Domy pasywne stają się standardem w budownictwie energooszczędnym w krajach Europy Zachodniej. Ich ilość szacuje się ponad 20.000 w Niemczech. W Polsce coraz więcej osób rozważa i buduje tego rodzaju dom. Dom pasywny musi zapewniać przede wszystkim niskie zapotrzebowanie ciepła - niższe od 15 kWh rocznie na każdy m2 powierzchni. Również zużycie energii pierwotnej musi być na niskim poziomie (< 120 kWh/m2rok) co wymaga stosowania wysokosprawnych źródeł ciepła, jak pompy ciepła i wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Przykłady zrealizowanych projektów domów pasywnych w Niemczech i Austrii wskazują jak ważna jest konstrukcja i izolacja cieplna budynku, aby osiągać znacznie niższe od standardowych współczynniki przenikania ciepła.

1. Zrealizowane projekty domów pasywnych w przykładach
 10 przykładów realizacji projektów domów pasywnych
 Wskaźniki zapotrzebowania ciepła i zużycia energii pierwotnej
 Systemy grzewcze i wentylacyjne stosowane w domach pasywnych
Wydanie 1/2014
20.06.2014
www.eko-blog.pl www.vaillant.pl

2. 2
Definicja domu pasywnego
 Budynek pasywny wymaga starannego doboru technologii budowlanych, a także
systemu grzewczego i wentylacyjnego, dla spełnienia kryteriów takich jak:
o wskaźnik zapotrzebowania ciepła: < 15 kWh/m2rok
o całkowite zużycie energii pierwotnej: < 120 kWh/m2rok
o maksymalne zapotrzebowanie ciepła do celów grzewczych: < 10 kW
 Liczba domów pasywnych w krajach
Europy Zachodniej, szczególnie w
Niemczech i Austrii dynamicznie rośnie
i obecnie przekracza 20.000 obiektów
 W Polsce liczba domów pasywnych
szacowana jest na kilkadziesiąt, a sama
branża jest w fazie rozwoju

3. 3
10 przykładów realizacji projektów domów
pasywnych w Niemczech i Austrii
10 przykładów domów pasywnych

4. 4
Projekt domu pasywnego w Werlaburgdorf
Konstrukcja
budynku
drewniana szkieletowa z płyt kompozytowych, izolacja cieplna ścian z wełny mineralnej 30 cm
(współczynnik przenikania ciepła U = 0,11 W/m2K), ściany piwnicy z izolacją cieplną 14 cm, izolacja
pozioma z wełny mineralnej 8 cm i płyt ze styroduru XPS 10 cm (U = 0,18 W/m2K), dach izolowany
cieplnie wełną mineralną 30 cm (U = 0,12 W/m2K), okna U = 0,73 W/m2K
System
grzewczy
podgrzewacz uniwersalny warstwowy 820 litrów do podgrzewania ciepłej wody użytkowej i centralnego
ogrzewania budynku za pomocą instalacji solarnej; kolektory płaskie wbudowane w połać dachu 10 m2
oraz kolektory na fasadzie 3 m2, dogrzewanie w razie potrzeby realizowane przez kominek z płaszczem
wodnym o mocy nominalnej cieplnej 8 kW
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem Vaillant RecoVAIR 400 (400 m3/h) z bypassem dla trybu letniego
eksploatacji i dodatkową nagrzewnicą wodną, gruntowy wymiennik ciepła
Rok budowy 2004
Dom pasywny w Werlaburgdorf (Niemcy)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła14 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektryczną
65 kWh/m2rok
Powierzchnia 262 m2
Koszty budowy brutto: 1.100 EUR/m2

