Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 2 Μαΐου, 2012, η ημερίδα «Κυπριακό Φυσικό Αέριο— Ευκαιρίες και Προοπτικές» στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) στη Λεμεσό.

1. Κυπριακό Φυσικό Αέριο–
Τεχνικές και Οικονομικές Διαστάσεις
Κωνσταντίνος Χατζηστάσου, PhD
Ερευνητικό Κέντρο Ευφυών Συστημάτων και Δικτύων ΚΟΙΟΣ
Πανεπιστήμιο Κύπρου

2. Σύνοψη
ψη
2
 Παγκόσμια Α θέ
ό Αποθέματα Φυσικού Α ί ( Α) & η ΕΕ
ύ Αερίου (ΦΑ)
 Κυπριακό Πεδίο Φυσικού Αερίου Αφροδίτη
 Επόμενα Βήματα – Υποδομές – Οφέλη
μ ήμ μ ς φ η
 Αξιοποίηση Κυπριακού Κοιτάσματος ΦΑ
 Ηλ
Ηλεκτροπαραγωγή – Μ
ή Μεταφορές – Υ
έ Υγροποίηση – Χ
ί Χημική Βιομηχανία
ήΒ ί
 Επιλογές – Προκλήσεις – 2ος Γύρος Αδειοδότησης Τεμαχίων
 Συμπερασματικά Σχόλια

3. Παγκόσμια Αποθέματα Φυσικού Αερίου
γ μ μ ρ
3
Συνολικά: 6,263τρις κυβικά πόδια
Πηγή: Oil & Gas Journal (2009)

4. Παγκόσμια Αποθέματα ΦΑ: Ποσοστά
γ μ μ
4
Economides M et al (2007) Modern Fracturing, ET, USA
Πηγή: Oil & Gas Journal (2009)

5. Εισαγωγές Φυσικού Αερίου ΕΕ-27
5
Πηγή: E. Commission: European Statistical Pocketbook, 2010

6. Παγκόσμια Αγορά Υγροποιημένου ΦΑ
6
 Παγκόσμια ζήτηση Υγροποιημένου ΦΑ (‘11): 300 bcm (10 6 tcf)
( 11): (10.6
 ΥΦΑ: 9% αναγκών ΦΑ | 60% Ασία 29% EE
| 60% Ασία,
 Κατάρ: 25% παγκόσμιας ζήτησης ΥΦΑ
Ολική παραγωγή:
554 Mm3/έτος
 ΙΕΑ: «Χρυσή εποχή ΦΑ»: 25%
ρ ή χή 5
ενεργειακού μίγματος
 Αυστραλία νέο Κατάρ (;)
 ΗΠΑ: Αξιοποίηση σχιστολιθικού ΦΑ (shale gas)
ξ ί λθ ύ ( h l ) Πηγή: Natural Gas Info, ΙΕΑ, 2011

7. Μελλοντικές Ενεργειακές Προβλέψεις
7
Εισαγωγές Ορυκτών Καυσίμων
Ε έ Ο ώ Κ ί
Gazprom μείωση παραγωγής ΦΑ
Πηγή: Moscow Inst. of Energy, 2007
Πηγή: BP Energy Outlook 2030 2010: 10 tcf/έτος
2030: 15 tcf/έτος (425 bcm/έτος)

8. 8
Κυπριακό Φυσικό Αέριο (& Πετρέλαιο)
ό ό έ έλ

9. Ιστορικό ανακάλυψης Φ/Α στην Κύπρο
9
 1ος γύρος αδειοδοτήσεων τεμαχίων στη ΑΟΖ 2007
ύ δ δ ή ί
 Η Noble Energy απέκτησε τα δικαιώματα για το τεμ. 12
 Ο
Οκτ. 2008 συμφωνία αναλογικού καταμερισμού (PSC) με
8 ί λ ύ ύ
την Noble Energy
 Σεπτ 2009: 659 km2 3D σεισμικές μετρήσεις
Σεπτ.
 19 Σεπτ. 2011: Έναρξη εξερευνητικής διάτρησης
 28 12 2011: εντοπισμός 7 tcf
28.12.2011:
φυσικού αέριου!

