Ebanjelioek eta Jesusek daukaten oinarri historikoa. Zer dakigu Ebanjelioei buruz? Noiz, nork eta nola idatzi ziren? Zenbat kopia dago? Zein garaikoak? Sinesgarriak al dira? Eta Jesus? Zer dakigu berari buruz? Zeintzuk dira bera ezagutzeko iturriak? Zertan oinarritzen gara bera benetan existitu zela eta bere bizitzari buruz esaten duguna baieztatzeko?

1. Ebanjelioen etaEbanjelioen eta
JesukristorenJesukristoren
historikotasunahistorikotasuna

2. Ebanjelio esan nahi du:Ebanjelio esan nahi du:
-“berri ona”,-“berri ona”,
-“zoriontsu egiten duen deia”.-“zoriontsu egiten duen deia”.
Idatziak izan ziren:Idatziak izan ziren:
- 40. eta 100. urteen tartean,- 40. eta 100. urteen tartean,
- lehen lekukoek,- lehen lekukoek,
- edo beraiekin ibili zirenek.- edo beraiekin ibili zirenek.
Idatzia izan baino lehenIdatzia izan baino lehen
predikatua izan zen;predikatua izan zen;
irakurria izan baino lehenirakurria izan baino lehen
entzuna izan zen; liburuentzuna izan zen; liburu
izan baino lehen hitza izanizan baino lehen hitza izan
zen.zen.
Ebanjelioek JesukristoriEbanjelioek Jesukristori
buruz hitz egiten duteburuz hitz egiten dute

3. S. MarkosS. Markos: Jesus ezagutu zuen.: Jesus ezagutu zuen.
- Bere familia Getsemaniko baratzeko- Bere familia Getsemaniko baratzeko
eta Zenakuloko jabea zen.eta Zenakuloko jabea zen.
- Seguraski, idatzi zen lehenbizikoa- Seguraski, idatzi zen lehenbizikoa
izan zen.izan zen.
- S. Pedrok Erroman egindako- S. Pedrok Erroman egindako
predikazioa transkibatzen du.predikazioa transkibatzen du.
- Juduak ez zirenentzat idazten du.- Juduak ez zirenentzat idazten du.
- Horregatik, arameoko hitzak- Horregatik, arameoko hitzak
itzultzen ditu etaitzultzen ditu eta
- ohitura judutar asko azaltzen ditu.- ohitura judutar asko azaltzen ditu.
S. MateoS. Mateo: Jesusen apostolua izan zen.: Jesusen apostolua izan zen.
- Arameoz idazten du judaismotik- Arameoz idazten du judaismotik
datozen kristauei.datozen kristauei.
- Jesus Mesias dela azpimarratzen du.- Jesus Mesias dela azpimarratzen du.
- Bere Ebanjelioa 40 eta 50 urteen- Bere Ebanjelioa 40 eta 50 urteen
artean konposatu izan zen.artean konposatu izan zen.
San Marcos
San Mateo

4. S. LukasS. Lukas::
- San Pabloren laguna.- San Pabloren laguna.
- Jendeen Apostoluaren doktrina- Jendeen Apostoluaren doktrina
isladatzen du.isladatzen du.
- Lekukoak elkarrizketatu zituen.- Lekukoak elkarrizketatu zituen.
- Jentileei idatzi zien (paganismotik- Jentileei idatzi zien (paganismotik
zetozenak, pentsaera grekoa zutenak).zetozenak, pentsaera grekoa zutenak).
- Jesus Salbatzailea bezala agertzen da.- Jesus Salbatzailea bezala agertzen da.
S. JuanS. Juan::
- Jesusen Apostolua.- Jesusen Apostolua.
- Idazten den azkena da.- Idazten den azkena da.
- Gainerako hirurak osatzen ditu.- Gainerako hirurak osatzen ditu.
- Teologikoena da.- Teologikoena da.
- Jesus Jainkoaren Seme bezala- Jesus Jainkoaren Seme bezalaSan Juan
San Lucas

5. Lau Ebanjelioek gertakari berdinak kontatzenLau Ebanjelioek gertakari berdinak kontatzen
dituzte, funtsean bat datozte, oinarrizkoak ez direndituzte, funtsean bat datozte, oinarrizkoak ez diren
gauzetan ezberdintzen dira.gauzetan ezberdintzen dira.
Ebanjelari bakoitzak Jesusen irudia eta doktrinaEbanjelari bakoitzak Jesusen irudia eta doktrina
ikuspegi pertsonal batetik aurkezten du.ikuspegi pertsonal batetik aurkezten du.

6. Ebanjelariek bere bizitza eman zuten esatenEbanjelariek bere bizitza eman zuten esaten
zutenaren egiatasuna defendatzeko.zutenaren egiatasuna defendatzeko.
Inork ez du bizia ematen gezurtzat jotzen duenarenInork ez du bizia ematen gezurtzat jotzen duenaren
alde.alde.

