1. Говь­Алтай аймаг. Есөнбулаг сум
“Хантайшир­Эрдэм” цогцолбор сургууль.
Сэдэв: Аялгуу.
2­р анги
/5 цагийн нэгж хичээлийн хөтөлбөр/
Боловсруулсан: Хөгжим бүжгийн багш М.Энхтүвшин
2011 он

2. Батлав.С/м О.Хишигжаргал
Нэгж хичээлийн хөтөлбөр.
Сэдэв: Аялгуу
Хугацаа: 5 цаг /3 улирал/
Хамрах хүрээ: ЕБС­ийн 12 жилийн 2­р анги
Нэгж хичээлийн хөтөлбөрийн хэрэгцээ:
Сурагчид 1,2­р улиралд байгалийн дуу чимээ, хөгжмийн дуу авиа, хөгжмийн эгшиг гэх мэт
сэдвүүдийг судалж хооронд нь харьцуулж чаддаг болсон байна. “Аялгуу” бүлэг сэдвийг
судалснаар сурагчид аялгууг юу бий болгодог, аялгууны шинж төрхийг тодорхойлж сурах,
хөгжим сонсох, өөрт төрсөн сэтгэгдэлээ бусадтай хуваалцах, хөгжим сонсох соёлд суралцах,
дууны урын сангаа баяжуулах, бусдыг сонсож дуулж сурах, урлагийг ойлгож мэдрэх, бахархах,
харьцуулан тайлбарлах, ухагдахууныг судалж цаашид бие даан суралцах, хөгжих, төлөвших.
Нэгж хичээлийн хөтөлбөрийн зорилго:
Аялгууг сонсох анализ хийх, аялгууны шинж төрхийг тодорхойлох, хөгжмийн аялгуунд
тохируулах зураглал хийх гарын хөдөлгөөнөөр дуулах, дүрс бичлэг үзээд хөдөлгөөн хийж
бүжиглэх зэрэг үйл ажиллагаагаар дамжуулан сурагчдын цогц хөгжилд хувь нэмэр оруулна.
Нэгж хичээлийн хөтөлбөрийн зорилт:
Дээрх зорилгод хүрэхийн тулд “Аялгуу” мэдлэгийн хүрээнд суралцах үйл ажиллагааг зорилт
болгон мэдэхүйн, хийж бүтээхүйн, оршихуйн, нийгэмшихүйн цогц чадамжийн дагуу дараах
байдлаар ангилан харуулна.
•Мэдэхүйн цогц чадамж:
1. Аялгууг сонсох анализ хийх, аялгууны шинж төрхийг тодорхойлох, хөгжмийн аялгуунд
тохируулах зураглал хийх гарын хөдөлгөөнөөр дуулах, дүрс бичлэг үзээд хөдөлгөөн хийж
бүжиглэх талаар ойлголттой болно.
2. Шинэ нэр томъёотой танилцаж дууны урын сангаа баяжуулна, хөгжмийн зохиолчдын уран
бүтээлээс сонсоно, бусадтай харилцан ярилцана.
•Хийж гүйцэтгэхүйн цогц чадамж:
1. “Аялгуу” сэдвийн хүрээнд мэдээлэл цуглуулах, мэдлэгээ баяжуулах, бусдад мэдээлэх.
2. Гадаадын болон Монголынхоо хөгжмийн зохиолчдын уран бүтээлээс сонсох аялгууны шинж
төрхийг тодорхойлох, ярилцах, дүр дүрслэлээр илэрхийлэх.
3. Хөгжмийн зохиол сонсож шинж байдлыг ажиглан, ярилцаж, тодорхойлон нэрлэх.
•Оршихуйн цогц чадамж:
1. Хөгжмийн зохиол сонсож төрсөн сэтгэгдэлээ ярилцах, дүр дүрслэлээр илэрхийлэх.
2. Сурсан дуу, сонссон хөгжмийн зохиолын шинж байдлыг сонсож, түүний хурд, хүчдэл,
багтаамж, дүр дүрслэлийг тодорхойлох
3. “Аялгуу”­г ялган нэрлэх, сонсох зэргээр мэдэрч байгаагаа гүйцэтгэж үзүүлэх.
•Нийгэмшихүйн цогц чадамж:
“Аялгуу” бүлэг сэдвийн хүрээнд өөрсдийнхөө сурсанаа бусадтайгаа хамтран ярилцах,
тайлбарлах,дуулах, дүрслэх, гүйцэтгэх.

3. Нэгж хичээлийн хөтөлбөрийн үнэлгээ:
1.Багш нэгж хичээлийн хүрээнд хүүхдийн үйл ажиллагааны гүйцэтгэлийг ажиглан дараах явцын
үнэлгээний хүснэгт ашиглан үнэлнэ.
Нийт
Гүйцэтгэж буй үйл хүүхдийн Бэрхшээлийг шийдэх
Бэрхшээл
ажиллагаа оролцоо арга зам
/хувиар/
•Аялгуу
•Э.Чойдог “Жалам хар”
•К.Сен Санс “Хун”
•Хунгийн бүжиг
•Бяцхан хөгжмийн
зохиолч
•Ч.Сангидорж “Үнэг”
•“Янзагатай шаргачин”
•Янзага бүжиг
Давтлага
хичээл,өөрийгөө
сориорой.
2.“Аялгуу” бүлэг сэдвийн хүрээнд сонссон хөгжмийн зохиолыг харьцуулах.
Э.Чойдог “Жалам хар” К.Сен Санс “Хун”
Аялгууны шинж
төрх
Утга санаа
Зохиолын бүтэц
Хөгжмийн зэмсэг

