1. հին հունարեն՝ καταστρουή «հեղաշրջում,
գահավիժում, մահ»— պատահար է,որն առաջանում
է բնական կամ տեխնածին արտակարգ
իրավիճակների արդյունքում, իր հետ բերելով
մարդկանց մահ կամ այս կամ այն օբյեկտի
պատմության մեջ անուղղելի հետևանքներ:

2.  Տիեզերական մարմինների աղետներ
(գալակտիկաներ,աստղերի պայթյուն,մոլորակներ)
 Երկրոլորտի աղետներ
 երկրակեղևում (հրաբուխների ժայթքում, երկրաշարժեր)
 ջրոլորտում (ցունամի, ջրհեղեղ, լճագիտական աղետ )
 մթնոլորտում (օզոնային անցք)
 մագնիտոսֆերայում
 Աղետներ կենսոլորտում (առանձին տեսակի
օրգանիզմների կտրուկ մահ, Կատաստրոֆիզմ)
 Սոցիալական աղետներ (հեղափոխություն,
պատերազմ, ահաբեկչական գործողություն)
 Տեխնածին աղետներ

3.  Փրկարարական աշխատանքներ
 Ենթակառուցվածքների վերականգնում
 Ավերված օբյեկտների վերականգնում

4.  Բախում տիեզերական մարմնի հետ
 Արևի ակտիվության բարձրացում
 Հրաբխային ակտիվություն
 Երկրակեղևի սալերի շարժ
 Շրջակա միջավայրի աղտոտում
(Էկոլոգիական աղետ)

5.  Վթար
 Բոլոր տեխնածին աղետների հիմնական
պատճառը հանդիսանում է մարդկային
գործոնը
 Մարդու վատ ուսուցանում.
 Մարդու անուշադիր վերաբերմունք
աշխատանքի նկատմամբ
 Աշխատանքային կարգապահության ցածր
մակարդակ կամ դրա բացակայություն

6.  Սողանք
 Սելավ
 Երկրաշարժ
 Վարարում,գետավարարում
 Ջրհեղեղներ
 Քարաթափում
 Ձնահյուս
 Փոշեփոթորիկ
 Մրրիկ
 Փոթորիկ
 Պտտահողմ, մրրկասյուն
 Փոթորկանք
 Երաշտ
 Խորշակ
 Համաճարակներ
 Սիներգետիկ գործընթացներ

7.  Ջրհեղեղներ
Ջրհեղեղները բնության ուժերի գործողության հետեւանքով ցամաքի զգալի մասի
ժամանակավոր ջրածածկումներ ենֈ
 Վարարում,գետավարարում
Ձյան արագ հալոցքի կամ ուժեղ անձրեւի հետեւանքով գետում ջրի մակարդակի կտրուկ
բարձրացում, որը հաճախ ուղեկցվում է հեղեղմամբֈ
 Սողանք
Սողանքը երկրաբանական վտանգավոր երեւույթ է երկրակեղեւի մակերեսային
հատվածներում հողազանգվածների երբեմն երկարատեւ ու աստիճանաμար, երբեմն արագ
տեղաշարժով, որն արտահայտվում է սարերի, բլուրների լանջերում, գետահովիտներում,
ծովերի ու լճերի ափերինֈ
 Երկրաշարժեր
Անկախ առաջացած պատճառներիցª երկրաշարժի գլխավոր դրսևորումը մեկ և նույնն էª
երկրակեղևի ալիքավոր շարժումները: Ըստ պատճառներիª մեծ մասամբ, ըստ դրսևորմանª
միշտ, երկրաշարժը երկրաբանական երևույթ է:
 Երաշտ
Երաշտը օդերեւութաբանական եւ ագրոօդերեւութաբանական վտանգավոր երեւույթ էֈ
Երաշտը սկսվում է տարվա տաք ժամանակ՝ ամռանը, երբ տեւական ժամանակամիջոցում
անձրեւներ չեն գալիս, բույսերի աճի շրջանում տեղումների քանակը կազմում է 200
միլիմետրից պակասֈ

8.  Տեխնածին բնույթի վթարներ ու աղետներ
 Ճառագայթային (ռադիացիոն) աղետներ
 Աշխարհում պահպանվող ռազմական
վտանգը
 Համաճարակներ