10. Χαρακτηριστικά Κοιτάσματος
10
 Τ
Ταμιευτήρας: Πάχος (
ή Πά (pay): 94 | Ε β δό 103 6k 2
) 94μ Εμβαδό: 103.6km
 Συνολικό βάθος: 5,861μ (νερού 1,689μ)
 Δ
Δυναμικότητα: 7 t f ( έ ό )
ό tcf (μέσο όρο)
 Απόσταση από τη στεριά: 160 km
Εκτιμημένη αξία: €24-36 δ ($ /ΜΜb )
 Ε έ ξί € 6 δις ($4-7/ΜΜbtu)
 Συν-εκμετάλλευση με Ισραήλ:
80% (Κ) 20% (Ι)
 Καλής ποιότητας μεθάνιο (CH4)
 Κό
Κόστος γεώτρησης: $ εκ
ώ $75
 Πετρέλαιο;

11. Τα επόμενα βήματα
11
 Ε β β
Επιβεβαιωτική γεώτρηση
ή ώ
 Στοιχεία για ύπαρξη πετρελαίου;
 2ος γύρος αδειοδοτήσεων: 11 Φεβ.-11 Μ ΐ
ύ δ δ ή Φ β Μαΐου, ‘
‘12
 Δημιουργία κρατικής εταιρείας πετρελαίου-ΦΑ (NOC)
 Θέ
Θέσπιση εποπτικού/επιστημονικού σώματος
ύ/ ύ ώ
 Εκπαίδευση: πανεπιστημιακού & τεχνικού επιπέδου
 Ad-hoc επιτροπή για τη διαχείριση Υ/Α
dh ή δ ί /

12. Ενδεχόμενα οφέλη από το ΦΑ
12
 Μ
Μειωμένη τιμή ηλεκτρισμού ( ά & εφόσον)
έ ή λ ύ (εάν ό )
 Μείωση ρύπων ΑΗΚ
 Υ
Υποστηρικτικές β
έ βιομηχανίες (
ί (χημ. αναλύσεις, l i ti κτλ)
λύ logistics, λ)
 Θετικό επενδυτικό κλίμα & ψυχολογία
 Ο
Οικιακή & β
ή βιομηχανική χρήση
ή ή
 Χρήση στις μεταφορές (μοτοκίνηση)
 Θέ
Θέσεις εργασίας
ί
 Εξαγωγές ΦΑ (υγροποιημένου, LNG)
 Χημική βιομηχανία
 Κύπρος: Διαμετακομιστικός σταθμός ενέργειας

13. Επιλογές/Προκλήσεις
13
 1 Υπεράκτιες & Υποθαλάσσιες Εγκαταστάσεις
1. Υ ά Υ θ λά Ε ά
 2. Υποθαλάσσιος Αγωγός
 3. Χ
Χερσαίος σταθμός υγροποίησης (LNG plant)
ί θ ό ί l t)
 4. Πλωτή μονάδα υγροποίησης (FLNG)
 Ν αξιοποιηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο (
Να ξ θ ί έ άδ (με άλλ τεμάχια)
άλλα ά )
 Συν-εκμετάλλευση με Ισραήλ – επιβεβλημένη
 Προσέλκυση επενδύσεων (;)
έλ δύ ()
 Μεταφορά τεχνογνωσίας
 Διαχείριση (;)
 Τουρκία (;)

14. Υπεράκτιες & Υποθαλάσσιες Υποδομές
14
 Υ θ λά
Υποθαλάσσια υποδομή ( b ) Πλ
δ ή (subsea)–Πλατφόρμα ή Σ
ό Στεριά (d )
ά (dry)
 Υποθαλάσσια: Templates
 Πλατφόρμα: TLP Spur, ημι-βυθιζόμενη
TLP, Spur ημι βυθιζόμενη
 Flowlines (Αγωγοί) – Manifolds
 Εύκαμπτοι αγωγοί & ανωστικά σώματα (risers)
 Επεξεργασία & έλεγχο ΦΑ
 Καλώδια έλεγχου: υδραυλικός & ηλεκτρικός (umbilical)
 Κόστος:
 Independence Hub: $2 δις — $420m πλατφόρμα
 Ormen Lange: $12 δις ($7.5 δις)

15. Υποθαλάσσιοι Αγωγοί
15
 Χ
Χρειάζεται χαρτογράφηση του β θ ύ
άζ ά βυθού
 Μήκος 185 km
Κόστος: $800 εκ.-$2.3 δ
 Κό $8 $ δις
 Περιβαλλοντικές πτυχές
 Χ
Χρηματοδότηση ( )
δό (;)
 Τεχνικές προκλήσεις:
 Βάθ
Βάθος νερού: 2,574 μ (1)
ύ ( )
 Γεωμορφολογία βυθού

16. Υποθαλάσσιοι Αγωγοί
16
 Βάθ νερού: πίεση ( 220 b
Βάθος ύ ί (220 bars)
)
 Πόντιση αγωγού (S-lay, J-lay)
 Υ θ λά
Υποθαλάσσια τάφρος
ά
 Τοποθέτηση χαλικιού
 Σ
Σεισμογενείς περιοχή
ί ή
 Ποσότητα ΦΑ
 Γεω-κινδύνοι
δύ
 Περιβαλλοντικές
πτυχές
έ

