2007interactieflesgevenslidesh2

Interactief les geven aan grote
groepen…
…een fluitje van een cent?!
Filip Vervenne 04-09-2007

INHOUD VAN DIT GEBEUREN
1. Didactische principes en vaardigheden op
een bedje van agogische voorwaarden (…)
2. Concrete tips op een bedje van
voorbeelden vanuit eigen vak (?)
3. Klasmanagement op een bedje van recent
wetenschappelijk onderzoek (!)
4. Interactiviteit op een bedje van moderne
media (…)

DIDACTISCHE PRINCIPES
of wat we toch in het achterhoofd
moeten houden…

Belangrijk uitgangspunt:
Alle didactische principes die tellen in
kleine groep tellen
uitvergrootin grote groep:
bijvoorbeeld structuur brengen via een
powerpointpresentatie is meer dan
ondersteuning, het is bijna een
noodzakelijke voorwaarde!

In principe worden in principieel
didactisch verantwoorde boeken volgende
principes geponeerd:
motivatieprincipe,
individualiseringsprincipe,
herhalingprincipe,
aanschouwelijkheidprincipe,
efficiëntieprincipe,
integratieprincipe,
activiteitsprincipe en geleidelijkheidprincipe

Motivatieprincipe
Intrinsiek gemotiveerd: motivatie voor
leren is in de leerinhoud zelf gelegen
Extrinsiek gemotiveerd: de eer is aan u
als docent
Hoe kan ik interesse opwekken in een
grote groep???

Motivatieprincipe
Hoe kan ik interesse opwekken in een
grote groep???
Bijvoorbeeld starten vanuit hun
praktijkervaringen, starten vanuit een case,
probleemstelling,…

Activiteitsprincipe
Kan de student zo actief mogelijk
deelnemen???

Aanschouwelijkheidsprincipe
Worden de leerinhouden zo
concreet en aanschouwelijk
mogelijk voorgesteld?
POWERPOINT IS EEN MUST

Geleidelijkheidsprincipe
 concreet naar abstract (zie aanschouwelijkhp.)
 gemakkelijk naar moeilijk
 bekend naar nieuw
Kan de meerderheid van de
studenten de opbouw van de les
volgen??? Ideaal hoorcollege bestaat uit
inleiding, kern en slot.

Beperkingprincipe/efficiëntieprincipe
Denk ik er aan overbodige,
verwarrende en niet relevante
gegevens te vermijden???
Eigen overmoedige ambities in de
hand houden…

Herhalingsprincipe
Denk ik eraan voldoende en
gevarieerd herhaling in te
bouwen??? Starten met herhaling vorige les,
op het einde enkele studenten
laten samenvatten,…

Integratieprincipe
Sluiten de nieuwe inhouden aan op
hun voorkennis, buitenschoolse
ervaringen, …???
Sluiten ze aan bij wat in andere vakken
aan bod komt…?

Individualiseringsprincipe
Grootste nadeel van
hoorcollege… of kan ik toch
rekening houden met verschillen
tussen de studenten???
Hoe meer zielen… hoe meer verschillen. We mogen
heel tevreden zijn als we in een hoorcollege 50 tot
maximaal 70% van de studenten optimaal betrekken
in het leerproces…

DIDACTISCHE
VAARDIGHEDEN
…om echt toe te passen…
uit het boek LEREN (en) DOCEREN

Een docent moet even deskundig zijn op
gebied van didactische vaardigheden als
op eigen vakgebied…
… want de interactie verloopt minder soepel
wanneer u uw didactische vaardigheden
minder goed beheerst…

toepassing van algemene didactische
vaardigheden…
Reguleren
Structureren
Oriënteren
Reageren
Presenteren

reguleren
Kennismaking organiseren: duidelijkheid
scheppen omtrent uw persoon als
docent…
Afspraken maken: duidelijkheid omtrent
regels en normen…
De leerstof introduceren: duidelijkheid
omtrent de plaats van het vak, de doelen,
…

structureren
Uiteraard brengt het reguleren rust en
structuur…
Specifiek: helder aangeven uit welke
fasen uw onderwijsactiviteit bestaat en
wanneer u die fase start en afsluit…

structuur in elke fase…
START:
- Op tijd zijn / schenk even persoonlijk
aandacht aan de individuele student bij
het binnenkomen
- Geef aan wat ze moeten klaarleggen
- Duidelijk en rustig van wal steken /
eventueel teaser; daarna de structuur:
doelen, onderwerpen en tijdsindeling

OVERGANGEN begeleiden
EINDE:
- Beter tijd over dan systematisch te kort…
- Tijd voor terugkoppeling of evaluatie!

