3. ΟΙ ΣΟΔ ΠΟΤ ΘΑ ΜΔΛΔΣΗΟΤΜΔ:
1.
2.
3.
4.
ΣΤΟΑ ΧΙΣ
ΚΑΡΑΝΙ
ΡΛΑΤΕΙΑ ΑΘΩΝΟΣ
ΑΓΟΑ ΜΟΔΙΑΝΟ
4. Σε ποιά ςθμεία
τθσ πόλθσ
ςυναντάμε ςτοζσ
Για ποιό λόγο
ζκλειςαν
Χρθςιμότθτα και
ςκοπόσ
ΑΞΟΝΕΣ
Σιμερα τι
εξυπθρετοφν
Ρότε
δθμιουργικθκαν
Αρχαία ευριματα
Ιςτορία
7. Τί σημαίνει στοά;
Στοά ςτθν αρχαία ελλθνικι αρχιτεκτονικι ονομάηεται το
μακρόςτενο, ευρυμζτωπο κτιριο, του οποίου θ μία μακρά
πλευρά, θ πρόςοψθ, είναι ανοικτι και καλφπτεται με
κιονοςτοιχία αντί για τοίχο.
Στισ μζρεσ μασ, όταν λζμε ςτοά, εννοοφμε ζνα μακρόςτενο
διάδρομο-άνοιγμα ςε κτιριο, το οποίο φιλοξενεί καταςτιματα
ι εμπορικοφσ χϊρουσ.
8. Λίγα λόγια για τις στοές:
• Τισ ςυναντάμε ςυχνότερα προσ το κζντρο τθσ πόλθσ κα κυριότερα
ςτθν Εγνατία και τθν Τςιμιςκι.
• Το μζγεκοσ τουσ είναι ανάλογο των μαγαηιϊν που βρίςκονται ςε
αυτζσ.
• Τα καταςτιματα είναι κυρίωσ
κρεοπωλεία, λουλουδάδικα, μανάβικα, ιχκυοπωλεία ,καφενεία και
ταβζρνεσ. Αρχαία ευριματα ςυναντιςαμε ςτθ ςτοά Χιρσ.
15. ΙΣΟΡΙΑ
• Η ιςτορία τθσ αρχίηει ςτα μζςα του 19ου αιϊνα όταν το ευρφτερο
οικόπεδο ςτο χϊρο τθσ μετζπειτα πλατείασ Αριςτοτζλουσ αγοράηεται
από τθν εβραϊκι κοινότθτα τθσ πόλθσ με ςκοπό να προςφερκεί για
τθν ανζγερςθ των νζων εκπαιδευτθρίων τθσ Alliance Universelle
Israelite.Η Αλλιάνσ αποτελοφςε ζνα φορζα εκςυγχρονιςμοφ χάρθ
ςτθν ζμφαςθ τθσ ςτθν κοςμικι εκπαίδευςθ που ςυμπεριλάμβανε τθν
χειραφζτθςθ των γυναικϊν, τθν αφομοιωτικι πολιτικι, τθν
εκμάκθςθ ξζνων γλωςςϊν και τθν τεχνικι εκπαίδευςθ.
• Το όνομά τθσ παραπζμπει ςτον εβραϊκισ καταγωγισ Γερμανό
βαρϊνο του 19ου αιϊνα, ενϊ το κτίριο ανικει ςτθν Ιςραθλιτικι
Κοινότθτα τθσ πόλθσ.
