀßÀÐ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÑÍÛÃ ÑªÕªÍ ÒÝÌÄÝÃËÜÅ
îëîíä Æèë á¿ð 6-8 áóìàí ýðýãòýé, ýìýãòýé ¿éë àæèëëàãààãàà íýãýíò ýõëýâ. Îðîí æèë á¿ð 8 ìÿíãà îð÷èì çàëóóñ ÌÎÕ-îîñ
×èíãèñ õààíû íýðýìæèò ÈÕ ÇÀÑÀà õ¿ì¿¿ñ áîëîí áàãà÷óóä õ¿¿õäèéã óëñ ñóóö, ãóäàìæíû õîðîîäîä áàãóóä ìààíü îþóòíû ¿íýìëýõ àâäàã. Ýíý æèë äýýðõ
èõ ñóðãóóëèéí ýðäìèéí õàìò îëîíä îðíóóäûí õèë õÿçãààðûã äàâóóëàí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí îþóòíû ¿íýìëýõèéã øèíý÷ëýí ººð÷ëºõ
Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîî áîëîí îþóòíû íàéìààëäàã. Òýäãýýðèéí 80 îð÷èì õóâü óäèðäàã÷ íàðòàé õàìòðàí îëîí íèéòèéí áºãººä àð òàëä íü õ¿í íàéìààëàõ ãýìò
ººðèéí óäèðäëàãûí áàéãóóëëàãóóäûí íü îõèä, á¿ñã¿é÷¿¿ä, 50 øàõàì õóâü íü ÷óóëãà óóëçàëòóóäûã çîõèîí áàéãóóëñàí õýðãèéí òóõàé ìýäýýëýë, øóóä óòàñíû
íýðèéí ºìíººñ 15 æèëèéí îéí áàÿðûí õ¿¿õä¿¿ä áàéäàã áàéíà. Àçè òèâä ºäºð íü ¿ð ä¿íãýý îëñîí õýðýã áàéëàà. Äýýðõ äóãààðóóäûã áè÷ñýí áàéõààð áîëîî.
õàëóóí ìýíäèéã õ¿ðãýå. ºíæèëã¿é ýðýãòýé, ýìýãòýé õ¿ì¿¿ñ, îëîí àæëóóäûí ¿ð ä¿íä Õ¿éñèéí Òýãø Òýð÷ëýí Áýýæèí, Ìàêàî, Õîíãêîíã, ßïîí,
Ìîíãîë óëñûí òºðèéí áóñ ºì÷èéí õ¿¿õä¿¿äèéã õóóð÷ ìýõëýõ àðãààð õèë Ýðõèéí òºâèéí àæèëëóóëäàã øóóä ºðíºä Åâðîï çýðýã ìàíàéõíû îëíîîð
èõ, äýýä ñóðãóóëèéí àíõäàã÷äûí íýã àëãàñóóëàí öóâ÷óóëæ àøèãëàäàã áàéíà. óòàñíû /1903/ äóóäëàãà ò¿ð¿¿ ñàðûíõààñ çîð÷äîã ÷èãëýë¿¿ä äýõ øóóä óòàñíû
áîëîõ òóñ ñóðãóóëèéí äýýä áîëîâñðîëûí Ýíý òºðëèéí ãýìò õýðýã Ìîíãîë óëñààñ äàðóé 10 õóâü íýìýãäñýí òºäèéã¿é äóãààð á¿õèé ìýäýýëëèéí òîâõèìîëûã
ñàëáàðò îðóóëæ áàéãàà õóâü íýìýð õîëóóð ºíãºðñºíã¿é. óòàñíû ÿðèà òîäîðõîé çîðèëãîòîé, ãàäààäàä çîð÷èæ áóé õ¿í á¿ðä ºãºõ
áºãººä áîëîâñðîëûí ñàëáàðò îðóóëæ Ýíýõ¿¿ êàìïàíèò àæèëëàãàà íü ÷èãëýñýí óòãà àãóóëãàòàé áîëñîí
áóé õóâü íýìðèéã îþóòíû áàéãóóëëàãóóä îþóòàí ñóðàã÷èä àæèë ýðõëýõ, õèëèéí áàéíà. ̺í ÌÎÕ-íû ñàéí äóðûí
òàëàðõàí äýìæèí, õàìòðàí àæèëëàæ ÷àíàäàä çîð÷èõûã ýðìýëçäýã õè÷ýýëèéí àæèëòíóóä õ¿í íàéìààëæ áîëçîøã¿é
èðñýí. Ýíý õóãàöààíä òóñ ñóðãóóëèéí æèëèéí òºãñãºëòýé äàâõàöñàí áèëýý. ýòãýýä¿¿äèéí òàëààðõ ìýäýýëýë îëæ
îþóòàí çàëóóñò ¿ç¿¿ëæ áàéãàà ÌÎÕ èõ ñóðãóóëèóä õèéãýýä îðëîãî àâñíàà Ýð¿¿ãèéí öàãäààãèéí ãàçàðò
áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýý, õ¿ì¿¿æèë áàãàòàé îþóòíóóäàä õ¿í íàéìààëàõ ãýìò øàëãóóëàõààð øèëæ¿¿ëñýí áàéíà þì.
