1. MEYVECİLİK HAKKINDA GENEL BİLGİLER

3. Çok soğuk bölgeler dışında Türkiye'nin hemen her yerinde
meyvecilik yapılabilmektedir.
Karadeniz kıyısı boyunca, fındık, elma, erik, mandalina
yetiştirilir. Türkiye'de en çok fındık bu bölgede elde edilir.Fındık
üretiminde ülkemiz,dünyada birinci sırada yer almaktadır.
Marmara bölgesinde zeytin, şeftali, incir, ve bağ tarımı geniş
çapta yapılmaktadır. Akdeniz kıyısında turunçgil, muz, zeytin
bahçeleri bölgenin çok önemli gelir kaynaklarıdır. Güneydoğu
Anadolu'da fıstık ve zeytin tarımı büyük bir iktisadi zenginliğe
sahiptir.

5. Modern meyveciliğin gereklerini yerine getirmek hem
üreticilerimize hem de ülkemize önemli kazançlar sağlayacaktır.
Meyveler iklim koşullarına,döllenme biyolojilerine,dış
görünüşlerine,yenilen kısımlarına ve yetiştikleri yörelere göre
adlandırılarak sınıflandırılmaktadır.
Genel olarak kullanılan sınıflandırma;
1-Sert çekirdekli meyve türleri(şeftali, kayısı, erik, kiraz, vişne, kızılcık,
iğde, zeytin)
2- Yumuşak çekirdekli meyve türleri:(Elma, armut, ayva, muşmula, üvez,
yenidünya)
3-Üzümsü meyveler(üzüm, böğürtlen, ahududu)
4-Sert kabuklu meyve türleri(ceviz, fındık, badem, kestane)

6. MEYVE BAHÇESĠ TESĠSĠ
 Meyve ağaçları dikildikleri plantasyonlarda toprağın tür ve çeşit
özelliklerine bağlı olarak çok uzun yıllar muhafaza ederler.
 Kurulurken yapılacak hatalar, uzun yıllar sonra ortaya
çıkacağından, kaybolacak ürün hem üretici hem de milli ekonomi
yönünden önemlidir.
 Bu sebeple bir yerde meyve bahçesi kurarken hataya düşmemek
için şu hususları göz önünde bulundurmamız gerekir.
• Meyve bahçesi kurulacak yerin seçimi
• Meyve türlerinin döllenme biyolojileri
• Ekonomik ve kültürel şartlar
• Fidanların dikim işlemleri
• Dikilecek çeşitler ve anaçlara göre dikim mesafeleri

8. A.MEYVE BAHÇESĠ KURULACAK YERĠN SEÇĠMĠ
Herhangi bir yere dikilen meyve fidanının tutması, gelişmesi ve
meyveye yatması, her yıl muntazam ürün vermesi, çeşit özelliklerini
göstermesi ve her yönüyle başarılı bir meyvecilik yapılması için etkili
temel faktörler;
• İklim,
• Yer ve yöney,
• Topraktır.
Ġklim :
Meyve tür ve çeşitleri, iklim istekleri bakımından oldukça önemli
farklar gösterirler.Meyvecilikte dikkat edilecek iklim özellikleri
şunlardır:
• İlkbaharda meydana gelen geç donların tarihleri,
• Kış aylarında meydana gelen en düşük sıcaklıklar ve süreleri,
• Yaz aylarında meydana gelen en yüksek sıcaklıklar,
• Yıllık sıcaklık ortalaması,
• Yıllık yağış toplamı ve yağışların mevsimlere göre dağılımı

9. Toprakta Nem: Meyvenin şekil, irilik, kalite ve rengi üzerine etkilidir.
Havada Nem: Düşük ise dişicik tepesindeki sıvının kurumasına
sebep olur ve polen tozları çimlenemez. Ayrıca meyvelerde silkmeye
sebep olur.
Yüksek nispi nem meyvelerde paslanmaya ve mantari hastalıkların
yayılmasına sebep olur.
Işık: Bitkilerin hayati faaliyetlerini devam ettirmeleri için güneş
ışığında bulunan bütün ışınların bulunması gerekir.
Sis-Dolu-Tipi ve Şiddetli Karlar :
Hakim Rüzgarlar : Rüzgarların bilhassa döllenme ve toprağın
havalanması yönünden faydaları vardır. Yapılacak rüzgar kıran
tesislerinin etki derecesi, bu tesisin yüksekliği ve hava geçirgenliği ne
bağlıdır.