16. • Ο βαρϊνοσ Μωρίσ Χιρσ υπιρξε επιχειρθματίασ κεφαλαιοφχοσ
διεκνοφσ βελθνεκοφσ. Μετά τον κάνατό του το 1896 μζροσ τθσ
περιουςίασ του διατζκθκε για φιλανκρωπικοφσ ςκοποφσ και ζτςι
υπάρχει ςιμερα το Ιπποκράτειο νοςοκομείο τθσ Θεςςαλονίκθσ. Η
φιλανκρωπικι του δράςθ υπιρξε ζντονθ ςτθν πόλθ τθσ
Θεςςαλονίκθσ και τιμάται μζχρι ςιμερα. Η Στοά Χιρσ ςυνδζει τισ
κεντρικότερεσ οδοφσ τθσ ςυμπρωτεφουςασ (Μθτροπόλεωσ και
Τςιμιςκι), ενϊ θ οδόσ Βαρϊνου Χιρσ είναι ζνασ πυκνοκατοικθμζνοσ
δρόμοσ απζναντι από το Ιπποκράτειο νοςοκομείο.
17. • To 1879 ανακαινίηει το κτίριο τθσ που αποτελεί το πλεον
προοδευτικό και εξελιγμζνο εκπαιδευτικό οργανιςμό τθσ πόλθσ με
1200 μακθτζσ.
18. • Το κτίριο επιηεί τθσ Μεγάλθσ Ρυρκαγιάσ αν και με ηθμιζσ και
ςυνεχίηει τθ δράςθ του μζχρι τθν εκπαιδευτικι μεταρρφκμιςθ του
Γ.Ραπανδρζου το 1931, όταν τα ξενόγλωςςα δθμοτικά κθρφςςονται
παράνομα ςτθν Ελλάδα, και αναγκάηεται, ζτςι, να αλλάξει μζκοδο
λειτουργίασ. Στα πλαίςια τθσ προςπάκειασ χρθματοδότθςθσ τθσ
εκπαίδευςθσ ςτον μεςοπόλεμο, μζροσ του οικοπζδου, που ςιμερα
αποτελεί τθ Στοά Βαρϊνου Χιρσ, ανοικοδομείται και δθμιουργοφνται
ιςόγεια εμπορικά καταςτιματα τα οποία μιςκϊνονται, ενϊ τα
εκπαιδευτιρια τθσ Αλλιάνσ, πλεον ωσ δθμόςια κοινοτικά
ςχολεία, ςυνεχίηουν τθν δράςθ τουσ.
19. • Το 1943 οι μακθτζσ του και οι οικογζνειεσ τουσ μεταφζρονται ςε
γκζτο ςτθ πόλθ και ςτθ ςυνζχεια ςτα ςτρατόπεδα εξόντωςθσ ςτο
Αουςβιτσ τθσ Ρολωνίασ όπου και δολοφονοφνται. Στο ςχολείο
εγκακίςταται αςτυνομικό τμιμα, ενϊ οι μεςεγγυοφχοι εγκακίςτανται
ςτα εβραϊκά καταςτιματα. Μζροσ τθσ βιβλιοκικθσ γίνεται ςτόχοσ
του Κομάντο οηεμπεργκ που είχε ςκοπό τθν λεθλαςία τθσ εβραϊκισ
πολιτιςμικισ κλθρονομιάσ, ενϊ άγνωςτθ είναι θ τφχθ των αρχείων
που ζμειναν ςτα χζρια των ελλθνικϊν αρχϊν.
20. Electra palace
Στισ 7 Νοεμβρίου του 1959 μια μικρι
παράγραφοσ ςτθν εφθμερίδα Μακεδονία
αναγγζλλει οτι “Θα αρχίςει θ ανζγερςισ
του ξενοδοχείου ςτθν πλατεία
Αριςτοτζλουσ”, “επί του οικοπζδου τθσ
Ιςραθλιτικισ Κοινότθτασ εισ το οποίον
βρίςκεται ςιμερον το εντευκτιριον τθσ
χωροφυλακισ”.