òºëºâëøëèéí ÷èãëýëýýð îëîí ñàéõàí õýðýã õýðõýí ¿éëäýãääýã, ÿìàð õîð óðøèã ÌÎÕ ºíãºðºã÷ çóðãààí äîëîî õîíîãèéí
ñàíàà÷ëàãóóä íü îëíû òàëàðõàëûã ó÷ðóóëäàã, çàëóóñ, òýäíèéã òýðã¿¿ëýã÷èä õóãàöààíä íèéñëýë Óëààíáààòàð õîò
õ¿ëýýæ áàéäàã áèëýý. ýíý ãýìò õýðãýýñ õýðõýí óðüä÷èëàí äàõü á¿õ òîìõîí èõ ñóðãóóëüä 20 ãàðóé
Áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí øèëäýã ñýðãèéëýõ, ººðñäèé㺺 áîëîí àíä óäàà “Íýýëòòýé õààëãàíû ºäºðëºã “
á¿òýýí áàéãóóëàëòòàé Èõ çàñàã èõ íºõºä, ãýð á¿ëèéíõíýý õýðõýí õàìãààëàõ çîõèîí áàéãóóëëàà. Òýäãýýð ºäºðëºãò
ñóðãóóëèéí îþóòàí çàëóó÷óóä íü îëîí òàëààð óõóóëãà òàíèóëãà õèéâ. îðîëöîãñäûí ñýòãýãäëýý áè÷èæ èð¿¿ëñýí
óëñûí áîëîí äîòîîäûí óðàëäààí Îëîí íèéòèéí äóíä ÌÎÕ-íû ãèø¿¿í áàéäëààñ õàðàõàä îëîí çàëóó õ¿í
òýìöýýíä àìæèëòòàé îðîëöîæ òýðã¿¿ëæ ñóðãàã÷ íàð èõ äýýä ñóðãóóëèéí îþóòíóóä íàéìààëàõ ãýìò õýðãèéí òàëààð òàøàà çîðèëãî òàâèëàà. Óã òîâõèìîë õ¿íèé
áàéäàã íü îþóòàí çàëóóñûíõàà áîëîí îðëîãî áàãàòàé ãýð õîðîîëëûí áóþó ºíãºö îéëãîëòòîé ÿâäàã àæ. íàéìààíû õîëáîãäîëòîé ìýäýýëëýýñ
áîëîâñðîëä èõýýõýí àíõààðàí çàëóó÷óóä, òýäíèé ãýð á¿ëèéíõýíä Æèøýý íü “Ìîíãîëä õ¿í íàéìààëàõ ãýìò ãàäíà ýðñäýëòýé, òºâºãòýé áàéäàëä
ººðñäèé㺺 áîëîí íàéç íºõ人 ãýìò õýðýã ãàðäàã ãýæ áè ìýääýãã¿é ÿâæýý. õýðõýõèéã îþóòíóóäàä çºâëºñºí
àæèëëàäàã íü õàðàãäàæ áàéíà.
õýðãèéí çîëèîñ áîëîõîîñ õýðõýí Õîõèðîã÷äûã õýðõýí îëæ ýëñ¿¿ëäýã áàéõ áîëíî.. Àçèéí ñàí êàìïàíèò
¯íäýñíèé ò¿¿õ, ñî¸ëîî ò¿ãýýí
õàìãààëàõ òàëààð ìýäýýëýë óõóóëàõ òàëààð áè íýãýíò ìýäýæ àâñàí òóë àæèëëàãààã Ãàäààä õýðãèéí ÿàì,
äýëãýð¿¿ëýõ òà á¿õíèé ÷èí ¿éëñ
àæëûã àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëñàí îäîî òýäýíä õóóðòàõã¿é” ãýæ áè÷ñýí Õóóëü ç¿é, Äîòîîä õýðãèéí ÿàì çýðýã
òºãºëäºðæèí õºãæèæ, Ìîíãîëûí
þì.. Òýäíèé ýíýõ¿¿ àæèëëàãàà íü áàéíà. Íýýëòòýé õààëãàíû ºäºðëºãèéí ãîë ÿàìä áîëîí Ìîíãîëûí Îþóòíû
áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí õºãæèëä ¿íýòýé
øèíýýð àæèëä îðîõ, õºäºëìºð ýðõëýõ, ¿åýð ÌÎÕ èõ ñóðãóóëèóäûí íèéò 6 õîëáîî, Õ¿éñèéí Òýãø Ýðõèéí òºâ
õóâü íýìýð îðóóëàí àæèëëàíà ãýäýãò ñóðàëöàõ, àÿëàõ ñàíàëûã õ¿ëýýæ ìÿíãà ãàðóé îþóòàíä õ¿ð÷ àæèëëàà.Ýíý ãýýä îëîí áàéãóóëëàãàòàé óÿëäóóëàí
èòãýëòýé áàéíà. àâàõààñ ºìíº äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë àæèëëàãààíû ¿åýð õýâëýë ìýäýýëëèéí çîõèöóóëàõààñ ãàäíà ãýìò õýðãýýñ
Áèä ìîíãîëûí ìàðãààøèéã îþóòíû îëæ àâàõàä çàëóó÷óóä, òýäíèé ýöýã, áàéãóóëëàãóóä ñóðâàëæëàãà, øóóä óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, õîõèðîã÷äûã
ìàðãààøààð òºñººëäºã ýõèéã õºõè¿ëýí óðàìøóóëàõ áàéëàà. íýâòð¿¿ëýã îëíîîð õèéñýí íü ýíý ãýìò õàìãààëàõ, ãýìò ýòãýýä¿¿äèéã õóóëèéí
Ýìçýã á¿ëãèéí çàëóó÷óóäûã õ¿íèé õýðãèéí ýñðýã òýìöýõýä áýëýí áàéãàà íü áàéãóóëëàãàä øèëæ¿¿ëýõèéí òºëºº
Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîî íàéìààíä ºðòºõººñ ñýðãèéëýõ îþóòíû õàðàãäàæ áàéëàà. Ãàäààäàä ñóðàëöàõààð õàìòðàí àæèëëàñààð áàéõ áîëíî.
Åðºíõèéëºã÷ Ö.Ýíõò¿âøèí èäýâõèòýé ñ¿ëæýý ºíººäºð èéíõ¿¿
2010.01.15 Õºíä¿¿ð ñýäýâ
Îþóòàí îõèä “àìüä áàðàà” áîëîõ ýðñäýë èõ áàéíà…
Ò¿р¿¿÷ íü I í¿¿рò
...Òýãâýë òèéì áèø ÿã äýðãýä ÷èíü îõèä áàéãàà þì. Àëáàíû õ¿ì¿¿ñèéí íàéìààíû çîëèîñ áîëãîõ ãýæ áàéñàí
î÷÷èõîîä áàéãààã þóíû ºìíº øóóäõàí ÿðèàãààð ýíý ãýìò õýðãèéí 250 ãàðóé þì.