7. Bakoitzak oroitzen duena bere modura kontatzen du,Bakoitzak oroitzen duena bere modura kontatzen du,
bakoitzaren estiloaren arabera.bakoitzaren estiloaren arabera.
¡Ez dago KONTRAESANIK beraien artean!¡Ez dago KONTRAESANIK beraien artean!

8. Inguru topografiko eta kronologikoa ez zenInguru topografiko eta kronologikoa ez zen
beharrezkoa eta, horregatik, ez dute kontutanbeharrezkoa eta, horregatik, ez dute kontutan
hartzen.hartzen.
Benetako gertakarietaz ari dira, baina ez ziren saiatuBenetako gertakarietaz ari dira, baina ez ziren saiatu
historia egiten hitzaren zentzu teknikoan.historia egiten hitzaren zentzu teknikoan.

9. Mezu bat ematen saiatzen dira; irakaspen erlijiosoMezu bat ematen saiatzen dira; irakaspen erlijioso
bat...bat...
Ez dira Jesusen biografia edo egunkari bat, gaurEz dira Jesusen biografia edo egunkari bat, gaur
egungo zentzuan..egungo zentzuan..
Katekesi bat dira, bizimodu bat erakusten dute.Katekesi bat dira, bizimodu bat erakusten dute.

10. Inork ez du zalantzan jartzenInork ez du zalantzan jartzen
klasiko latinoen obrenklasiko latinoen obren
benetakotasuna,benetakotasuna, CésarCésar,,
Cicerón, HoracioCicerón, Horacio etaeta
VirgiliorenakVirgiliorenak..
Jesukristo baino 50 urteJesukristo baino 50 urte
lehenago bizi izan ziren.lehenago bizi izan ziren.
Virgiliorenak dira JesusenVirgiliorenak dira Jesusen
garaikide diren autoreetatikgaraikide diren autoreetatik
hoberen konserbatzen direnhoberen konserbatzen diren
dokumentuak.dokumentuak.
Virgilioren hiru kodizeVirgilioren hiru kodize
besterik ez dira mantentzen.besterik ez dira mantentzen.
Ebanjelioetatik berrehundaEbanjelioetatik berrehunda
hamabi existitzen dira.hamabi existitzen dira.
Horacio
Virgilio

11. KontserbatutakoKontserbatutako PlatonenPlatonen
eskuizkribuak bera baino 1500eskuizkribuak bera baino 1500
urte beranduagokoak dira.urte beranduagokoak dira.
AristotelenAristotelen eskuizkriburikeskuizkriburik
zaharrena bera baino 1400 urtezaharrena bera baino 1400 urte
beranduagokoa da.beranduagokoa da.
TácitoTácito, historialari, historialari
erromatarra,erromatarra, KristoKristo ondokoa,ondokoa,
(120 urtean hil zen): kodize(120 urtean hil zen): kodize
zaharrena 1340 urte gerokoazaharrena 1340 urte gerokoa
da.da.
Platon eta Aristotele

12. PolibioPolibio, historialari grekoa,, historialari grekoa,
K.a. 120 urtean hil zen, bereK.a. 120 urtean hil zen, bere
eskuizkriburik zaharrena 1067eskuizkriburik zaharrena 1067
urte ondokoa.urte ondokoa.
Ebanjelioengandik oso urbilEbanjelioengandik oso urbil
dauden eskuizkribuakdauden eskuizkribuak
konserbatzen dira.konserbatzen dira.
San JuanenSan Juanen Ebanjelioa 95.Ebanjelioa 95.
urtean idatzi zenurtean idatzi zen..

13. 1935. urtean1935. urtean RylandsRylands papiroapapiroa
aurkitu zen Ebanjelio honiaurkitu zen Ebanjelio honi
buruz.buruz.
Manchesteren gordetzen da.Manchesteren gordetzen da.
Egipton aurkitu zen.Egipton aurkitu zen.
Adituen arabera, 130 urteAdituen arabera, 130 urte
inguruan idatzi zen.inguruan idatzi zen.
Bodmer IIBodmer II papiroa,papiroa,
Colognyko LiburutegianColognyko Liburutegian
gordetzen dena, Ginebran, Sangordetzen dena, Ginebran, San
Juanen Ebanjelio ia osoaJuanen Ebanjelio ia osoa
dauka eta 100 urte ondokoadauka eta 100 urte ondokoa
da.da.
Rylands papiroaRylands papiroa
Bodmer papiroaBodmer papiroa

14. 1972.an aita1972.an aita Jose OJose O
´Callaghanek´Callaghanek, Bibliaren, Bibliaren
ikertzaile haundiak, Qunramekoikertzaile haundiak, Qunrameko
(Itxaso Hila) 7. kobazuloan(Itxaso Hila) 7. kobazuloan
aurkitutako papiro zati batzukaurkitutako papiro zati batzuk
deszifratu zituen.deszifratu zituen.
7Q5 bezala identifikatzen da.7Q5 bezala identifikatzen da.
San MarkosenSan Markosen,, 6:6:52s testua da.52s testua da.
68. urtean68. urtean VespasianorenVespasianoren
inbasioa izan zen.inbasioa izan zen.
Itun Berriko eskuizkriburikItun Berriko eskuizkriburik
zaharrena izango litzateke.zaharrena izango litzateke.

