Presentation to SPO (independent HE programme in Education Studies) by Marieke van Roy and Ernst Thoutenhoofd, Groningen 4 june 2012.

1. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 1
Denk- en leervaardigheden
Over leerkracht & assessment for learning (AfL)
Marieke van Roy & Ernst D. Thoutenhoofd
Rijksuniversiteit Groningen
11 januari 2012
Assessment for Learning workshop SPO, 4 juni 2012
Download via www.slideshare.net/ernstt

2. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 2
Inhoud
Wat is leren?
Leren leren
Drie hypothesen over leerkracht
1. De leerkracht als spiegel: Leren leren via kritische (zelf)beschouwing
2. De afwezige leerkracht: Zelforganiserend leren
3. De leerkracht als vaardige deelnemer: Leren leren als sociale pedagogiek
Een voorbeeld: assessment for learning (evaluatie voor leren)
Workshop: Hoe leervaardig zijn wij zelf?
Evaluatie

3. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 3
Wat is leren?
De meest sociaal nuttige vorm van
leren in de moderne wereld is het
leren van het proces van leren, een
doorlopende openheid voor
ervaringen en het bewust bij jezelf
binnenhalen van het
veranderingsproces.
Carl Rogers | Freedom to learn 1969:163
Leren is ten eerste een sociale
bezigheid, niet ten eerste een cognitief
proces.
Ernst Thoutenhoofd & Marieke van Roy

4. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 4
Leren leren | EU definitie
Leercompetentie is het vermogen om een leerproces te beginnen en vol te
houden, het eigen leerproces te organiseren, onder andere door
efficiënt tijd- en informatiebeheer, zowel individueel als in groepen.
De competentie omvat bewustzijn van het eigen leerproces en leerbehoeften,
de vaststelling van de beschikbare mogelijkheden en het vermogen om
obstakels te overwinnen teneinde met succes te leren. […]
Motivatie en zelfvertrouwen zijn van essentieel belang voor iemand’s
competentie.
Europees Parlement, 2006 (2006/962/EG; paragraaf 5, annex)

5. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 5
De vijf kernwaarden (5Rs) van leren leren
Volgens de literatuur lukt leren leren vooral als deelnemers gezamenlijk
ontvankelijk, vindingrijk, vasthoudend , verantwoordelijk, en vooral
nadenkend zijn.
The ‘5Rs’: Readiness, Resourcefulness, Resilience, Responsibility, Reflection
—Deze kernwaarden zijn misschien wel bepalend voor ‘leerkracht’; maar wat
is nu eigenlijk de rol van leerkracht in de context van leren leren?

6. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 6
H1 | Leren als kritisch denken
Kritisch denken wordt bezien als
basis van leren; dit komt vooral voort
uit de Verlichtingsideologie van
liberal education.
Leren is een kritisch beschouwend
proces dat leidt naar onafhankelijke
zelfwording, waarbij de leerkracht
vooral een spiegelende functie heeft.
Het vindt oa uitwerking in het
curriculum in ‘burgerschap’.
Daily Mail 07 February 2008 | www.sapere.org.uk

7. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 7
Voorbeeld van leren via kritisch denken
Nooit te klein voor filosofie
Stelling:
Als je denkt dat je te klein bent om
invloed te hebben dan heb je
waarschijnlijk nog nooit de nacht
doorgebracht met een mug in je
slaapkamer.

8. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 8
H2 | Zelforganiserend leren: Hole in the wall
Zelforganisatie beschrijft een systeem of proces dat volledig mogelijk wordt
door interne condities, zodat de fenomenen van het proces in autonomie
plaatshebben: een centrale of externe autoriteit is afwezig.
Binnen deze hypothese bestaan twee mogelijkheden voor lesgeven:
1. het is een externe/autoritaire interventie in leren als individueel cognitief
proces; of
2. lesgeven is een interne conditie van leren zelf, wat wil zeggen dat leren niet
een individueel proces maar een sociaal proces is.
Thoutenhoofd & van Roy (werkdocument) on Sugata Mitra’s Hole in the Wall experiments

9. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 9
H3 | Leren als leervaardigheid
Een RUG project over de (sociale) pedagogiek van leren leren
Veronderstelt dat leren beter leerbaar wordt als leerkrachten proactief samen
met lerenden praten over en experimenteren met leren.
Leerkrachten moeten zich wel uitdrukkelijk lerend kunnen opstellen.
Deelprojecten gaan onder andere over assessment for learning (AfL).
AfL beoogt leren door en van het monitoren van het eigen leerproces.
www.rug.nl/pedok/onderzoek/denken_leren
http://pamaok003.wordpress.com/

10. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 10
AfL criteria
De vijf originele principes van AfL (gericht op lerenden)
1. ‘Leerbaar’ commentaar geven op het werk van lerenden.
2. Actief betrekken van lerenden in de evaluatie van het leerproces.
3. Lesgeven aanpassen aan de resultaten van evaluatie.
4. Erkenning van de grote invloed van evaluatie op motivatie en
zelfwaardering onder lerenden, en de invloed die beiden hebben op leren.
5. Erkenning van de behoefte van lerenden om het eigen leren te kunnen
evalueren en weten hoe het leren te verbeteren.
The UK Assessment Reform Group (1999)

11. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 11
AfL criteria (project toevoegingen)
Vijf toegevoegde principes (gericht op leerkrachten)
6. Wees transparant: over verwachtingen, de eigen interessen en
vaardigheden.
7. Wees eerlijk: bespreek wat (niet) voldoet aan je eigen wensen.
8. Faciliteer: geef geen instructie maar coach het leren.
9. Leer: neem deel aan het leren en evalueer je eigen bijdrage aan leren.
10. Reflecteer: stel vragen, onderzoek alternatieven, analyseer twijfel en
onzekerheden.
Denk- en leervaardighedenproject 2011

12. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 12
Assessment for Learning | okt 2011
Doelstelling (Onderwijsbegeleiding, SPO)
Kennis, inzicht, toepassing, meningsvorming en communicatie over de
organisatie van begeleiding in school en klas.
Opdracht
Studenten schrijven een begeleidingsplan voor een school. (oefentoetsen/ -
opdrachten, feedback en formatieve assessment).
Resultaten (scriptie Chawwah Groothuis 2012)
Afl vergroot de onderzoekende houding van de docent (d.m.v. scaffolding).
Afl heeft een positief effect op de leerhouding van de student.
AfL vergroot het leervermogen van studenten (d.m.v. feedback).
Afl heeft een positief effect op de leerbaarheid van de vakinhoud.

13. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 13
Assessment for learning | dec 2011
Doelstelling (Professionalisering van leerkrachten, master onderwijskunde)
Leren van professionele zorg voor leren, en een onderbouwd antwoord op de
vraag, (hoe) kan leren worden onderwezen?
Opdracht
Studenten ondernemen een geheel eigen leerweg naar eigen leerdoelen.
Resultaten (masterthese Jorien Vugteveen 2012)
Meer gebruik van zelfsturing (autonoom leren) door studenten.
Minder gebruik van externe sturing, maar ook meer certificaatgerichtheid.
Minder beroepsgericht studiemotief.
Meer ongericht leren naast verhoogde samenwerking en vraag naar sturing.

14. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 14
Pinksteren workshop | juni 2012
De deelnemers oefenen in deze workshop de eigen leerkracht.
De deelnemers ervaren in welke mate ze samen snel tot leren kunnen komen.
Opdracht (half uur)
1. Formeer groepjes van maximaal 5 personen (1 observator);
2. Onderneem in 15 minuten gezamenlijk leren op het onderwerp
Pinksteren en … (zie kaartje);
3. Gebruik beschikbare materialen: stencils, laptop, pennen, papier.
4. Observatoren evalueren en presenteren het leren.

15. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 15
Uitkomst Driekoningen workshop | jan 2012
Opdracht (half uur)
Presenteer in 5 minuten gezamenlijk leren op een onderwerp, zoals
Driekoningen en Technologie / Politiek / Cultuur; (2) evalueer het leren.
Resultaten
Slechts één van de 8 groepen (x5 deelnemers) liet leeropbrengst zien;
Geen enkele van de 8 groepen kon de vorm van het leren benoemen of het
leerdoel evalueren.

16. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 16
Evaluatie | einde
Workshop
Leren leren
Assessment for Learning

17. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 17
1
7
Dank u voor uw aandacht.

18. faculty of behavioural pedagogy and educational
and social sciences sciences
Date 04.06.2012| 18
References
Baumfield, V., Hall, E. and Wall, K. (2008) Action research in the classroom. Sage.
Black, P., McCormick, R., James, M. and Pedder, D. (2006) Learning how to learn and assessment for learning: A
theoretical inquiry. Research papers in education 21(2):119–132.
Dearden, R.F. (1976) Problems in primary education. Routledge.
Dreyfus, H.L. and Dreyfus, S.E. (1986) Mind over machine: The power of human intuition and expertise in the era
of the computer. Free press/Macmillan.
James, M. and McCormick, R. (2009) Teachers learning how to learn. Teaching and teacher education 25(7):973–
982.
Lucas, B. and Greany, T. (2000) Learning to learn: Setting the agenda for schools in the 21st Century. Network
Education Press.
Rogers, C. (1986) Freedom to learn. Charles E. Merrill.
Schön, D.A. (1987) Educating the reflective practitioner: Toward a new design for teaching and learning in the
professions. Jossey-Bass/Wiley.
Stenhouse, L. (1981) What counts as research? British journal of educational studies 29(2):103–114.
Wall, K., Hall, E., Higgins, S., Leat, D., Thomas, U., Tiplady, L., Towler, C. and Woolner, P (2009) Learning to Learn
in Schools Phase 4 Year One Report, London: Campaign for Learning. Available at www.campaign-for-
learning.org.uk.