Prezentacja dotycząca adaptacji do zmian klimatu na potrzeby projektu "Razem dla klimatu", realizowanego przez Fundację na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
5. • Średnia globalna temperatura powierzchni Ziemi wzrosła w okresie 1906-2005
o 0.74°C
• Trend liniowy ocieplenia za ostatnie 50 lat (0.13°C na dekadę) jest prawie
dwukrotnie większy niż za ostatnie 100 lat.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
6. Obserwacje satelitarne prowadzone
od 1978 r. dowodzą, że średni roczny
obszar lodu arktycznego zmniejsza się
w tempie 2.7% na dekadę. Latem obszar
lodu arktycznego zmniejsza się aż o
7.4% na dekadę.
Zmniejsza się wyraźnie obszar
z sezonową pokrywą śnieżną.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
7. • Zmianie uległa częstość i intensywność niektórych zjawisk
pogodowych.
• - zmniejszyła się częstość dni chłodnych i mroźnych,
• - wzrosła częstość dni gorących oraz fal upałów
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
8. W 2 połowie XX w.
średnia temperatura
na półkuli Płn. była
najwyższa na przestrzeni
ostatnich 500 lat
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
9. Dlaczego klimat się zmienia
• Przyczyny naturalne (astronomiczne,
geologiczne)
• Przyczyny antropogeniczne
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
10. I P C C Fifth Assessment Report
Climate Change 2014: The Physical Science Basis
Summary for Policymakers
• Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu publikuje raporty pokazujące różne
przyczyny zmian klimatu. Wg tych raportów za obserwowane obecnie zmiany
klimatu w zdecydowanej większości odpowiada różnorodna działalność człowieka
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
11. Przyczyny antropogeniczne
- zwiększona emisja gazów cieplarnianych (dwutlenek węgla,
metan, związki azotu),
- masowe wycinanie lasów,
- emisja halonów i freonów (związki używane kiedyś w
urządzeniach chłodniczych i aerozolach),
- zmiany użytkowania ziemi,
- urbanizacja,
- zanieczyszczanie atmosfery.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
12. Emisja gazów cieplarnianych
•
S p a la n ie p a liw s t a ły c h i
p ły n n y c h
D e f o r e s t a c ja
Z m ia n y u z y t k o w a n ia
z ie m i
S p a la n ie
b io m a s y
N a w o ż e n ie
C h o d o w la b y d ła
U p r a w a r y ż u
Z w ię k s z e n ie
a r e a łu
u p r a w
P r o c e s y n a t u r a ln e
C O 2
C H 4
N O2
13. Las w Amazonii (fragment) w
roku 2000 i 2009
Wycinanie lasów (zwłaszcza
tych starych, najbardziej
cennych, dotyczy także
Polski
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
14. Sztuczne powierzchnie w miastach na stałe zmieniają
klimat, w którym żyje prawie ¾ Polaków
Pokrycie nPokrycie nawierzchnie ulic, chodników,awierzchnie ulic, chodników,
placów materiaplaców materiałłami nieprzepuszczalnymiami nieprzepuszczalnymi
(asfalt, beton)(asfalt, beton)
⇓⇓
zwizwięększonkszonyy odpodpłływ wód opadowychyw wód opadowych
Tylko niewielka czTylko niewielka częśćęść wody ulegawody ulega
wyparowaniuwyparowaniu
⇓⇓
mniejsza zawartomniejsza zawartośćść pary wodnejpary wodnej
w powietrzuw powietrzu w mieściew mieście
dlategodlatego
akumulują ciepakumulują ciepłło w czasie dnia a emitują je nocąo w czasie dnia a emitują je nocą
tworząc Miejskie Wyspy Ciepłatworząc Miejskie Wyspy Ciepła
MateriaMateriałły budowlane, tworzy budowlane, tworząące powierzchniece powierzchnie
w miew mieśście,cie, mają znaczną pojemnościąmają znaczną pojemnością cieplncieplnąą
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
15. Czy jesteśmy bezradni wobec tych
procesów ?
• Nie, skutki zmian klimatu odczuwane przez
nas wszystkich są sumą wszystkich naszych
działań, tych globalnych, ale także tych
lokalnych, a nawet indywidualnych.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
16. • Powstały różne programy, międzynarodowe i
krajowe, mające na celu zmniejszenie naszych
niekorzystnych dla klimatu działań.
• Ich sukces zależy nie tylko od tego, co zrobią
rządy największych państw świata, ale także
od tego, co zrobi każdy z nas.
