Traballo do alumnado de 4º da ESO de CC SS sobre a vida das súas avoas, avós ou persoas maiores do seu entorno.

1. ASUNCIÓN E XULIA RODRÍGUEZ TATO
Autoras: Vanesa Aboy e Tania Caeiro

2. Asunción Rodriguez Tato, anque todos lle
chaman Chucha naceu o 1 de outubro de
1931 en Trasponte. Son catro irmás, unha é
Xulia, e outras dúas, Carmen e Pura.
Durmía nos follatos do millo, non había
camas: “Había que conformarse, e unha vez
que te acostumabas, xa estaba”.
Casou no ano 1962 con Manuel González
Álvarez.
Xulia Rodríguez Tato naceu o 30 de setembro
de 1940, nunha familia modesta. Na súa
infancia non había máis que traballo, pata saír
adiante había que traballar arreo.

3. ESCOLA
Asunción era a máis vella das irmás, e
tiña que coidar de todas, mentras seus
pais traballaban. Case non foi a escola, só
sabe ler e escribir, sumar e restar. Como
dí ela “ só nos ensinaban o esencial”. Foi
a escola a Meira e eran moi pouquiños
nas clases .
Xulia recorda que cando foi a escola os
horarios eran de nove a unha pola mañá e
de tres a cinco pola tarde. Tiñan un
taboleiro de lousa e un libro para todas as
materias. Só sabe ler e escribir, sumar,
restar e, con dificultade, dividir. Ela di:
“antes non che daban tantas cousas
coma vós agora, só o esencial”. Os
mestres eran moi esixentes, pero
“levabámonos moi ben con eles, non
como agora, que non hai respecto
ningún”.

4. O LECER: os xogos
Cando Asunción era
pequena non se xogaba
moito, algúns xogos eran
o pela jato, a pita cega e a
corda. A ela só lle gustaba
xogar ao pela jato (ás
agachadas).
Xulia tampouco tiña moito
tempo para xogar, xa que
había que traballar moito
(case nin se ía á escola).
Ela xogaba á pincha, aos
peóns e ao balón. Tamén
botaban carreiras.

5. O LECER: festas e mozos
Algúns días do ano había
baile. “ A min facíame moita
ilusión ir. Sempre tiñamos
que ir acompañadas doutros
mozos e mozas, senón os
nosos pais non nos deixaban
saír. Eu acórdome dun rapaz
que veu comigo o meu
primeiro baile, chamábase
Antón. Él quería ser o meu
mozo, pero meus pais non
me deixaban”, di Asunción.
A Xulia non a deixaron ir ás
festas ata os 18 anos, en
parte porque non había
cartos. Naqueles tempos non
se pensaba nos mozos, e
ademais non había nin
tempo.

6. VODA E FAMILIA
Asunción casou en Cuntis. A comida de voda fixérona na súa propia casa. Na
lúa de mel foron a Vilaxoán: “Non sei como puidemos ir só a Vilagarcía, co que
nos gustaba viaxar”.
Á voda só ían as persoas da familia, máis un ou dous amigos cercanos.

7. Xulia casou aos 39 anos e
tivo dous fillos, Eusebio e
Xosé Manuel. Daquela era
obrigatorio casa pola Igrexa
e non se falaba de
separación (hoxe está
separada).
Ela herdou a casa dos pais
e desde a voda viviron nela.
Di que “antes a familia
estaba moi unida, había
traballos nos que
participaban todos, ata os
veciños”.

8. TRABALLO E EMIGRACIÓN
“No tempo libre o que faciamos
era coser e bordar xerseis,
habitualmente para os fillos ou
netos”, di Asunción. Fíxolle unha
bufanda á filla, que pasou a ser
da neta cando cumpriu 6 anos.
Asunción facia calcetíns de lá,
moi gordos para andar descalza
pola casa.
Xulia traballou na casa e no
campo, coas vacas e na veiga.
Aos 14 anos comezou a traballar
no Hotel de Cuntis, facendo as
camas e limpando as
habitacións. O seu home tivo que
emigrar a Suiza para traballar de
albanel.

9. Asunción, cando casou, emigrou co seu marido a
Inglaterra, onde estiveron 8 anos.
Miña avoa, estando en inglaterra tivo tres abortos,
eran todo homes. Ao cuarto intento tivo a miña nai,
Teresa. O motivo da emigracion foi para mellorar a
vida, sendo chamados por amigos e familiares que xa
estaban alí.

10. A CASA E A ALDEA
A casa familiar era de dúas
plantas como agora, pero
onde antes había unha
bodega agora hai un salón.
Onde agora hai un comedor
antes era onde se gardaba a
leña para o inverno.
A cociña era moi sinxela,
cunha cociña de ferro e, máis
tarde, unha neveira. Hoxe
está chea de mobles e con
vitrocerámica.
Antes na aldeas había moita
xente. Os veciños xuntábanse
o domingo para ir á misa.
As rúas eran de terra e as
casas pequena e acolledoras,
só os ricos tiñan casas
grandes.

11. A VIDA
Xulia quedou sen nai aos
54 anos e sen pai aos 56
anos. Foi moi duro.
Antes non había moitos
médicos e a maioría da
xente morría de
enfermidades que se
descoñecían. Cando unha
persoa enfermaba o
médico viña cando podía
porque tiña que atender a
moitas persoas.
A relixión era moi
importante e todas eran
moi relixiosas: “Non como
agora, que non hai máis
que ateos”.

12. POLITICA
A Asunción non lle gustaba
Franco: “a min non me
gustaba que Franco
gobernara. A vida era moi
dura, había toque de queda,
ninguén podía estar nas rúas
despois das nove na noite”.
Para Xulia os tempos de
Franco eran moi estritos: “Non
podías facer nada malo, senón
os gardas pegábanche ou
levábante presa. Só con velos
xa tiñamos medo”. Sen
embargo di que “Franco fixo
cousas boas e malas, pero se
Franco vivira non había o que
hai agora”.