10. Yer ve Yöney:
Yer: Bazen yerel iklim şartları o derece büyük değişikliklere sebep
olur ki, içinde bulundukları ana iklim bölgesinde yetişmeyen meyve tür
ve çeşitleri bu yerel iklimde normal olarak yetiştirilebilirler. Topoğrafik
bakımdan meyve bahçesi tesisi için en uygun yerler, etraftaki araziden
kısmen yüksek ve hava drenajı iyi olan yerlerdir. Soğuk hava yukarıdan
aşağıya doğru aktığı için, böyle yerlerde don tehlikesi çok azdır.
Toprak:
Toprak meyve ağaçlarının büyümeleri, verimlilikleri, kalitesi ve
depolama özellikleri üzerine etkili olan bir faktördür. Genel olarak derin,
nemli ve geçirgenliği iyi olan kolay işlenebilir, humusça zengin olan
topraklar en uygun bahçe topraklarıdır.

11. Meyve bahçesi kurarken özellikleri yönünden üzerinde durulması
gerekli hususlar şunlardır:
• Toprak tipleri
• Toprak tipleri ve taban toprağının özellikleri
• Taban suyunun yüksekliği
• Toprak reaksiyonu (pH) ve tuzluluk
• Toprak yorgunluğu

13. Toprak Tipleri:
• Kayalıklar: Meyveciliğe pek uygun değildir.
• Taşlı ve çakıllı topraklar: Fazla toprak ihtiva ediyorlarsa iyi
sulama ve kuvvetli gübreleme ile meyvecilik yapılabilir.
• Kumlu topraklar: Kolay işlenebilir, su tutmayan topraklarıdır.
Tamamen kumdan ibaret oldukları zaman meyveciliğe
yaramazlar.
• Killi topraklar: İyi drene edilen organik gübreleme ile
meyvecilik yapılabilir.
• Kireçli topraklar: Killi toprağın özelliklerine çok benzer, kireç
oranına göre farklı meyveler yetiştirilebilir.
• Tınlı topraklar: Meyvecilikte en makbul topraklardır.
• Humuslu topraklar: Kolay işlenebilirler. Meyveciliğe çok
uygun topraklardır.

14. Toprak derinliği ve taban toprağının özellikleri: Meyve
ağaçlarının kökleri tür ve çeşit özelliğine bağlı olarak 1-8 m
arasında uzar. Ancak en az 1 m aynı profile sahip toprak
meyvecilik için gereklidir.
Taban suyu yüksekliği: Toprak yüzeyine yakın kök yapan
meyve ağaçları için 1 m, diğerleri için ise 2 m'den daha
yukarı çıkması istenmez.
Toprak reaksiyonu ve tuzluluk: Toprak reaksiyonu pH ile
gösterilir. Meyve ağaçlarının önemli bir kısmı pH 6-8
arasında başarı ile yetiştirilirler. Tuzların toprakta yığılmaları
tuzlulaşmaya sebep olur.

15. B.MEYVE TÜRLERĠNĠN DÖLLENME
BĠYOLOJĠLERĠ
 Birçok meyve tür ve çeşidinde ağaçların ürün verebilmeleri için
mutlaka dışarıdan tozlanmaya ihtiyaç vardır. Meyve ağaçları bol çiçek
açtıkları halde çok az meyve bağladıkları, hatta hiç meyve
yapamadıklarına rastlanır. Böyle hallerde ilk akla gelecek husus iyi
dölleyici çeşit eksikliğidir.
 Meyve türlerinden elma, armut, kiraz, erik, badem çeşitlerinde
tozlanma problemi vardır. Bazı hallerde fındık, ceviz, kestane ve
zeytinlerde de yabancı döllenme ürünü arttırmaktadır. Genel olarak
ayva, kayısı, şeftali (J.H. hale hariç) ve nektarinler yabancı
tozlanmaya ihtiyaç duymazlar. Kendine kısır çeşitlerle meyve bahçesi
kurarken mutlaka dölleyici çeşit dikmek gerekir. Dölleyici çeşit oranı
genel olarak 1/8 olmalıdır. Dölleyici çeşit seçerken dikkat edilecek
hususlar şunlardır:

17. • Dölleyici ve döllenecek çeşit aynı zamanda çiçek açmalı,
• Dölleyici çeşit bol miktarda çiçek tozu meydana getirmeli,
• Dölleyici çiçek tozlarının çimlenme gücü yüksek olmalı,
• Dölleyici çeşit ticari değerde olmalı,
• Dölleyici çeşit periyodisite göstermemeli,
• Dölleyici çeşidin, döllenecek çeşitle aynı yaşta çiçeklenmeye
başlaması gerekir .