• Potrzebny jest wzrost naszej świadomości oraz
podjęcie tych działań, któe są dla nas możliwe.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
17. Kategorie tematyczne obecnego programu
1. WODA i GLEBY
2. ROLNICTWO i LEŚNICTWO
3. GOSPODARKA
4. CZŁOWIEK i ŚRODOWISKO
5. PLANY ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
18. WODA i GLEBY
• Zagospodarowanie wód opadowych
• Mała retencja
• Sadzenie drzew
• Ochrona przed erozją gleb
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
19. ROLNICTWO i LEŚNICTWO
• Struktura upraw
• Agronomia i agrotechnika
• Skład gatunkowy lasu
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
20. GOSPODARKA
ochrona przed skutkami zmian klimatu
• Projektowanie inwestycji
• Zabezpieczenie dróg i mostów
• Zabezpieczenie infrastruktury energetycznej
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
21. CZŁOWIEK i ŚRODOWISKO
• Ochrona terenów zielonych i wodnych w
miastach
• Ochrona zdrowia
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
22. PLANY ADAPTACJI DO ZMIAN KLIMATU
• Lokalne, kompleksowe plany adaptacji
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
24. Województwo lubelskie
• Ochrona przeciwpowodziowa obszarów na terenach zalewowych,
• Ochrona terenów rolniczych i leśnych oraz cennych przyrodniczo
przed deficytem wody
• Możliwości uprawy roślin ciepłolubnych (kukurydza, sorgo)
• Zwiększanie obszarów zielonych i wodnych,
• Zapewnienie przewietrzania miast, poprawa stanu sanitarnego
powietrza,
• Programy zabezpieczenia w wodę podczas okresów suszy i
niedoborów wody zwłaszcza na mniejszych rzekach.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
25. Województwo świętokrzyskie
• Ochrona przeciwpowodziowa obszarów na ternach zalewowych,
• Utrzymanie i odtwarzanie elementów krajobrazu rolniczego o
znaczeniu ochronnym i kulturowym,
• Zachowanie różnorodności biologicznej siedlisk półnaturalnych i
zasobów genetycznych,
• Powiększanie obszarów leśnych, szczególnie na obszarach
lessowych oraz rozwój funkcji ochronnych i turystycznych lasów,
• Rekultywacja terenów zdegradowanych, w tym terenów
posiarkowych.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
26. Województwo łódzkie
• Odbudowa naturalnej retencji wodnej (ochrona przed
podtopieniami),
• Zapewnienie integralności krajowego systemu obszarów
chronionych
• Utrzymywanie drożności korytarzy migracyjnych
• Przywrócenia i utrzymania właściwego stanu ochrony siedlisk i
gatunków,
• Dostosowania rolnictwa do deficytu wód i zmian temperatury
powietrza,
• Prowadzenie nawodnień użytków rolnych i gruntów leśnych,
• Zwiększenie lesistości z uwzględnieniem różnorodności gatunkowej
drzewostanów,
• Zwiększenie wykorzystania OZE ( min. wykorzystanie zasobów wód
geotermalnych).
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
27. Województwo mazowieckie
• Zwiększenie poziomu ochrony przeciwpowodziowej,
• Przeciwdziałanie osuwiskom i deficytowi wodnemu,
• Powiązanie systemu dolin rzecznych z systemem obszarów
chronionych,
• Działania mitygujące problem zmian temperatury, ulewnych
opadów, oblodzenia i silnych wiatrów w inwestycjach
budowlanych, transportowych i energetycznych,
• Rozwijanie alternatywnych źródeł produkcji energii,
szczególnie na terenach wiejskich,
• Tworzenie systemów wczesnego ostrzegania mieszkańców
przed zagrożeniami powodziowymi
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
29. Gromadzenie wód opadowych
• Gromadzenie wód opadowych, które można
następnie wykorzystać w gospodarstwie, jest
znane od stuleci.
• Mieszkańcy bogatych krajów robię to od
dawna.
• Oszczędzamy nie tylko złoża wód rzecznych i
podziemnych, ale także pieniądze
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
30. • Proste zbiorniki wody deszczowej
• Profesjonalne, rozbudowane systemy retencji
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
31. Mała retencja na ciekach wodnych
• Gromadzi wodę, która w okresach deficytu opadu
może być wykorzystywana w gospodarce.
• Zwiększa bioróżnorodność w obrębie dolin.
• Łagodzi warunki termiczne i zabezpiecza przed
lokalnymi powodziami.
• Zwiększa potencjał rekreacyjny.
• Może być wykorzystana jako źródło czystej
energii.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
33. Rekultywacja
• Wiele terenów ulega degradacji w wyniku działalności
człowieka.
• Są to nie tylko tereny pokopalniane, ale także każde
wyrobiska po kruszywach (piaskownie, żwirownie,
kamieniołomy itp.).
• Można zmienić ich wygląd i nadać im nową „twarz” i przypisać
nowe funkcje (np. rekreacyjne).
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
35. Energia odnawialna
• W warunkach klimatycznych Polski można
skutecznie wykorzystywać przez znaczną część
roku energię promieniowania słonecznego.
• Może ona podgrzewać wodę używaną w
gospodarstwie lun wytwarzać prąd,
gromadzony w akumulatorach
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
37. Energia słoneczna w transporcie
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
38. Inne źródła energii
• Biomasa Energia wiatru
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
39. Oszczędzanie energii
• Regulacja temperatury Dobra izolacja budynków
w pomieszczeniach
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
40. Zachowanie bioróżnorodności
• Bioróżnorodność to nie tylko hasło naukowe, ale realna
potrzeba każdej społeczności i każdego człowieka.