õýë÷ìýýð áàéíà. õîõèðîã÷ òîãòîîãäîîä áàéãàà þì áàéíà. ̺í íýãýí ñîíèíä íèéòýëñíýýð
Õ¿íèéã õóóðàí ìýõëýõ, çàëèëàõ, ̺í á¿ðýí áóñ òîîãîîð ãàäààäàä 2000 “Í” ãýã÷ îõèí ñóðãóóëüä ñóðàõûã õ¿ñ÷
àëáàäàõ, õóëãàéëàõ çýðýã õýðöãèé àðãààð îð÷èì îõèä, á¿ñã¿é÷¿¿ä “àìüä áàðàà” áàéâ. Ãóðâàí æèëèéí ºìíº òýðáýýð
ººðèéí ìýäýëä îðóóëæ õ¿÷ýýð áèåèéã áîëæ áàéãàà ãýäýã. Ýíý áîë çºâõºí Çàâõàí àéìàãò àæ òºðäºã áàéõäàà
íü ¿íýë¿¿ëýõ, áîîë÷ëîí àæèë õèéëãýõ, èëðýýä áàéãàà òîî ãýäãèéã îíöãîéëîõ ñîíèíãîîñ èðýýä¿éä íü õýðýãòýé
áèå ýðõòíèéã íü çàðæ áîðëóóëàõ ãýõ íü ç¿éòýé. Ó÷èð íü íýãýíòýý ë ãýìò õýðýã ãýìýýð íýãýí çàð óíøæýý. Ñóðãàëòûí
ìýò àéìøèãò ¿éëäëýýð ìºí㺠îëîõûã õîéíî äàëäààñ äàëä ¿éë àæèëëàãàà íü çàðäàë, àìüæèðãààíû çàðäëûã íü á¿ðýí
åðºíõèéä íü “Õ¿í õóäàëäààëàõ ãýìò ÿâàãäàíà. Òèéì áîëõîîð òýð äàëä õýñýãò äààæ, Ñîëîíãîñ óëñàä òýòãýëýãýýð
õýðýã” ãýæ áîëíî. Èíòåðïîëîîñ õàìãèéí íü áàéãàà õ¿íèé íàéìààíû çîëèîñ ñóðàëöóóëàíà ãýñýí çàð îõèíä ìàø
àþóëòàé áîëîîä áàéãàà ãóðâàí ãýìò áîëîã÷äûí òîî õýäýí ìÿíãà äàõèí èõ òîì áîëîìæ ìýò ñàíàãäæýý. ¯¿íýýñ
õýðãèéí íýã õýìýýí “Õ¿í õóäàëäààëàõ íü á¿ðäýýã¿éí ãàé.
áàéõûã õýí ÷ ¿ã¿éñãýõã¿é. ãàäíà ñóðãóóëüä ñóðàëöàõàä ñóóðü
ãýìò õýðýã”-èéã çàðëàæýý. Ýíý íü õàð Óã íü òýäíèé õ¿íèé íàéìààíû ýõíèé
Òýãâýë ÿàãààä Ìîíãîë õ¿ì¿¿ñ, áîëîâñðîëûí ãýð÷èëãýý áîëîí èðãýíèé
òàìõè, çýâñýã, õ¿íèé íàéìàà þì. àëõìûã íü ë ñýðýìæèëæ ÷àäàõ þì áîë
òýð äóíäàà îþtóòàí îõèä ýíý áóçàð ¿íýìëýõ íü õýðýãòýé ãýñýí øààðäëàãà
Äýëõèéí õýìæýýíä íýã æèëä ë ãýõýä 4 ýíý àþóëààñ ìóëòàð÷ ÷àäëàà ãýñýí ¿ã.
õýðãèéí áàé áîëîîä áàéíàà ãýñýí àñóóëò ò¿¿íèé ñîíèðõîëûã óëàì òàòæýý. “Í”
ñàÿ îõèä, ýìýãòýé÷¿¿äèéã õèë äàâóóëàí Æèøýý íü “16-25 íàñíû îõèäûã ãàäààäàä
ãàð÷ èðíý. Ýíý íü íýãä¿ãýýðò èðãýä, îõèí çàðûí äàãóó á¿õ áè÷èã áàðèìòàà
íàéìààëæ 7 òýðáóì äîëëàðûí àøèã îëæ íºäºð öàëèíòàé àæèëä çóó÷èëíà”, “á¿õ
êîìïàíèóä ººðèéí áàéãóóëëàãûí íýð á¿ðäëýí èõ ñóðãóóëüä àæèëëàäàã ãýìýýð
áàéíà ãýñýí ñóäàëãààã Îëîí Óëñûí çàðäëûã íü äààæ ãàäààäàä ñóðãàíà”,
äýýð çàð òàâèí îõèä, á¿ñã¿é÷¿¿äèéí õî¸ð õ¿íòýé óóëçàí òýäýíä áàðèìò
Áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí áàéíà. Ýíý “ãàäààäûí õ¿íòýé ãýð á¿ë áîëãîíî” ãýõ
á¿ðòãýë ñóäàëãàà õèéõ áàéäëààð áè÷ãýý ºã÷ýý. ¯¿íýýñ õýäõýí õîíîãèéí
òîî ìàíàé óëñûí õ¿í àìààñ èõ áàéãàà ìýò çàðóóä òåëåâèç, ñîíèí, òâ ÷àò ãýýä
ÿðèëöàõ, ãýðýý áàéãóóëàõ, ôîòî çóðãèéã äàðàà òýðáýýð õî¸ð ýìýãòýéí õàìò
íü èòãýìýýðã¿é áîëîâ÷ õàðàìñàëòàé íü ýíä òýíäã¿é áàéäàã ø¿¿ äýý. Öàëèí
íü àâàõ, õóóðàì÷ààð ãýðëýëò áàòëóóëàõ, õèëèéí äýýñ àëõàí Ѻ¿ë õîòûã çîðüñîí
¿íýí þì. Õ¿í õóäàëäààëàõ ãýìò õýðýã ºíäºðòýé ãàçàðò çàãâàð ºìñ¿¿ëíý,
âèç ãàðãóóëàõ, á¿æãèéí õºäºë㺺í áàéíà. «Òýíä Õ¿í á¿ð ë ñîëîíãîñîîð
íü òèâ ãàçðûí áàéðëàëààñ õàìààð÷ á¿æèãë¿¿ëíý, íýðä ãàðãàíà, áàÿí õ¿íòýé
çààõ, õýëíèé ìýäëýã îëãîõ, ãàäààäàä ÿðèàä, áèä þó áîëæ áàéãààã ÷ îéëãîõã¿é
àëü õýäèéí ààëçíû òîð ìýò áîë÷èõñîí ãýðë¿¿ëíý ãýýä çàëü ìóíäàõã¿é. Îäîî
àæèëä çóó÷ëàõ, ãàäààäàä ñóðãóóëüä áàéñàí» õýìýýí 25 íàñ õ¿ðýýä óäààã¿é
ñ¿ëæýýãýýðýý äàìæèí õýðýãæäýã àæ. á¿ð ñ¿¿ëèéí ¿åä äýãæèí õóâöàñëàæ,
ñóðàëöóóëàõ, ãàäààäûí èðãýíä ìîíãîë áàéãàà “Í” õýëæýý.
