1. Verbeterplan journalistiek:
herstel met perspectief
Christelijke Hogeschool Windesheim
Maart 2012
1

2. Administratieve gegevens
De instelling
Naam instelling Christelijke Hogeschool Windesheim
Brin 01VU
Status instelling Bekostigd
Resultaat instellingstoets Onbekend
Postadres Postbus 10090 8000 GB Zwolle
Website www.windesheim.nl
Bevoegd gezag Prof. dr. A.W.C.A. Cornelissen, voorzitter College van Bestuur
Telefoon 088 4699938
e-mail awca.cornelissen@windesheim.nl
Contactpersoon Drs. J. van Iersel
opleiding
Telefoon contactpersoon 088 4699300
e-mail contactpersoon j.van.iersel@windesheim.nl
De opleiding
Naam opleiding/graad B Journalistiek / Bachelor of Journalism
Isat 34686
Niveau/oriëntatie Hbo bachelor
Studielast 240 ec
Varianten Voltijd en deeltijd
locatie Zwolle
2

3. Inhoudsopgave
1. De koers...................................................................................................................................... 4
2. Fasering en aanpak..................................................................................................................... 5
3. Hoofdlijnen van de problematiek............................................................................................... 5
4. Reeds genomen maatregelen .................................................................................................... 6
5. Visie op verbeteringen ............................................................................................................... 7
6. Hoofddoelen voor verbetering ................................................................................................... 7
7. Verbetermaatregelen ................................................................................................................. 9
7.1. Open, kwaliteitsgerichte cultuur ....................................................................................... 9
7.2. Onderwijskundig leiderschap .......................................................................................... 12
7.3. Kwaliteit van studenten ................................................................................................... 15
7.4. Organisatie en beheer ..................................................................................................... 16
8. Personele en financiële consequenties .................................................................................... 18
9. Projectorganisatie .................................................................................................................... 18
10. Risico-analyse ....................................................................................................................... 19
Bijlage 1 Hoofdlijnen van de problematiek ........................................................................................... 21
3

4. 1. De koers
Windesheim heeft door het visitatierapport van Hobéon, en het gesprek met en de brief van de
NVAO begrepen dat stevig moet worden ingegrepen in de kwaliteit van de opleiding Journalistiek. Op
instellings- en opleidingsniveau is daarom een uitgebreid proces van analyse, maatregelen en
planning voor herstel1 gestart. In dit plan worden langs vier hoofdproblematieken de ingezette
verbeteracties beschreven.
De opleiding heeft binnen Windesheim jarenlang in een zelfgekozen ‘status aparte’ geleefd en heeft
dat met succes in stand weten te houden. Uiteindelijk heeft die status mede geleid tot een
onvoldoende beoordeling van standaard 3 in het accreditatiekader. Na het opheffen van de status
aparte zijn het management, de (in)formele leiding en de verantwoordelijken voor de situatie uit hun
rol gehaald. Andere mensen krijgen kansen. Verbindingen met andere instellingsonderdelen en de
buitenwereld om noodzakelijke vernieuwing te brengen zijn in ontwikkeling. Nieuwe structuren,
processen en verantwoordelijkheden worden op zodanige wijze ingevoerd dat terugval in oude
routines niet meer mogelijk is. Het management kiest voor een programmatische, en bij aanvang
directieve, aanpak om nieuwe patronen neer te zetten en een nieuwe kwaliteitscultuur te
internaliseren. Alle medewerkers professionaliseren hun attitude en gedrag, waarin meer dan
voorheen vakinhoudelijke, didactische, organisatorische en collegiale expertise de maatstaf is. Taken,
bevoegdheden en verantwoordelijkheden worden duidelijk belegd. Medewerkers worden hierop
aangesproken en beoordeeld.
Voor medewerkers breekt een nieuwe periode aan. Ze merken dat het nieuwe management
openstaat voor hun bijdragen en dat dit het moment is om met hernieuwd elan aan de opleiding te
bouwen. Het management maakt volop gebruik van dit interne verbeterpotentieel, dat ook door het
visitatiepanel werd herkend. Medewerkers krijgen ondersteuning om de noodzakelijke
(ontwikkel)stappen te maken. Ze zijn en worden betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het
herstelplan. Van vrijblijvendheid is daarbij geen sprake: medewerkers gaan mee of zullen moeten
vertrekken.
Op korte termijn is onderwijskundig orde op zaken gesteld in het derde en vierde jaar. Nieuwe
coördinatoren zijn benoemd, normen zijn aangepast en worden toegepast, instructie en begeleiding
is versterkt en een stage- en een onderzoekscommissie borgen de kwaliteit. Verder is de
examencommissie geschoold, controleert ze steekproefsgewijs afstudeerwerken en vergadert ze
frequenter. Alle maatregelen zijn erop gericht om studenten hbo-waardig af te laten studeren en de
geschetste tekortkomingen te repareren. Op lange termijn wil de opleiding weer gaan bloeien en
excelleren. Het nieuwe curriculum zal dan ook vanuit die optiek worden neergezet.
Het instroomniveau van studenten laat te wensen over. Mede daardoor is het eindniveau
bedenkelijk geworden. Met stevige maatregelen op het gebied van de instroom, begeleiding,
normering, handhaving en beperking van vrijstellingen moet een duidelijke studiecultuur ontstaan
die het niveau herstelt en een kader schept voor bloei. Het accent is per direct verschoven van
1
De termen verbetering en herstel evenals verbeterplan en herstelplan worden als synoniemen gebruikt.
4