21. • Η ςυγκεκριμζνθ είδθςθ ζκρυβε πίςω τθσ τθν επίςκεψθ ενόσ
πολιτικοφ που είχε ανακοινϊςει ςτθν τότε θγεςία τθσ κοινότθτασ τθν
απόφαςθ για τθν άμεςθ πϊλθςθ του. Μάλιςτα ζνασ τότε νεαρόσ
υπάλλθλοσ τθσ ΙΚΘ διθγικθκε ότι θ φράςθ που κυκλοφόρθςε τότε
ιταν “μζχρι το επόμενο ςαββατοκφριακο κοιτάχτε να το ζχετε
πουλήςει”.
22. Στθ κζςθ τθσ τότε Εβραικισ
Σχολισ Αλλιάνσ , χτίςτθκε το
πολυτελζςτατο ξενοδοχειο electra
palace:
Το ξενοδοχείο ELECTRA
λειτοφργθςε το 1965, ςτθν οδό
Ερμοφ
23. παλιά
• Αεροφωτογραφία του '50: διακρίνεται ολοκλθρωμζνο το Ολφμπιον, οι κερινοί κινθματογράφοι, οι
μάντρεσ και θ χολι Αλλιάνσ και θ μετζπειτα τοά Χιρσ αριςτερά ςε κφκλουσ/ πθγι: Λυκίδθσ (Μζγασ)
24. • Αριςτερά θ
χολι
Αλλιάνσ, με τθν
μεταπολεμικι
υπερυψωμζνθ
αυλι από
γκαηόν προσ τθ
κάλαςςα/πθγζσ
είναι τα Fb
groups Aγνωςτθ
Θεςςαλονίκθ/Ol
d Photos of
Thess.
36. ΑΡΥΑΙΑ ΔΤΡΗΜΑΣΑ
• Στον υπόγειο όροφο του Public, το τείχοσ αναδεικνφεται μζςα ςτο
χϊρο με γυάλινθ οροφι και αποτελεί μζροσ ενόσ από τα δφο τείχθ
τθσ πόλθσ.
• Το τείχοσ αποτελεί μζροσ ενόσ από τα δφο τείχθ τθσ πόλθσ, τμιμα τθσ
παρακαλάςςιασ οχφρωςθσ τθσ Θεςςαλονίκθσ κατά τα
παλαιοχριςτιανικά χρόνια, πριν το τζλοσ του 4ου π.Χ.
43. ΑΓΟΡΑ ΜΟΓΙΑΝΟ
• Η Αγορά Μοδιάνο ειναι κλειςτι (ςκεπαςτι) αγορά ςτο κζντρο τθσ
Θεςςαλονίκθσ. Είναι τμιμα του οικοδομικοφ τετραγϊνου που
περιβάλλεται από τισ οδοφσ Αριςτοτζλουσ, Ερμοφ, Κομνθνϊν και
Βαςιλζωσ Ηρακλείου. Χτίςτθκε από τον μθχανικό Ελί Μοδιάνο το
1922.
• Στεγάηει κυρίωσ καταςτιματα τροφίμων
(κρεοπωλεία, ιχκυοπωλεία, κ.ά), αλλά και κάποιεσ
ταβζρνεσ, εςτιατόρια και μπαρ.
44. • Ονομάηεται ζτςι από τον αρχιτζκτονα που τθν καταςκεφαςε. Η
οικογζνεια του αρχιτζκτονα χρθματοδότθςε και τθν καταςκευι
μάλιςτα.
• Σιμερα το κτθριακό ςυγκρότθμα αυτό, αν και πολλζσ φορζσ ζχει
αναγγελκεί θ μεταφορά του, παραμζνει θ κρεαταγορά τθσ πόλθσ. O
χϊροσ είναι μεγάλοσ. Ραλαιότερα, ιταν αςφυκτικά γεμάτοσ με
κόςμο τισ κακθμερινζσ, ςτισ ϊρεσ τθσ αγοράσ. Αποτελείται από
πυκνι διάταξθ καταςτθμάτων, οργανωμζνθ ςε διαδρόμουσ.
