1. STPM SEJARAH KERTAS 1: TAMADUN ISLAM
SEBELUM KEDATANGAN ISLAM, TERDAPAT PELBAGAI GOLONGAN MASYARAKAT DI MEKAH
DAN MADINAH. BINCANGKAN.
Pendahuluan
Nama asal Mekah ialah Makaroba yang juga dikenali sebagai Bakkah (menurut Al-
Quran) dan terletak di daerah Hijaz. Ia dipercayai didirikan dalam pertengahan kurun ke-5 SM.
Di sinilah wujudnya Kaabah (Baitullah) yang diberkati Allah s.w.t. Sejarah masyarakat Mekah
bermula apabila Nabi Ibrahim a.s. meninggalkan isterinya, Siti Hajar dan puteranya, Ismail di
lembah yang kering-kontang. Sejak telaga air Zamzam ditemui, Mekah mula dikenali dan
Kaabah dibina oleh Nabi Ibrahim dan anaknya Nabi Ismail. Kota Mekah telah diduduki sejak
2400 tahun dahulu. Madinah pula terletak kira-kira 500 km ke utara Mekah. Kota Madinah juga
dikenali sebagai Yathrib. Kota Madinah sebelum kedatangan Islam merupakan sebuah kota kecil
dengan bilangan penduduk seramai 4000 - 5000 orang sahaja, yang mana separuhnya
daripadanya merupakan bangsa Yahudi dan selebihnya terdiri daripada keturunan Aus dan
Khazraj yang menyembah berhala. Ramai orang berhijrah ke Madinah disebabkan
kedudukannya yang strategik dan menarik ramai pedagang untuk menjalankan aktiviti
perdagangan.
Isi-isi penting
a) Masyarakat di Mekah
I. Kaum Quraisy di Mekah
Perkataan Quraisy berasal daripada kata dasar “taqarrasya” yang bermaksud penyatuan.
Hal ini disebabkan kejayaan Qusai bin Kilab menyatukan kaum Quraisy di Mekah. Kabilah
Quraisy ini diasaskan oleh Qusai bin Kilab yang merupakan datuk keempat Nabi Muhammad.
Kota Mekah dahulunya dikuasai oleh kaum Khuzaah sebelum Qusai dan tenteranya menawan
kota Mekah pada tahun 440 Masihi. Masyarakat Quraisy ini terbahagi kepada dua golongan
pada zaman Qusai bin Kilab, iaitu:
• Golongan pertama ialah Quraisy al-Bitah yang merupakan golongan hadhari.
Golongan ini menetap di tengah-tengah kota Mekah. Mereka terkenal dalam bidang
pentadbiran, politik dan perdagangan.
• Golongan kedua pula ialah Quraisy al-Zawahir yang mendiami kawasan luar kota
Mekah. Mereka menjalani kehidupan sebagai orang Badwi dan terkenal dalam

2. bidang ketenteraan. Tugas mereka juga ialah mengawal kota Mekah daripada
serangan musuh.
Pada mulanya, kaum Quraisy dapat disatukan oleh Qusai, namun lama-kelamaan mereka
berpecah dan berperang sesama sendiri. Perpecahan ini berpunca daripada perebutan kuasa
antara anak Qusai iaitu Abd. Al-Dar dengan Abd Manaf. Kedua-duanya mempunyai penyokong
sendiri sehingga muncul dua golongan yang bertentangan. Setelah itu, mereka berpecah
kepada puak-puak yang lebih kecil yang mempunyai kepentingan sendiri. Puak-puak Quraisy
yang masyhur dan melahirkan tokoh masing-masing berasal daripada Bani Hasyim (Nabi
Muhammad S.A.W.), Bani Umaiyah (Muawiyah bin Abi Sufyan), Bani Makhzum (Khalid bin al-
Walid), Bani Taym (Khalifah Abu Bakar al-Siddiq), dan Bani Adi (Khalifah Umar bin al-Khattab).
b) Masyarakat di Madinah
i. Asal-usul Kaum Arab
Asal-usul kaum Arab tidak jelas. Terdapat sumber yang mengatakan bahawa mereka
berasal dari Arab Utara dan telah berasimilasi dengan agama Yahudi. Bagi puak Arab yang baru,
mereka terbahagi kepada dua kelompok besar iaitu Aus dan Khazraj yang dikenali juga sebagai
Bani Qailah. Kaum Aus dan Khazraj berpindah ke Madinah (Yathrib) berikutan pecahnya
Empangan Ma’rib kira-kira 300 tahun sebelum kedatangan Islam.
Suku Aus dan Khazraj
Mereka tinggal di pinggir kota dan menjalankan aktiviti bercucuk tanam sehingga
mereka menjadi maju dan kuat. Mereka akhirnya berjaya menguasai Kota Madinah yang
diperintah Yahudi. Pihak Yahudi tidak senang dengan perkara tersebut dan melagakan kaum
Aus dan Khazraj sehingga mengakibatkan berlaku perang Bu’ath pada tahun 619 Masihi. Perang
Bu’ath telah dimenangi oleh kaum Aus yang dibantu Yahudi.
• Suku Aus
Jumlah suku Aus adalah lebih kecil daripada Khazraj dan kurang berpengaruh. Dalam
suku Aus terdapat Bani Abd al-Asyhal dan Bani ‘Amru bin ‘Auf. Sebelum Islam,
mereka terdiri daripada penganut berhala. Mereka mempunyai ilmu ketuhanan dan
kenabian yang lebih tinggi berbanding dengan Quraisy kerana pergaulan mereka