5. kwantiteit naar kwaliteit van de populatie. Op dit moment merken studenten al de effecten van de
maatregelen.
Het oordeel van de NVAO heeft een schokgolf teweeggebracht, zowel binnen als buiten de opleiding.
De medewerkers van Journalistiek zijn doordrongen van het feit dat er veel moet gebeuren. Ze willen
niet alleen repareren, maar ook excelleren door een overtuigende opleiding neer te zetten.
Inmiddels ontwikkelt zich een nieuwe energie: hoe kunnen we duurzame trots over de opleiding
Journalistiek terugbrengen bij studenten, het werkveld, de medewerkers, en toezichthoudende
instanties ervan overtuigen dat wij een goede opleiding verzorgen?
2. Fasering en aanpak
De NVAO heeft op 18 januari 2012 besloten dat de opleiding de gelegenheid krijgt een herstelplan in
te dienen, wat gevolgd kan worden door een herstelperiode die loopt tot najaar 2013. De
herstelperiode bestaat uit twee fasen. In de eerste fase (september 2012) toont de opleiding aan dat
het gerealiseerde niveau aan de maat is en dat er goede procedures zijn om het niveau te borgen.
Aan het einde van de tweede fase (najaar 2013) toont de opleiding aan dat op de langere termijn het
herstel duurzaam is, doordat de aansturing en kwaliteitscultuur effectief zijn en het curriculum op
essentiële punten is aangepast. Daarmee verwerft de opleiding een nieuwe accreditatie.
Dit herstelplan is tot stand gekomen in overleg met alle medewerkers. Specifiek is de inbreng van de
examencommissie, de leerplancommissie, de teamleiders, de stagecommissie, de
onderzoekscommissie, de opleidingscommissie en de Commissie van Wijzen2 gevraagd en gegeven.
Daarnaast zijn de analyses gebruikt van twee externe, onafhankelijke panels die een second opinion
hebben gegeven over de onderzoeksrapporten en de stageverslagen van studenten die in de periode
september 2009 tot augustus 2011 zijn afgestudeerd.
Dit verbeterplan richt zich hoofdzakelijk op de verbetering van het bestaande curriculum, dat nog
instroom heeft in september 2012. De maatregelen in het plan verbeteren de kwaliteit van het
huidige onderwijs en brengen het niveau aan de maat: de maatregelen op korte en middellange
termijn. Daarnaast bevat het plan aanzetten voor een sterk vernieuwd curriculum dat in september
2013 start: de maatregelen op lange termijn. Deze vernieuwing was in 2011 al begonnen en ze wordt
voortgezet.
3. Hoofdlijnen van de problematiek
De opleiding Journalistiek van Windesheim stond als goed en degelijk bekend. Afgestudeerden
bereiken goede posities in het werkveld. Het werkveld lijkt tevreden over kennis en kunde van de
afgestudeerden en er zijn geen signalen opgevangen dat het opleidingsprogramma niet meer
aansluit op de wensen van het werkveld. Toch constateert het visitatiepanel dat het niveau dat
studenten bereiken te vaak tekortschiet. Het panel heeft dit oordeel uitgewerkt in een aantal punten
waarop verbetering nodig is.
2
De Commissie van Wijzen bestaat uit: prof.dr. K. van der Toorn (voorzitter, hoogleraar Godsdienstwetenschappen, oud-
voorzitter College van Bestuur UvA en HvA), Prof. Dr. J.L.H. Bardoel (hoogleraar Journalistiek en Media, Radboud
Universiteit) en drs. A. Engbers (hoofdredacteur De Stentor).
5

6. Het paneloordeel viel onverwacht negatief uit en een deel van de medewerkers wilde het oordeel op
standaard 3 bestrijden. Maar uit een interne controle van de beoordeling van het panel in december
2011 bleek dat het paneloordeel niet betwist kan worden. Bovendien heeft een onafhankelijke
analyse van alle onderzoeksrapporten en stageverslagen uit de periode 2009-2011 eenzelfde
conclusie opgeleverd, al zijn de percentages minder ongunstig dan op basis van de visitatie werd
verwacht.
De combinatie van het paneloordeel met de weerstand bij een deel van de medewerkers heeft tot
het inzicht geleid dat de onderwerpen waarbij het panel kanttekeningen plaatst symptomen zijn van
dieperliggende oorzaken. Het nieuwe opleidingsmanagement heeft daarom samen met vele
betrokkenen binnen en buiten de opleiding een analyse gemaakt van de oorzaken. Alle door het
panel en het management gevonden onvolkomenheden zijn ondergebracht bij een van de vier
hoofdlijnen. Een overzicht hiervan is opgenomen in bijlage 1. De vier hoofdlijnen zijn:
1. Naar binnen gerichte cultuur
2. Onvoldoende onderwijskundig leiderschap
3. Onbalans tussen kwantiteit en kwaliteit van de studenten (in- en doorstroom)
4. Onvoldoende regie op organisatorische en beheersmatige aspecten
4. Reeds genomen maatregelen
Het College van Bestuur heeft een aantal bestuurlijke maatregelen genomen die tot doel hebben de
kwaliteit van de opleiding zo spoedig mogelijk te herstellen. Hier worden alleen de hoofdlijnen
genoemd. Details zijn opgenomen in het vervolg van dit verbeterplan.
Een eerste maatregel van het College is het vervangen van een tijdelijk ingesteld
opleidingsmanagement door de domeindirecteur en een interim-manager van buiten de hogeschool.
Beiden zijn – zonder last van het verleden – in staat aan de medewerkers een krachtige impuls te
geven om met hernieuwde energie aan de verbetering van de opleiding te werken. Het nieuwe
management heeft inmiddels wijzigingen aangebracht in de samenstelling en werking van enkele
commissies in de opleiding. Dit zijn zeer belangrijke wijzigingen, die voorwaardelijk zijn voor het
welslagen van het verbeterplan. Ze zijn de start van een cultuurverandering, die nodig is om op de
overige punten duurzame verbeteringen te kunnen realiseren.
Met de managementwijziging heeft het college een einde gemaakt aan de ‘status aparte’ van de
opleiding Journalistiek. De samenwerking met andere opleidingen in het domein Economie,
Management, Media & Communicatie (EMMC) krijgt vorm.
De tweede maatregel die het College van Bestuur heeft genomen is de instelling van een Commissie
van Wijzen die een eigen analyse heeft gemaakt van de opleiding Journalistiek en op basis daarvan
heeft geadviseerd welke punten aandacht moeten hebben. De input van deze commissie is ook in dit
verbeterplan opgenomen. Eind maart zal de commissie overigens ook een advies voor de lange
termijn opleveren: maatregelen die moeten leiden tot een opleiding Journalistiek die jonge mensen
voorbereidt op een kansrijke en succesvolle loopbaan in de journalistiek. Een goed onderbouwd
toekomstperspectief van het beroep is daarvoor noodzakelijk.
6

