2. SİLAJ NEDİR?
Taze ve fazla su içeren bitkisel
materyalin parçalandıktan sonra
sıkıştırılarak, havasız ortamda ve
laktik asit (süt asidi) oluşturarak
saklanması ile elde edilen kaba
yeme SİLAJ denir.
3. 1 2 3
Bol ve ucuz Sulu ve lezzetli Kolay
olmaları oluşları sindirilebilmeleri
4 8
SİLAJ YAPILMASINI
Hayvanlar
GEREKTİREN Süt ve et
tarafından SEBEPLER üretimini
sevilerek
artırmaları,
tüketilmeleri
5 6 7
Kaba yem bulma Masrafları ve
Kolay ve masrafsız
endişesini ortadan sorunları
depolanabilmeleri
kaldırmaları azaltması
4. SİLAJIN SAĞLADIĞI YARARLAR
Kurutma problemi olan yerler için uygundur.
Yeşil yem bulmanın zor olduğu kış aylarında
hayvanların sulu yem ihtiyacı karşılanır
Yemlerin fermantasyon yoluyla saklanması besin
maddelerindeki kaybı önler.
Fermantasyon sonucu yemlerin taze yumuşak
yapısının korunması, güzel kokuya sahip olması
dolayısı ile hayvanlar tarafından sevilerek
tüketilmektedir.
Silaj yapıldığında şişme gibi bazı besleme
bozuklukları ortadan kaldırılmış olur.
Fermantasyon sonucu tohumların çimlenme özelliği
kaybolduğu için yabancı ot yayılımı da önlenir.
Silaj uygulamaları ile birim alanda daha fazla yem
muhafaza edilmektedir.1 ton kuru ot için 14 m3
gerekli iken,aynı miktar otun silolanmasında 1.5
m3’lük hacim yeterli olmaktadır.
5. SİLAJIN SAĞLADIĞI YARARLAR
Silaj, diğer yemlere göre daha lezzetli, sulu ve besleyicidir.
Çok ucuzdur.
Et ve süt maliyetlerinde yem girdisinin payını % 70 lerden
% 28 lere kadar düşürür.
Silaj, samanı devreden çıkarır.
Silaj, sindirimi kolay, besin değeri yüksek bir yemdir.
Silaj, hayvanın yediği her türlü ot, yem bitkileri ve gıda
sanayi yan ürünlerinden yapılabilir.
Silajda, otları kuruturken meydana gelen yağmur çürümesi,
balyalama zaiyatı, taşıma gibi kayıplar yoktur.
Silajda, kuru ot gibi yanma ve yakılma tehlikesi yoktur.
Silajın olgunlaşma sırasında yeşil otlara MELAS-HUBUBAT
KIRMASI gibi katkı maddeleri katıldığı için süt asidi
oluşmakta, bu da otların sindirilme kabiliyetini
yükseltmektedirler.
6.
7. SİLAJIN SAĞLADIĞI YARARLAR
Lezzetli oluşu iştah açtığı için hayvanların dengeli
beslenmesine yardımcı olur.
Silaj ile beslenen hayvanlar sağlıklı olur, tüyleri
daha parlak olduğundan pazar değerleri artar.
Protein ve şekerler, kuru otlara göre silajda daha
çoktur.
Yıl boyu yedirilen silaj en az 7-8 ay önceden
stoklandığı için üreticiyi enflasyon baskısından
korur.
Kısacası silaj; ekonomik kriz dönemlerinin
sigortasıdır.
8. SİLAJIN SAKINCALARI
Silaj yapımı zordur, özel makine ve depo gerektirir.
Silaj yapıldıktan sonra yerinin değiştirilmesi söz
konusu değildir.
Silaj silodan çıkarıldıktan sonra en kısa zamanda
yedirilmelidir.
Silajla beslemede başlangıçta hayvanlar silaj
yemekten kaçınırlar
Silaj yapımında başarı sağlanamazsa yem
kaybedilmiş olur.