9.  Ձայն և աղմուկ(աղտոտվածություն)
Ձայնային աղտոտվածությունը դա ոչ բնական գրգռող աղմուկ է,որը ազդում է շրկաջկա
միջավայրի կենդանի օրգանիզմների,այդ թվում նաև մարդու վրա:Գրգռող աղմուկներ կան
նաև բնության մեջ,սակայն դրանց կենդանի օրգանիզմը հարմարվում է,այդպիսի
աղմուկները սխալ կլինի համարել ձայնային աղտոտվածություն:Ձայնային
աղտոտվածության հիմնական աղբյուրները տրանսպորտային միջոցներն են:Դրանցից հետո
գալիս են գործարանները:Ձայնային աղտոտվածությունը կարող է վատ հետևանք թողնել
մարդու վրա՝կարող է փոխել նրա վարքը,ավելի գրգռված դարձնել,մարդը կարող է սկսել
իրեն տարօրինակ պահել՝ինքն էլ այդ չզգալով:Մարդու համար առավել գրգռիչ են այն
աղմուկը,որի հաճախականությունը տատանվում է 3000-5000 Հց(հիշեցում մարդը ընդունում
է 6Հց-ից 20ԿՀց):

10.  Որոշ աբստրակտացմամբ կարելի է ասել, որ ճառագայթումը դա երևույթ է, որը տեղի է ունենւմ
ռադիոակտիվ տարրերում, միջուկային ռեակտորներում, ատոմային զենքի կիրառման ժամանակ,
որի ընթացքւմ արձակվում են մասնիկներ և բազմազան ճառագայթներ, ինչի արդյունքում
առաջանում են մարդու վրա ազդող վնասակար և վտանգավոր գործոններ:Հետևաբար, իոնացնող
ճառագայթումը դա ռադիոակտիվ տարրերում ընթացող ֆիզիկաքիմիական պրոցեսների կողմերից
մեկն է: Ներթափանցող ճառագայթումը կարելի է հասկանալ ինչպես իոնացնող ճառագյթման
խոցող գործոն, որը առաջանում է, օրինակ միջուկային ռեակտորի պայթյունի ժամանակ: Իոնացնող
ճառագայթումը դա ցանակցաց ճառագայթ է, որը առաջ է բերում միջավայրի իոնացում, այսինքն`
միջավայրում (ինչպես և մարդու օրգանիզմում) էլէկտրական հոսանքի առաջացում, որը բերում է
բջիջների քայքայմանը, արյան բաղադրության փոփոխմանը, այրվածքների և այլ ծանր
հետևանքների:Իոնացնող ճառագայթման տեսակները և աղբյուրները:Իոնացնող ճառագայթման
աղբյուր են հանդիսանում ռադիոակտիվ տարրերը և նրանց իզոտոպները, միջուկային
ռեակտորները, լիցքավորված մասնիկների արագացուցիչները և այլն: Ռենտգենյան
սարքավորումները, հաստատուն հոսանքի բարձրավոլտ աղբյուրները հանդիսանում են
ռենտգենյան ճառագայթման աղբյուր: Այստեղ պետք է նշել որ նորմալ օգտագործման ժամանակ
նրանց վտանգը չնչին է, այն մեծանում է վթարային ռեժիմում և կարող է երկար ժամանակ հանդես
գալ միջավայրի ռադիոակտիվ աղտոտման տեսքով:Ինչպես է ազդում ճառագայթումը մարդու և
շրջակա միջավայրի վրա: Սա այսօրվա բազմաթիվ խնդիրներից մեկն է և այն, որը շատ մարդկանց
ուշադրություն է գրավում: Ճառագայթումը, իսկապես, վտանգավոր է. մեծ քանակություններով այն
բերում է հյուսվածքների, կենդանի բջիջների քայքայման, իսկ փոքր չափաբաժիններով`
առաջացնում է քաղցկեղային հիվանդություններ և խթանում է գենետիկական փոփոխությունները:
Սակայն, վտանգ են ներկայացնում ոչ այն ճառագայթման աղբյուրները, որոնց մասին ընդունված է
խոսել: Միջուկային էներգետիկայի զարգացումից եկող ճառագայթման բաժինը չնչին մաս է
կազմում, ճառագայթման հիմնական մասը ազգաբնակչությունը ստանում է ճառագայթման
բնական աղբյուրներից` տիեզերքից, երկրակեղևում գտնվող ռադիոակտիվ նյութերից,
բժշկությունում կիրառվող ռենտգենյան սարքավորումներից: Մարդիկ նույնպես ճառագայթվում են
ինքնաթիռով երթևեկելիս:

11.  Նյութը պատրաստեց Վարդան Պետրոսյանը:
Մնացածը՝
www.ecoman.do.am-ում