45. • Μζςα ςτθν αγορά Μοδιάνο τα καταςτιματα βρίςκονται
κρεοπωλεία, ιχκυοπωλεία, γενικό εμπόριο, μπαχαρικά αλλά
υπάρχουν και ταβζρνεσ, παράξενα είδθ και μία μοναδικι
ατμόςφαιρα. Η αγορά ζχει και ζνα περιμετρικό πατάρι.
46. • Σιμερα όμωσ, παρά τθν κεςθ του και τον κόςμο που κυκλοφορεί
τριγφρω, θ αγορά αδυνατεί να ‘αντζξει’ και ςυνεχϊσ τα μαγαηιά
κλείνουν. Οι πελάτεσ που καταυκάνουν εκεί αντικρίηουν κακθμερινά
τθν εικόνα μιασ αγοράσ ‘φάνταςμα’.
47. • Σα κτίρια τθσ αγοράσ δεν ζχουν επιςκευαςτεί επί δεκαετίεσ και
παρουςιάηουν ςθμαντικά προβλιματα. «Ωςτόςο, θ αγορά αυτι κα
μποροφςε να αξιοποιθκεί κατάλλθλα, ςε ςυνδυαςμό και με τθ
λεγόμενθ 'Νζα Αγορά', και να γίνει ζνα 'Covent Garden' για τθ
Θεςςαλονίκθ, π.χ., μζςω τθσ ζνταξισ τθσ ςε κάποιο πρόγραμμα του
ΕΠΑ» καταλιγει ο κ.αλτιζλ.
48. • Η Κεντρικι Αγορά Τροφίμων, πιο γνωςτι ωσ Στοά
Μοδιάνο, εγκαινιάςτθκε ςτισ 23.3.1925. Το κτίςιμο τθσ αγοράσ είχε
ξεκινιςει από το 1922 ςτο κζντρο τθσ πυρίκαυςτθσ ηϊνθσ, εκεί που
το ςχζδιο τθσ ομάδασ του Γάλλου πολεοδόμου Εμπράρ προζβλεπε τθ
δθμιουργία bazaars. Ρριν τθν πυρκαγιά του 1917 το ςθμείο εκείνο
ιταν θ Ρλάηα «το παλιό κζντρο τθσ κρθςκευτικισ και οικονομικισ
ηωισ τθσ πόλθσ μασ».
49. • Τθ μζρα των εγκαινίων περιγράφει γλαφυρά, όπωσ πάντα, ο
Τομανάσ. «Οι μουςικζσ τθσ Μακαμπι και του Σπεράντηα ζπαιηαν ωσ
αργά τθ νφχτα, ενϊ ςτο φωταγωγθμζνο ιςόγειο προςφζρονταν
ςτουσ καλεςμζνουσ ρακί Ναχμίασ και μπφρα Πλυμποσ-Νάουςα με
μεηζ τουρςιά, αυχά ιχαμινάδοσ, ψάρια ςεϊμζκοσ. Στουσ επίςθμουσ
καλεςμζνουσ, ςε ιδιαίτερο ςαλόνι, προςφζρκθκαν μαφρο
χαβιάρι, ςαμπάνια και γαλλικά κραςιά, από το κατάςτθμα Μπζηα και
εβάχ τθσ πλατείασ Εμπορίου».
50. • Σιμερα θ Αγορά είναι διατθρθτζο κτίριο που διατθρεί, ςε μεγάλο
βακμό, τθν αρχικι τθσ λειτουργία. Ραράλλθλα, εδϊ και αρκετά
χρόνια, ζχει αποκτιςει και χαρακτιρα χϊρου ψυχαγωγίασ με
ταβζρνεσ και –πιο πρόςφατα– μπαρ.
60. • Το Καπάνι ι Αγορά Βλάλθ είναι παραδοςιακι αγορά ςτθ Θεςςαλονίκθ.