7. Een derde maatregel heeft betrekking op het gerealiseerde niveau. Het college heeft twee
onafhankelijke commissies ingesteld. Een van deze commissies heeft een second opinion uitgebracht
over de onderzoeksrapporten van afgestudeerden uit de periode 2009-2011. De andere commissie
heeft dat gedaan over de stageverslagen uit dezelfde periode. Beide commissies hebben hun
werkzaamheden medio februari 2012 afgerond.
Naast de maatregelen die het College van Bestuur genomen heeft, is in de periode van mei tot
december 2011 door het toenmalige interim-management al gewerkt aan het verbeteren van
onderzoek en stage op de korte termijn. Deze verbeteracties zijn in dit plan opgenomen en voor een
groot deel gerealiseerd.
Essentieel is dat alle medewerkers van de opleiding zelf nauw betrokken zijn bij het verbeterplan en
het uitvoeren van de maatregelen. Zo ontstaat draagvlak en wordt een duurzaam resultaat bereikt.
Studenten zijn mondeling en schriftelijk geïnformeerd over de veranderingen op korte termijn, zoals
het verstrekken van nog slechts één graad en de consequenties daarvan.
5. Visie op verbeteringen
De gebeurtenissen van de afgelopen maanden hebben pijnlijk duidelijk gemaakt dat de opleiding
Journalistiek op essentiële punten verbetering behoeft. Bij het nadenken over de toekomst hebben
staat deze vraag centraal: hoe kunnen we duurzame trots over de opleiding Journalistiek
terugbrengen bij studenten, het werkveld, de medewerkers, en toezichthoudende instanties ervan
overtuigen dat wij een goede opleiding verzorgen?
Het realiseren van duurzame verbeteringen slaagt niet als slechts voldaan wordt aan de
verbeterpunten voor de korte termijn. Om overtuigend te zijn voor bovengenoemde groepen moet
de opleiding niet uitsluitend repareren, maar op de langere termijn willen excelleren. Dat wil zeggen
dat afgestudeerden veel gevraagd worden in het veld of dat ze zonder schakeljaar kunnen
doorstromen naar de universiteit. Deze ambitie betekent voor medewerkers dat ze energiek kunnen
bouwen aan een opleiding waarop ze trots kunnen zijn en waaraan ze graag bijdragen.
6. Hoofddoelen voor verbetering
De vier hoofdlijnen van de problematiek zijn omgezet naar vier hoofddoelen voor de verbetering en
vernieuwing:
1. Het bereiken van een open, kwaliteitsgerichte cultuur
2. Het verbeteren van het onderwijskundig leiderschap
3. Meer aandacht voor kwaliteit van de studenten
4. Het versterken van de organisatorische aansturing
Deze hoofddoelen worden in het verbeterplan concreet uitgewerkt. Het aangrijpingspunt is de
cultuur: het creëren van een open, kwaliteitsgerichte cultuur. Een vernieuwde cultuur bevordert de
verbeteringen op de andere hoofdlijnen en is een voorwaarde daarvoor. Tegelijk beïnvloeden
verbeteringen op andere hoofdlijnen de cultuur. Er is daarom samenhang tussen
cultuurveranderingen en de verbeteringen op de overige hoofdlijnen.
7

8. Elke hoofdlijn is ingevuld met maatregelen en acties die voortkomen uit het visitatierapport,
gesprekken en brainstormsessies met medewerkers, probleemanalyses door medewerkers en vanuit
het management van de opleiding. Ook de rapportage van de Commissie van Wijzen en de analyse
van de twee externe commissies die een second opinion over onderzoeksrapporten en
stageverslagen hebben uitgebracht, hebben informatie opgeleverd voor dit plan. De samenwerking
met andere opleidingen binnen het domein levert eveneens ideeën voor verbetering op. De
maatregelen en acties zijn zo concreet mogelijk geformuleerd, met als doel vast te kunnen stellen dat
het beoogde resultaat is of wordt behaald. In tabel 1 zijn de termijnen beschreven waarbinnen de
maatregelen geëffectueerd moeten zijn.
Tabel 1 Overzicht van verbetertermijnen
Termijn Einddatum Toelichting
Kort (KT) Aantoonbaar resultaat op 1-9-2012 Maatregelen om aan de eisen van wet- en
regelgeving te voldoen en om te garanderen dat
afgestudeerden van de opleiding Journalistiek
daadwerkelijk het bachelorniveau hebben
bereikt.
Middellang Aantoonbaar resultaat om Maatregelen die erop zijn gericht om
(MT) invoering en gebruik in studiejaar basiskwaliteit te borgen.
2012-2013 mogelijk te maken
Lang (LT) Aantoonbaar resultaat op 30-06- Maatregelen om ingezette verbeteringen te
2013 bestendigen en om boven het basisniveau uit te
stijgen en (weer) te gaan excelleren met de
opleiding Journalistiek.
De maatregelen sluiten aan bij de eisen die de NVAO stelt in haar brief van 18 januari 2012. Aan de
termijnen is een middellange termijn toegevoegd. De NVAO eist de onderstaande verbeteringen
(tussen haakjes is het nummer toegevoegd van de tabel waarin de bijbehorende
verbetermaatregelen zijn beschreven).
- Op korte termijn (september 2012): de voorwaarden voor robuust herstel:
o Gerealiseerd eindniveau terug aan de maat (tabel 3)
o Goede betrokkenheid van de examencommissie bij de gehele opleiding (tabel 3)
o Inhoudelijke sturing van de opleiders is voldoende vertrouwenwekkend (tabel 4)
o Verbetering van de begeleiding van studenten naar en tijdens de scriptie3, inclusief
goede procedurele waarborgen. (tabel 3, tabel 4, tabel 7)
- Op langere termijn (najaar 2013): de duurzame bestendiging van het herstel:
o Ontwikkeling van een doorlopende onderzoekslijn (tabel 5)
o Aanbrengen van verticale samenhang in het programma (tabel 4 en tabel 5)
o Eenduidige focus en oriëntatie van de opleiding op de journalistiek, zoals het
visitatiepanel aanbeveelt (tabel 3 en tabel 6)
o Een effectieve aansturing en kwaliteitscultuur in de opleiding, die de
opleidingskwaliteit en de continue ontwikkeling daarvan borgt. (tabel 2 en tabel 6)
3
De NVAO spreekt van ‘scriptie’ , de opleiding werkt momenteel met onderzoeks- en stageverslagen. In de toekomst wordt
waarschijnlijk een integraal eindwerkstuk ingevoerd.
8

