Presentatie van de SRM-workshop 'Grafische technieken en drukwerkbegeleidng voor functionarissen in marketing en communicatie'. Meer info op www.graficum.nl

1. 1
Workshop 16 mei 2013
Grafische Technieken
en Drukwerkbegeleiding
in het marketing- en
communicatievak

2. Dagprogramma 16 mei 2013
1. Voorstelronde en bespreking en afstemming leerdoelen
2. Analyse en beoordeling van ingebrachte drukwerken
- Koffiepauze
3. Uitvoering opdracht en bespreking uitwerking
4. Bespreking syllabus
5. Schets grafische sector en grafisch productieproces
- Lunchpauze
6. Beheersing en beïnvloeding van het grafisch proces
7. Basiskennis drukwerkvoorbereiding
8. Basiskennis druktechnieken en afwerking
- Theepauze
9. Basiskennis typografie, kleurenleer en papier
10.Toelichting op / bespreking van bijlagen in studiebundel
11.Evaluatie en afsluiting trainingsdag

3. Voorstellen en leerdoelen
 Voorstelronde
 Schets van functie en van eigen organisatie
 Betrokkenheid bij grafisch proces
 Kennis van grafisch proces
 door vooropleiding
 door ervaring
 Leerdoelen
 Grafische technieken
 Managementtechnieken
 Adviesvaardigheden

4. Bespreken drukwerken
 Ingebrachte drukwerken
 Bespreken
 Analyse
 bespreking systematiseren
 waar letten we nu precies op?
 Analyse van de analyse
 Professioneel, systematisch leerproces
 Analyse ‘omkeren’ naar inzet tot advies

5. Werkopdracht
Workshop
1. Lezen case (max 5 minuten)
2. Uitvoeren opdracht (max 10 minuten)
3. Collectief bespreken
4. Volledige uitwerking op www.graficum.nl/srm

6. Grafische bedrijfstak (naar functies)
1. Drukwerkvoorbereidingsbedrijven
1. Pre-press-services (dtp e.d.) (combi techniek/creatie)
2. Vormgevers (hoodzaak creatie)
3. Zetterijen (hoofdzaak techniek, tegenwoordig vooral buiten NL)
2. Drukkerijen
1. Vellendrukkerijen (vooral offset en digitaal)
2. Rotatiedrukkerijen (vooral offset en diepdruk)
3. Verpakkingsdrukkerijen (flexo, offset en diepdruk)
3. Afwerkingsbedrijven en aansluitende diensten
1. After-press services (lakken, lamineren, boren, perforeren e.d.)
2. Binderijen (voor snijden, vouwen, hechten)
3. Fullfilment-bedrijven (voor distributie, POS, responseverwerking)
Drukkerijen
Afwerkingsbedrijven

7. Grafische bedrijfstak (naar hoofdactiviteit)
74,3%
4,5%11,8%
9,4%

8. Grafische bedrijfstak (naar omvang)
Pre-press Drukkers Afwerking Overig
Aantal
bedrijven
Aantal
Mede-
werkers
Omzet
in mio €
165
1.137
246
125
2.962
370
1.315
18.726
7.092
201
2.369
?
1.806
25.194
7.035
Totalen
66,1 % grafische bedrijven < 10
medewerkers;
1,6 % grafische bedrijven > 100 medewerkers
gemiddelde omzet/werknemer = € 2,7 ton
KVGO-leden, 2011

9. Grafische bedrijfstak (naar personeelsomvang)
40,5%
16,3%
12,5%
3,5% 1,6%
66% minder dan
10 werknemers

10. Grafische bedrijfstak (naar producttype)
Krant-achtigen
11,2%
Krant-achtigen
11,2%
Tijdschriften
14,3%
Tijdschriften
14,3%
Boeken /
Jaarverslagen
6,3 %
Boeken /
Jaarverslagen
6,3 %
Reclamedrukwerk
36,0 %
Reclamedrukwerk
36,0 %
Verpakkingen
10,9 %
Verpakkingen
10,9 %
Overig drukwerk
21,3 %
Overig drukwerk
21,3 %

11. Drukwerkbegeleiding
Functie-elementen drukwerkbegeleider
1. Adviseren
• adviesvaardigheden
• marketing-/communicatie-kennis
• vormgevingskennis (incl. huisstijl)
• grafisch-technische proceskennis
• grafische marktkennis
• grafische materialenkennis
1. Projectmanagement
• project-managementvaardigheden
• initiëren, procesbeheersen, administreren, evalueren en rapporteren
• vormgevingskennis (incl. huisstijl)
• grafisch-technische proceskennis
• grafische marktkennis
• grafische materialenkennis