18. C.EKONOMĠK VE KÜLTÜREL ġARTLAR
 Ekonomik şartların başında ulaştırma ve pazar imkânları gelir.
Ulaştırma imkânları elverişli olamayan yerlerde bahçe
kurarken, kurutmalık ve işlenebilir çeşitlerin seçilmesi gerekir.
 Pazara yakın yerlerde pazar isteklerine ve ekolojik şartlara göre her
türlü meyve yetiştirilebilir.
 Kültürel şartlarda ise sulama imkânları, gübre ve işçi
temini, mücadele ve depolama tekniğini içerir. Bahçe yerini seçerken
ekonomik şartları bakımından dikkat edilecek hususların başında
ulaştırma ve pazar durumları gelir. Mahsulün taze olarak piyasaya
sunulması halinde ulaştırma şartları bakımından çok dikkatli ve
hesaplı olmak icap eder.
 Bundan başka; incir, üzüm, şeftali, kayısı gibi meyvelerin taze
olarak geniş ölçüde ihraç için yetiştirilmeleri arzu edildiği
takdirde, ihraç merkezlerinde soğuk hava depoları ve soğuk hava
tertibatlı ulaştırma vasıtalarına ihtiyaç vardır.

19. D. DĠKĠLECEK ÇEġĠTLER VE ANAÇLARA GÖRE
DĠKĠM MESAFELERĠ
 Meyve bahçesi kurarken ağaçlara verilecek dikim aralıkları, ilerde
ağaçlar normal büyüklüklerini aldıkları zaman sıklaşmayacak ve
normal kalacak şekilde olması lazımdır. Fazla sık dikilen bahçelerde
ağaçlar iyice güneşlenmediğinden dallar pişkinleşemez. Hastalık ve
zararlılar fazla olur.Verim düşer.Toprak işleme ile hasat zorlaşarak
yapılamaz hale gelir.
Dikim aralıklarının belirlenmesinde etkili olan faktörler
 1. Anaç ve çeşidin büyüme özellikleri (fidanın tacının şekline ve
kalemin büyüme gücüne)
 2. Sulama olanakları, iklim şartlarına
 3. Hava ve toprak nemi, toprağın kuvvetine
 4. Ara tarımının yapılması
 5. Mekanizasyon durumu

22. E.FĠDANLARIN DĠKĠM ĠġLERĠ
Uygun bir meyve fidanında aranan özellikler şunlardır:
• İsmine doğru olmalı
• Uygun anaç üzerine aşılı olmalı
• Fidan bir yaşında olmalı
• Çeşidin ve anacın gerektirdiği boyda ve kalınlıkta olmalı
• Gövde düzgün ve pişkin, gözler iyi teşekkül etmiş olmalı
• Aşı yeri kapanmış olmalı
• Bol saçak köklü olmalı ve her yöne dağılmalı
• Hastalık ve zararlılardan arî olmalı
.

24. a)Bahçe Yerlerinin Dikime Hazırlanması
• Fundalık arazide meyve bahçesi kurmak için bir yıl sürülerek
tarla ekilir. O yıl meyvecilikte kullanılmaz.
• Orman açmaları: meyve bahçesi kurmak için iki yıl tarla bitkileri
ekilir, üçüncü yıl meyvecilikte kullanılır.
• Eski meyve bahçeleri en az 2 yıl tarla bitkilerine ayrılır. Tür
değiĢtirilerek meyvecilik yapmak faydalıdır
• Bataklık ve turbalarda kurutulan arazi iyi drene edilirse, iki yıl
tarla bitkilerinden sonra meyvecilik yapılabilir.
• Tarla yerine meyve bahçesi kurmak için toprak hazırlığı yapılır.
O yıl meyvecilik yapılabilir

26. b)Toprak tesviyesi: Sulama, toprak işleme, gübreleme, mücadele ve
hasat işlemlerinin daha kolay yapılabilmesi için, tesviye edilmiş bir
bahçeye ihtiyaç vardır.
c) Bahçenin çevrilmesi: Yeni dikilen fidanların hayvanlardan
korumak, arazinin çevresini belirlemek ve rüzgarların etkisini azaltmak
için arazi çevirmesi yapılır. Ekonomik durum veya amaca göre
kullanılacak malzemeler şunlardır.
Dikenli teller, Taş duvarlar, Kuru veya yeşil çitlerdir.
d) Dikim Ģekilleri: Düz arazilerde genellikle kare, dörtgen, satranç ve
üçgen dikim uygulanır.