9. Grafik 1: Kuru Ot Ve Silo Yemindeki Kayıplar (%)
40
35
30
25
20
15
10
5
0
kuru madde protein kaybı nişasta kaybı
kaybı
kuru ot silo yemi
10. SİLAJ DEPOSU – SİLO NEDİR, ÖZELİKLERİ
NELERDİR?
Silaj makinesi ile biçilip parçalanan silajlık
yem materyalinin depolandığı yerlere
SİLAJ DEPOSU veya kısaca SİLO denir.
En Yaygın 4 Silo Tipi
Toprak üzeri plastik örtülü silolar,
Yüzeysel beton veya prefabrik silolar,
Kule tipi yüksek silolar
Plastik kaplı rulo silolar
29. İYİ BİR SİLAJ YAPIMINDA DİKKAT
EDİLECEK HUSUSLAR
Ürünü en uygun dönemde hasat etmek,
Ürünü en uygun nem içeriğinde silaj yapmak,
Uygun büyüklükte parçalamak,
Zaman geçirmeden siloya doldurmak,
Sıkıştırmak,
Silajı hava almayacak şekilde iyice örtmek,
Silodan günlük yedirilecek miktar kadar silajı
dilimler halinde ve ana kitleyi fazla
dağıtmadan çıkartmak
30. İyi Bir Silajın Özellikleri
Kuru madde oranı %30-40
olmalı
pH 4.5’tan daha düşük olmalı
Laktik asit oranı kuru
maddenin %5-9’u olmalı
Bütirik asit, amonyak, ethanol
ve mannitol içermemeli
Küf, şeker yanığı ve tütün
kokusu olmamalı
Renk yeşil veya yeşile yakın
31. SİLONUN DOLDURULMASI
Silaj yapılacak ürün temiz ve üstün nitelikte olmalı,
Doldurma işleminin bir iki gün içerisinde tamamlanma lı,
İyi bir sıkıştırma ile ortamdaki hava uzaklaştırılmalı,
Doldurma ve sıkıştırma işlemi biter bitmez silajın üzeri
plastik örtü ile örtülerek üzerine toprak vb. maddeler
çekilerek düzenli bir basınç sağlanmalı.
32. Grafik 2: Taze ot ve silajda bulunan N kompozisyonu (%)
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Taze ot Iyi Silaj Kötü Silaj
Gerçek Protein Serbest Amino Asit Diger N Ürünleri Amonyak
33. SİLAJ YAPIMINDA KULLANILAN BİTKİLER
Kolay Silolanan Orta Derecede Silolanan
a) Mısır hasılı a) Çavdar hasılı
b) Ayçiçeği b) Bakla
c) Yerelmasının yeşil c) Baklagil karışımları
kısımları d) Lüpen çeşitleri
d) Yemlik lahana yaprakları e) Üçgül karışımları
e) Şekerpancarı yaprakları f) Yeşil hardal
f) Hayvan pancarı yaprakları g) Ayçiçeği (körpe halde)
g) Yeşil darı çeşitleri h) Çayır otları
Zor Silolanan
a) Körpe mera otları d) Yonca
b) Tatlı lüpen e) Üçgüller (çiçeklenmeden
c) Fiğ ve bezelye çeşitleri önce)
38. UYGUN HASAT DÖNEMİ
Silajlık bitkiyi uygun dönemde hasat etmek, çok
önemlidir:
Ürün, hayvanlar için en yüksek besin maddesi içerdiği
dönemde
Silajın oluşumu için gerekli şekerli maddelerin en yüksek
olduğu dönemde
Bitkinin yapısı nedeniyle parçalanıp sıkıştırılmasına en
uygun dönemde hasat edilir.