4. Нэгж хичээлийн хөтөлбөрийн агуулга:
Мэдлэг Чадвар
Аялгууг бий болгогч нот, эгшгийн эрэмбэ, дараалал, Аялгууг сонсох
анализ хийх, аялгууны шинж төрхийг тодорхойлох, хөгжмийн
АЯЛГУУ
аялгуунд тохируулах зураглал хийх гарын хөдөлгөөнөөр дуулах,
дүрс бичлэг үзээд хөдөлгөөн хийж бүжиглэх
Нэгж хичээлийн хөтөлбөрийн арга зүй:
Ээлжит
Агуулга Багшийн үйл ажиллагаа Сурагчийн үйл ажиллагаа
хичээл
1. “Аялгууг ” сонсгож Хөгжмийн зохиолыг сонсоод төрсөн
•Аялгуу
харилцан ярилцах, нөхцөл сэтгэгдэлээ харилцан ярилцаж санал
•Э.Чойдог “Жалам бүрдүүлэх, зохион солилцох, хөгжмийн зохиолчын
хар” байгуулах намтар уран бүтээлтэй танилцах,
1. Хөгжим сонсох нөхцөлийг Гадаадын хөгжмийн зохиолчын уран
•К.Сен Санс “Хун”
бүрдүүлэх, тухай яриаг бүтээлтэй танилцана, уран бүтээлийн
•Хунгийн бүжиг өрнүүлэхэд сэдэл онцлогийг ярилцана, хөгжмийн
төрүүлэх, хэсэгчилсэн ба зохиолыг сонсоод хөдөлгөөн хийж
ганцаарчилсан дэмжлэг бүжиглэх, бусдад үзүүлэх.
үзүүлэх.
1. Хөгжим сонсох нөхцөлийг Гадаадын хөгжмийн зохиолчын уран
•Бяцхан хөгжмийн
бүрдүүлэх, тухай яриаг бүтээлтэй танилцана, уран бүтээлийн
зохиолч
өрнүүлэхэд сэдэл онцлогийг ярилцана, хөгжмийн
•Ч.Сангидорж төрүүлэх, хэсэгчилсэн ба зохиолыг сонсоод хөдөлгөөн хийж
“Үнэг” ганцаарчилсан дэмжлэг бүжиглэх, бусдад үзүүлэх.
үзүүлэх.
1. Дууны үгийг тараах Дууны тухай яриаг өрнүүлнэ,
•“Янзагатай
материалаар бэлтгэх, аялгуунд анализ хийнэ, үгний
шаргачин”
Тухай яриаг өрнүүлэх, хувиарлалтанд ажиглалт хийж
•Янзага бүжиг дууны аялгууг сонсгох. хөдөлгөөнтэй дуулах, хийж
гүйцэтгэж байгаагаа бусдад
гүйцэтгэж үзүүлэх.
1. Давтлага хичээл, Бүлэг сэдвийг судалж Номны 33 хуудасны дасгалыг
өөрийгөө сориорой. дуусаад мэдсэн мэдлэгээ ажиллах. Сэргээн санах.
бататгаж тест ажиллах.
Нэгж хичээлийн хөтөлбөрийн хэрэглэгдэхүүн:
СD, бичлэг, проектор, хөгжим техник хэрэгсэл, энгийн хөгжмийн зэмсэг, үзүүлэн тараах
материал, ном сурах бичиг, гарын авалга, кассет хуурцаг, телевиз, хайчилбар, хөгжмийн
зохиолчдын зураг гэх мэт.

5. 3.Сонссон хөгжмөө дүгнэх арга:
Өгөгдсөн сорил ба Хүүхдийн хариу Хүүхдүүдийн үнэлгээ
Багшийн үнэлгээ
асуултууд мэдээлэл. дүгнэлт
Хөгжмийн зохиолчын
нэр, хаанахын
хөгжмийн зохиолч вэ?
Ямар хөгжмийн
зэмсэгээр тоглосон бэ?
Аялгууны шинж
төрхийг тодорхойл.
Зохилын дүрслэл.
Зохиогчын алдар цол,
бидний мэдэх ямар
уран бүтээл туурвисан.
Хөгжмийн зохиол
хэдэн хэсгээс бүрдэж
байна вэ?