27. e) Fidan yerlerinin iĢaretlenmesi ve fidan
çukurunun açılması:
Dikimden önce fidanların geleceği yerler dikim
kazıklarıyla işaretlenir. Daha önce işlenmiş ve kirizma edilmiş
topraklarda, dikimden bir hafta önce veya hemen dikim sırasında
fidan çukurlarını açmak gerekir. . Fidan çukurları açıldıktan
sonra ikinci bir işaretleme yapmamak için, çukurlar açılmadan
önce dikim tahtasıyla işaretleme yapılır. Dikim tahtası 1.5
metre uzunlukta, birbirinden eşit aralıkta, üç kertiği olan bir
tahtadır.

31. Fidan çukuru açılırken üstten çıkan işlenmiş toprak çukurun bir
yanına, alttan çıkan toprak ise karşı yanına konur. Fidan çukurları
genellikle 50-70 cm genişliğinde ve 50-70 cm derinliğinde açılır.
Büyük kuruluşlarda çukur açma giderlerini azaltmak için, traktöre
monte edilen çukur açma burguları kullanılır.
f) Fidanların dikimi:
Fidanlar dikilmeden evvel budanırlar. Buna dikim budaması
denir. Bu budama ile fidanların söküm sırasında ezilen, kopan,
yaralanan kökleri kesilir. Birbirinin üzerine gelen kökler çıkarılır.
Önce üst toprak, sonra da alt toprak çukura doldurulur. Doldurma
sırasında ve sonunda, tavsiye edilen dozda gerekli gübre atılır,
iyice sıkıştırılır ve hemen sulama yapılır.

33. g) Fidanların dikim zamanı:
Genel olarak fidanlar Aralık'tan Mart ayı sonuna kadar
dikilebilirler. Kışları çok sert geçmeyen veya toprağın karla
örtülü bulunması sebebiyle toprağın derinlerine kadar
donmadığı yerlerde sonbahar dikimi yapılır. İlkbaharda
yapılacak dikimler bilhassa geç kalınırsa çok tehlikelidir,
fidanların tutma oranı düşer.
Meyve ağaçlarının en uygun dikim zamanı kış uyuma
devreleridir. Yani, yapraklarını döktükten sonra ilkbaharda tekrar su
yürüyünceye kadar geçen zamandır.
Akdeniz kıyı bölgesi gibi kışın don yapmayan bölgeler dışında
Türkiye'nin bütün diğer bölgelerinde en uygun dikim zamanları
sonbahar ve erken ilkbahardır. Yani, don tehlikesinin olmadığı
zamanlardır. Kışları fazla ve şiddetli don yapmayan yerlerde
sonbahar dikimi tercih edilmelidir.

34. MEYVECĠLĠKTE GÜBRELEME
Meyvecilikte bol ve kaliteli meyve elde etmek ve
meyve ağaçlarının verimlilik sürelerini uzatmak için
düzenli bir gübrelemeye ihtiyaç vardır.
Gübrelemede genel olarak organik ve inorganik
(ticaret) gübreleri kullanılır. Ahır gübresi, kompost
ve yeşil gübre, başlıca organik gübreleri teşkil
ederler.
Meyve bahçelerinin gübrelenmesinde bu organik
gübreler her zaman yeterli olmaz, toprağın besin
ihtiyacını karşılamak için ticaret gübrelerine de
ihtiyaç vardır.
Meyve bahçelerinin gübre ihtiyacı iklim ve toprak
şartlarına, çeşitli ağaçların özel isteklerine, işletme
şekillerine, ağaçların yaş ve mahsul durumlarına göre
değişiklik gösterir.