Ìîíãîë îõèäûã ë ãýõýä Õÿòàäûí Ýðýýí, ìàøèí óíàñàí çàëóóñ ãýãýýí öàãààí ºäºð
õ¿¿õäèéã ¿ð÷ë¿¿ëýõ, ãàäààä õ¿íòýé Èíãýýä îõèäûã ×åæó àðàëä àâàà÷èí
Áýýæèí, Õºõ õîò, Õîíãêîíã, Ìàêàî, àÿòàéõàí õàðàãäñàí îõèäîî ýåëäýãýýð
ãýð á¿ë áîëãîõ çýðýã ºíãºëºí äàëäëàõ æèæèã áàéøèíä öîîæèëîí õºõ íÿö
ßïîí, ÁÍÑÓ, Ìàëàéç, Åâðîïûí îðíóóä, äóóäàæ, òàíèëöàõ íýðýýð àâ÷ ÿâàí, íóóö
õýëáýðýýð èòã¿¿ëýí ¿íýìø¿¿ëýõ, áîëòîë íü çîäîæ, õ¿÷èíäýæ, öýíãýýíèé
Èçðàèëü çýðýã îðîí ðóó õóäàëäàæ, íàéìààíäàà òàòàí îðóóëäàã. Òýð á¿¿ õýë
ìîëèãäîõ àæëûã ãàðàìãàé õèéæ ÷àäààä ãàçàð õ¿÷ýýð áèåèéã íü ¿íýë¿¿ëýõ
áèåèéã íü ¿íýë¿¿ëäýã áîëñîí ãýíý. îðîé ¿äýø ãàíö íýãýýðýý ÿâàà îõèäûã
áàéãàà þì. ßàãààä ãýâýë ìºíãºã¿é, áîëæýý. Ãóðâàí ñàðûí äàðàà òýðáýýð
Ýíäýýñ õàðàõàä ýíý ãýìò õýðýã ÿìàð õ¿÷ýýð ìàøèíäàà ÷èõýýä àâààä ÿâäàã
àæèëã¿é, àìüäðàë ÿäóó áàéãàà õ¿ì¿¿ñ áèçíåñ ýðõýëäýã ìîíãîë çàëóóòàé àçààð
ò¿âøèíä áàéãààã íýìýæ òàéëáàðëàõ íü ñóðàã ÷ ãàð÷ áàéíà.
àðãàã¿éí ýðõýíä ¿ìõèé çàëèíä íü òóñ êëóáò óóëçñàí áàéíà. Ýíý ¿åä òýð
èë¿¿ö áèç. Áè ñàÿõàí òâ-9 òåëåâèçèéí “Ýðýí
îð÷èõîîä áàéíà. Õî¸ðäóãààðò òýð çàëóóãèéí òóñëàìæòàé “Í” îõèí óãààëãûí
Øóóäõàí õýëýõýä õ¿íèé íàéìàà ñóðâàëæëàã÷ äåððèê” íýâòð¿¿ëãýýð
í¿ãýëòí¿¿ä ÿã ë æèðèéí õ¿í øèã àëõàæ ºðººíèé öîíõîîð ãàð÷, Ѻ¿ëèéã çîðüæ,
ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä Ìîíãîëä õ¿÷ýý õ¿íèé íàéìàà õýðõýí ºðíºæ áàéãàà,
ÿâæ áîëîîä áàéãààä þì. ßàãààä ãýâýë Ìîíãîëäîî ýðãýí èðæýý. Ò¿¿íèé ãýð á¿ë
àâààä áàéãàà áºãººä òýíýìýë õ¿¿õä¿¿ä, õóóðòàãäñàí ãóðâàí îõèí õèë ãàðàõ ãýæ
ìàíàéä öàãäàà õ¿÷íèé áàéãóóëëàãûí îõèíä þó òîõèîëäñîí ãýäãèéã îäîî ÷
àæèëã¿é çàëóó÷óóä áîëîí õàìãèéí áàéãàà ¿éë ÿâäëûã ¿çëýý. Òýä îõèäûã
õàðàà õÿíàëò ñóë äýýð íü ýíý ãýìò ìýäýýã¿é áàéãàà àæ.