Structuur wordt ook gebracht via
een logische cursus met heldere
leerdoelen per hoofdstuk
ondersteuning met digitaal leerplatform:
zie verder

oriënteren
Informeren over het doel en de
activiteiten die van hen verwacht
worden…

reageren
Reageren op vragen, antwoorden en non-
verbaal gedrag door de uiting
- te aanvaarden en te gebruiken
- af te keuren en bij te sturen: belangrijk bij
grote groepen: sommige vragen of
reacties zijn niet ter zake en/of remmen
het tempo van de les…

Presenteren cf. aanschouwelijkheidsprincipe
Belang van non-verbale ondersteuning

DIDACTISCHE FUNCTIES VAN EEN
HOORCOLLEGE (De Mink, 1991)
Voorwaardelijke functie: een hoorcollege
motiveert studenten en wekt hun interesse op
voor de leerinhoud
Oriënterende functie: een hoorcollege
informeert studenten over de leerinhoud, geeft
grote lijnen weer, geeft voorbeelden en
verduidelijkingen, vergroot het inzicht,
structureert de leerstof,…
Oefenfunctie: een hoorcollege biedt de
mogelijkheid tot het stellen van vragen, het
geven en verbeteren van opdrachten,…

CONCLUSIE
Een hoorcollege dat deze functies
realiseert, biedt een duidelijke
meerwaarde voor de studenten ten
opzichte van het zelfstandig
doornemen van het cursusmateriaal.

… SOCIAAL-AGOGISCHE
BASISVOORWAARDEN
…

AGOGISCHE VOORWAARDEN
Ook t.o.v. grote groepen gelden enkele
basisvoorwaarden die bijdragen tot een
positief leer- en leefklimaat… (Kok)
1. Een band opbouwen.
2. Sfeer creëren (belang van empathie en
echtheid)!
3. Passend inspelen op situaties.

1 een band opbouwen…
ANONIMITEIT proberen te doorbreken
beweeg door de aula
leer de namen van de studenten
praat voor of na de les even met de
studenten
overleg met een representatieve groep

2 sfeer creëren
Persoonlijkheid
Echtheid
Empathie
Ritme
Materiële factoren… (aula?!)

3 Passend inspelen op situaties…
zich ten opzichte van een situatie op
verschillende wijze gedragen, afhankelijk
van wat de groep op een bepaald
moment in een gegeven situatie nodig
heeft. Cf. ‘laissez-faire’, autoritair,…

1. Didactische principes en vaardigheden op een
bedje van agogische voorwaarden (…)
4. Interactiviteit op een bedje van moderne media
(…)

2 CONCRETE TIPS EN
GETUIGENIS VANUIT EIGEN
CURSUS

PROBLEEM:
na 10 minuten neemt de aandacht af (Hartley &
Davies 1978) (50% na 20 min)
studenten onthouden niet meer dan ??? % van
de leerstof die we op colleges aan hen vertellen
(Bligh 1971)

studenten onthouden niet meer dan
5-15% van de leerstof die we op colleges aan hen
vertellen (Bligh 1971)
Bedenking: hopelijk ondertussen beter… want in de
jaren ’70 was er bijvoorbeeld nauwelijks aandacht voor
de didactische kwaliteiten van de lesgever aan de
universiteit…

Kortom… hoorcolleges zijn
Eenzaam
Passief
Saai
Slaapverwekkend

2.1 CONCRETE TIPS
Optimale verhouding zoeken tussen
momenten waarop de docent en
momenten waarop de studenten actief
zijn: college opdelen in stukken van 20-30
minuten

Actief meedenken…
Blikvanger (bijv. merkwaardige foto;
uitspraak; fragment uit het hoofdstuk;…)
Inleidende vragen KTI²E (bijv. brainstorm
; retorische vragen; probleemstelling die
op het einde beantwoord kan worden;…)
Demonstraties (maar met gerichte vragen
vooraf!)

Actief meedenken…
Expliciteren van het denkproces: hoe
kritisch analyseren, een probleem
aanpakken,welke stappen onderneem je…
Voorbeelden geven: illustraties die verband
houden met de praktijk zijn niet alleen
relevant maar bijzonder motiverend!