9. 7. Verbetermaatregelen
De concrete maatregelen en acties zijn in tabellen gezet met de onderstaande structuur (zie
voorbeeld 1). Iedere hoofdlijn start met een beknopte introductie. Daarna volgt de tabel.
voorbeeld 1 Tabelvorm verbetermaatregelen
Nummer Termijn Korte omschrijving van de maatregel, de Geplande Status
activiteit of het project realisatiedatum
Een maatregel kan een van drie statussen hebben: een ‘’ (gerealiseerd); een ‘’ (gestart) en een
leeg veld (niet gestart).
In de periode van mei tot december 2011 heeft het toenmalige interim-management reeds een
aantal verbeteracties in gang gezet. Dankzij dat initiatief kan een aantal maatregelen reeds met een
 worden gemerkt.
7.1. Open, kwaliteitsgerichte cultuur
Een open, kwaliteitsgerichte cultuur is noodzakelijk om een goede basis te ontwikkelen voor een
excellente opleiding. Een verandering in de cultuur is een samenspel van maatregelen,
voorbeeldgedrag, andere interactiepatronen en nieuwe rituelen. Het vraagt om waarde(n)gedreven
professionals.
Een aantal maatregelen om deze kwaliteitscultuur tot stand te brengen is reeds genomen. De
verantwoordelijken voor de ontstane situatie zijn uit hun rol gehaald. Andere mensen krijgen kansen.
Verbindingen met andere instellingsonderdelen en de buitenwereld worden gelegd om noodzakelijke
vernieuwing te brengen. Nieuwe structuren, processen en verantwoordelijkheden worden zodanig
ingevoerd dat terugval in oude routines niet meer mogelijk is. Met een programmatische en bij
aanvang directieve aanpak worden nieuwe patronen neergezet en begeleid tot een nieuwe
kwaliteitscultuur is geïnternaliseerd.
Medewerkers merken dat het nieuwe management openstaat voor hun bijdragen en dat dit het
moment is om met hernieuwd elan aan de opleiding te bouwen. Het management maakt volop
gebruik van dit interne verbeterpotentieel. Medewerkers krijgen ondersteuning om de noodzakelijke
stappen te maken. Ze zijn en worden betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het herstelplan.
Van vrijblijvendheid is daarbij geen sprake: medewerkers gaan mee of zullen moeten vertrekken.
Onder professionele externe begeleiding wordt gewerkt aan andere interactiepatronen. Het
cultuurtraject, dat momenteel ontwikkeld wordt, prikkelt vanaf het begin om nieuw gedrag te
vertonen. Opzet, werkvormen en inhoud sluiten hierbij aan. Werken aan cultuur gebeurt daarmee
zowel expliciet als impliciet. In de projecten vanuit het verbeterplan en in het reguliere werk is
aandacht voor de inhoud, maar ook voor de cultuuraspecten van samenwerking. Er wordt een
omgeving gecreëerd waarin het normaal is om je uit te spreken en te excelleren (als individu en als
team). Intervisie vervult daarbij een belangrijke rol. Op termijn zijn intervisiegroepen een mix van
interne en externe journalistieke professionals en worden ze omgebouwd naar lerende netwerken.
9

10. In dit verbeterplan staan drie cultuuraspecten centraal: de kwaliteitscultuur, de opleidingscultuur en
de studiecultuur.
De kwaliteitscultuur is de wijze waarop de medewerkers omgaan met kwaliteitsoordelen van
studenten en andere stakeholders, en de acties die op basis van die oordelen ingezet worden. Het
gaat hier met name om het sluiten van de PDCA-cyclus4. Leidend hierbij is de werkwijze die in het
domein EMMC gebruikelijk is.
Een effectieve opleidingscultuur is een voorwaarde om de kwaliteitscultuur te waarborgen. Bij de
opleidingscultuur gaat het om professionaliteit van medewerkers op vier aspecten, die op individueel
en op teamniveau met elkaar in balans moeten zijn:
Inhoudelijke professionaliteit (kennis en vaardigheden van het eigen vakgebied)
Didactische professionaliteit (kennis en vaardigheden van de docent)
Organisatorische professionaliteit (processen, taken, verantwoordelijkheden en
bevoegdheden)
Collegiale professionaliteit (intervisie, aanspreekcultuur)
De opleidingscultuur vindt zijn pendant in de studiecultuur voor de studenten. Zij zullen – meer dan
in het verleden het geval is geweest – worden aangesproken op hun prestaties en niet op de
inspanning. Met stevige maatregelen op het gebied van de instroom, begeleiding, normering,
handhaving en vrijstellingen moet een duidelijke studiecultuur ontstaan die het niveau herstelt en
een kader schept voor bloei. De studiecultuur is expliciet onderdeel van studieloopbaanbegeleiding
(SLB).
Op korte termijn wordt de externe gerichtheid zichtbaar in: samenwerking met het werkveld bij
curriculumontwikkeling en -uitvoering, het ontwikkelen van lerende netwerken, het goed inzetten
van de werkveldcommissie, inzet van gastdocenten en alumni, en docentenstages. Ook de
samenwerking binnen het domein wordt versterkt.
Tabel 2 Cultuurmaatregelen
Nr Termijn Maatregel, activiteit of project Geplande Status
realisatie
C1 KT Wisseling van medewerkers in functies, commissies en 07/2012 
rollen: met nieuwe mensen een nieuw elan en
veranderende cultuur.
C2 KT Het MT van Journalistiek geeft sturend en transparant Doorlopend 
leiding: de cultuur verandert en terugval wordt
voorkomen.
C3 KT MT, HHD’ers en OTL’ers5 worden begeleid en getraind Doorlopend 
bij het neerzetten en bestendigen van de gewenste
cultuur.
C4 KT Personeelsevaluatie-cyclus wordt strikt uitgevoerd en 04/2012 
heeft aandacht voor de balans tussen en de
4
PDCA = Plan Do Check Act
5
MT = Managementteam; HHD = Hogeschoolhoofddocent; OTL = Onderwijsteamleider
10