6. Батлав.С/м О.Хишигжаргал
Ээлжит хичээлийн төлөвлөлт № 1.
Хамрах хүрээ: “Хантайшир­Эрдэм” цогцолбор сургуулийн 12 жилийн 2­р ангийн сурагчид.
Огноо: ____________
Сэдэв: 1. Аялгуу
2.Э.Чойдог “Жалам хар”
Зорилго: 1. Хөгжүүлнэ. /Аялгуу гэж юу вэ?, аялгууг юу бий болгодог, хөгжмийн эгшгүүд­
ийн тухай, Чойдогийн амьдрал уран бүтээлтэй танилцах, сонссон
хөгжмийн уран бүтээлд анализ хийх, харилцан ярилцах./
2.Хүмүүжүүлнэ. /Хөгжмийг ойлгон ухамсарлах, тэвчээртэй сонсох чадвар­
­ыг эзэмшинэ. /
3.Мэдлэг олгоно. /Шинэ нэр томъёотой танилцана/
Зорилт: 1. Мэдэхүйн цогц чадамж: Аялгуу гэж юу вэ?, аялгууг юу бий болгодог, хөгжмийн
эгшгүүдийн тухай, Чойдогийн амьдрал уран бүтээлтэй танилцах, сонссон хөгжмийн уран бүтээлд
анализ хийх, харилцан ярилцах, нэрлэх.
2.Хийж гүйцэтгэхүйн цогц чадамж: “Аялгуу” сэдвийн хүрээнд мэдээлэл цуглуулах, мэдлэгээ
баяжуулах, бусдад мэдээлэх, гадаадын болон Монголынхоо хөгжмийн зохиолчдын уран
бүтээлээс сонсох аялгууны шинж төрхийг тодорхойлох, ярилцах, дүр дүрслэлээр илэрхийлэх.
Хөгжмийн зохиол сонсож шинж байдлыг ажиглан, ярилцаж, тодорхойлон нэрлэх.
3.Оршихуйн цогц чадамж: Хөгжмийн зохиол сонсож төрсөн сэтгэгдэлээ ярилцах, дүр дүрслэлээр
илэрхийлэх, сурсан дуу, сонссон хөгжмийн зохиолын шинж байдлыг сонсож, түүний хурд,
хүчдэл, багтаамж, дүр дүрслэлийг тодорхойлох, “Аялгуу”­г ялган нэрлэх, сонсох зэргээр мэдэрч
байгаагаа гүйцэтгэж үзүүлэх.
4.Нийгэмшихүйн цогц чадамж: “Аялгуу” бүлэг сэдвийн хүрээнд өөрсдийнхөө сурсанаа
бусадтайгаа хамтран ярилцах, тайлбарлах,дуулах, дүрслэх, гүйцэтгэх.
Хичээлийн хөтөлбөрийн хэрэглэгдэхүүн:
СD, бичлэг, проектор, хөгжим техник хэрэгсэл, энгийн хөгжмийн зэмсэг, үзүүлэн тараах
материал, ном сурах бичиг, гарын авалга, кассет хуурцаг, телевиз, хайчилбар, хөгжмийн
зохиолчдын зураг гэх мэт.
Цаг төлөвлөлт: 1. Анги зохион байгуулалт­2 минут
2.Онолын мэдлэг­10 минут
3.Хөгжим сонсгох үйл ажиллагаа­17 минут
4.Дүгнэлт хичээл­5 минут
5.Үнэлгээ­4 минут
6.Гэрийн даалгавар­1 минут
Арга зүйн төлөвлөлт:

7. Хугац Багшийн үйл Сурагчийн үйл
№ Үе шатууд Анхаарах зүйлс
аа ажиллагаа ажиллагаа
1. Анги зохион 2 Сурагчдын ирц авч, Уламжлалт 1 минутанд
байгуулалт минут сурагчдын суудлыг суудлаар сууна. суудалдаа сууна.
зохион байгуулна.
2. Онолын 10 Аялгууны тухай Сурагчид мэдсэн Анхааралтай
мэдлэг минут ярьж өгөх, зүйлсээ дэвтэртээ ажиглах, сонсох,
хөгжмийн үндсэн 7 бичих. харилцан ярилцах,
өнгийн тухай мэдэх. санал бодлоо
3. Хөгжим 17 Хөгжим сонсох Хөгжим сонсоод солилцох, сонссон
сонсгох үйл минут нөхцөлийг төосөн сэтгэгдэлээ хөгжим, сурсан
ажиллагаа бүрдүүлэх, ярилцах, санал дууны тухай яриаг
холбогдолтой бодлоо солилцох, өөрсдийн үгээр
зурагт хуудас чөлөөтэй ярих.
мэдээлэлүүдийг
хананд байрлуулах.
4. Дүгнэлт 5 Өнөөдрийн Мэдлэгээ бататгах, Хичээлд идэвхтэй
хичээл минут хичээлийн тухай бусадтай санал оролцох.
асуулт тавьж солилцох.
ярилцах
5. Үнэлгээ 4 Багш сурагчдын Хүүхдүүд Хэсэг сурагчдын
минут гүйцэтгэлийг хоорондоо яриа тайлбарыг
ажиглан, харилцан ярилцаж бусдад сонсгох,
хэсэгчилсэн болон бусадтайгаа үнэлгээ өгөх.
ганцаарчилсан, харилцаж байгаагаа
дэмжлэг туслалцаа мэдрэх, өөрийгөө
үзүүлнэ. үнэлэх, бусдаас
суралцах.
6. Гэрийн 1 Сонссон зохиолын тухай зурах, аялгууны Даалгавар хийж
даалгавар минут тухай мэдлэгээ бататгах, гэрийнхэндээ гүйцэтгэх.
ярих, үнэлгээ авах.
1.Онолын мэдлэг:
Хөгжмийн эгшгүүд өөр хоорондоо зохицон холбогдсоныг аялгуу гэнэ.
Хөгжмийн аялгуу нь өнгө эгшгээ давтах, дараалан өгсөж уруудах,
Өнгө алгасч үсрэх зэрэг хөдөлгөөнүүдээс бүтдэг.