• Βρίςκεται ςτο κζντρο τθσ πόλθσ και αποτελείται από πεηοδρόμουσ (οδοί
Μενεξζ, Βλάλθ, Σολωμοφ, Αςκθποφ, Χαλκζων, Κυδωνιάτθ, Σπανδϊνθ, και
άλλοι μικρότεροι) που περικλείονται από τισ οδοφσ
Εγνατία, Αριςτοτζλουσ, Ερμοφ και Βενιηζλου. Σε πολφ μικρι απόςταςθ
από αυτιν βρίςκονται και οι άλλεσ παραδοςιακζσ αγορζσ του
κζντρου, το Μοδιάνο, θ Ρλατεία Άκωνοσ και το Μπεηεςτζνι. Τα κτιρια τθσ
αγοράσ είναι δυόροφα, ενϊ κάποιοι από τουσ πεηοδρόμουσ είναι
ςκεπαςτοί.
• Το όνομα "Καπάνι" προζρχεται από τθν Τοφρκικθ φράςθ Ουν-Καπάν, που
ςθμαίνει αγορά αλεφρων. Στθν αγορά πωλοφνται
τρόφιμα, μπαχαρικά, είδθ οικιακισ χριςθσ, ενδφματα κ.ά.
61. • Το Καπάνι ςτθν νότια του Στοά φιλοξενοφςε πολλά μικρά μαγαηιά
που πουλοφςαν τυροκομικά, αλλαντικά και άλλα καλοφδια και ςτθν
βόρεια, φιλοξενοφςε πολλά μικρά μανάβικα..
62. • Με τον όρο Καπάνι βζβαια προςδιοριηόταν και προςδιορίηεται
ακόμθ και ςιμερα θ ευρφτερθ περιοχι που περιλαμβάνει τθν
υπόλοιπθ οδό Βλάλθ που χαρακτθρίηεται από τα πολλά
κρεοπωλεία, τθν οδό Χαλκαίων, κάτω από τθν Εγνατία που
διακρίνεται για μπακάλικα τθσ.
63. • Στθ οδό Αςκθτοφ και Μενεξζ, ο τόποσ λαμπιρίηει από τα ψαράδικα
που εναλλάςςονται με τα χαςάπικα και τα κοτοπουλάδικα. Εκεί
ανάμεςα βρίςκεται και θ κρυμμζνθ ςκεπαςτι αγορά τθσ πόλθσ, που
ζχει διαςωκεί και φιλοξενεί τα τελευταία κρεοπωλεία που πουλοφν
πατςάδεσ, ποδαράκια κακϊσ και ειδικά ψαράδικα όπου βρίςκεισ
ςελάχια, γαλζουσ, ρίνεσ και αλλά ξεχωριςτά αλιεφματα.
• Στθσ μζρεσ μασ το «Καπάνι» λζγεται «Δθμοτικι Αγορά Βλάλθ» και
αποτελείται από ζνα τςιμεντζνιο κτίριο που ζχει εξωτερικά
καταςτιματα. Τθν δυτικι πλζων πλευρά του καταλαμβάνουν και
πάλι οι πολλζσ ελιζσ και τθν ανατολικι τα μανάβικα (ευτυχϊσ κάτι
ζμεινε και διατθρεί ζνα ίχνοσ τθσ παλιάσ ομορφιάσ).
64. • Κρζατα, ψάρια, λαχανικά και μπαχάρια....
• Ραραδοςιακζσ, υπαίκριεσ και ςκεπαςτζσ αγορζσ με
γεφςεισ, χρϊματα και αρϊματα.
• Οι νζοι Θεςςαλονικείσ γνωρίηουν τθν περιοχι από τα μπαράκια που
άνοιξαν τα τελευταία χρόνια.