15. Ebanjelio orijinalak galduEbanjelio orijinalak galdu
dira, garai hartako liburudira, garai hartako liburu
guztienak bezala.guztienak bezala.
PapiroetanPapiroetan idatzi ziren,idatzi ziren,
ekialdeko landarea; errazekialdeko landarea; erraz
galtzen den materiala.galtzen den materiala.
Horregatik, papiro gutxiHorregatik, papiro gutxi
gelditzen dira.gelditzen dira.
IV. mendetikIV. mendetik pergaminoargaminoa
erabiltzen zen, animaliarenerabiltzen zen, animaliaren
larruarekin egina, liburularruarekin egina, liburu
formarekin erabiltzen hasiformarekin erabiltzen hasi
zena. Haueizena. Hauei kodizeakkodizeak
deitzen zaie.deitzen zaie.

16. AitaAita B. ManzanoB. Manzano,,
Palestinako gaietan aditua,Palestinako gaietan aditua,
honako datak ematen dituhonako datak ematen ditu
Ebanjelioen idazketarenEbanjelioen idazketaren
data probableak bezala.data probableak bezala.
San MateorenSan Mateoren Ebanjelioa,Ebanjelioa,
37. eta 42. urteen artean.37. eta 42. urteen artean.
San MarkosenaSan Markosena, 40. eta 45., 40. eta 45.
urteen artean.urteen artean.
San LukasenaSan Lukasena, 47. eta 56., 47. eta 56.
urteen artean.urteen artean.
San JuanenaSan Juanena, 95. urtean., 95. urtean.

17. II. mendean, EbanjelioakII. mendean, Ebanjelioak
baieztatzen dituzte:baieztatzen dituzte:
-- PapiasekPapiasek,, San Juanen dizipulua;San Juanen dizipulua;
-- KKlemente Romanolemente Romano,, SanSan
Pedroren dizipulua, eta Aita Santua 91. etaPedroren dizipulua, eta Aita Santua 91. eta
100. urteen artean;100. urteen artean;
-- San Inazio Antiokiakoa,San Inazio Antiokiakoa, SanSan
Juanen dizipulua ere.Juanen dizipulua ere.
-- San JustinoSan Justino,,
-- San IreneoSan Ireneo,, Lyongo apezpikua etaLyongo apezpikua eta
San PolicarporenSan Policarporen dizipulua,dizipulua, San JuanenSan Juanen
lagunalaguna;;
-- OrigenesOrigenes,,
-- TertulianoTertuliano,,
-- Klemente AlejandriakoaKlemente Alejandriakoa,,
-- Hermas artzaiaHermas artzaia, etab., etab.

18. II. eta VI. Arteko idazleenII. eta VI. Arteko idazleen
aipuekinaipuekin
Justino, Ireneo,Justino, Ireneo,
Clemente, Orígenes,Clemente, Orígenes,
Tertuliano, HipólitoTertuliano, Hipólito
eta Eusebioeta Eusebio
- Ebanjelioak osotasunean- Ebanjelioak osotasunean
eraikitzen ahal dira.eraikitzen ahal dira.
- Beraien 26.487 aipu- Beraien 26.487 aipu
gordetzen dira.gordetzen dira.

19. OndorioaOndorioa::
«Ebanjelioen«Ebanjelioen
historikotasuna ukatzenhistorikotasuna ukatzen
duenak, edozein liburuduenak, edozein liburu
historikorenhistorikoren
historikotasuna ukatuhistorikotasuna ukatu
beharko luke, hau da,beharko luke, hau da,
zientzia historikoarenzientzia historikoaren
posibilitatea bera ukatuposibilitatea bera ukatu
beharko luke»beharko luke»

20. Jesukristo historiako gizakirik handiena da.Jesukristo historiako gizakirik handiena da.
Milaka martirik eman zuten odola bere alde.Milaka martirik eman zuten odola bere alde.
Milaka santuk oinarritu zuen bere bizia Jesusengan.Milaka santuk oinarritu zuen bere bizia Jesusengan.
Jesus da gizonik maitatuena eta borrokatuenaJesus da gizonik maitatuena eta borrokatuena
gizateri osoan.gizateri osoan.