5. 5
Projekt domu pasywnego w Giesen
Konstrukcja
budynku
masywna, ściany z betonu lekkiego 20 cm izolowane cieplnie styropianem grafitowym 30 cm
(współczynnik przenikania ciepła U = 0,101 W/m2K), ściany szczytowe z płyt OSB 13 mm i DHF 15 mm,
izolowane wełną mineralną 40 cm (U = 0,1 W/m2K), dach z płyt OSB i DHF izolowany cieplnie wełną
mineralną 40 cm (U = 0,094 W/m2K), podłoga żelbetowa na gruncie 20 cm, izolowana styropianem
18 cm, na granulacie pianki szklanej, okna 3-szybowe (U ramy = 1,12 W/m2K, U szkła = 0,50 W/m2K)
System
grzewczy
kompaktowa pompa ciepła solanka/woda Vaillant geoTHERM exclusiv VWS 6/1 CK o mocy nominalnej
cieplnej 6,1 kW, z wbudowanym podgrzewaczem wody użytkowej 180 litrów oraz funkcją chłodzenia
pomieszczeń, system ogrzewania – podłogowe oraz ścienne, dodatkowo kominek podłączony
niezależnie od powietrza wewnętrznego (zamknięta komora spalania)
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem Vaillant RecoVAIR VAR 350 (350 m3/h) z bypassem
Rok budowy 2006
Dom pasywny w Giesen (Niemcy)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła15 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektryczną
92 kWh/m2rok
Powierzchnia 240 m2
Koszty budowy brutto: 1.200 EUR/m2

6. 6
Projekt domu pasywnego w Selfkant-
Großwehrhagen
Konstrukcja
budynku
masywna, ściany z gazobetonu 30 cm izolowane cieplnie wełną mineralną 15 lub 20 cm (współczynnik
przenikania ciepła U = 0,126 lub 0,121 W/m2K), dach płaski żelbetowy 16 cm izolowany cieplnie płytami
z polistyrenu 30 cm z warstwą żwirową lub trawiastą (U = 0,113 W/m2K), podłoga żelbetowa na gruncie
22 cm, izolowana płytami z polistyrenu 28 cm (U = 0,12 W/m2K), okna 3-szybowe w ramach drewniano-
aluminiowych (U = 0,85 W/m2K)
System
grzewczy
kominek opalany peletami o mocy nominalnej cieplnej 8 kW, pompa ciepła powietrze/woda dla
podgrzewania ciepłej wody użytkowej Vaillant geoTHERM VWL ze zbiornikiem 250 litrów, dodatkowo
instalacja fotowoltaiczna o powierzchni 24,8 m2 i mocy nominalnej 3,24 kWp
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem o wydajności 300 m3/h, z bypassem (obejściem) dla pracy
w okresie letnim, gruntowy wymiennik ciepła o długości 50 mb
Rok budowy 2007
Dom pasywny w Selfkant-Großwehr. (Niemcy)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła15 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektryczną
78 kWh/m2rok
Powierzchnia 207 m2
Koszty budowy brutto: brak danych

7. 7
Projekt domu pasywnego w Willich-Wekeln
Konstrukcja
budynku
masywna, ściany z żużlobetonu lub gazobetonu 24 cm izolowane cieplnie płytami z polistyrenu 26 cm
lub wełną mineralną 14 i 8 cm (współczynnik przenikania ciepła U = 0,098 W/m2K), dach płaski
żelbetowy 20 cm izolowany cieplnie płytami z polistyrenu 34 cm z warstwą żwirową (U = 0,099 W/m2K),
podłoga żelbetowa na gruncie 20 cm, izolowana płytami z polistyrenu 34 cm (U = 0,099 W/m2K), okna
3-szybowe (U ramy = 1,44 W/m2K), okna dachowe 3-szybowe (U ramy = 1,45 W/m2K, U szkła
= 1,10 W/m2K)
System
grzewczy
kominek tradycyjny dla dodatkowego ogrzewania budynku, pompa ciepła powietrze/woda
dla podgrzewania ciepłej wody użytkowej Vaillant geoTHERM VWL ze zbiornikiem 250 litrów
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem o wydajności 200 m3/h, z bypassem (obejściem) dla pracy
w okresie letnim, gruntowy wymiennik ciepła o długości 50 mb
Rok budowy 2007
Dom pasywny w Willich-Wekeln (Niemcy)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła13 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektryczną
93 kWh/m2rok
Powierzchnia 156 m2
Koszty budowy brutto: brak danych