8. Туршилт­1
Туршилт­2.
1. Өгөгдсөн эгшгийг шугамын тусламжтайгаар дараалуулан цэгээр тэмдэглэ.
ДО, СОЛЬ, МИ, РЕ, СОЛЬ, МИ, МИ, РЕ, МИ, ДО.
2. Цэгүүдээ зураасаар холбоорой.
3. Бичиж тэмдэглэсэн аялгуугаа гарын дохио ашиглан дуулаад үзээрэй.
Хөгжмийн эгшгүүдийн хөдөлгөөн аялгууг үүсгэдэг.
Тав­ тай нойр­
рой ал­
оо
соо­ сын
од­

9. Э.Чойдог “Жалам хар”

10. Хө гжмийн зохиолч, урлагийн гавьяат зү тгэлтэн,
Тө рийн шагналт Эрэгзэнгийн Чойдог.
1926-10-10-нд Улаанбаатар хотод төрсөн. 1937-1940 онд Дотоод Яамны дэргэдэх бага
сургууль,1940-1942 онд уран сайхны сургуулийн хөгжмийн ангийг төгсөж УДТ-д ажиллаж байхдаа
анхны дууны уран бүтээл, "Ардын баяр" бүжгийн чуулбар, "Сүхбаатар" магтуу, "Эрдэнийн Дорж"
жүжгийн хөгжмөө бичжээ.
1956-1963 онд Москва хотын П.И.Чайковскийн нэрэмжит ХИС-ийг төгссөн. 1976 онд УГЗ, 1986 онд
Төрийн шагнал хүртсэн. "Шарилжин дундөх цэцэг", "Мөнхийн нөхөрлөл", "Хөгжмийн эгшиг", “Мөнгөн
залаа" зэрэг балетууд бичсэн. Мөн "Монголын сайхан орон" киноны хөгжим, 10 шахам симфони
бүтээл, “Эрдэнийн Дорж", "Ариун зул”, "Дөшин жирмийнхэн" зэрэг хөгжимт драм, Ардын найрал,
цөөхүүл хөгжмийн бүтээлүүд хийснээс гадна, 100 шахам бүжгийн хөгжим, мөн тийм хэмжээний
нийтийн дууны бүтээл туурвижээ.

14. Батлав.С/м О.Хишигжаргал
Ээлжит хичээлийн төлөвлөлт № 2.
Хамрах хүрээ: “Хантайшир­Эрдэм” цогцолбор сургуулийн 12 жилийн 2­р ангийн сурагчид.
Огноо: ____________
Сэдэв: 1. К.Сен Санс “Хун”
2. “Хунгийн бүжиг”
Зорилго: 1. Хөгжүүлнэ. / хөгжмийн эгшгүүдийн тухай, К.Сен Сансийн амьдрал уран
бүтээлтэй танилцах, сонссон хөгжмийн уран бүтээлд анализ хийх, харилцан
ярилцах./
2.Хүмүүжүүлнэ. /Хөгжмийг ойлгон ухамсарлах, тэвчээртэй сонсох чадвар­
­ыг эзэмшинэ. /
3.Мэдлэг олгоно. /Шинэ нэр томъёотой танилцана/
Зорилт: 1. Мэдэхүйн цогц чадамж: Хөгжмийн эгшгүүдийн тухай, К.Сен Сансийн амьдрал уран
бүтээлтэй танилцах, сонссон хөгжмийн уран бүтээлд анализ хийх, харилцан ярилца
2.Хийж гүйцэтгэхүйн цогц чадамж: “Аялгуу” сэдвийн хүрээнд мэдээлэл цуглуулах, мэдлэгээ
баяжуулах, бусдад мэдээлэх, гадаадын болон Монголынхоо хөгжмийн зохиолчдын уран
бүтээлээс сонсох аялгууны шинж төрхийг тодорхойлох, ярилцах, дүр дүрслэлээр илэрхийлэх.
Хөгжмийн зохиол сонсож шинж байдлыг ажиглан, ярилцаж, тодорхойлон нэрлэх.
3.Оршихуйн цогц чадамж: Хөгжмийн зохиол сонсож төрсөн сэтгэгдэлээ ярилцах, дүр дүрслэлээр
илэрхийлэх, сурсан дуу, сонссон хөгжмийн зохиолын шинж байдлыг сонсож, түүний хурд,
хүчдэл, багтаамж, дүр дүрслэлийг тодорхойлох, ялган нэрлэх, сонсох зэргээр мэдэрч байгаагаа
гүйцэтгэж үзүүлэх.
4.Нийгэмшихүйн цогц чадамж: “Аялгуу” бүлэг сэдвийн хүрээнд өөрсдийнхөө сурсанаа
бусадтайгаа хамтран ярилцах, тайлбарлах,дуулах, дүрслэх, гүйцэтгэх.
Хичээлийн хөтөлбөрийн хэрэглэгдэхүүн:
СD, бичлэг, проектор, хөгжим техник хэрэгсэл, энгийн хөгжмийн зэмсэг, үзүүлэн тараах
материал, ном сурах бичиг, гарын авалга, кассет хуурцаг, телевиз, хайчилбар, хөгжмийн
зохиолчдын зураг гэх мэт.
Цаг төлөвлөлт: 1. Анги зохион байгуулалт­2 минут
2.Онолын мэдлэг­10 минут
3.Хөгжим сонсгох үйл ажиллагаа­17 минут
4.Дүгнэлт хичээл­5 минут
5.Үнэлгээ­4 минут
6.Гэрийн даалгавар­1 минут
Арга зүйн төлөвлөлт:

15. Хугац Багшийн үйл Сурагчийн үйл
№ Үе шатууд Анхаарах зүйлс
аа ажиллагаа ажиллагаа
1. Анги зохион 2 Сурагчдын ирц авч, Уламжлалт 1 минутанд
байгуулалт минут сурагчдын суудлыг суудлаар сууна. суудалдаа сууна.
зохион байгуулна.
2. Онолын 10 Аялгууны тухай Сурагчид мэдсэн Анхааралтай
мэдлэг минут ярьж өгөх, зүйлсээ дэвтэртээ ажиглах, сонсох,
хөгжмийн үндсэн 7 бичих. харилцан ярилцах,
өнгийн тухай мэдэх. санал бодлоо
3. Хөгжим 17 Хөгжим сонсох Хөгжим сонсоод солилцох, сонссон
сонсгох үйл минут нөхцөлийг төосөн сэтгэгдэлээ хөгжим, сурсан
ажиллагаа бүрдүүлэх, ярилцах, санал дууны тухай яриаг
холбогдолтой бодлоо солилцох, өөрсдийн үгээр
зурагт хуудас чөлөөтэй ярих.
мэдээлэлүүдийг
хананд байрлуулах.
4. Дүгнэлт 5 Өнөөдрийн Мэдлэгээ бататгах, Хичээлд идэвхтэй
хичээл минут хичээлийн тухай бусадтай санал оролцох.
асуулт тавьж солилцох.
ярилцах
5. Үнэлгээ 4 Багш сурагчдын Хүүхдүүд Хэсэг сурагчдын
минут гүйцэтгэлийг хоорондоо яриа тайлбарыг
ажиглан, харилцан ярилцаж бусдад сонсгох,
хэсэгчилсэн болон бусадтайгаа үнэлгээ өгөх.
ганцаарчилсан, харилцаж байгаагаа
дэмжлэг туслалцаа мэдрэх, өөрийгөө
үзүүлнэ. үнэлэх, бусдаас
суралцах.
6. Гэрийн 1 Сонссон зохиолын тухай зурах, аялгууны Даалгавар хийж
даалгавар минут тухай мэдлэгээ бататгах, гэрийнхэндээ гүйцэтгэх.
ярих, үнэлгээ авах.

21. Батлав.С/м О.Хишигжаргал
Ээлжит хичээлийн төлөвлөлт № 3.
Хамрах хүрээ: “Хантайшир­Эрдэм” цогцолбор сургуулийн 12 жилийн 2­р ангийн сурагчид.
Огноо: ____________
Сэдэв: 1. Бяцхан хөгжмийн зохиолч
2. Ч.Сангидорж “Үнэг”
Зорилго: 1. Хөгжүүлнэ. / хөгжмийн эгшгүүдийн тухай, Ч6Сангидоржийн амьдрал уран
бүтээлтэй танилцах, сонссон хөгжмийн уран бүтээлд анализ хийх, харилцан
ярилцах./
1.Хүмүүжүүлнэ. /Хөгжмийг ойлгон ухамсарлах, тэвчээртэй сонсох чадвар­
­ыг эзэмшинэ. /
2.Мэдлэг олгоно. /Шинэ нэр томъёотой танилцана/
Зорилт: 1. Мэдэхүйн цогц чадамж: Хөгжмийн эгшгүүдийн тухай, Ч6Сангидоржийн амьдрал
уран бүтээлтэй танилцах, сонссон хөгжмийн уран бүтээлд анализ хийх, харилцан ярилцах.
2.Хийж гүйцэтгэхүйн цогц чадамж: “Аялгуу” сэдвийн хүрээнд мэдээлэл цуглуулах, мэдлэгээ
баяжуулах, бусдад мэдээлэх, гадаадын болон Монголынхоо хөгжмийн зохиолчдын уран
бүтээлээс сонсох аялгууны шинж төрхийг тодорхойлох, ярилцах, дүр дүрслэлээр илэрхийлэх.
Хөгжмийн зохиол сонсож шинж байдлыг ажиглан, ярилцаж, тодорхойлон нэрлэх.
3.Оршихуйн цогц чадамж: Хөгжмийн зохиол сонсож төрсөн сэтгэгдэлээ ярилцах, дүр
дүрслэлээр илэрхийлэх, сурсан дуу, сонссон хөгжмийн зохиолын шинж байдлыг сонсож, түүний
хурд, хүчдэл, багтаамж, дүр дүрслэлийг тодорхойлох, ялган нэрлэх, сонсох зэргээр мэдэрч
байгаагаа гүйцэтгэж үзүүлэх.
4.Нийгэмшихүйн цогц чадамж: “Аялгуу” бүлэг сэдвийн хүрээнд өөрсдийнхөө сурсанаа
бусадтайгаа хамтран ярилцах, тайлбарлах,дуулах, дүрслэх, гүйцэтгэх.
Хичээлийн хөтөлбөрийн хэрэглэгдэхүүн:
СD, бичлэг, проектор, хөгжим техник хэрэгсэл, энгийн хөгжмийн зэмсэг, үзүүлэн тараах
материал, ном сурах бичиг, гарын авалга, кассет хуурцаг, телевиз, хайчилбар, хөгжмийн
зохиолчдын зураг гэх мэт.