17. Χερσαίος σταθμός υγροποίησης (LNG plant)
17
 Ε
Επικρατέστερη τοποθεσία: Βασιλικός
έ θ ί Β λ ό
 Το μέγεθος του τερματικού βασίζεται στην παραγωγή ΥΦΑ
Πηγή: Wallace P. (2011) Gas De France

18. Χερσαίος τερματικός ΥΦΑ
18
 Π θ ό κόστος
Πιθανό ό Bontag A-H (Indonesia): 22.6 MTPA
 Άλλα θέματα:
Πηγή: Wallace P. (2011) Gas De France
 375 MW ( MTPA)
(15MTPA)
 Περιορισμένος χώρος
 Ασφάλεια: καύση φυσικού αερίου (flaring)
 Χρονοδιάγραμμα: +10 χρόνια
 Επενδύσεις (;)

19. Πλωτή μονάδα υγροποίησης (FLNG)
19
 Καινοτομία: εν πλω υγροποίηση:
 1ο FLNG στον κόσμο [Prelude]
 Παράδοση 2017
Shell FLNG Concept
 Κόστος: $5-6 δις
 Μη-δοκιμασμένη τεχνολογία
Μη δοκιμασμένη
 600,000 τ │μήκος: 488μ
 3 5-4 mtpa (2-3tcf)
3.5-4
 Αγκυρώνεται μόνιμα
 Συνεχή λειτουργία:
30-40 χρόνια

20. Μεταφορά ΥΦΑ
20
 Υ
Υγραεριοφόρα πλοία τύπου LNG
ό λ ί ύ
 Εν πλώ υγροποίηση (boil off liquefaction)
 15-20 έ συμβόλαια
έτη βόλ
 Το ΥΦΑ μεταφέρεται σε ατμ. πίεση (1 bar) & θερμ. -161˚C
 Α ά
Ανάγκη σταθμού αεριοποίησης
θ ύ ί
 Q-max: 266,000 m3 (Κατάρ)

21. Υγροποίηση ΦΑ
21
 Τ
Τερματικός υγροποίησης, εξαγωγή ΥΦΑ ντόπιες ανάγκες
ό ί ξ ή ΥΦΑ, ό ά
 Ισραήλ: 20%. 0.8 x 7 = 5.6 tcf
 Κυπριακό στρατηγικό απόθεμα: 50 χρ x 60 bcf (1 7bcm/χρ) = 3 tcf
(1.7bcm/χρ)
Αξία αποθέματος (2.6 tcf x $12 MMbtu)
€25 - (€7.5 + €2 + €1.5 + €7 + €2 + €2)  €3 δις
5MTPA Κόστος αγωγών Κέρδος εταιρειών Λειτουργικά έξοδα
(LNG plant) Υπεράκτιες Κόστος μεταφοράς ΥΦΑ
εγκαταστάσεις
ά

22. Χημική Βιομηχανία με Πρώτη Ύλη το ΦΑ
22
 Χ
Χημική βιομηχανία αξιοποιεί 30% των παγκόσμιων
ήβ ί ξ ί ό
αναγκών ΦΑ
 Σύνθεση αμμωνίας για την παραγωγή λιπασμάτων
 Παραγωγή μεθανόλης (διαλύτης)
 Παράγωγη αιθυλενίου πλαστικά – PVC (€140 δις ΕΕ)
αιθυλενίου–
 Μετατροπή ΦΑ σε diesel
 Παραγωγή υδρογόνου
Πηγή: Ευσταθίου Μ. et al ΦΑ Η άλλη προοπτική αξιοποίησης

23. Συμπερασματικά Σχόλια
23
 2ος γύρος αδειοδότησης: στρατηγικές επιλογές
ύ δ δό έ λ έ
 Συνεργασία με Ισραήλ επιβεβλημένη
 Π
Προτεραιότητα: αναζήτηση πετρελαίου
ό ζή λ ί
 Εισαγωγή φυσικού αερίου
 Α
Αποσύνδεση πολιτικής από τους Υ/Α
ύ δ λ ή ό
 Υ/Α: μη-ανανεώσιμη πηγή ενέργειας
 Παραδείγματα: Νορβηγία vs. Βενεζουέλα
δ ί β ί ζ έλ
 Αξιοποίηση νέων ταλέντων
 Τουρκικές προκλήσεις: ΑΟΖ δεν είναι διαφιλονικούμενα νερά
 Ενεργειακή πολιτική-όραμα
 Η Ευρώπη δεν θα είναι σημαντικός παραγωγός ΦΑ πριν 2020

24. 24
Σας ευχαριστούμε!
ύ