12. Drukwerkbegeleiding Economie
Begeleiding / extern procesmanagement
beïnvloeding kosten-segmenten grafisch proces
Voorbereidingsbedrijven
Drukkerijen
Afwerkingsbedrijven
A = Verbruikswaarde B = Arbeidskosten
C = Overige kosten D = Bruto bedrijfsresultaat
C DB

13. Hoofdstructuur grafisch proces
1. Voorbereiding
• uitgangspunten tekst- en beeldvorm
(layout in aansluiting op intermediair en doelgroep)
• tekst (redactie, vormgeving / typografie)
• illustratie (keuze beeldtype)
2. Vermenigvuldiging
3. Afwerking
• snijden en vouwen
• vergaren en hechten
• overige afwerkingen en veredelen
• voorraadbeheer en distributie

14. Hoofdstructuur grafisch proces
Fase 1 Voorbereiding
Fase 2 Reproductie
Drukvormvervaardiging
Drukken
Fase 3 Afwerking
Veredelen
Primaire bewerking
Secundaire bewerking
Beeldmateriaal
Illustraties maken/bewerken
Lithograferen
Layouten / opmaken (dtp)
Tekst (kopij)
Tekst zetten / dtp
Correctie

15. Beheerscomponenten in fase 1
• vormgeving ([huis]stijl, verhouding tekst-beeld)
• typografie (structurering tekst, letterkeuze)
• illustraties (foto’s, tekeningen, grafieken etc.)
• kleur (steunkleur, meerkleuren, full-color)
• papier / drager (formaat, soort, gewicht, kleur)

16. Beheerscomponenten in fase 2
• reproductievoorbereiding
• film, CTP, digitale druk
• proevencontrole
• reproductietechniek
• offset (vlakdruk)
• digitale druk
• vellen- of rotatiedruk
• hoogdruk (boekdruk) of diepdruk
• zeefdruk (screenprint) of andere speciaaldruk

17. Druktechnieken
• Vlakdruk (offset) vellendruk
• rollendruk
• Diepdruk
• Hoogdruk (flexografie)
• Hoogdruk (diversen/veredeling)
• Overigen (w.o. zeefdruk)
• Digitaal drukken
(naar omzet in Nederland,
bron KVGO, percentages bij benadering)
61%
27%
7%
2%
2%
1%
?%

18. Drukpers doorvoermethoden
• Vellendruk
• Rotatiedruk (rollendruk)
• Combinatie vellen-rollen (vellenrotatie)

19. Reproductie hoofdstructuur
V R
H
D
O
Z
61% 27%
7%
4%
1%

20. 20
Beheerscomponenten in fase 3
• afwerking
• snijden en vouwen
• vergaren, hechten (nieten), binden (lijmen, naaien)
• overige afwerkingsvormen (o.a. stansen, prägen,
rillen, perforeren, boren)
• veredelen (o.a. vernissen, lamineren)
• afleveren
• controle, verpakken
• voorraadbeheer
• distribueren

21. 21
Proeven
• Tekstcorrectie (kopijproef)
• zetproef / strokenproef
• kleurenprint (Cromalin, Kodak Approval, Fuji
ColorArt, Matchprint, Irisproef, Sherpaproef, Rainbow)
• digitale proef (pdf, Certified pdf)
• Ozalid (filmproef)
• drukproef / proefdruk (‘natte proef’)

22. 22
Typografie
• Leer van de letter
•lettervorm, lettervormfunctie en effect van de lettervorm
• Leer van de leesbaarheid
•tekststructuur, gericht op overdracht van de boodschap
• Leer van de pagina-opmaak
•paginastructuur, zetselopbouw, wit en marges
•toepassing van huisstijl

23. 23
Typografie, tekstzetten, dtp
Veel begrippen in dit werkterrein hebben hun oorsprong in
het ambacht van de zetter (± 1450 – 1980), werkend met
metalen (loden) lettermateriaal en (koperen) cliché’s:
• corps, punt, pica, font, ligatuur, cicero, augustijn,
vierkantje, pasje, onderkast, bovenkast, wit, haarlijn,
kastlijn e.v.a.