11. ontwikkeling van inhoudelijke, didactische,
organisatorische en collegiale professionaliteit. HHD’ers
worden daarvoor getraind.
C5 KT Verbinding met andere organisatieonderdelen: 03/2012 
Uitvoerders van alle relevante rollen binnen
Journalistiek (zoals praktijkcoördinator, coördinator
buitenland, examencommissie, etc.) nemen deel aan
domeinoverleg: leren van de buitenwereld.
C6 KT Examinatoren wier oordeel bovenmatig afwijkt van het 03/2012 
oordeel uit de second opinion, krijgen verplicht
supervisie.
C7 KT Kalibreersessies met docenten voor afstemming over 02/2012, 
(de interpretatie van de) criteria leiden tot duidelijke halfjaarlijks
beoordelingen.
C8 KT Studenten voorgelicht over maatregelen en 04/2012 
consequenties verbeterplan.
C9 MT Medewerkers inzetten op basis van hun kwaliteiten en 09/2012 
talenten (en niet primair op basis van beschikbare tijd).
C10 MT Kwaliteitsoordelen van alle stakeholders6 worden doorlopend 
geanalyseerd en leiden waar nodig tot aanpassingen
van het onderwijs of tot complimenten aan de
medewerkers; PDCA is toegepast: sterke
kwaliteitscultuur.
C11 MT Intervisie wordt systematisch toegepast en versterkt de 06/2012 
collegiale en organisatorische professionaliteit. doorlopend
C12 LT Studenten zijn gewend aan de nieuwe opleidings- en Studiejaar 
studiecultuur. Die komt bij alle vakken aan de orde en 2012-2013
wordt binnen SLB besproken.
C13 LT Alle medewerkers hebben een POP waarin duidelijk de 12/2012 
balans in professionele ontwikkeling is geborgd.
C14 LT Nieuwe opleidingsdirecteur is benoemd: versterkt en 12/2012 
bestendigt de nieuwe cultuur.
C15 LT Lerende netwerken zijn gerealiseerd: open en 06/2013
inspirerende verbindingen.
6
Stakeholders zijn in dit verband: studenten, medewerkers, alumni en werkveld
11

12. C16 LT Contacten met werkveld zijn substantieel 12/2012
geïntensiveerd: topjournalisten als (gast)docent,
docentenstages, “module-adoptie” door
werkvelddeskundigen, alumni betrokken bij
onderwijskwaliteit, aantal docenten in deel van de tijd
in werkveld werkzaam.
7.2. Onderwijskundig leiderschap
Bij onderwijskundig leiderschap gaat het om verbeteringen die betrekking hebben op het onderwijs
en het managen daarvan. Onderwijskundig leiderschap is essentieel voor de curriculaire, didactische
en professionele verbeteringen. Het management van de opleiding is verantwoordelijk en neemt
besluiten. De HHD en de OTL’ers bereiden besluiten voor, voeren ze uit met de teams en
verantwoorden de resultaten in het managementteam. Voor de uitvoering van het verbeterplan
wordt een programmaorganisatie ingericht waarbinnen zij een rol vervullen (zie hoofdstuk 9).
7.2.1. Toetsing en beoordeling eindkwalificaties
Voor de korte termijn is het essentieel dat de toetsing en beoordeling van de stages en van de
onderzoeken goed geregeld zijn en dat de genomen maatregelen consequent en consciëntieus
worden uitgevoerd. Een belangrijk gevolg van heldere beoordelingsformulieren en goede
beoordelingscriteria is dat het voor studenten, docenten en praktijkbegeleiders duidelijk is waaraan
studenten moeten voldoen, en dat het voor docenten makkelijker wordt om uit te leggen hoe
studenten beoordeeld zijn.
Twee interne commissies valideren de docentoordelen voor stage en onderzoek: de stagecommissie
en onderzoekscommissie. Beide commissies leggen de resultaten van hun werk voor aan de
examencommissie. Op deze manier wordt de kwaliteit voor de korte termijn bewaakt met
betrokkenheid van de examencommissie. De examencommissie voldoet aan de wettelijke eisen en is
voldoende deskundig op het terrein van toetsen en beoordelen.
In tabel 3 zijn de maatregelen opgenomen die met onmiddellijke ingang effect hebben op het
gerealiseerde eindniveau.
Tabel 3 Onderwijskundig leiderschap (OL): gerealiseerd niveau, korte termijn
Nr Termijn Maatregel, activiteit of project Geplande Status
realisatie
OL1 KT De opleiding verstrekt uitsluitend de graad Bachelor of 09/2011 
Journalism, o.b.v. een passend onderwijsprogramma.
OL2 KT Stagecommissie en Onderzoekscommissie valideren de 01/2012 
beoordeling van alle stageverslagen en
onderzoeksrapporten van studenten die in 2011-2012
zijn ingeschreven.
OL3 KT Formulieren, beoordelingscriteria, procesbeschrijvingen 09/2011 - 
en studenthandleidingen voor onderzoek en stage zijn 03/2012
12

13. aangepast voor beoordelingen en herbeoordelingen tot
en met 31-08-2012.
OL4 KT Studenten worden aanzienlijk intensiever begeleid bij het 01/2012 
voorbereiden en doen van hun praktijkonderzoek.
Docenten worden hierbij extra gefaciliteerd door 15 i.p.v.
5 docenturen toe te kennen.
OL5 KT De examencommissie controleert alle dossiers van 06/2012 
afstuderende studenten op procedurele correctheid en
volledigheid. Steekproefsgewijs controleert de
examencommissie de beoordelingen van andere
examinatoren. Hiermee borgt de examencommissie het
eindniveau.
OL6 KT Er is een nieuwe stagecoördinator benoemd die 02/2012 
stageadressen screent op hbo-niveau (plaats en Doorlopend
begeleiding) en op het journalistieke profiel. voor nieuwe
adressen
OL7 KT Bijspijkercursussen taal en onderzoek voor studenten 06/2012 
(inclusief toetsing) zijn uitgevoerd. met
herhaling
Voor de middellange termijn dient de kwaliteit van de stage en van de onderzoeksopdracht goed
geborgd te zijn. Hierbij besteden we aandacht aan de kwaliteit van de stageplaatsen respectievelijk
de onderzoeksopdrachten, van de begeleiding en van de beoordeling. Ook van de overige
summatieve toetsen in het programma dient de kwaliteit geborgd te zijn. Daarom wordt de
toetscommissie uitgebreid met onderwijskundige expertise van buiten de opleiding.
De opleiding verbetert het onderwijskader en toetsbeleid (hier verder afgekort tot OKT) dat een
beschrijving vormt van het huidige curriculum. De nieuw te vormen curriculumcommissie heeft het
verbeteren (korte termijn) en samenstellen (lange termijn) van een OKT als opdracht. De
opleidingsdirecteur, de HHD en een aantal OTL’ers zijn lid van de curriculumcommissie, evenals een
onderwijskundige. Daarnaast worden experts ingeschakeld voor specifieke onderdelen. HHD’ers en
OTL’ers krijgen hiermee grotere onderwijskundige verantwoordelijkheden. Kern is dat
curriculumontwikkeling en curriculumuitvoering dicht bij elkaar worden gebracht.
Tabel 4 Onderwijskundig leiderschap (OL): samenhang curriculum, middellange termijn
Nr Termijn Maatregel, activiteit of project Geplande Status
realisatie
OL8 MT In de OER 2012-2013 is beschreven dat studenten in de 09/2012 
varianten Mediaproductie en Verhalen voldoen aan het
profiel van Journalistiek en het studieprogramma is op
die eis aangepast.
13