Actief meedoen…
Vragen stellen: niet eenvoudig (goede vragen!) -
maar afbakenen!
Discussies: best vanuit eenzelfde referentiepunt, bijv.
eerst video bekijken of tekst samen lezen; sterk
beperken in duur; eventueel rapporteurs aanduiden
Opdrachten: eerst individueel, na 5 min per twee of
met klein groepje + feedback niet vergeten (maar zelf
sterk leiden)
Roezemoesgroepen (per twee/drie nadenken over
stelling,…) + feedback idem (systematisch geen feedback? =>
geen medewerking op termijn…)

Stellingenspel met rood en groen kaartje per student
(gelijktijdig antwoorden = verplichting tot meedenken en
meedoen)
Af en toe een examenvraag samen met de
studenten oplossen…
Activerend cursusmateriaal: kaas met gaten!
Metacognitieve oefeningen tussendoor: bijv.
mindmap laten maken, iets laten samenvatten,
navertellen met eigen woorden…

door vragen te stellen, willekeurig in de
ganse zaal om ze te betrekken
door studenten die niet geïnteresseerd
zijn gerust te stellen: niemand is verplicht
te komen
Getuigenis…
IK probeer studenten te activeren

Getuigenis…
IK probeer studenten te motiveren via
een heldere cursus (maar kaas met
gaten!)
praktijkrelevante info (steeds verwijzend
naar stage-ervaringen van de studenten)
afwisseling qua werkvorm (20’ regel)
HUMOR (?)

valkuil
interactief lesgeven kan uit de hand lopen:
timing – orde - …

Enkele willekeurige
voorbeelden van pogingen tot
interactie met een grote groep
studenten…
in de cursus opvoedkunde 1 BALO 100-tal studenten

VOORBEELD 1
Betrekken via multiple-choice
vragen: (letterlijk uit powerpoint
van deze les:)

“leerplicht”
Van september van het jaar waarin je 6
wordt tot juni van het jaar waarin je 18
wordt.
Voltijds tot 16 jaar
(tot 15 jaar indien de eerste graad van het
s.o afgewerkt)
Kosteloos voor iedereen
Leerplicht =/= schoolplicht
Max 7 jaar lager onderwijs

Case 1
Mijn dochter is ziek en kan vandaag niet
naar school gaan. Moet ik een
doktersbriefje komen indienen?

A Als ze leerplichtig is: minder dan drie
dagen ziek zijn, directie verwittigen,
schriftelijke verklaring opstellen door één
van de ouders en die aan de directie
overhandigen. Doktersattest is pas nodig
vanaf meer dan drie opéénvolgende
dagen.
B idem maar reeds briefje nodig vanaf
één dag afwezigheid
C idem maar slechts briefje vanaf een
week afwezigheid

Juist antwoord case 1:
A Als ze leerplichtig is: minder dan drie
dagen ziek zijn, directie verwittigen,
schriftelijke verklaring opstellen door één
van de ouders en die aan de directie
overhandigen. Doktersattest is pas nodig
vanaf meer dan drie opéénvolgende
dagen.

VOORBEELD 2
Opdrachten
+ de voorbereiding ervan in kleine groepjes
tijdens de les…

Vis het zelf uit:
interview eens een expert!
VUISTREGELS INTERVIEW
Wees tactvol en eerlijk
Suggereer nooit het antwoord
Vat regelmatig de informatie samen
Probeer met twee goed in te spelen
op elkaar

STAPPEN
1. Overleg omtrent welke vragen
2. Omcirkel de drie beste en herformuleer
3. Definitieve vragen + koppeling aan
visietekst

VOORBEELD 3
Stuk tekst gezamenlijk lezen (als je vraagt
vooraf iets te lezen doen 10% van de
studenten dat) om dan samen te
bespreken/synthetiseren.

3.5 “De nieuwe schoolbeweging”
begin 20ste eeuw:
vanuit leerplicht bloeit het onderwijs
enkele briljante geesten bedenken alternatieve
ideeën en methoden voor het onderwijs
toch bleven deze initiatieven “eilanden”…
3.5.1 Het begin van methodescholen…
Bijlage: eerst 1.&, 1.2 en 2 lezen

VOORBEELD 4
Proberen bij elk hoofdstuk even de
studenten alleen of per twee even aan te
zetten tot reflectie aan de hand van enkele
vragen…

Idem, belangrijk is ook theorie proberen te
linken aan de praktijk via reflectievragen:

7.4 straffen en belonen
Welke manieren van straffen/belonen heb
je reeds zien toepassen op stage?
Welke vormen van straffen/belonen heb je
zelf reeds toegepast?