8. 8
Projekt domu pasywnego w Dresden
Konstrukcja
budynku
masywna, ściany z pustaków wapienno-piaskowych 17 cm, izolowane cieplnie płytami z wełny
mineralnej 32 cm (współczynnik przenikania ciepła U = 0,096 W/m2K), dach z płyt OSB 18 mm
izolowany płytami z wełny mineralnej 40 cm (U = 0,104 W/m2K), podłoga żelbetowa 25 cm izolowana
płytami 35 cm (U = 0,07 W/m2K), okna 3-szybowe (U ramy = 0,74 W/m2K, U szkła = 0,51 W/m2K)
System
grzewczy
pompa ciepła solanka/woda Vaillant geoTHERM VW 61/3 o mocy nominalnej cieplnej 6,1 kW, dolne
źródło ciepła jako 2 sondy pionowe o długości 70 mb każda, system ogrzewania podłogowego, ciepła
woda użytkowa podgrzewana przez pompę ciepła i instalację solarną: 6 kolektorów płaskich o łącznej
powierzchni 15 m2, zasobnik buforowy 1.000 litrów z modułem tzw. świeżej wody
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem o wydajności 450 m3/h, z bypassem (obejściem) dla pracy
w okresie letnim, gruntowy wymiennik ciepła DN250 o długości 50 mb
Rok budowy 2011
Dom pasywny w Dresden (Niemcy)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła13 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektryczną
85 kWh/m2rok
Powierzchnia 329 m2
Koszty budowy brutto: 1.500 EUR/m2

9. 9
Projekt domu pasywnego w Natters
Konstrukcja
budynku
szkieletowa, ściany z płyt pilśniowych 3-warstwowych 36 cm (współczynnik przenikania ciepła U = 0,11
W/m2K), dach z płyt pilśniowych 3-warstwowych 46 cm (U = 0,10 W/m2K), podłoga żelbetowa izolowana
płytami polistyrenowymi 24 cm (U = 0,11 W/m2K), okna 3-szybowe (U ramy = 0,75 W/m2K, U szkła
= 0,50 W/m2K)
System
grzewczy
pompa ciepła solanka/woda Vaillant geoTHERM plus VWS 62/3 o mocy nominalnej cieplnej 6,1 kW
z wbudowanym podgrzewaczem wody użytkowej 175 litrów, dolne źródło ciepła w formie sond
pionowych, dla ograniczenia strat ciepła – brak cyrkulacji wody użytkowej (krótkie przewody c.w.u.)
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem o wydajności 300 m3/h, z bypassem (obejściem) dla pracy
w okresie letnim
Rok budowy 2012
Dom pasywny w Natters (Austria)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła13 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektryczną
84 kWh/m2rok
Powierzchnia 204 m2
Koszty budowy brutto: brak danych

10. 10
Projekt domu pasywnego w St. Bartholomä
Konstrukcja
budynku
szkieletowa, ściany z płyt OSB i gipsowo-kartonowych oraz płyt z wełny drzewnej 5 cm, izolacja cieplna
grubości 40 cm, dach z płyt drewnianych kompozytowych 2,4 cm izolowanych cieplnie 44 cm (U = 0,11
W/m2K), podłoga żelbetowa 25 cm izolowana cieplnie 20 cm (U = 0,11 W/m2K), okna 3-szybowe
(U szkła = 0,54 W/m2K)
System
grzewczy
pompa ciepła solanka/woda Vaillant geoTHERM plus VWS 61/2 o mocy nominalnej cieplnej 5,9 kW
(dla punktu pracy B0/W35, ΔT = 5K wg normy EN 14511), podgrzewacz wody użytkowej 2-wężownicowy
Vaillant geoSTOR 270 litrów, dolne źródło ciepła w formie sond pionowych
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem o wydajności 200 m3/h, z bypassem (obejściem) dla pracy
w okresie letnim, gruntowy wymiennik ciepła o długości 26 mb
Rok budowy 2008
Dom pasywny w St. Bartholomä (Austria)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła13 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektryczną
b.d.
Powierzchnia 127 m2
Koszty budowy brutto: brak danych

11. 11
Projekt domu pasywnego w Geldern
Konstrukcja
budynku
masywna, ściany z pustaków wapienno-piaskowych 17,5 cm izolowane cieplnie płytami z polistyrenu
30 cm (współczynnik przenikania ciepła U = 0,11 W/m2K), podłoga betonowa 20 cm izolowana cieplnie
płytami ze styroduru 30 cm i polistyrenu 8 cm (U = 0,094 W/m2K), dach z płyt OSB izolowany cieplnie
46 cm (U = 0,082 W/m2K), okna 3-szybowe (U ramy = 0,81 W/m2K, U szkła = 0,60 W/m2K)
System
grzewczy
gazowy wiszący kocioł kondensacyjny Vaillant ecoTEC, system ogrzewania podłogowego, podgrzewacz
warstwowy ciepłej wody użytkowej 750 litrów, instalacja solarna z próżniowymi rurowymi kolektorami
słonecznymi: 5  Vaillant auroTHERM exclusiv VTK 1140/2 o łącznej powierzchni brutto 11,5 m2
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem o wydajności 300 m3/h, z bypassem (obejściem) dla pracy
w okresie letnim
Rok budowy 2013
Dom pasywny w Geldern (Niemcy)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła12 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektrycznąPowierzchnia 217 m2
Koszty budowy brutto: brak danych
74 kWh/m2rok