39. Tablo 1: Bazı bitkilerin uygun hasat dönemleri
Bitki Türü Uygun Hasat Zamanı
Silajlık Mısır Daneler hamur kıvamında iken
Buğdaygil Hasılları Süt olumunda iken
Çayır Otu Tomurcuklanmadan önce
Yonca Çiçeklenme başlangıcı-ortası
Fiğ Tam çiçeklenmeye kadar
Yulaf-Fiğ karışımı Fiğin çiçeklenme başlangıcında
Kolza Bitkilerin % 10'u çiçeklendiğinde
Sorgum Yapraklar renk kaybetmeye başlayınca
Sorgum-Sudan otu Bitki 90-120 cm
40. SOLDURMA
Yüksek miktarda su içeren (baklagiller,
buğday hasılları gibi) bitkiler biçildikten
sonra, tarlada 24 saati geçmeyecek
şekilde bırakılarak su içerikleri düşürme
işlemi SOLDURMA olarak adlandırılır.
41. SOLDURMANIN FAYDALARI
Nemli şartlarda yaşayabilen zararlı
mikroorganizma faaliyeti engellenir.
Silodan sızan suyla oluşan besin maddesi kayıpları
önlenir.
Silaj oluşumu için gerekli bitki şekerleri içeriği
oransal olarak yükseltilmiş olur.,
Silajın taşıma ağırlığı azaltılır.
Hayvanların silaj tüketimi artar.
42. Grafik 3: Kuru madde içeriği ile silo yemi niteliği arası ilişkiler
100%
80%
60%
40%
20%
0%
iyi pekiyi memnuniyet verici orta-işe yaramaz
K. Mad. % 20 den az K. Mad. % 20-25 K. Mad. % 25-30 K. Mad. % 30-35
43. PARÇALAMA
Silaj tüketimi, materyalin parça büyüklüğü ve
toprak ile bulaşma derecesine bağlı olarak
değişmektedir.
Hasat sırasında doğranmış silajın, doğranmamış
silaja göre tüketimi %50 daha fazla olmaktadır.
44. PARÇALAMANIN FAYDALARI
Doğru bir parçalama işlemi ile :
Bitki hücrelerinin içindeki şekerli maddeler açığa
çıkarılarak silaj oluşumuna kaynak sağlanır.
Silodaki ürünün sıkıştırılması ve havasız ortamın
sağlanması kolaylaşır.
Silajın oluşumunu sağlayan bakteriler için gerekli
yaşama şartları sağlanır.
Silajın silodan boşaltılması kolaylaşır.
Silajı yiyen hayvanın işkembesinin sağlıklı
çalışması sağlanır.
45. Tablo 2: Bazı Silajlık Bitkilerde Uygun
Parçalama Büyüklükleri
Bitki Türü Parçalama Büyüklüğü
Silajlık Mısır 1-1,5 cm
Yonca 0,5-1 cm
Buğdaygil Hasılları 0,5-1 cm
Çayır Otu 0,5-1 cm
Sorgum 1-2 cm
46.
47. Tablo 3: Çeşitli Katkı Maddelerinin Kullanım
Amaçları
Katkı Maddeleri Ne Amaçla Kullanılır
Şekerli maddeler Baklagil yem bitkileri gibi şeker içeriği düşük,
(Melas, şeker pancarı, pancar proteince zengin ürünlerde silaj oluşumunu
posası, tahıl kırmaları) kolaylaştırmak
Nem çekici maddeler
Bira posası gibi nem içeriği yüksek ürünlerde fazla
(Parçalanmış saman, kuru pancar
suyun zararının önlenmesi
posası, tahıl kırmaları)
Su içeriğini artıran maddeler Hasat dönemi çok gecikmiş mısır gibi ürünlerde
(Su, peynir altı suyu) silaj oluşumunu kolaylaştırmak
Besin maddeleri
(Tahıl kırmaları, melas, peynir altı Silajın besin madde içeriğini artırmak
suyu)
Baklagil yem bitkileri gibi şeker içeriği düşük,
Tuz proteince zengin ürünlerde istenmeyen
mikroorganizma faaliyetini azaltmak
48. Ülkemizde
Silaj üretiminde katkı
maddesi olarak sadece
karbonhidrat ve tuz
kullanıldığı belirlenmiştir.
