2.Sektorea:Lehengaiak, energia-iturriak eta Industria
Nazioak eta inperioak
1.
2. 1. LIIBERALISMOA ETA
NAZIONALISMOA
2. BILAKAERA POLITIKOA:
1. EE.BB.ak
2. EUROPA LIBERALISMOAREN
ETA AUTORITARISMOAREN
ARTEAN
3. INPERIALISMOA:
1. DEFINIZIOA
2. ZERGATIAK
3. INPERIOAK
4. ONDORIOAK
3. 1. 1848an iraultza liberalen aldia bukatu
zen. 1870 arte Europa ekonkortasun
politikoa ezagutu zuen. Urte horien
bitartean Europako nazioek liberalismoa
eta industria iraultza sendotu zituzten.
Alemaniak eta Italiak bere bateratze
prozesuak eraman zituzten aurrera.
2. Liberalismoa sendotu ahala, bi indar
berriak garatzen joan ziren, langilegoa
eta nazionalismoa. Aldi berean,
kapitalismoaren garapenak
inperialismoa ekarri zuen. Europak
mundua mendean hartu zuen.
3. Industria iraultzaren garapenak
potentzia berriak ekarri zituen, hala
nola, EE.BB.ak, Alemania eta Japonia.
4. 1. Kontzeptua:
1. Feudalismoan
2. Liberalismoan
2. Ikusmoldeak
1. Alemaniako Eskola
2. Frantziako Eskola
3. Ezaugarriak
1. Barne kohesioa indartu
2. Ikurrak
4. Egoera:
1. Estatu bat nazio asko
2. Nazio bat estatu asko
3. Nazio bat estatu bat
4. Estaturik gabeko nazioak
10. 1.SEZESIO-GERRA:
1. Bi eredu ezberdin:
1. Iparra:
1. Industria
2. Protekzionismoa
3. Indibidualismoa
2. Hegoa:
1. Plantazioak
2. Librekanbismoa
3. Esklabutza
2.MENDEBALDERAKO HEDAKETA
1. Kolonoak eta inmigrazioa
2. Gerrak:
1. Indioen kontra
2. Mexikoaren kontra
3. Erosketak
3.ONDORIOAK
1. Egonkortasun politikoa
2. Munduko Potentzia nagusietako
bat
11. Indiarrak eta Mendebaldearen konkista
Gizon zuriek aberastasuna leku guztietatik nola irabazten duten ikusten dut eta ikusi ere
ikusten dut guri baliorik ez duten lurraldeak emateko duten nahia (…).
Agian usteko duzue Sortzaileak hona bidali zintuztela nahi duzuen eran jokatzeko. Nik Berak
bidali zaituztela pentsatuko banu, agian horrek neu edukitzeko eskubidea ematen dizuela
pentsatzera eramango ninduke (…).
Nik inoiz ez dut esan lurra nirea denik, berarekin nahi nukeena egiteko. Berarekin nahi duena
egiteko eskubidea duen bakarra sortu duena da. Nik nire lurraldean bizitzeko eskubidea baino
ez dut aldarrikatzen eta zuek zuenean bizitzeko pribilegioa gogorarazten dizuet.
Heinmot TOOYALEKETE (Nez percés tribuaren Yosef buruzagia)
“Promesa asko egin zizkiguten; gogoratu baino gehiago. Baina guztietatik bat bakarra bete
zuten. Prometitu zuten lurrak eta bizitza kenduko zizkigutela. Eta bete egin zuten”
NaNa (Sioux-Crown buruzagia)
12. MENDEBALDEKO EUROPA EKIALDEKO EUROPA:
LIBERALISMOA AUTORITARISMOA
Botere banaketa Autria-Hungariar Inperioa, Errusiar Inperioa,
Subiranotasun nazionala Turkiar inperioa
Konstituzioa Absolutismoa
Alderdi politikoak (sozialistak barne) Noblezia eta Elizaren eraginaren iraupena
Hutsuneak Errepresioa:
Emakumeen eskubide politikoak Liberalismoa
(Sufragismoa) Nazionalismoa
Lagileen kontrako errepresioa Langileria
Alemaniaren kasua
15. DEFINIZIOA
Herrialde batek beste herrialde bat edo
herrialde batzuk mendean hartzea.
Konkistatzen duena metropolia da eta
konkistatua kolonia.
Nahiz eta XVI. mendean hasi, fenomeno
hau XIX-XX.mendeetan orokortu egin zen,
erabat. Europako zenbait estatuk (Portugal,
Espainia, Italia, Frantzia, Erresuma Batua,
Holanda, Belgika, Danimarka eta Errusia),
EE.BB.ek eta Japoniak Afrika eta Asia
mendean hartu zuten.
Potentzia hauek zituzten ahalmen
teknologiko eta militarraz baliatu ziren
koloniak bereganatzeko
21. Testua: Indiar baten ikuspuntua
Indiar baten ikuspuntua
Europatik datorkigun zibilizazioa suntsikorra eta menderatzailea da; inbaditzen
dituen herriak kontsumitzen ditu, bere martxa konkistatzaileari traba egiten
dioten arrazak suntsitzen edo garbitzen ditu. Joera kanibalak dituen zibilizazioa
da; ahulak zapaltzen ditu eta euren bizkarretik aberasten da. (…)
Ezbairik gabe horrek ezin izango duela betiko iraun profetizatzen dugu,
munduan lege moral subirano bat baitago, bai kolektibitateei, bai norbanakoei
aplikatzen zaiena.
R. TAGORE, hitzaldia Tokioko unibertsitatean, 1916
22. Estatu nazionalen sorrera, egun ulertzen ditugun moduan , XIX. Mendeko iraultza
liberaletan hasi zen prozesu bat da. Nazionalismoa, esanahi ezberdinak dituen
ideologia, prozesu honen oinarria izan zen.
XIX. Mendean Estatu Batuentzako funtsezko bi prozesu gertatu ziren:
Mendebalderanzko hedapena eta Sezesioko Gerra. Herrialdea asko hazi zen eta
garapen ekonomiko geldiezina hasi zen.
XIX. Mendearen lehenengo erdiko iraultzen ostean, Estatu europarren egoera
politikoa oso desberdina zen. Frantzia eta Britainia Handia poliki
demokraziarantz abiatu ziren bitartean, beste Estatu batzuek sistema
autoritarioei eutsi zieten.
XIX. Mendean potentzia europarrek lurraldeak konkistatzeari ekin zioten Asian,
Afrikan eta Ozeanian. Prozesu hau faktore ekonomiko, politiko eta demografiko
ezberdinek azaltzen dute.
23. 1870 eta 1914 artean eratu ziren inperio kolonial handiak. Inperio britainiarra
handiena zen, inperio frantsesak jarraitzen ziolarik. Hedapen prozesu honek
potentzien arteko borrokak eta ika-mikak eragin zituen.
Inperialismoaren ondorioak sakonak izan ziren eta gaur arte luzatu dira.
Mendebaldekoek eskualde kolonizatuetako bizimodua errotik aldatu zuten
administrazio eta esplotazio ekonomiko forma batzuk sortu zituzten.
1870 eta 1914artean kulturak sormen handiko garai bat bizi izan zuen.
Aurrerapenak eta berrikuntzak inoiz baino azkarrago gertatzen ziren eta
europarrek aurrerapenaren gorenean zeudelako sentsazioa zeukaten. Hortik
dator garai hau izendatzeko erabiltzen den “belle epoque” izena.