14. OL9 MT Er is een geactualiseerd OKT voor het huidige 06/2012 
curriculum, waarin de horizontale en verticale
samenhang en de onderzoeksleerlijn worden geborgd.
Geldt ook voor de deeltijdvariant.
OL10 MT In het propedeusecurriculum komen studenten 09/2012 
uitgebreider in aanraking met het beroep en krijgen ze
meer zicht op het werkveld.
OL11 MT De stageleidraad 2012-2013 borgt de relatie tussen 06/2012 
eindkwalificaties, algemene stagedoelen, persoonlijke
leerdoelen en beoordelingscriteria.
OL12 MT Er zijn criteria voor top-stageplaatsen en deze plaatsen 09/2012 
zijn geselecteerd.
OL13 MT Praktijkbegeleiders op de stageplaatsen hebben 09/2012,
kalibreersessies over gebruik beoordelingscriteria herhaling
bijgewoond.
OL14 MT Formulieren, beoordelingscriteria, procesbeschrijvingen 06/2012 –
en studenthandleidingen zijn verbeterd en passen bij 09/2012
het OKT.
OL15 MT Er is vastgelegd op welk moment en op welke wijze in 06/2012 
het programma wordt vastgesteld of een student aan
de eindkwalificaties voldoet, inclusief kwalificaties voor
onderzoek (afstudeercohort 2012-2013).
OL16 MT Leerplancommissie opgeheven; opleidingsdirecteur 06/2012 
(a.i.), HHD en OTL vormen samen de
curriculumcommissie: curriculumontwikkeling en –
uitvoering dichter bij elkaar.
7.2.2. Curriculumontwikkeling: lange termijn
Repareren van de tekortkomingen is weliswaar het primaire doel, maar op de lange termijn moet
Journalistiek een top-opleiding worden. Er is reeds een aanvang gemaakt met de ontwikkeling van
een nieuw curriculum dat in september 2013 van start gaat. De hierboven genoemde
curriculumcommissie zet de ontwikkeling van het nieuwe curriculum voort. De verbanden tussen
beroepsprofiel, eindkwalificaties, didactisch concept, toetsing, beoordeling en programma worden
vastgelegd in het OKT. Ook worden keuzes gemaakt over de rol en het eindniveau van
onderzoek(sleerlijn), de plaats en vorm van de beroepspraktijk (waaronder stages), de plaats en rol
van minoren en de rol van internationalisering.
De toetscommissie maakt een totaaloverzicht van toetsvormen (mondelinge en schriftelijke
tentamens, opdrachten, projecten) en eventuele compensatieregelingen gekoppeld aan de
onderwijseenheden. Tot slot zijn alle onderwijseenheden beschreven: relaties tussen de
competenties, leerdoelen op het beoogde (tussen)niveau en toetsplan liggen vast. Het is van belang
dat uit het OKT blijkt op welk moment en op welke wijze wordt getoetst en beoordeeld of een
student kwalificaties op het beoogde eindniveau heeft aangetoond. Het invoeren van een integraal
eindwerkstuk behoort nadrukkelijk tot de mogelijkheden.
14

15. Tabel 5 Onderwijskundig leiderschap (OL): curriculumontwikkeling, lange termijn
Nr Termijn Maatregel, activiteit of project Geplande Status
realisatie
OL17 LT Het OKT 2013 – 2017 is gereed, gebaseerd op een 11/2012 
eenduidig beroepsprofiel op basis van de graad Bachelor of
Journalism. Geldt ook voor de deeltijdvariant.
OL18 LT Het journalistieke vak is de rode draad in de opleiding: de 03/2013
meeste programmaonderdelen hebben journalistieke
aanknopingspunten.
OL19 LT De onderzoeksleerlijn is in het OKT geborgd, kenniskring en 02/2013
lectoraat zijn betrokken.
OL20 LT De onderwijseenheden van het curriculum 2013-2017 zijn 04/2013
voor de propedeutische fase beschreven.
7.3. Kwaliteit van studenten
De keuze om de graad Bachelor of Communication per 1 september 2011 niet meer te verstrekken
heeft al geleid tot versmalling van het profiel. Met zittende studenten zijn inmiddels afspraken7
gemaakt over de afronding van hun studie met de varianten Mediaproductie of Verhalen. Daarnaast
wordt onderzocht of het mogelijk is (en onder welke voorwaarden) dat studenten deze varianten
kunnen volgen bij de opleiding Communicatie (ook onderdeel van EMMC).
Mogelijk leidt het stoppen van deze varianten tot een daling van het aantal studenten. De nieuw
instromende studenten kiezen specifiek voor het journalistieke profiel en dat legt een fundament
voor een inhoudelijke en kwalitatieve impuls.
De traditionele functies van de propedeuse worden versterkt: oriëntatie, verwijzing en selectie.
Maatregelen rondom succesvol studeren bevorderen de selectie van studenten die geschikt zijn voor
het journalistieke vak. Studieloopbaanbegeleiding (SLB) speelt hierbij een belangrijke rol, naast een
transparant systeem van toetsen en beoordelen en uitstekend onderwijs. SLB begint voor de poort
en eindigt pas als de student afstudeert. Deze maatregelen leiden tot een bewuste keuze van
(aspirant-)studenten en tot betere rendementen in de opleiding.
Prestaties mogen beloond worden. Goede studenten profiteren van voorrangsposities, bijvoorbeeld
voor het verwerven van topstageplaatsen.
7
Vierdejaars en ouder: geen programmawijziging, extra toets op hbo-waardigheid van stage-en
onderzoeksverslagen, Bachelor of Journalism. Derdejaars: extra toets op hbo-waardigheid van stage- en
onderzoeksverslagen, Bachelor of Journalism, geen Mediaproductie en Verhalen mogelijk, wel specialisatie in
RTV-journalistiek of Tijdschrift. Tweedejaars: uitsluitend een journalistiek profiel, geen specialisaties
Mediaproductie en Verhalen.
15