49. Tablo 4: Bazı Katkı Maddelerinin Silaja Katılacağı
Miktarlar
1 Ton Silaja
Katkı Maddesinin Adı
Katılacak Miktar
Melas (Suda Eritilerek) 10 - 30 kg
Yemlik Şeker 5 - 15 kg
Buğday Arpa Kırması 40 - 70 kg
Kuru Pancar Posası 20 - 50 kg
Formik Asit (Sulandırarak) 2,2 litre
Laktik Asit 10 kg
Tuz 10 - 30 kg
Diğer Ticari Katkı Maddeleri Tariflerine göre
50. Silaj Katkı Maddesi Satın Alınırken ve
Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Çalışanların sağlığı için tehlikeli olmamalı,
Hayvanların verimi üzerinde olumsuz etkide
bulunmamalı
Yemin her tarafına eşit olarak dağıtılmalı,
Silajda bozulmayı azaltıp, silajın dayanıklılığını
artırmalı,
Uygulanması kolay olmalı ve yüksek seviyede bilgi
gerektirmemeli,
Katkı maddesi ile ilgili teknik bilgi yardımı mevcut
olmalı
51. Çizelge 2: Silajda Karşılaşılan Bazı Sorunlar Ve
Bu Sorunların Muhtemel Nedenleri
Belirtiler Muhtemel Nedeni
Ü rünün siloya doldurulma sında ge cikme , sila ja ha va girme si,
S ila jda ısınma ne min a şırı düşük olma sı, ha sa dı ge cikmiş ürün, çok büyük
(50 °C'de n fa zla ) pa rça la ma , ürünün siloya iyi da ğıtılma ma sı, iyi sıkıştırılma ma sı,
a çıla n sila jı ye dirme de ge cikme .
Mısır sila jında ka ra rmış Aşırı ısınma da n ka yna kla na n za ra rın be lirtisi. Sila j kitle sinde
da ne le r. Çok koyu re nkte fa zla ha va ka lma sında n ka yna kla nır. Ayrıca a şırı ne m içe riği,
sila j ve ya tütün kokusu. büyük pa rça la ma ve ya iyi sıkıştırma ma k.
Küfle bula şmış ürünün silola nma sı, ürünün siloya ya va ş
Küflü sila j doldurulma sı, büyük pa rça la ma , a şırı düşük ne m ve iyi
sıkıştırma ma k, a çıla n sila jı ye dirme de ge cikme k.
T e re ya ğı a sidi üre te n ba kte rile rin ba skın çıkma sı. Y ükse k ne m
Bozuk süt kokusu içe riği, ürünün düşük mikta rda şe ke r içe rme si, ye te rsiz süt a sidi
ba kte risi bulunma sı.
S irke a sidi üre te n ba kte rile rin ba skın çıkma sı. N e m içe riği
S irke kokusu yükse k, şe ke r içe riği düşük ürün ve ye te rsiz süt a sidi ba kte risi
bulunma sı.
Ma ya la rın ba skın çıkma sı. N e m içe riği çok düşük ürün, iyi
Alkol kokusu
sıkıştırma ma , a çıla n sila jı ye dirme de ge cikme k.
Çok yükse k ne mli ürün, sila j ma kina sının bıça kla rının kör olma sı
S ızıntı su
ve a şırı sıkıştırma .
Birçok ne de ni va rdır. Y uka rıda sa yıla n ne de nle rle sila jın
S ila jın ha yva nla r
bozulma sı, çok ya ş ve ya kuru sila j, a şırı olgun ürün, küfle rle
ta ra fında n ye nme me si
bula şma , ze hirli tohumla r ve ya nitra tla r.
52. Silonun Açılması
Silonun açılması için olgunlaşmasını tamamlamış
olması gerekir.
Olgunlaşma süresi en az 45 gündür. Bu süreden
sonra açılıp hayvanlara yedirilebilir.
Silonun 2 ay sonra açılması en güvenilir yoldur.
Açılan silo yeminin rengi zeytin yeşili renginde,
kokusu turşu kokusunda olmalıdır.
Silo yemi pis kokulu, küflü, koyu kahverenginde
ise asla hayvana yedirilmemelidir.