ÿã äýýð õýëñýí àðãààð õóóð÷ õ¿íèé
ãîë õîõèðîã÷èä íü îþóòàí íàñíû õýðýãòýé òýìöýõ õóóëü ýðõç¿éí îð÷èí Òºгñгºл íü IV í¿¿рò
Çàí ñóðòàõóóí çàñðàõààñàà ýâäðýõ íü àìàðõàí. Âîâåíàðã

4. 4
Îþóòíû
Îþóòíû
ìýäýý
Õºíä¿¿ð ñýäýâ ÌÎÕ
Îþóòàí îõèä “àìüä áàðàà” áîëîõ ýðñäýë èõ áàéíà…
Ò¿р¿¿÷ íü III í¿¿рò
Áàñ íýãýí æèøýý äóðäúÿ. “Ñîëîíãîñò ãýð á¿ë áàéãàà íü òîãòîîãäñîí. Æèë ñîãòóó àëü ÷ ¿åäýý ýëäâýýð õàðààæ,
ºíäºð öàëèíòàé àæèëä çóó÷èëíà” á¿ð çóó÷ëàëûí êîìïàíèàð 1000 îð÷èì çîäîæ, õàðàíõóé õîíãèëä õîíóóëàõ
ãýñýí çàðààð î÷èõîä “Õ” áîëîí ººð îõèä, ýìýãòýé÷¿¿ä ãàäààäûí èðãýäòýé çýðãýýð äàðàìòàëäàã áàéæýý. Îõèí
5 îõèíîîñ Òóíãàà ãýã÷ ýìýãòýé 200- ãýð á¿ë áîëæ áàéíà. Õàðèí çóó÷ëóóëæ óòñààð ÿðèõ á¿ðòýý “ýýæýý íàìàéã
500 ìÿíãàí òºãðºã àâ÷, Ýðýýí õîòîä áóé ýìýãòýé÷¿¿äèéí 80% íü 18-25 íàñ àâàà÷ýý, ýíä ¿íýõýýð õýö¿¿ áàéíà,
î÷ìîãöîî îõèäóóäûí ïàñïîðòóóäûã õ¿ðòëýõ îþóòàí íàñíû îõèä áàéäàã íàìàéã Ìîíãîëîîñ 12 ìÿíãàí äîëëàðààð
õóðààí àâñàí áºãººä 1-ð ñàðûí 25-íû ãýíý. Ãýð á¿ë çóó÷ëàëûí êîìïàíèóä õóäàëäàæ àâñàí þì ÷èíü ÿâóóëàõã¿é
ºäºð Ìàêàîä õ¿ðãýñýí áàéíà. Òóíãàà ãýã÷ íü èõýâ÷ëýí ýð¿¿ë ñàðóóë, öàðàé áàéíà” ãýæ ÿðüæ áàéæýý.
íü õÿòàäóóäòàé ìºíãºíèé òîîöîî õèéæ ç¿ñ ñàéòàé, ãýð á¿ëã¿é, ãàíö áèå , Åð íü ãàäààäûí èðãýäòýé ãýðëýæ
áàéñíûã îõèäóóä õàðñàí áºãººä òýäíèéã õàãàñ ºí÷èí îõèäûã ñîíãîäîã. Ìîíãîë áóé ìîíãîë îõèäûí ãýðëýæ áàéãàà
17 äàâõàð áàéøèíä áàéðëóóëàõààð Óëñàä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé “Ãýð áàéäëààñ íü õàðàõàä òýä ñàéí äóðààð
àâàà÷èõàä òýíä ìºí 6-7 ìîíãîë îõèí á¿ë çóó÷ëàë”-ûí êîìïàíèóä òîäîðõîé áóñ ãàäààä óëñàä ãàðàõ ãýñýí ñîíèðõîë,
áàéæýý. Òýíä áàéñàí ìîíãîë ýìýãòýé õàÿã, îôôèñã¿é, àæèë÷èäàà áàéíãà ãàäààäûí õ¿í ë áàÿí ìºíãºòýé ãýñýí,
îõèäîä õàíäàí “Òà íàð þó ë áîë þó ñîëüæ, ¿éë àæèëëàãààãàà íóóöëàãäìàë áîäëûí ¿¿äíýýñ, çàðèì íü àëáàí õ¿÷ýýð
õèéíý, îõèäóóä ýõëýýä èíãýäýã ë þì. õýëáýðýýð ÿâóóëäàã áàéíà. ãýðëýäýã íü òîäîðõîé áèëýý.
Ñàðä 1500 äîëëàðûí öàëèíòàé òà íàðò Òóõàéëáàë: “Íýãýí çóó÷ëàëûí Ýíý ìýòýýð õ¿í õóäàëäààëàõ ýíý
Òóíãàà þó õèéõèéã ÷èíü õýëýýã¿é þì óó.” êîìïàíèàð çóó÷ëóóëñàí õîõèðîã÷ “Ñ” áóçàð, àéìøèãò õýðãèéí òóõàé áè÷èõ
ãýõ çýðãýýð õàíäàæ áàéñàí. “Õ” òýíäýýñ ãýã÷ îõèíû ÿðèàãààð: Òóñ çóó÷ëàëûí òóñàì ñýòãýë ºâäºæ áàéíà.
çóãàòàõààð øèéäýæ õàìò î÷ñîí “Ã”-ã êîìïàíè “È” ãýã÷ ñîëîíãîñ èðãýíèéã íàäàä ͯÁ, ÀÍÓ-ûí Ìîíãîë äàõü Àçèéí
ÿòãàæýý. “Ô “áè Ñîëîíãîñ ÿâíà ãýýä òàíèëöóóëàõäàà áàÿí ÷èíýýëýã, õóâüäàà ñàí, Øâåéöàðèéí õºãæëèéí àãåíòëàã,
áààõàí ìºí㺠çýýëñýí ºðòýé, áóöàæ õàóñòàé, îëîí ãàçàð ýçýìøäýã, óðüä Õ¿éñèéí òýãø ýðõèéí òºâ, Õ¿íèé àþóëã¿é
áîëîõã¿é” ãýýä ¿ëäæýý. Ýíý á¿õíèé ãýð á¿ëýýñ ãàðàëòàé áîëîí èõýâ÷ëýí áàéäëûí ñóäàëãààíû òºâ, ÖÅÃàçàð
íü ãýðëýæ áàéãààã¿é çýðãýýð ìàãòñàí,
ýöýñò èõýíõ íü ÿìàð ÷ àðãàã¿é òýíäýý õºäººíèé îþóòàí îõèä áàéäàã òóë çýðýã îëîí áàéãóóëëàãà ýíý ãýìò õýðãèéí
õàðèí ýíý á¿õýí ýñýðãýýðýý áàéñàí
óóñäàã áºãººä ãàíö íýã çóãòàæ èðñýí òýäíèé ãýð á¿ëèéíõýí ñóðàãã¿é àëãà ýñðýã òýìöýæ áàéãààä ã¿íýý òàëàðñíàà
Ñîëîíãîñòîî ÿäóó ãýõ àìüäðàëòàé,
ýìýãòýé÷¿¿ä áèå áîëîîä ñýòãýë ñàíààíû áîëñîí îõèíîî õàéæ ÷àääàãã¿é . ̺í ýíý äàøðàìä äóðäúÿ.