16. Tabel 6 Maatregelen voor kwaliteit studenten
Nr Termijn Maatregel, activiteit of project Geplande Status
realisatie
KK1 KT Zittende studenten kennen de veranderingen in de 02/2012 
afstudeervarianten.
KK2 KT De voorlichting schetst een realistisch beeld van beroep 06/2012 
en opleiding. Vóór zomervakantie studiekeuzedagen met
taaltoets, kennistoets en presentatie over opleiding en
beroep.
KK3 KT De voorlichtingsbrochures 2012-2013 met het brede 03/2012 
mediaprofiel zijn vervangen door brochures met het
journalistieke profiel.
KK4 MT Keuze voor selectiemomenten: drempels in het 06/2012 
curriculum, BSA-norm 50 EC (2013: 55 EC) en kwalitatieve
eisen voor het BSA vastgelegd in de OER.
KK5 MT SLB-beleid is vastgesteld en gericht op geschiktheid voor 09/2012 
beroep en op persoonlijke begeleiding; SLB’ers zijn
gecertificeerd.
KK6 MT Besluit over mogelijkheid en condities tot overstappen 09/2012
naar Communicatie.
KK7 LT Prestaties worden beloond: topstudenten verwerven 09/2012
voorrangsposities. Regels en instrumenten zijn
beschikbaar.
KK8 LT Vastleggen en versterken van taalbeleid met als doel 09/2012
taalvaardigheid van studenten te verbeteren en alle
docenten afspraken over taalverzorging uit te laten
voeren.
KK9 LT Keuze voor en invoering van selectiebeleid voor en/of 01/2013
aan de poort.
7.4. Organisatie en beheer
De opleiding Journalistiek maakt sinds 1 januari 2011 deel uit van het domein Economie,
Maatschappij, Media en Communicatie (EMMC). De organisatie en het beheer van de opleiding
worden ingepast in de werkwijzen en procedures van het domein. Taken, bevoegdheden en
verantwoordelijkheden (TBV) worden expliciet gemaakt en door het management ook op werking
gecontroleerd. Visie daarop is dat TBV het primaire proces prettig ondersteunen en de kwaliteit op
logische manier borgen. De maatregelen die in tabel 7 worden genoemd hebben tot doel deze
integratie tot stand te brengen.
De beschreven maatregelen in het verbeterplan, zoals de keuze voor de graad Bachelor of
Journalism, de ontwikkeling van een nieuw curriculum en de gewenste cultuurverandering zullen ook
gevolgen hebben voor het organisatiemodel van de opleiding.
16

17. Het huidige managementteam wordt opgevolgd door een nieuw management, waarvan de
opleidingsdirecteur van buiten zal worden aangetrokken. Diens benoeming wordt verwacht in
december 2012. Het managementteam is het boegbeeld van de opleiding en is sterk in externe
profilering. Het geeft effectief inhoudelijke en organisatorisch sturing aan de docententeams en
bestendigt de nieuwe cultuur. De opleidingsdirecteur legt in de lijn verantwoording af aan de
domeindirecteur.
Tabel 7 Maatregelen voor organisatie en beheer
Nummer Termijn Maatregel, activiteit of project Geplande Status
realisatiedatum
OB1 KT Beëindiging status aparte en aanstelling interim- 01/2012 
management.
OB2 KT Werkprocessen voor basiskwaliteit zijn 06/2012 
aangepast: beschreven, functionerend en
geborgd. Ze zijn in lijn met die van het domein
EMMC.
OB3 KT Van studenten blijven gedurende een periode 02/2012 
van 7 jaar de door hen geleverde producten
bewaard die zijn gedefinieerd als behorend tot
het eindwerkstuk8.
OB4 MT Samenstelling en werkwijze van de 06/2012 
werkveldcommissie zijn herzien en vastgelegd in
een reglement.
OB5 MT Het management- en organisatiemodel past bij 12/2012 
de managementstructuur van het domein en
het primaire proces van de opleiding. Dit is
inclusief functioneren van teamleiders en
commissies.
OB6 MT Het kwaliteitshandboek van de hogeschool en 09/2012 
het domein zijn volledig van toepassing op
Journalistiek.
OB7 MT Het bedrijfsbureau van het domein ondersteunt 09/2012 
Journalistiek op dezelfde wijze als de overige
opleidingen van EMMC.
OB8 LT Werkprocessen voor excellentie zijn aangepast: 06/2013
beschreven, functionerend en geborgd. En ze
zijn in lijn met die van het domein EMMC.
8
Deze maatregel geldt voor studenten die op 1 september 2011 stonden ingeschreven. Vóór 1 september 2011
gold als bewaartermijn dat producten werden bewaard tot 1 jaar na het einde van een schooljaar.
17

18. 8. Personele en financiële consequenties
De verbetermaatregelen in de tabellen behoren soms tot reguliere werkzaamheden, maar in andere
gevallen gaat het om activiteiten die een extra inzet vragen van medewerkers uit de opleiding, van
externe deskundigen en van scholingsfaciliteiten.
Naar schatting vragen de verbetermaatregelen bij elkaar ongeveer 6 fte aan extra inzet van
medewerkers. Daarnaast wordt een bedrag begroot van ongeveer 600.000 euro voor out-of-
pocketkosten.
9. Projectorganisatie
Het verbeterplan wordt uitgevoerd in de vorm van een programma. De interim-manager zal dat
programma vanaf maart 2012 als programmamanager organiseren en leiden. Door het kiezen van de
programma-aanpak en een projectmatige manier van verbeteren, wordt geborgd dat alle
maatregelen uitgevoerd worden, de opleiding Journalistiek minimaal aan de basiskwaliteit voldoet en
zich ontwikkelt tot een opleiding om trots op te zijn.
In figuur 1 is de organisatie voor de uitvoering van het verbeterplan schematisch weergegeven. Het
College van Bestuur is opdrachtgever. Samen met de domeindirecteur en de programmamanager
vormt het college de stuurgroep. De stuurgroep bestuurt en bewaakt de voortgang. Daartoe wordt
ook een inzichtelijke programmarapportage verzorgd waarin de status van alle maatregelen is te
volgen. De dagelijkse leiding is in handen van de programmamanager. Hij zorgt voor de opstart,
voortgang en overdracht van activiteiten/projecten. Hij is het aanspreekpunt voor de projectleiders
en actiehouders en overlegt regelmatig met hen.
Figuur 1 Organisatiemodel verbeterplan
De uitvoering van het verbeterplan wordt als volgt vormgegeven:
1. Tabellen met maatregelen worden uitgewerkt:
a. Verantwoordelijke voor realisatie bepalen (In de lijn en eventueel een
projectverantwoordelijke);
b. Clustering maatregelen als gezamenlijke aanpak beter werkt;
18