3. dengan Yahudi. Kaum Yahudi membantu suku Aus kerana bilangan suku Khazraj
ramai dan mampu mengancam kedudukan Yahudi.
• Suku Khazraj
Jumlah suku Khazraj adalah besar dan pengaruhnya juga besar jika dibandingkan
dengan suku Aus. Mereka lebih awal memeluk agama Islam, yakni sebelum peristiwa
Hijrah lagi. Dalam suku Khazraj, terdapat Bani al-Najjar, Bani Zurayq, Bani Salim bin
‘Auf, Bani Salimah, Bani Sawad, Bani Saidah, Bani al-Harith dan Bani al-Qawaqilah.
Seperti suku Aus juga, sebelum kedatangan Islam, mereka terdiri daripada penganut
berhala dan mempunyai ilmu ketuhanan dan kenabian yang lebih tinggi jika
dibandingkan dengan kaum Quraisy. Oleh itu, kaum Khazraj lebih dicurigai dan
dimusuhi oleh kaum Yahudi disebabkan jumlahnya yang ramai menyebabkan kaum
Yahudi takut kerana mereka mampu mengancam dalam aktiviti perniagaan dan
perdagangan.
ii. Asal-usul Yahudi
Terdapat sarjana yang mengatakan, kaum Yahudi di Madinah berasal dari Palestin.
Kedatangan mereka dianggarkan selepas tersebarnya agama Nasrani di selatan Palestin. Kaum
Yahudi mementingkan diri sendiri, tamak kuasa dan menganggap diri mereka sebagai pilihan
Tuhan. Mereka tidak berminat mengembangkan agama mereka menyebabkan agama itu tidak
berkembang di Madinah. Terdapat lebih 20 suku Yahudi yang tinggal di Madinah. Suku yang
paling terkenal dan masyhur ialah Bani Qainuqa’, Bani Nadhir dan Bani Quraizah.
• Bani Qainuqa’
Bani ini merupakan bani yang mula-mula tiba di Madinah dan mempunyai pengaruh
yang kuat. Mereka mendirikan tempat kediaman di Wadi Buthan. Mereka terlibat
dalam aktiviti perdagangan dan pertukangan. Kebanyakan mereka kaya dan hidup
dalam kemewahan. Mereka merupakan golongan peniaga yang mengamalkan bunga
(faedah) dalam urusan jual beli. Mereka juga mempunyai kebun-kebun buah anggur
dan kurma. Bani ini mempunyai angkatan tentera yang kuat untuk menyerang
musuh.

4. • Bani Nadhir
Bani Nadhir merupakan puak kedua kaum Yahudi yang mendiami Madinah. Mereka
melarikan diri dari Palestin ekoran penindasan tentera Rom yang menganut agama
Kristian. Mereka dikatakan daripada keturunan Yahudi yang tulen. Hal ini kerana,
mereka membuka petempatan yang berasingan dengan orang Arab dan bertutur
mengikut loghat dan bahasa mereka sendiri. Mereka juga terlibat dalam aktiviti
pertukangan, pertanian dan perniagaan. Kawasan pertanian mereka terletak di wadi
yang mengarah ke selatan Kota Madinah.
• Bani Quraizah
Bani ini dikenali juga sebagai Dalih. Suku ini terbahagi kepada dua golongan iaitu
Bani Ka’ab dan Bani Amru. Mereka tinggal di luar kota Madinah iaitu di bahagian
selatan berhampiran Wadi Mahzur. Mereka menjalankan aktiviti pertanian dan
kehidupannya agak mewah berbanding suku-suku yang lain. Mereka memiliki
senjata dan makanan yang mencukupi.
Kesimpulan
Masyarakat Arab di Mekah dan Madinah merupakan salah satu faktor yang
menyebabkan wujudnya sesebuah negara atau kabilah. Kota Mekah dan Madinah mempunyai
struktur dan perkembangan masyarat yang berbeza. Masyarakat Mekah dan Madinah juga
dikatakan jahil kerana mereka tidak mempunyai peraturan hidup dan agama yang jelas. Mereka
juga mengamalkan semangat assabiyyah dalam kalangan mereka bagi mempertahankan suku
masing-masing dan suku yang berjaya dianggap berpengaruh. Dengan pendudukan pelbagai
jenis kabilah di Arab telah menyebabkan Tanah Arab sebagai tempat perdagangan, ibadat dan
lain-lain. Namun, selepas kedatangan Islam, semangat assabiyyah ini hilang kerana agama Islam
amat mementingkan perpaduan dan penyatuan dalam kalangan umatnya.

5. Disediakan oleh:
Muhammad Fauzi bin Yusof
Ahmad Nur Amsyar bin Zainal