õºäºº àìüäàðäàã, æèæèãõýí áàéøèíòàé,
ã¿í õÿìðàëä îðæ, ñîõîð çîîñ÷ã¿é ãýðòýý öàðàéëàã, îíãîí îõèä ýìýãòýé÷¿¿ä õ¿í Òºãñãºëä íü õýëýõýä ýíýõ¿¿ ñýðýìæ
áàñ íîãîî òàðüäàã òàëáàéòàé, óðüä íü
èðñýíäýý ãóòàð÷, íàéç íºõ人ñºº íóóí õóäàëäààëàõ ãýìò õýðãèéí õîõèðîã÷èä áè÷èãèéã ìèíü óíøñàí îþóòàí òà çàðèì
ãýðëýýä ñàëñàí, ìàø õýðöãèé, èõ àðõè
èõýä è÷èæ çîâäîã ó÷èð õýíä ÷ õýëýëã¿é áîëäîã áàéíà. Ýäãýýð îõèä ýìýãòýé÷¿¿ä òàë äýýð áîëãîîìæòîé áàéõ ¸ñòîé
óóäàã, ààø çàí ìóóòàé. Î÷ñîí ºäðººñºº
îðõèäîãîîñ ýíý ãýìò õýðýã íóóãäìàë, õ¿íèé íàéìààíû ñåêñ ¿éëäâýðëýë ãýæ þì áàéíà ãýäãèéã îéëãîñîí ãýæ èòãýå.
ë íàìàéã çîäîæ í¿äýæ, ºã뺺 6 öàãò
èëð¿¿ëýëò ¿ð ä¿íã¿é áîëäîã áàéíà. íýðèéäýõ áóñàðìàã ¿éëäëèéí õîõèðîã÷ ̺í äýýð äóðüäñàí÷ëàí îëîí ñàéõàí
áîñãîí õîîë, öàéãàà õèéëãýæ, íîãîîíû
Øèíý æèëýýð õýäýí õ¿í àðõèíä áîëæ áàéíà. ñàíàë òàíòàé òààðàëäõûã ¿ã¿éñãýõã¿é
òàëáàé äýýðýý ºãëººíººñ îðîé áîëòîë
õîðäñîíûã áèä òýð äàðóé ìýäýæ áàéñàí Òýãâýë õ¿íèé íàéìààíû áàñ íýã òýð áîëãîíä óë ñóóðüòàé íÿãòàëæ
àæèëëóóëæ áàéñàí” ãýæýý.
áîë ºäºð á¿ð õýäýí îõèí ñóðàãã¿é àëãà òîì õýëáýð áîëîõ ãýð á¿ë çóó÷èëàëûí íàéäâàðòàé ãýäãèéã íü ìýäýõýýñ íàéø
Ìºí ººð íýãýí çóó÷ëàëûí êîìïàíèàð
áîëæ, áýëãèéí áîîë÷ëîëûí õàðãèñëàëä òàëààð äóðäàõã¿é áàéæ ¿íýõýýð þó ÷ á¿¿ õèéãýýðýé. Áàñ ýíý òóõàé
“À” ãýõ îõèí 2007 îíû 10 ñàðä Ñîëîíãîñ
ºðòºí àìü íàñàà àëäàæ áàéãààã áèä áîëîõã¿é íü. Ìîíãîë îõèä ýìýãòýé÷¿¿ä íàéç íºõºä人 àìèí÷ëàí çàõèàðàé
óëñûí èðãýí Êèì ãýã÷òýé çóó÷ëóóëàí ãýð
ìýäýõã¿é áàéíà. ãàäààäûí èðãýíòýé ñóóõ ÿâäàë ñ¿¿ëèéí ãýæ “Îþóòíû Ìýäýý” ñîíèíîîñ õ¿ñýæ
á¿ë áîëîîä ÁÍÑÓ ðóó ÿâæýý. ÁÍÑÓ-ä
̺í èõýíõ òîõèîëäëûã àæèãëààä æèë¿¿äýä àðàé äýíä¿¿ èõýñ÷ áàéíà. áàéíà.
èðñíýýñ õîéø íºõºð áîëîõ õ¿í íü ýð¿¿ë
áàéõàä õîõèðîã÷èä 15-25 íàñíû, ÿäóó Ãýõäýý èõýíõ íü çóó÷ëàëûí êîìïàíèàð Á.Ï¿рэâ
Ý.Õèøèãáàÿð: Îéð äîòíû õ¿ì¿¿ñýýð íü äàìæóóëæ ãýìò õýðýã
¿éëäýæ áàéíà
Õîõèðñîí õ¿ì¿¿ñèéíõ íü áàéäëààñ áóþó àëáàäàí çàãíàæ çîääîã, áîîë çàðö øèãýý õàíäàõ ãàðãààðàé ãýæ çàõèìààð áàéíà. Ãàäààäàä
õàðâàë îþóòàí íàñíûõàí õàìãèéí èõýýð õºäºëìºð òîõèîëäîë öººíã¿é ãàð÷ áàéñàí. ̺í þìóó õààíà ÷ þì àæèë õèéõ, ñóðàõ
ºðòººä áóé õ¿í õóäàëäààëàõ àéìøèãò õèéëãýõ ãýìò õ¿¿õä¿¿äèéã õóóðàõ, õ¿÷ õýðýãëýõ çýðýã ãýõ ìýò áîëîìæ áàéíà ãýâýë òýð òóõàé
ãýìò õýðãèéí õîð óðøèã, ò¿¿íýýñ ¿éëäýë îðæ áàéäëààð õóëãàéëæ õ¿íèé íàéìààíû á¿õ òàëààñ ñóäëàõ õýðýãòýé. Õ¿íèé
ñýðýìæëýõ òàëààð ìýäýýëë¿¿äèéã áàéíà. Äàðàà çîëèîñ áîëãîæ áàéíà. Ìýäýýæ õýí ÷ íàéìàà÷èä ãîë òºëºâ áè÷èã áàðèìò,
áýëòãýýä áàéãàà áèëýý. Õ¿í õóäàëäààëàõ íü çóó÷ëàëààð ãàäààäàä ãàð÷ ñàéõàí àæèë õèéæ, èõ âèçíèé àñóóäëûã ÷èíü äààíà ãýýä ë á¿õ
ãýìò õýðãèéí òàëààðõ õýðýãòýé ãýðëýõ áóþó ìºí㺠îëîõûã õ¿ñíý. Åðºíõèé人 ç¿éë íü àìàðõàí á¿òýýä î÷îîä ñàéõàí
ìýäýýëëèéã Õ¿éñèéí òýãø ýðõèéí õóóðàì÷ààð õ¿íèé íàéìàéã ¿éëäýã÷äèéí õóóðàõ ãîë àæèë õèéëãýíý ãýñýí àìëàëò ºãäºã.