35. MEYVE AĞAÇLARINA VERĠLECEK GÜBRE MĠKTARININ
BELĠRLENMESĠNDE GÖZ ÖNÜNDE TUTULACAK
HUSUSLAR
Ġklim Faktörleri
a. Isı Faktörleri
Mevcut bilgiler ışığında diğer gelişim faktörlerinin uygun
olması durumunda ısının gündüz yüksek, gece düşük olduğu
yerlerde daha fazla gübre kullanılması gerekmektedir.
b. IĢık Faktörleri
Işık gübreleme ilişkisi özellikle gölgede yetiştirilen bitkiler için
önemlidir. Böyle bitkilerde birim alana düşen karbonhidrat
miktarı azalacağından daha az gübre verilmesi gerekir. Işık
yoğunluğu arttıkça verilmesi gereken gübre miktarı artırılmalıdır.

36. c. YağıĢ Faktörü
Su faktörü ile gübreleme arasında çok önemli bir ilişki
vardır. Verilen besin elementlerinin çözünüp bitkiye
yararlı hale gelebilmesi, bitki tarafından alınabilmesi ve
bitki bünyesinde taşınabilmesi suya bağlıdır. Bu yüzden
suyun yetersiz olduğu yerlerde verilecek gübre
miktarının da ona göre ayarlanması gerekir. Aksi halde
ekonomik kayıplar söz konusu olur.

37. a. Toprağın verimlilik derecesi
Gübreleme yapılmadan önce toprakların verimlilik durumlarının
belirlenmesi ve bitki ihtiyaçları da dikkate alınarak verilecek gübrenin
belirlenmesi gerekir.
b. Toprak reaksiyonu
Besin elementlerinin bitkiler tarafından alınabilmesi için toprak pH'sı
çok önemlidir. Besin elementlerinin en rahat alınabileceği toprak pH'sı
6-7 arasındadır
c. Toprağın su kapsamı
Yukarıda su faktörü anlatıldı. Ancak burada toprağın tekstürüne bağlı
olarak bünyesinde hapsettiği su miktarının öneminden bahsedilecektir.
Örneğin kumlu topraklarda fazla su da verilse tutulamayacağından
pek bir önemi yoktur. Öte yandan aşırı killi topraklarda su çok
kuvvetle tutulduğundan mevcut sudan bitkiler yararlanamayabilir.

38. d. Uygulanan toprak iĢleme sistemi
Meyve ağaçları dikildikleri toprakları uzun yıllar
işgal eder. Bu sebeple düzenli toprak işleme
yapılamaz. Özellikle dikimin ilk yıllarında tarla
yabancı ot mücadelesi açısından işlenmelidir.
Ancak meyve bahçelerinde derin toprak işleme
yapılmamalıdır. Çünkü derin işleme kılcal köklere
zarar verebilir. Gübreleme açısından özellikle
fosfor ve potasyum toprak işlenerek veya bant
şeklinde açılarak kök bölgesine yakın olacak
şekilde verilmelidir. Eğer işlenmeden verilirse
verilecek gübre miktarı artmaktadır.

41. 3. BITKI FAKTÖRLERI
a. Meyvenin tür ve çeĢidi : Meyvelerin besin elementi istekleri tür ve
çeşide göre farklılık gösterir.
b. Anaç:Meyve ağaçlarının beslenmesinde besin alımını etkileyen en
önemli faktörlerden birisi anaçtır. Çünkü ağaçların verin ve
büyüklüklerini anaç belirler. Anaca göre dikim sıklığı da
değişmektedir. Tablo 7'te bazı elma anaçlarının cm2 kesit alana
verimleri görülmektedir. Buna göre fazla verim veren anaçlar üzerine
aşılı ağaçlara fazla gübre verilmelidir.
c. Ağacın yaĢı
Ağacın yaşı ile verim ve büyüklük doğru orantılıdır. Dolayısıyla ağaç
yaşı arttıkça verilecek gübre miktarı da artırılmalıdır. Ancak bu artış
ağaç pik verime ulaştıktan sonra durdurulmalıdır.

42. d. Ağacın büyüklüğü
Ağaç büyüklüğü ile önerilecek gübre miktarı arasında sıkı bir ilişki
vardır. Ağaç büyüklüğünde ölçü ise gövde kalınlığıdır. Gövde
kalınlığı arttıkça besin elementi ihtiyacı da artmaktadır.
e. Dikim sıklığı:Birim alana dikilen ağaç sayısı arttıkça verilmesi
gereken gübre miktarı da artmaktadır.