22. Цаг төлөвлөлт: 1. Анги зохион байгуулалт­2 минут
2.Онолын мэдлэг­10 минут
3.Хөгжим сонсгох үйл ажиллагаа­17 минут
4.Дүгнэлт хичээл­5 минут
5.Үнэлгээ­4 минут
6.Гэрийн даалгавар­1 минут
Арга зүйн төлөвлөлт:
Хугац Багшийн үйл Сурагчийн үйл
№ Үе шатууд Анхаарах зүйлс
аа ажиллагаа ажиллагаа
1. Анги зохион 2 Сурагчдын ирц авч, Уламжлалт 1 минутанд
байгуулалт минут сурагчдын суудлыг суудлаар сууна. суудалдаа сууна.
зохион байгуулна.
2. Онолын 10 Аялгууны тухай Сурагчид мэдсэн Анхааралтай
мэдлэг минут ярьж өгөх, зүйлсээ дэвтэртээ ажиглах, сонсох,
хөгжмийн үндсэн 7 бичих. харилцан ярилцах,
өнгийн тухай мэдэх. санал бодлоо
3. Хөгжим 17 Хөгжим сонсох Хөгжим сонсоод солилцох, сонссон
сонсгох үйл минут нөхцөлийг төосөн сэтгэгдэлээ хөгжим, сурсан
ажиллагаа бүрдүүлэх, ярилцах, санал дууны тухай яриаг
холбогдолтой бодлоо солилцох, өөрсдийн үгээр
зурагт хуудас чөлөөтэй ярих.
мэдээлэлүүдийг
хананд байрлуулах.
4. Дүгнэлт 5 Өнөөдрийн Мэдлэгээ бататгах, Хичээлд идэвхтэй
хичээл минут хичээлийн тухай бусадтай санал оролцох.
асуулт тавьж солилцох.
ярилцах
5. Үнэлгээ 4 Багш сурагчдын Хүүхдүүд Хэсэг сурагчдын
минут гүйцэтгэлийг хоорондоо яриа тайлбарыг
ажиглан, харилцан ярилцаж бусдад сонсгох,
хэсэгчилсэн болон бусадтайгаа үнэлгээ өгөх.
ганцаарчилсан, харилцаж байгаагаа
дэмжлэг туслалцаа мэдрэх, өөрийгөө
үзүүлнэ. үнэлэх, бусдаас
суралцах.
6. Гэрийн 1 Сонссон зохиолын тухай зурах, аялгууны Даалгавар хийж

23. даалгавар минут тухай мэдлэгээ бататгах, гэрийнхэндээ гүйцэтгэх.
ярих, үнэлгээ авах.
ОНОЛЫН МЭДЛЭГ:
БЯЦХАН ХӨГЖМИЙН ЗОХИОЛЧ:
Суут хөгжмийн зохиолч В.А.Моцарт 4­хөн настайдаа хөгжим зохиож байжээ.
•Чи ч бас оролдоод үзээрэй.
•Өгөгдсөн үгийн тусламжтайгаар хөгжмийн дүр бүтээе.
ӨНДӨР, НАМ, УРТ, БОГИНО, ЧАНГА, СУЛ, ХУРДАН, УДААН, ХҮНД, БАРААН,
ГЭРЭЛТЭЙ ХӨНГӨН, ЦОГЛОГ.
/энгийн хөгжмийн зэмсгээр тоглоно./
Хөгжмөө сонсоодз аялгууны шинж төрхийг өгөгдсөн үгийн тусламжтайгаар тодорхойлоорой.
Хөгжимд юу дүрслэгдэж байна вэ?
Зохиолын нэр Эгшгийн өндөр Эгшгийн урт Эгшиглэх хурд Эгшиглэх хүч
Шувуудын бүжиг
Хөвчийн хүрэн
баавгай
ХӨГЖИМ СОНСГОХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА:
Ч.Сангидорж “ҮНЭГ”.
Хөгжмөө сонсоодз аялгууны шинж төрхийг өгөгдсөн үгийн тусламжтайгаар тодорхойлоорой.
Хөгжилтэй, бараан, том, хөнгөн, удаан, гоёмсог, хүчирхэг, зоригтой, хурдан, чанга,
зөөлөн, тогтворгүй, жижиг, зальтай.