VOORBEELD 5
FRAGMENTEN uit een schriftelijke
opdracht van studenten… projecteren als
start van een les…

EEN GOEDE LERAAR…
Een goede leerkracht moet creatief kunnen zijn in
activiteiten. Aan saaie lessen hebben de kinderen geen
behoefte.
Lien Vanderbeke
Een goede leraar is iemand die begaan is met zijn
leerlingen en deze persoonlijk opvolgt.
Nathalie Vertongen
In de volgende uitspraak van W.A. Ward kan ik mij
helemaal vinden: “De middelmatige leraar vertelt. De
goede leraar verklaart. De betere leraar toont aan. De
ware leraar inspireert”.
Annelies Vandenabeele

VOORBEELD 6
QUIZ… als afsluiter van een les, hoofdstuk,
lessenreeks,…

1. Didactische principes en vaardigheden op een
bedje van agogische voorwaarden (…)
2. Concrete tips op een bedje van voorbeelden
vanuit eigen vak (?)
3. Klasmanagement op een bedje van
recent wetenschappelijk onderzoek
(!)
4. Interactiviteit op een bedje van moderne media
(…)

3 KLASMANAGEMENT
op een bedje van recent
wetenschappelijk
onderzoek (?!)

 WAT DOET EEN LEERKRACHT TIJDENS
EEN LES ?
 WELKE ZIJN DE MOGELIJKE REDENEN OF
ACHTERGRONDEN VOOR
ORDEVERSTOREND GEDRAG IN DE KLAS ?
 HET VERBAND TUSSEN WERKVORMEN EN
GESLAAGDE LESSEN…

GUMP
50% onderwijzen
23% organiseren
14% interventies
12% bemiddelen
=> je bent veeleer een klasmanager!

1. Didactische principes en vaardigheden op
een bedje van agogische voorwaarden (…)
4. Interactiviteit op een bedje van
moderne media (…)

4 INTERACTIEF…
dankzij nieuwe media ook mét of
in grote groep…

4.1 SMARTBOARD
Interactieve presentatie: aantekeningen
maken en bewaren (bijvoorbeeld in uw
Excellbestand of Powerpointvoorstelling)
Aantikken van het bord om naar vorige of
naar volgende dia te gaan
Smart board floating tools: markeren,
wissen, foto/video opname,…

4.2 TOLEDO: digitaal leerplatform
Aanbieden van overzichten en powerpoints…
Vóór de les op het discussieforum a.d.h.v.
stellingen een discussie voeren over de
kernthema’s die aan bod zullen komen…
Aanbieden van materiaal waarmee studenten
zich op het college kunnen voorbereiden: links
naar interessante sites,… (eventueel
aangeven waaruit de voorbereiding van de
studenten moet bestaan…)

4.2 TOLEDO: digitaal leerplatform
Opzetten van een discussieforum waar de
studenten met elkaar in gesprek kunnen
gaan over de inhoud van de colleges…
Een stelling lanceren op het
discussieforum.
Indienen van en geven van feedback op
opdrachten…
Aanbieden van tussentijdse toetsen…

4.3 WWWeb + Logboek = Weblog
Definitie en kenmerken
Soorten Weblogs - educatieve
toepassingen
Software

Concrete educatieve toepassingen
1. Verzameling en
kennisdeling van
informatie
Objectief
2. Reflectie Subjectief
3. Communicatie (actie-
reactie = feedback)
Intersubjectief

1 Verzameling en kennisdeling van informatie
Onderwijsexperts en ontwikkelaars die hun
domeinspecifieke kennis met beroepsgenoten
willen delen
Individuen: vb. Stephen Dowes (Canada),
Wilfred Rubens, Pierre Gorissen (Nederland),
Steven Verjans (België), …
Communities: vb. www.edublogs.be,
www.klascement.edublogs.org,
www.edublogs.nl

Informatievaardigheden…
Weblogs (bv. Linklogs) als een vorm van
voorsurfen.
Wereld van steeds toenemende
informatiestromen.
Belang van experts
Voorgesorteerde informatie op eigen kennis of
interessedomein

2 Weblogs als reflectie-instrument
• Vb. Evie’s blog, pilootproject DU Delft, weblog als
stagelogboek [chronologische opbouw =
voortgangsaspect] – stageverslagen
• Weblogs als elektronische portfolio’s
• Weblogs als project- en onderzoeksblogs

3 Communicatie
• Blogs als discussietool (vb. edublogs, standaard)
• Blogs als communicatietool voor alumni,
studenten in het buitenland (Erasmus)
• Blogs als communicatietool met ‘native speakers’

Software
Blogger
Wordpress
Typepad
Movable Type
Pivot
Drupal

BEKOMMERNISSENRONDE
 OPEN OVERLEG…
 ADVIES onder collega’s…

2007interactieflesgevenslidesh2

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (7)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (8)

Ähnlich wie 2007interactieflesgevenslidesh2

Ähnlich wie 2007interactieflesgevenslidesh2 (20)

2007interactieflesgevenslidesh2

Hinweis der Redaktion