21. Bere bizitzaren zertzelada batzukBere bizitzaren zertzelada batzuk: «gu bezala,: «gu bezala,
gauza guztietan probatua izan baita, bekatuan izangauza guztietan probatua izan baita, bekatuan izan
ezik».ezik».
Zurgin bezala lan egin zuen tailer humil bateanZurgin bezala lan egin zuen tailer humil batean
Nazareten.Nazareten.
Honela, duintasuna eta zentzua eman zion lanari.Honela, duintasuna eta zentzua eman zion lanari.

22. Jesukristo, hogeitamar urte inguru zituenean, bereJesukristo, hogeitamar urte inguru zituenean, bere
doktrina hots egiten hasi zen.doktrina hots egiten hasi zen.
Bere bizitza osoa San Pedroren hitz hauetan laburtuBere bizitza osoa San Pedroren hitz hauetan laburtu
daiteke: «On egiten igaro zuen bere bizitza».daiteke: «On egiten igaro zuen bere bizitza».
Horregatik askok ikasle bezala jarraitzen zuten.Horregatik askok ikasle bezala jarraitzen zuten.

23. Hauen artean hamabi aukeratu zituen berezikiHauen artean hamabi aukeratu zituen bereziki
prestatzeko eta, Bera faltatzerakoan, bere obraprestatzeko eta, Bera faltatzerakoan, bere obra
jarraitzeko.jarraitzeko.
Baino agintari judutarrek ezin zuten onartuBaino agintari judutarrek ezin zuten onartu
beraiekin ikasi ez zuen ezezagun batek herriarenberaiekin ikasi ez zuen ezezagun batek herriaren
laguntasuna lortzea.laguntasuna lortzea.
Inbiria agertu zen eta baita gorrotoa ere.Inbiria agertu zen eta baita gorrotoa ere.

24. Jesukristok Bera Jainkoa zela esan zuen.Jesukristok Bera Jainkoa zela esan zuen.
Mahomak, Budak, Konfuziok, Lao-Tsek,Mahomak, Budak, Konfuziok, Lao-Tsek,
Zarathustrak edo Zoroastrok erlijio moralizatzaileZarathustrak edo Zoroastrok erlijio moralizatzaile
bat aurkeztu zuten, baina ez zuten bere buruazbat aurkeztu zuten, baina ez zuten bere buruaz
Jainkoa zirela baieztatu.Jainkoa zirela baieztatu.

25. Askotan aurkeztu zuen Jainko bezala bere burua:Askotan aurkeztu zuen Jainko bezala bere burua:
 «Ni ez naiz mundu honetakoa»;«Ni ez naiz mundu honetakoa»;
 «Aita, eman mundua izan baino lehen zure ondoan nuen aintza»;«Aita, eman mundua izan baino lehen zure ondoan nuen aintza»;
 «Ni ikusten nauenak Aita ere ikusten du»;«Ni ikusten nauenak Aita ere ikusten du»;
 «Aita eta biok bat gara» .«Aita eta biok bat gara» .
Biak izate berekoak gara esatea bezala da. NiBiak izate berekoak gara esatea bezala da. Ni
Jainkoa naiz Aita bezala.Jainkoa naiz Aita bezala.

26. San PablokSan Pablok errepikatzen duerrepikatzen du
Kristo Jainkoa dela: «jainkozkoKristo Jainkoa dela: «jainkozko
izaerako” dela; «Jainkoaren izaeraizaerako” dela; «Jainkoaren izaera
Kristo gizon eginarengan dago bete-Kristo gizon eginarengan dago bete-
betean”, etab.betean”, etab.
San PedrokSan Pedrok Jainko deitzen duJainko deitzen du
Zeruko Erreinuko giltzak jaso bainoZeruko Erreinuko giltzak jaso baino
lehen eta bere bigarren eskutitzarenlehen eta bere bigarren eskutitzaren
hasieran Jesus Jainko eta Salbatzailehasieran Jesus Jainko eta Salbatzaile
deitzen du.deitzen du.
San JuanekSan Juanek esaten du Kristoesaten du Kristo
“Jainkoaren Seme Bakarra” dela,“Jainkoaren Seme Bakarra” dela,
“egiazko Jainko”.“egiazko Jainko”.

27. Judutarrek Jesusek bere burua Jainkotzat zeukalaJudutarrek Jesusek bere burua Jainkotzat zeukala
ulertu zuten:ulertu zuten:
«Gizaki izanik, zeure burua Jainko egiten duzulako».«Gizaki izanik, zeure burua Jainko egiten duzulako».
«Heriotza-zigorra merezi du, Jainkoaren Semetzat jo«Heriotza-zigorra merezi du, Jainkoaren Semetzat jo
baitu bere burua».baitu bere burua».