24. Батлав.С/м О.Хишигжаргал
Ээлжит хичээлийн төлөвлөлт № 4.
Хамрах хүрээ: “Хантайшир­Эрдэм” цогцолбор сургуулийн 12 жилийн 2­р ангийн сурагчид.
Огноо: ____________
Сэдэв: 1. “Янзагатай шаргачин”
2. Янзага бүжиг
Зорилго: 1. Хөгжүүлнэ. / хөгжмийн зохиолчдын амьдрал уран
бүтээлтэй танилцах, сонссон хөгжмийн уран бүтээлд анализ хийх, харилцан
ярилцах./
1.Хүмүүжүүлнэ. /Хөгжмийг ойлгон ухамсарлах, тэвчээртэй сонсох чадвар­
­ыг эзэмшинэ. /
2.Мэдлэг олгоно. /Шинэ нэр томъёотой танилцана, бүжгийн хөдөлгөөн сурна. /
Зорилт: 1. Мэдэхүйн цогц чадамж: Хөгжмийн зохиолчдын амьдрал уран бүтээлтэй танилцах,
сонссон хөгжмийн уран бүтээлд анализ хийх, харилцан ярилцана.
2.Хийж гүйцэтгэхүйн цогц чадамж: “Аялгуу” сэдвийн хүрээнд мэдээлэл цуглуулах, мэдлэгээ
баяжуулах, бусдад мэдээлэх, гадаадын болон Монголынхоо хөгжмийн зохиолчдын уран
бүтээлээс сонсох аялгууны шинж төрхийг тодорхойлох, ярилцах, дүр дүрслэлээр илэрхийлэх.
Хөгжмийн зохиол сонсож шинж байдлыг ажиглан, ярилцаж, тодорхойлон нэрлэх.
3.Оршихуйн цогц чадамж: Хөгжмийн зохиол сонсож төрсөн сэтгэгдэлээ ярилцах, дүр дүрслэлээр
илэрхийлэх, сурсан дуу, сонссон хөгжмийн зохиолын шинж байдлыг сонсож, түүний хурд,
хүчдэл, багтаамж, дүр дүрслэлийг тодорхойлох, ялган нэрлэх, сонсох зэргээр мэдэрч байгаагаа
гүйцэтгэж үзүүлэх.
4.Нийгэмшихүйн цогц чадамж: “Аялгуу” бүлэг сэдвийн хүрээнд өөрсдийнхөө сурсанаа
бусадтайгаа хамтран ярилцах, тайлбарлах,дуулах, дүрслэх, гүйцэтгэх.
Хичээлийн хөтөлбөрийн хэрэглэгдэхүүн:
СD, бичлэг, проектор, хөгжим техник хэрэгсэл, энгийн хөгжмийн зэмсэг, үзүүлэн тараах
материал, ном сурах бичиг, гарын авалга, кассет хуурцаг, телевиз, хайчилбар, хөгжмийн
зохиолчдын зураг гэх мэт.
Цаг төлөвлөлт: 1. Анги зохион байгуулалт­2 минут
2.Онолын мэдлэг­10 минут
3.Хөгжим сонсгох үйл ажиллагаа­17 минут

25. 4.Дүгнэлт хичээл­5 минут
5.Үнэлгээ­4 минут
6.Гэрийн даалгавар­1 минут
Арга зүйн төлөвлөлт:
Хугац Багшийн үйл Сурагчийн үйл
№ Үе шатууд Анхаарах зүйлс
аа ажиллагаа ажиллагаа
1. Анги зохион 2 Сурагчдын ирц авч, Уламжлалт 1 минутанд
байгуулалт минут сурагчдын суудлыг суудлаар сууна. суудалдаа сууна.
зохион байгуулна.
2. Дуу заах үйл 10 Аялгууны тухай Сурагчид мэдсэн Анхааралтай
ажиллагаа минут ярьж өгөх, дууны зүйлсээ дэвтэртээ ажиглах, сонсох,
тухай яриаг бичих. харилцан ярилцах,
өрнүүлэх, харилцан санал бодлоо
ярилцах солилцох, сонссон
3. Хөгжим 17 Хөгжим сонсох Хөгжим сонсоод хөгжим, сурсан
сонсгох үйл минут нөхцөлийг төосөн сэтгэгдэлээ дууны тухай яриаг
ажиллагаа бүрдүүлэх, ярилцах, санал өөрсдийн үгээр
холбогдолтой бодлоо солилцох, чөлөөтэй ярих.
зурагт хуудас
мэдээлэлүүдийг
хананд байрлуулах.
4. Дүгнэлт 5 Өнөөдрийн Мэдлэгээ бататгах, Хичээлд идэвхтэй
хичээл минут хичээлийн тухай бусадтай санал оролцох.
асуулт тавьж солилцох.
ярилцах
5. Үнэлгээ 4 Багш сурагчдын Хүүхдүүд Хэсэг сурагчдын
минут гүйцэтгэлийг хоорондоо яриа тайлбарыг
ажиглан, харилцан ярилцаж бусдад сонсгох,
хэсэгчилсэн болон бусадтайгаа үнэлгээ өгөх.
ганцаарчилсан, харилцаж байгаагаа
дэмжлэг туслалцаа мэдрэх, өөрийгөө
үзүүлнэ. үнэлэх, бусдаас
суралцах.
6. Гэрийн 1 Сонссон зохиолын тухай зурах, аялгууны Даалгавар хийж

26. даалгавар минут тухай мэдлэгээ бататгах, гэрийнхэндээ гүйцэтгэх.
ярих, үнэлгээ авах.
“Янзагатай шаргачин”
1.Янзагатай шаргачин хайчих нь вэ?
Янгирт уулыг давъя даа хө
Уулыг даваад яах нь вэ?
Ундармал булагтаа очъё доо хө
2.Харзынхаа усаараа яах нь вэ?
Ханаталаа уугаад явья даа хө
Усыг уугаад яах нь вэ?
Уужимхан талаа зоръё доо хө
3.Талруугаа очоод яах нь вэ?
Таана хөмөл идье дээ хө
Хөмөл таанаар яах нь вэ?
Хөхөндөө сүүгээ оруулъя даа хө
4.Өтгөнчиг сүүгээрээ яах нь вэ?
Өөдөсхөн янзагандаа хөхүүлье дээ хө
Өөдөсхөн янзагаараа яах нь вэ?
Өөр шигээ том зээр болгоё доо хө

27. Янзага
•Дүрс бичлэгээ үзээд үйл явдлыг ярилцаарай.
•Хөгжмөө анхааралтай сонсоцгооё.
•Үйл явдлыг хөгжмөөр хэрхэн дүрслэх вэ?
•Аялгуу хэдэн хэсэгтэй байна вэ?
•Аялгууны шинж төрхийг тодорхойлцгооё.