• Różnorodność środowiska, w którym żyjemy to kwestia
naszego „być albo nie być”.
• Bioróżnorodność zapewnia nam urozmaicone pożywienie
oraz zabezpiecza przed niszczącymi inwazjami różnych
szkodników wyspecjalizowanych w niszczeniu pojedynczych
roślin czy zwierząt.
• Potrzebne są różnorodne akcje edukacyjne i promujące
bioróżnorodność.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
43. Korytarze ekologiczne
• Korytarze ekologiczne to połączone ze sobą
obszary, wzdłuż których mogą migrować różne
gatunki zwierząt.
• Przyczyniają się one do zachowania
bioróżnorodności.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
44. Korytarze od skali globalnej do lokalnej
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
45. Regulacja cieków wodnych
• Jednym z uciążliwych skutków zmian klimatu jest
duża zmienność opadów w czasie i w przestrzeni.
• Efektem tej zmienności są nie tylko rozległe
powodzie, ale także lokalne podtopienia.
• Z drugiej strony musimy się liczyć z przesuszaniem
niektórych gruntów.
• Regulując lokalne cieki wodne mniejszamy te
problemy.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
48. Życie w mieście
• W miastach żyje prawie 2/3 ludności Polski.
• Życie w miastach ma swe zalety, ale także
uciążliwości.
• Część tych uciążliwości wiąże się ze specyficznym
klimatem tworzonym przez miasto.
• Inne środowiskowe uciążliwości to hałas i
zanieczyszczenia.
• Każdą z tych uciążliwości można zmniejszyć przez
różne działania lokalne.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
49. Zieleń w mieście
• Zieleń w mieście ma ogromne znaczenie dla poprawy
warunków klimatycznych, sanitarnych i
akustycznych.
• Chodzi nie tylko o utrzymanie tej zieleni, która
jeszcze w mieście rośnie, ale o zwiększenie jej
powierzchni.
• Zieleń nie tylko łagodzi temperaturę, ale także
oczyszcza powietrze z zanieczyszczeń i tłumi hałas.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
50. • Nadwyżka temperatury powietrza (Ta) i temperatury
odczuwalnej (UTCI) w trzech rejonach Warszawy w stosunku
do obszaru podmiejskiego
• Koło – stare osiedle z licznymi drzewami i trawnikami
• Włodarzewska – nowe osiedle z nielicznymi drzewami i
trawnikami.
• Twarda – fragment centrum miasta pozbawionego zieleni
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
51. Promujmy i walczmy o zieleń w miastach
Zielone ściany
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
53. Zielone dachy
Stanowią dobrą izolację termiczną
Zwiększają retencję wód opadowych
Tworzą swoisty mikroklimat.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
54. Zielone dachy w skali makro i mikro.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
55. Przykład wpływu zieleni na złagodzenie miejskiej wyspy ciepła (MWC)
Obecny stan zagospodarowania - MWC 1,5 – 3,5 stopni
(maksymalnie do 12 stopni)
Rejon „Twarda”
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
57. Działanie 2
Wprowadzenie trawników, drzew i zielonych dachów
- Złagodzenie MWC o 0,4-0,5 stopni
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
58. Tu znajdziecie państwo wskazówki, co możemy zrobić,
aby poprawić mikroklimat miasta
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
59. Zieleń a hałas
Nadmierny hałas może mieć wpływ na:
- uszkodzenia słuchu
- zakłócenia snu
- osłabienie procesów poznawczych
- psychofizjologiczne reakcje stresowe
- zwiększone ryzyko chorób krążenia
Szacuje się, że w Polsce, na szkodliwe lub uciążliwe działanie hałasu
narażonych jest około 13 milionów osób
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
60. • Wyraźne zwiększony hałas występuje w pasie do około 500 m od drogi. Powyżej
tej odległości większe znaczenie w kształtowaniu się klimatu akustycznego
danego miejsca mają czynniki lokalne, a hałas komunikacyjny z drogi słyszalny
jest w postaci w miarę jednostajnego szumu.
• Dla zapewnienia ludziom odpowiednich warunków dniem i wypoczynku
nocnego drogi powinny przebiegać w odległości większej niż 200-300 m od
budynków mieszkalnych.
Natężenie hałasu w profilu Wyszków,
a)w porze dziennej, b) w ciągu nocy
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
61. Ochrona przed hałasem wymaga kompleksowych działań w sferze
edukacji, planowania i organizacji ruchu .
Pas zieleni, w stanie ulistnionym , o szerokości 30 m redukuje hałas o 5 dB).
Ekrany akustyczne są jednym ze sposobów na obniżenie poziomu hałasu w
otoczeniu dróg.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne
62. Zakończenie
• To tylko wybrane przykłady działań, które możemy
podjąć wspólnie, aby złagodzić skutki zmian klimatu
lub lepiej zaadoptować się do niektórych zmian.
• Każda gmina różni się od pozostałych. Musimy
uruchomić naszą wyobraźnię, aby zobaczyć, ćo dla
nas jest najważniejsze i co razem możemy zrobić, aby
wszystkim żyło się lepiej.
Adaptacja do zmian klimatu – działania lokalne