òºâèéí ÕÕÃÕ-ýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ñ¿é òàâüæ àðãà íü ÿã äóòàãäààä áàéãàà ç¿éë áóþó Òèéì áîëîõîîð ýõëýýä õààíàõûí ÿìàð
õºòºëáºðèéí àæèëòàí Ý.Õèøèãáàÿð º º ð è é í àæëûí áàéð, öàëèí õºëñ ãýýä ñàéõàí áàéãóóëëàãà áàéíà, ÿìàð áàéäëààð
ýã÷èéí áèäýíä ºãñºí ýíýõ¿¿ ÿðèëöëàãààñ ýðõýíäýý àìüäàð÷ áîëîõ áîëîìæîîð õàíãàõ çàëü ãàäààä ãàðãàõ âý, î÷îîä õààíà ÿìàð
óíøààðàé. î ð ó ó ë æ þì. Àìüäðàë íü õ¿íä õýö¿¿ áàéãàà ãàçàð àæèë õèéõ þì, áàòàëãàà íü þó
-Ñàéí áàéíà óó? Òàíèàñ øóóä ë Õ¿í ó ë ì à à ð õ¿ì¿¿ñ ¿¿íä íü àìàðõàí èòãýäýã. Õàðèí þì, öàëèí õºëñ, õºäºëìºðèéí ãýðýý ãýýä
õóäàëäààëàõ ãýìò õýðýã ãýæ þó þì áý ãýð á¿ëèéí ñ¿¿ëèéí ¿åä òàíüæ ìýäýõã¿é õ¿íä èéì îëîí ç¿éëèéã ñàéòàð ñóäëàõ õýðýãòýé.
õýìýýí àñóóìààð áàéíà? õ¿÷èðõèéëýëä ºðò¿¿ëýõ ãýñýí ýíý ãóðâàí áàéäëààð àìàðõàí èòãýõ íü áàñ ÷ ãýæ Ìàíàé áàéãóóëëàãààñ àæèëóóëäàã 1903
-Ñàéí áàéíà óó? Õ¿íèé õóäàëäàà ãýäýã õýëáýð áîë åðºíõèé人 äàâàìãàéëæ õàðüöàíãóé ãàéã¿é áîëîîä áàéãàà þì. èòãýëèéí óòñàíä õàíäàæ, çºâëºãºº
íü ÿìàð íýãýí õóóëü áóñ ¿éë àæèëëàãààíû áàéãàà þì. Ãýòýë íºãºº õ¿íèé íàéìàà÷èä ÷èíü àâ÷ áîëíî. ̺í ñàéí ìýäýõ õ¿ì¿¿ñýýñ
áîëîí õ¿íèé îðîëöîîòîéãîîð àøèã îëîõ -ßìàð àðãààð õ¿ì¿¿ñèéã õóóð÷, õóóðàõ õýëáýðýý óëàì íàðèéí áîëãîæ àñóóãààðàé. Òîâ÷õîí õýëýõýä ãàäààäàä èõ
çîðèëãîîð ãàäààäàä ãàðãàõ àæëûí çà𠺺ðñäèéí ýðõýíä îðóóëààä áàéíà? á¿ð îéð äîòíû õ¿ì¿¿ñýýð íü äàìæóóëæ ºíäºð öàëèíòàé ñàéõàí àæèëä àìàðõàí
ò¿ãýýõ, ÿðèëöëàãà àâàõ, óëñ äîòðîî -Õ¿íèé íàéìàà÷äûí õóóðàõ çàëèëàõ ãýìò õýðãýý ¿éëäýæ áàéíà. Òóõàéëáàë îðóóëààä ºãüå ãýñýí õèðíýý çàðèì íýã
áîëîí õèë äàìíóóëàõ, õóëãàéëàõ àðãà ìýõ íü ¿íýõýýð îëîí áàéãàà. Îõèä, çàðàíä èòãýõã¿é áàéãàà òîõèîëäîëä îéð ç¿éë íü òîäîðõîé áèø áàéãàà òèéì
ìºí õ¿ëýýí àâàõ ýäãýýð íü àéëãàí ýìýãò¿¿÷¿¿äèéã ãàäààäàä ºíäºð öàëèíòàé äîòíû ÷ þìóó ººðèéíõ íü èòãýëèéã îëñîí ñàíàë òààðàõ þì áîë çààâàë íàéäâàðòàé
ñ¿ðä¿¿ëýõ , õóäëàà àìëàëò ºãºõ çýðãýýð ñàéõàí àæèëä îðóóëíà, ãàäààäàä ñóðãàíà õ¿íýýð èéì ñàíàë òàâèóëàõàä òàòãàëçàæ ãýæ ¿çýõ õ¿ðòëýý øàëãààðàé ãýæ õ¿ñüå.