65. ηο «αλεσροπάζαρο»
• H παλαιότερθ υπαίκρια, ςκεπαςτι λαϊκι αγορά τθσ Θεςςαλονίκθσ με
περίπου εκατό μαγαηιά, τα περιςςότερα διϊροφα με καμάρεσ και
παραδοςιακά παράκυρα, υπαίκρια ςτζκια, μικροπωλθτζσ, παραδοςιακά
καφενεία και μεηεδοπωλεία όπου κακθμερινά γεμίηουν, κυρίωσ τισ
μεςθμεριανζσ ϊρεσ, από κατοίκουσ τθσ πόλθσ και επιςκζπτεσ.
• Mπαχαρικά, ψαράδικα, οπωροπωλεία, πάγκοι με τυριά, αλλαντικά και
ελιζσ αλλά και... γνιςιοσ κεςςαλονικιϊτικοσ πατςάσ. Yπάρχουν ακόμα
πολλά μαγαηιά με ροφχα, χειροποίθτα καλάκια, είδθ λαϊκισ τζχνθσ και
ζπιπλα. Δεν λείπουν πάντωσ και τα... κινζηικα. Οκτϊ μαγαηιά ζχουν ανοίξει
το τελευταίο διάςτθμα μζςα ςτο Καπάνι.
66. • Στο κζντρο τθσ αγοράσ, που ςτα χρόνια τθσ Τουρκοκρατίασ
ονομαηόταν Ουν Καπάν (αλευροπάηαρο), οι Τοφρκοι κρζμαςαν κατά
τθν Επανάςταςθ του 1821 τουσ πρόκριτουσ Χρίςτο
Μενεξζ, Χριςτόδουλο Μπαλάνο, Αναςτάςιο Κυδωνιάτθ, το
νεομάρτυρα Αργυρό από τθν Επανομι κ.α.
83. Πλαηεία Άθφνος
• Η Ρλατεία Άκωνοσ ι Αγορά
Βατικιϊτθ, βρίςκεται ανάμεςα ςτθν
Ρλατεία Αριςτοτζλουσ και ςτθν
Ρλατεία Αγίασ Σοφίασ, ςτο φψοσ τθσ
Εγνατίασ και τθσ Ερμοφ.
84. • Η Ρλατεία Άκωνοσ είναι μια από τισ πιο ηωντανζσ και ενδιαφζρουςεσ
περιοχζσ τθσ Θεςςαλονίκθσ. Είναι εφκολα εντοπίςιμθ, κακϊσ βρίςκεται
ακριβϊσ δίπλα από τθν πλατεία Αριςτοτζλουσ, μόλισ 200μ δυτικά από τον
ναό τθσ Αγίασ Σοφίασ ςτθν καρδιά του κζντρου τθσ πόλθσ.
• Η όλθ περιοχι κεωρείται ζνα από τα καλφτερα μζρθ για φαγθτό και ζνασ
από τουσ αγαπθμζνουσ προοριςμοφσ για ντόπιουσ και τουρίςτεσ. Ο λόγοσ
είναι απλόσ. Υπάρχουν πολλζσ ταβζρνεσ διάςπαρτεσ, οι οποίεσ
προςφζρουν μια μεγάλθ ποικιλία από πιάτα και μεηζδεσ εμπνευςμζνα
από τθν Ελλθνικι κουηίνα, ενϊ δεν λείπουν αρκετά Βαλκανικά και
Ανατολίτικα ςτοιχεία, τα οποία είναι εμφανι.
85. • Η παλιά αγορά τροφίμων τθσ πόλθσ. Ανοικοδομικθκε μετά τθν
πυρκαγιά του 1917. Σιμερα ςτθνν περιοχι αυτι υπάρχουν πολλζσ
ταβζρνεσ, ενϊ ςε ζνα τμιμα τθσ (οδόσ Βατικιϊτθ) λειτουργοφν
ακόμθ καταςτιματα τροφίμων (κυρίωσ φροφτων και λαχανικϊν).
86. Αν και τισ παλιότερεσ εποχζσ θ πλατεία Άκωνοσ γζμιηε απο κόςμο, ςτισ
μζρεσ μασ εχει ερθμϊςει και αδειάςει πάρα πολυ.