53. Hayvanlara Verilecek Günlük Silaj Miktarı
Süt sığırlarına 10-35 kg
Besi sığırlarına 10-35 kg
Dana ve düğelere 6-8 kg
Damızlıklara 2-25 kg
Atlara 8-10 kg
silaj verilebilir.
54. SONUÇ
Uygun ürünler uygun devrelerde biçilip, yaprak
kaybı ve ıslanma ile beslenme değerinin bir kısmını
kaybetmeden hemen silolanmalıdır.
Yemler belli bir süre soldurulmalı, daha sonra
parçalanarak siloya doldurulmalıdır.
Doldurulmuş silonun üstünün sıkıca kapatılarak
hava ile teması önlenmelidir.
Silaj, hayvanlara günlük yedirilecek miktar kadar
çıkarılmalıdır.
55. Buğdaygiller ve Özellikle de Mısır
Bitkilerin özelliklerinden de anlaşıldığı gibi
buğdaygiller ve özellikle de mısır daha iyi bir silaj
bitkisidir.
Bütün dünyada silaj denilince ilk akla gelen bitki
mısırdır.
Mısır yetiştirilemeyen kurak ve sıcak yerlerde
sorgumlar, serin ve yüksek rakımlarda ise
buğdaygiller ön plana çıkmaktadır.
56. Silajlık Mısır Yetiştiriciliği
İKLİM İSTEKLERİ
Sıcak mevsim bitkisidir. Çimlenebilmesi için 8-9 C’lik
sıcaklığa ihtiyaç duyar. Optimum büyüme sıcaklığı 34
C’tır.
En az 3 aylık don olmayan yetişme periyoduna ihtiyaç
duyar. Kurağa dayanıklı değildir.
NOT: Vejetasyon süresi kısa olan, Bölgelerimizde
yetiştirilecek silajlık mısırların erkenci çeşit olması
gerekmektedir.
58. Toprak İstekleri
Besin maddelerince dengeli, verimli, drenajı
iyi olan, derin ve killi-tınlı topraklar mısır tarımı
için idealdir.
Su tutma kapasitesi iyi olmayan, hafif bünyeli
kumlu-taşlı topraklarda yetişmez.
Tuzluluğa dayanıklılığı iyi değildir. pH’nın 6-7
civarında olması gerekir.
60. Ekim Zamanı
İlkbahar ekimlerinde
toprağın yeterince
ısınması
beklenmelidir.
Doğu bölgelerimiz
için son donların
atlatıp Mayıs sonu-
Haziran başı
ekilmelidir.
62. Ekim Sıklığı
Tane mısıra göre daha
sık ekilir.
Çeşit özelliğine göre
2.5-5 kg/da tohum atılır
Metrekarede 8-12 adet
bitki olması gerekir.
Bölgelere göre 40-80
cm sıra aralığı, 10-15 cm
sıra üzeri tavsiye edilir
Ekim derinliği 5-7 cm
olmalıdır
64. Gübreleme
Mısır topraktan bol miktarda
besin kaldırır
10-20 kg N/da (yarısı ekim
ile, diğer yarısı bitkilerin 40-50
cm olduğu ikinci sulamada)
8-10 kg P2O5/da (tamamı
ekim ile)
Toprakta eksik olması
halinde 5-8 kg/da potasyumlu
gübre uygulanabilir.
66. Sulama
Yağışın yetersiz
olduğu yerlerde mutlaka
sulanmalıdır
Yağışın durumuna ve
bitkinin ihtiyacına göre
yaz aylarında haftada
bir sulanmalıdır
67. Sulama= Mısır verimini etkileyen en
önemli faktörlerden birisidir. Mısırın suya
en hassa olduğu dönem= Tepe püskülü
çıkartmadan 1 hafta öncesi ile ilk
çiçeklenme süresi arasındaki devredir.