19. c. Bepalen wat lijnactiviteit (actie met actiehouder) is en wat een project (met
projectleider) wordt.
2. Per activiteit/project wordt een projectbrief vastgesteld, zodat doelovereenstemming,
planning en werkwijze zijn geborgd.
3. Via een projectmatige aanpak wordt de uitvoering opgepakt.
Met deze structuur worden verantwoordelijkheden, bevoegdheden en resultaten goed belegd in de
organisatie.
10. Risico-analyse
Het uitvoeren van een intensief verbeterplan brengt risico’s met zich mee. De risico’s zijn in kaart
gebracht en maatregelen zijn genomen om deze risico’s te beperken (zie tabel). De volgende risico’s
zijn bewaakt:
Tabel 8 Risico's en maatregelen
1. Betrokkenheid en participatie van Vanaf het begin van het verbetertraject zijn alle
medewerkers. medewerkers geraadpleegd over de analyse en gevraagd
input te leveren voor het verbeterplan, te nemen
maatregelen en de wijze van uitvoeren.
Het uitvoeren van de verbeteringen gebeurt door
medewerkers van de opleiding, in samenwerking met
medewerkers van buiten de opleiding of van buiten de
hogeschool.
2. Financiële middelen en personele inzet: In het verbeterplan zijn de geschatte personele inzet en
onderwijs is mensenwerk en het de daarbij behorende financiële middelen opgenomen.
verbeteren van onderwijs vraagt dan ook
een geplande inzet van mensen en
middelen.
3. Borging: verbeteringen hebben alleen Borging en evaluatie zijn onderdeel van het verbeterplan.
zin als onderzocht wordt of ze het Tussentijdse evaluaties vinden plaats in: juni 2012,
beoogde effect hebben en als het na december 2012, en tijdens de voorbereiding op de
verloop van een vastgestelde tijd heraccreditatie in de periode januari-juni 2013. Daarna
geëvalueerd wordt of het effect bereikt monitoring volgens interne systematiek van het domein.
is. Bovendien geldt het kwaliteitsbeleid van het domein
EMMC voortaan ook voor Journalistiek, waarmee de
borging versterkt wordt.
4. Waan van de dag waardoor de focus op De programmastructuur met het CvB als opdrachtgever
herstel en verbetering verdwijnt. borgt het verbeterproces en monitoring van de voortgang
op de afgesproken resultaten.
Nieuwe management van de opleiding bewaakt
voortgang eveneens en legt daarover verantwoording af.
5. Aanhoudende negatieve publiciteit Er wordt een communicatieprogramma ingezet om het
19

20. onder interne en externe doelgroepen. verbeterprogramma aan relevante doelgroepen te
Imagoschade voor de opleiding en de communiceren, de publieke opinie te beïnvloeden en
hogeschool imagoschade te beperken.
20

21. Bijlage 1 Hoofdlijnen van de problematiek
Het visitatierapport en het besluit van de NVAO signaleren een aantal problemen bij de opleiding
Journalistiek. De problemen zijn naar ons idee uitingen van dieperliggende oorzaken. We hebben
geprobeerd deze dieperliggende oorzaken te benoemen. De oorzaken hebben we genummerd. Aan deze
oorzaken hebben we de problemen gekoppeld die in het visitatierapport zijn genoemd (a, b, etc). De
onderstreepte elementen zijn niet door het visitatiepanel of de NVAO benoemd, maar zijn eigen
bevindingen.
1. Naar binnen gerichte cultuur
a. Onvoldoende kennis van het werkveld bij docenten
b. Samenstelling en expertise in examencommissie voldoen nog niet aan eisen van de wet
c. Functioneren en inbreng van beroepenveldcommissie is te weinig kritisch (o.a. zittingsduur van
leden)
d. Te weinig aandacht voor nieuwe ontwikkelingen in het beroep (denk aan ondernemerschap, ZZP,
freelance)
e. Onvoldoende inschakeling van expertise van buiten de opleiding
f. Onrealistisch, te positief zelfbeeld
g. Te dominante oude garde, te weinig gehonoreerde inbreng van anderen
2. Onvoldoende onderwijskundig leiderschap
a. Diffuus beroepsprofiel verlenen van twee graden
b. Onderzoek(sleerlijn) onvoldoende in eindkwalificaties en in curriculum geborgd maar is wel
gepresenteerd als illustratief voor het beoogde niveau
c. Competentiestructuur is studenten onduidelijk
d. Toetsen en beoordelen zijn in onderbouw op orde, maar in bovenbouw ontbreekt transparantie
e. Eindproducten voldoen qua vorm en inhoud niet aan het hbo-niveau
f. Reflecties van studenten op het gebied van stage zijn vaak onvoldoende
g. Teamvorming/intervisie onvoldoende georganiseerd, met name in jaar 4
h. Er is onvoldoende visie op de toekomst van het beroep en de opleiding en de realisatie daarvan
i. Regelmatig worden inspanningen beloond, niet de resultaten (genade-zes)
3. Onbalans tussen kwantiteit en kwaliteit van de studenten (in- en doorstroom)
a. Voorlichting en selectie geven verkeerd beeld van de opleiding
b. Studenten komen te laat in contact met het werkveld
c. Diffuus beroepsprofiel
d. Het instroomniveau van studenten is te laag
e. Kwantitatieve normen zijn lange tijd belangrijker geweest dan kwalitatieve.
4. Onvoldoende regie op organisatorische en beheersmatige aspecten
a. Er is onvoldoende gearchiveerd: bewijsmateriaal voor het gerealiseerde niveau is niet
beschikbaar
b. Inhoudelijke en didactische kwalificaties van docenten niet voldoende
c. Docenten te weinig ingezet op kwaliteit (bijv. SLB, onderzoeks- en stagebegeleiding)
d. Kwaliteit onvoldoende bewaakt en onvoldoende georganiseerd
e. Processen lijken op orde, discipline in uitvoering ontbreekt
f. Vooral aandacht voor product, minder voor proces en het minst voor verslaglegging
g. Docenten hebben te weinig aandacht voor organisatorische en administratieve aspecten van het
onderwijs
h. Signalen uit visitatiebezoeken zijn onvoldoende breed binnen Journalistiek ingedaald en opgepakt
21