¿éëäýãäñýí òîõèîëäîë áîëíî. Èíãýýä ãýõ ìàÿãòàé çàðëàë òàðààæ èðñýí ÷àääàãã¿é. ̺í Íèéãìèéí õàìãààëàë õºäºëìºðèéí
õóëãàéëñàí õ¿íýý ýðõýíäýý îðóóëæ õ¿ì¿¿ñýý Ìîíãîëîîñ ãàäààäàä ãàðãàõ -Õîõèðîã÷äûí èõýíõ íü 18-25 ÿàìíààñ àñóóæ áîëíî. Îäîî ìýäýýëýë
áèåèéã íü ¿íýë¿¿ëýõ, õ¿÷ýýð õºäºëìºð á¿õèéë ¿éë àæèëëàãààãàà õóóðàì÷ààð íàñíûõàí áàéäàã ãýñýí. Ýíý òóõàé òåõíîëîãè ñàéí õºãæñºí þì ÷èíü òóõàéí
ýðõë¿¿ëýõ, áîîë÷ëîõ, õóóðàì÷ààð ñ¿é ¿éëäýæ, ìýõëýíý. Çà ìºí ºíäºð öàëèíòàé ìýäýýëýë ºãºõã¿é þó? óëñàä áàéãàà ýë÷èí ñàéäûí ÿàìòàé
òàâèõ, ýðõòýí øèëæ¿¿ëýõ ãýýä îëîí àæèëä îëíîîð íü õàìðóóëíà ÷ ãýõ - Òèéìýý. Õ¿í õóäàëäààëàõ ãýìò ÿàæ õîëáîãäîõ âý, áàéðøèë íü õààíà
çîðèëãîîð àøèãëàäàã. þì óó áàéäëààð çàëóó÷óóäûã ãàäàãø õýðýãò õàìãèéí èõ ºðòäºã íü 18-25 áàéäàã âý ãýäãèéã ìýääýã áàéõ ¸ñòîé.
-Ýíý ãýìò õýðýã Ìîíãîëä ÿìàð ãàðãàæ áîîë õýëáýðýýð áóþó õ¿÷ýýð íàñíûõàí áóþó îþóòàí áàéãàà þì. Õýðâýý ÿìàð íýãýí àþóë òóëãàðëàà ãýõýä
õýìæýýíä áàéíà âý? àæèë õèéëãýõ òîõèîëäîë áàéäàã. ̺í Òýãýýä õîõèðîã÷äûí 80-90 õóâü íü õàìãèéí ò¿ð¿¿íä õàíäàõ áàéãóóëëàãà
-Åð íü õ¿í õóäàëäààëàõ ãýìò õýðýã ñ¿¿ëèéí ¿åä ìàíàéõàí ãàäààä õ¿íòýé îõèä, ýìýãòýé÷¿¿ä áàéäàã. Áè ºìíº íü áîë òóõàéí óëñàä áàéãàà ýë÷èí ñàéäûí
ìàø íóóö õýëáýðýýð îðøèí òîãòíîäîã ñóóõ íü èõýññýí. 2008-2009 îíä 500 õýëñýí, õóóðòàãäàæ áàéãàà ãîë õýëáýð ÿàì áàéäàã. Äýýðýýñ íü Îëîí óëñûí
ó÷èð ÿìàð õýìæýýíä áàéãàà áîëîí õýäýí ãàðóé ýìýãòýé Ñîëîíãîñ õ¿íòýé ñóóñàí íü ãàäààäàä ãàðâàë ñàéõàí àìüäðàíà øèëæèëò ñóóðüøèëòûí áàéãóóëëàãà ãýýä
õ¿í ýíý ãýìò õýðãèéí çîëèîñ áîëîîä áàéíà. Ýíý áàéäëûã õ¿íèé íàéìàà÷èä ãýæ îéëãîäîã. Áàñ äýýðýýñ íü Ìîíãîëä äýëõèéí 100 ãàðóé îðîíä ñàëáàðòàé òîì
áàéãààã òîäîðõîé õýëýõýä õýö¿¿ ë äýý. àøèãëàí ãýð á¿ëèéí çóó÷ëàëûí òîâ÷îî àæèë îëäîõã¿é, àìüäðàë õ¿íä áàéãàà íü áàéãóóëëàãàä õàíäàæ áîëíî. ªºðººð
Äýëõèéä áîëîí Ìîíãîëûí õýìæýýíä õýëáýðýýð õ¿ì¿¿ñèéã õóóðàõ òîõèîëäîë íºëººëæ áàéíà. ßã ¿¿íèéã íü àøèãëàæ õýëáýë òóõàéí óëñàä õ¿íèé ýðõèéã
¿çýõýä õ¿í õóäàëäààëàõ ãýìò õýðãèéí õýä ãàðàõ áîëñîí. Òóõàéëáàë ãàäààä õ¿íèé íàéìàà÷èä ¿éë àæèëëàãààãàà õàìãààëäàã ÿìàð áàéãóóëëàãóóä áàéäàã
õýäýí õýëáýð èõ äàâàìãàéëæ áàéãàà þì. õ¿íèéõýý òóõàé õºðºí㺠ìºí㺠èõòýé, ÿâóóëààä áàéãàà þì. òàëààð áàñ ñóäëàõ õýðýãòýé. ̺í
Ýíý íü íýãä¿ãýýðò îõèä, ýìýãòýé÷¿¿äèéã áîëîâñðîëòîé, ñî¸ëòîé ãýõ çýðãýýð -ßàâàë õ¿íèé íàéìàà÷äûí ãàðò ãàäààäààñ ìàíàé 1903 óòñàíä õàíäàæ
áýëãèéí ìºëæëºã õýëáýðýýð àøèãëàæ õóäàë ìýäýýëýë õ¿ðãýíý. ¯¿íä íü èòãýýä îðîõã¿é áàéõ âý? áîëíî.
áèåèéã íü ¿íýë¿¿ëýõ, õî¸ðäóãààðò õ¿÷ýýð ãàäààä õ¿íòýé ãýð á¿ë áîëîõîä íºãººòºõ -Àëèâàà ¿éëäýë õèéõäýý óë ñóóðüòàé
íü õºðºí㺠ìºí㺠ìóó, àðõè÷èí, ¿ðãýëæ áîëãîîìæòîé õàíäàæ, ÿàðàí øèéäâýð á¿¿ -Áàÿðëàëàà
Àãóó èõ óõààíòíóóä ºìíº çîðèëãî òàâüäàã .Áóñàä íü õ¿ñëýý äàãàäàã