24. 24
Typografie, handzetten

25. 25
Typografie, handzetten

26. 26
Typografie, machinezetten

27. 27
Typografie: letterclassificatie
A a H q
A a H q
A A H q
A a H q
A a H
A a H q
driehoekige schreef, Romein- of Mediaeval
horizontale schreef, Bodoni-achtigen
rechthoekige schreef, Egyptiënnes
schreeflozen
schrijfletters, scripten
fantasie lettertypen

28. 28
Typografie: voorbeelden letterstijlen
Dit is de Times New Roman
driehoekige schreef, Romein- of Mediaeval
Dit is de Bodoni
horizontale schreef; Bodoni-achtigen
Dit is de Commerce
rechthoekige schreef; Egyptiënnes
Dit is de Gill Sans
schreefloos type
Dit is de Liffley Script
schrijfletter type (script)
Dit is de Mokum Oorkonde
fantasie type

29. 29
Typografie: voorbeelden letterstijlen
A B C D E F G a b c d e f g 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
Dit is de Arial
A B C D E F G a b c d e f g 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
Dit is de Franklin Gothic
A B C D E F G a b c d e f g 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
Dit is de Verdana
A B C D E F G a b c d e f g 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
Dit is de Gill Sans
A B C D E F G a b c d e f g 1 2 3 4 5 6 7 8
9 0
Dit is de Optima
A B C D E F G a b c d e f g 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
Dit is de Trebuchet

30. 30
Typografie: lettergarnituur
normaal
romein en cursiefPokon Pokonhalfvette
romein en cursiefPokon Pokonvette
romein en cursiefPokon Pokonmagere
romein en cursiefPokon Pokonsmalmagere
romein en cursiefPokon Pokon
Pokon Pokonnormaal verbrede
romein en cursief

31. 31
Typografische begrippen
vlees
schreef
beeld
vlag
staart
druppel
oog of
pons
accent
romp
tabelcijfer
kleinkapitaal
kapitaal onderkast
romein cursief
H h d j f x
stok
stoklijn
hanglijn
basislijn
corpswit}
stok
ophaal
neerhaal
k A p r é A
beeldhoogte
corps
lat
a ñ ç g C C
tilde
cedille
accent aigu
ligatuur Uithangend of mediaevalcijfer
ü æ 97 R
boog
schreefloos type
} X-hoogte

32. 32
Lettergarnituren: ontwerp of nep
romein
volgens
ontwerp
voor zetwerk
cursief
volgens
ontwerp
voor zetwerk
romein
volgens
ontwerp
voor PC-print
cursief uit romein
onder hoek
geplaatst
voor PC-print

33. 33
Typografische voorbeelden

34. 34
Drukken en kleur
• Eénkleurendruk PMS-kleur
• Meerkleurendruk PMS-kleuren
• Vierkleurendruk proceskleuren
(fullcolourdruk) CMYK
• Multimedia-aanpak CMYK <-> RGB
HTML

35. 35
Drukken en kleur
• PMS-kleur
• PMS-kleuren
• proceskleuren
(in fullcolourdruk, samengesteld volgens CMYK)
• RGB
• HTML
PMS 200
PMS 200
C0 M100 Y80 K0
PMS 381
C30 M0 Y70 K0
D40202 9CE157
156,225,87212,2,2255,255,255
000000 - FFFFFF
Kleur-aanduidingen

36. 36
Drukken in 1 kleur
• Lijnillustraties
punten, lijnen, tekening of volvlak
grafische reproductie: geen raster nodig
dikwijls in dezelfde productiegang als tekst

37. 37
Drukken in 1 kleur

38. 38
Drukken in 1 kleur
• Halftoon
zwart/wit-foto’s, (grijs-)tintvlakken
grafische reproductie: gebruik van rasters
goed mogelijk in zelfde drukgang als tekst

39. 39
Drukken in 1 kleur
Halftoon-illustraties

40. 40
Drukken in 1 kleur
Combinatie volle tint en halftoon naar full colour

41. 41
Drukken in 2 kleuren
• Lijnillustraties
punten, lijnen, tekening of volvlak
grafische reproductie: geen raster nodig
• Halftoon
zwart/wit-foto’s, duo-tonefoto’s, tintvlakken
grafische reproductie: altijd raster nodig

42. 42
Drukken in 2 kleuren

43. 43
Drukken in 2 kleuren
Lijn- en volvlak-toepassing

44. 44
Drukken in 2 kleuren
Lijntoepassing
bordeauxrood en zwart
warmrood en
grijs (geen tint !)