28. Сонгосон хариултаа дэвтэртээ тэмдэглээрэй.
хурдан
Намуун тайван
Янзага эхийнхээ дэргэд амгалан тайван нойрсоно.
Удаан
Бүрхэг саарал
Бараан хүнд
Хөгжилтэй Хөвч хангайд эрх янзага дураараа
Зөөлөн тоглон наадна.
Чанга
Намуун тайван
Эхээсээ төөрсөн янзага араатны Түгшүүртэй
дунд ганцаараа хоцров.
Хөөрхийлөлтэй

29. Батлав.С/м О.Хишигжаргал
Ээлжит хичээлийн төлөвлөлт № 5.
Хамрах хүрээ: “Хантайшир­Эрдэм” цогцолбор сургуулийн 12 жилийн 2­р ангийн сурагчид.
Огноо: ____________
Сэдэв: 1. Өөрийгөө сориорой.
Зорилго: 1. Хөгжүүлнэ. / хөгжмийн эгшгүүдийн тухай,хөгжмийн зохиолчпын амьдрал уран
бүтээлтэй танилцах, сонссон хөгжмийн уран бүтээлд анализ хийх/
1.Хүмүүжүүлнэ. /Хөгжмийг ойлгон ухамсарлах, тэвчээртэй сонсох чадвар­
­ыг эзэмшинэ. /
2.Мэдлэг олгоно. /Шинэ нэр томъёотой танилцана/
Зорилт: 1. Мэдэхүйн цогц чадамж: Хөгжмийн эгшгүүдийн тухай, хөгжмийн зохиолчдын
амьдрал уран бүтээлтэй танилцах, сонссон хөгжмийн уран бүтээлд анализ хийх, харилцан
ярилцах.
2.Хийж гүйцэтгэхүйн цогц чадамж: “Аялгуу” сэдвийн хүрээнд мэдээлэл цуглуулах, мэдлэгээ
баяжуулах, бусдад мэдээлэх, гадаадын болон Монголынхоо хөгжмийн зохиолчдын уран
бүтээлээс сонсох аялгууны шинж төрхийг тодорхойлох, ярилцах, дүр дүрслэлээр илэрхийлэх.
Хөгжмийн зохиол сонсож шинж байдлыг ажиглан, ярилцаж, тодорхойлон нэрлэх.
3.Оршихуйн цогц чадамж: Хөгжмийн зохиол сонсож төрсөн сэтгэгдэлээ ярилцах, дүр дүрслэлээр
илэрхийлэх, сурсан дуу, сонссон хөгжмийн зохиолын шинж байдлыг сонсож, түүний хурд,
хүчдэл, багтаамж, дүр дүрслэлийг тодорхойлох, ялган нэрлэх, сонсох зэргээр мэдэрч байгаагаа
гүйцэтгэж үзүүлэх.
4.Нийгэмшихүйн цогц чадамж: “Аялгуу” бүлэг сэдвийн хүрээнд өөрсдийнхөө сурсанаа
бусадтайгаа хамтран ярилцах, тайлбарлах,дуулах, дүрслэх, гүйцэтгэх.
Хичээлийн хөтөлбөрийн хэрэглэгдэхүүн:
СD, бичлэг, проектор, хөгжим техник хэрэгсэл, энгийн хөгжмийн зэмсэг, үзүүлэн тараах
материал, ном сурах бичиг, гарын авалга, кассет хуурцаг, телевиз, хайчилбар, хөгжмийн
зохиолчдын зураг гэх мэт.
Цаг төлөвлөлт: 1. Анги зохион байгуулалт­2 минут.
2. Дүгнэлт хичээл­38 мин
Арга зүйн төлөвлөлт:
Хугац Багшийн үйл Сурагчийн үйл
№ Үе шатууд Анхаарах зүйлс
аа ажиллагаа ажиллагаа
1. Анги зохион 2 Сурагчдын ирц авч, Уламжлалт 1 минутанд
байгуулалт минут сурагчдын суудлыг суудлаар сууна. суудалдаа сууна.
зохион байгуулна.
2. Дүгнэлт 38 Өнөөдрийн Мэдлэгээ бататгах, Хичээлд идэвхтэй
хичээл минут хичээлийн тухай бусадтай санал оролцох.
асуулт тавьж солилцох.

30. ярилцах
ӨӨРИЙГӨӨ СОРИОРОЙ
К.Сен Санс “ХУН”
1.Хөгжмөө сонсоод аялгууны шинж, хүч, хурдад тохирох зураглалыг сонгоорой.
а.
б.
в.
2.Хүснэгтийг /+/ тэмдэг ашиглан дэвтэртээ нөхөж бичээрэй.
Зохиолын нэр Уянгын Хөгжилтэй Эрч хүчтэй
Э.Чойдог “Жалам хар”
К.Сен Санс “ХУН”
Модон цэргийн марш
3.Аялгууны шинж төрхөөс ямар хүчийг мэдэрч байна вэ? Дэвтэртээ зөв холбоорой.
Энхрий зөөлөн
Эрэмгий зоригтой Чанга
Бадрангуй сүрлэг Сул
Уйтгар гуниг
4. “Янзагатай шаргачин” дууны өнгө аясыг тодорхойлж, сонголтоо дэвтэртээ бичиж будаарай.
Уйтгартай
Хөгжилтэй цоглог
Янзагатай шаргачин
Түгшүүртэй
Намуухан уянгалаг