Orta Anadolu Bölgesinde sulama
1. Bitkiler 40-45 cm boylandığında,
2. Tepe püskülü çıkartma devresi,
3. Koçan oluşumu ve
4. Süt olum devrelerinde olmak üzer 4
kez sulama yapılması uygundur.
68. Yetersiz su varlığında (olması durumunda)
1. Tepe püskülü çıkartma devresi
2. Koçan oluşum devresi
3. Süt olum devresinde üzere 3 kez
Veya,
1. Tepe püskülü çıkartma devresi ve
2. Süt olum devresinde olmak üzere 2 kez
sulama yeterli olabilir.
Mısırda sulama= yağmurlama veya karık
usulü sulama yapılabilir. Bitkilerin kısa olduğu
dönemde yağmurlama ile sulama başarıyla
uygulanabilir. Ancak ileriki dönemlerde
genellikle karık usulü sulama yapılır.
69. Yabancı Ot Mücadelesi
Başlangıçtaki yabancı ot
gelişimini önlemek için birkaç
defa çapalanmalıdır
İlk çapa seyreltme ile birlikte
4-5 yapraklı dönemde yapılır
İkinci çapa 15-20 cm
boylanmada mümkünse boğaz
doldurma şeklinde yapılmalıdır
İhtiyaç duyulursa üçüncü
çapalama yapılabilir
70. Yabancı Ot İlacı
Yabancı ot mücadelesinde
işçiliği azaltmak için herbisit
kullanımı da mümkündür
Mısır için en uygun yabancı
ot ilacı 2,4-D Aminli ilaçlar
(Hektafarmim)
İlaçlama mısırın 15-20 cm,
yabancı otların 3-4 yapraklı
olduğu dönemde 100-300
cc/da dozunda yapılmalıdır.
71. Hasat Zamanı
En uygun hasat zamanı:
koçanların dolduğu ve süt
olum-hamur olum devresine
geldiği dönemdir. Bu
dönemde = protein ve kuru
maddenin sindirilme oranı
yüksek düzeylerdedir.
Bu dönemde mısır % 65-70
nem içerir ve soldurmaya
gerek duyulmadan
depolanabilir.
78. Mısırın silaj üretimi için en uygun devre =
genellikle süt olum devresinde biçilmesi önerilir.
Bu dönemde = protein ile protein ve kuru maddenin
sindirilme oranı yüksek düzeylerdedir. Son
dönemlerde hamur olum dönemlerinde de
biçilmektedir (mısır koçanında kuru tane ağırlığına
erişmesinden 2-3 hafta öncesi dönemdir).
Eğer Mısır erken devrelerde biçilirse= Siloda
sızıntı kayıpları yükselir çok nemli olduğu için.
Eğer mısır geç devrelerde biçilirse= iyi sıkışma
olmayacağından siloda bol oksijen kalır. Havalı
solunum uzun süre devam eder.
Silaj mısır üretiminde biçim, doğrama ve yükleme
işlemleri = Silaj makinalarıyla yapılır.
Mısırda hasıl (yeşil ot) verimi= 5-6 ton/da, bazen
10 ton/da kadar da çıkabilir.
80. NOT: Mısırda toplam hasıl veriminin % 50 sinin,
besleme değerinin de % 70 inin koçandan geldiği
bulunmuştur. Bu nedenle iri ve bol koçanlı çeşitler silaja
daha uygundur.
Yeşil ve Kuru Ot Üretimi
Silajlık mısır bazen biçilip, doğrandıktan sonra yeşil
olarak hayvanlara verilebilir. Yalnız, mısır yeşil yem için
hayvanların birkaç saat içerisinde tüketilebileceği kadar
biçilmelidir.
Aksi halde yeşil yemde kızışma başlar ve lezzetlilik
düşer.
Kuru ot olarak = Bazı bölgelerimizde biçilen mısırlar
kurutulduktan sonra kış döneminde hayvanlara
yedirilmek üzere depolanır. Mısır, sap ve yapraklarının
kalınlığı nedeniyle güç kurur ve kuru ot kalitesi de çok
düşüktür. Bu nedenle mısır kurutularak
saklanmamalıdır.