45. 45
Drukken in 2 kleuren
Volvlak- en tint-toepassing
volvlak (volle tint =100%)
rastervlak (tint ± 75%)
rastervlak (tint ± 60%)
rastervlak (tint ± 40%)
tekst zwart 100%
1a
1b
1c
1d
2
2 kleuren techniek
5 kleuren waarneming

46. 46
Drukken in 2 kleuren
Halftoon-toepassing
in 2 kleuren: duo-tone
Zwart 5 – 100%
Paars 0 – 100%
Zwart 5 – 100%
Paars 0 – 100%
Zwart 5 – 100%
Paars 10 – 100%
Zwart 0 – 30%
Paars 5 – 100%
Zwart 5 – 60%
Paars 5 – 100%

47. 47
Drukken in meerkleuren
• meerkleuren drukwerk
drukker koopt of mengt zelf kleuren
vóór het drukken
PMS: 13 basiskleuren + zwart + wit
• full colour
door het drukken wordt kleur opgebouwd
CMYK: 4 proceskleuren
Cyaan, Magenta, Yellow, blacK

48. 48
Drukken in meerkleuren
• meerkleurendrukwerk
drukker koopt of mengt zelf kleuren, vóór het drukken
PMS: 13 basiskleuren + zwart + wit

49. 49
Drukken in meerkleuren
• Meerkleurendrukwerk
• eenvoudig lijnwerk
driekleurendrukwerk

50. 50
Drukken in meerkleuren
• Meerkleurendrukwerk
• eenvoudig, met lijnwerk
vijfkleurendrukwerk voor èlke brief

51. 51
Drukken in meerkleuren
• Meerkleurendrukwerk
• eenvoudig, met volvlakken
zeskleurendruk

52. 52
Drukken in meerkleuren
• Meerkleurendrukwerk
• eenvoudig, met volvlakken
visitekaartje in vijfkleurendruk

53. 53
Drukken in meerkleuren
• Meerkleurendrukwerk
• complex, met volvlakken èn tinten

54. 54
Inkten voor meerkleurendrukwerk

55. 55
Inkten voor meerkleurendrukwerk

56. 56
Inkten voor meerkleurendrukwerk

57. 57
Drukken in meerkleuren
• full colour
door het drukken wordt in de waarneming
de kleur opgebouwd
CMYK: 4 proceskleuren
Cyaan, Magenta, Yellow, blacK

58. 58
Opbouw van waargenomen kleuren

59. 59
Opbouw van waargenomen kleuren

60. 60
Meerkleurendruk kleurtinten
• rastersoort: lijnen, punten, korrel, f.c.raster
• rastergetal: aantal lijnen per cm
• rasterpercentage: vlak, font, tint (= alles)
Vierkleurendruk (full colour)
• offset alle illustratiemateriaal
• diepdruk alle materiaal (incl. tekst)
Rasters

61. 61
Papiersoorten
• houthoudend / houtvrij
• wit / gekleurd
• papier / kopieerpapier / karton (> 250 g/m2
) / bord (> 250 g/m2
)
• ongestreken / gestreken (MC) (1-zijdig / 2-zijdig)
• gesatineerd
• geperst / gehamerd / watermerk / gevergeerd
• langlopend / breedlopend
• recycled papier (‘kringloop’)
• zelfklevend
• zelfkopiërend

62. Reproductie hoofdstructuur
V R
H
D
O
Z
oogdruk
iepdruk
ffset (vlakdruk)
eefdruk
ellendruk ollendruk

63. Kenmerken Hoogdruk

64. Kenmerken Diepdruk

65. Kenmerken Vlakdruk (Offset)

66. Kenmerken Zeefdruk

67. Offset drukpers

68. Offset drukpers 1-kleuren vellenpers

69. Offset drukpers 2-kleuren vellenpers

70. Offset drukpers 4-kleuren vellenpers

71. Offset drukpers 6-kleurenvellenpers

72. Offset drukpers 4-kleuren rollenpers

73. Rotatiepers papierrollenwerk

74. Website Grafische Technieken
Actuele informatie (‘websyllabus’)
Grafische Technieken voor de
(Marketing-)Communicatiefunctionaris
op: www.graficum.nl