12. 12
Projekt domu pasywnego w Wassenberg
Konstrukcja
budynku
masywna, ściany z gazobetonu 24 cm izolowane cieplnie płytami z polistyrenu 24 cm (współczynnik
przenikania ciepła U = 0,097 W/m2K), podłoga żelbetowa 20 cm izolowana cieplnie płytami z polistyrenu
25 cm (U = 0,134 W/m2K), dach izolowany cieplnie płytami z poliuretanu 18 cm (U = 0,128 W/m2K),
okna 3-szybowe (U ramy = 1,40 W/m2K, U szkła = 0,51 W/m2K)
System
grzewczy kominek opalany peletami o mocy nominalnej cieplnej 6 kW, pompa ciepła powietrze/woda
dla podgrzewania ciepłej wody użytkowej Vaillant geoTHERM VWL ze zbiornikiem 250 litrów
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem o wydajności 300 m3/h, z bypassem (obejściem) dla pracy
w okresie letnim, gruntowy wymiennik ciepła o długości 50 mb
Rok budowy 2007
Dom pasywny w Wassenberg (Niemcy)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła15 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektrycznąPowierzchnia 175 m2
69 kWh/m2rok
Koszty budowy brutto: 1.466 EUR/m2

13. 13
Projekt domu pasywnego w Erkelenz-
Granterath
Konstrukcja
budynku
masywna, ściany z gazobetonu 24 cm izolowane wełną mineralną 20 cm z cegłą klinkierową 11,5 cm
(współczynnik przenikania ciepła U = 0,115 W/m2K), podłoga żelbetowa 20 cm izolowana cieplnie
płytami z polistyrenu 36 cm (U = 0,094 W/m2K), dach izolowany cieplnie płytami z wełny mineralnej
6 oraz 10 cm, z pustką powietrzną 24 cm, (U = 0,097 W/m2K), okna 3-szybowe w ramach aluminiowo-
drewnianych (U ramy = 0,86 W/m2K, U szkła = 0,50 W/m2K)
System
grzewczy
Pompa ciepła typu powietrze/woda: Vaillant geoTHERM VWL S
Wentylacja centrala wentylacyjna z rekuperatorem Vaillant recoVAIR VAR 275 o wydajności 275 m3/h, z bypassem
(obejściem) dla pracy w okresie letnim, gruntowy wymiennik ciepła DN 200 o długości 50 mb
Rok budowy 2007
Dom pasywny w Erkelenz-Granterath (Niemcy)
Jednostkowe
zapotrzebowanie ciepła15 kWh/m2rok
Zapotrzebowanie energii
pierwotnej dla ogrzewania
budynku, podgrzewania
ciepłej wody użytkowej oraz
zasilania urządzeń domu
w energię elektrycznąPowierzchnia 160 m2
96 kWh/m2rok
Koszty budowy brutto: brak danych

14. 14
Cechy przykładowych domów pasywnych
- konstrukcja i izolacja cieplna
 Budynki pasywne budowane są zarówno w technologii masywnej, jak i lekkiej
szkieletowej. Dla osiągnięcia zakładanych wskaźników energetycznych
w zależności od konstrukcji ściany, izolacja cieplna ma grubość od 20 do 40 cm,
(średnio jest to 29 cm)
 Dach w budynkach pasywnych również z uwagi na konstrukcję ma izolację
cieplną o grubości od 18 do 46 cm (średnio 36 cm)
 Współczynnik przenikania ciepła U dla ścian w domu pasywnym średnio wynosi
0,108 W/m2K, a dla dachu 0,105 W/m2K. Dla porównania ściana wykonana
z samych pustaków ceramicznych o grubości 25 cm posiada współczynnik U
na poziomie ok. 0,630 W/m2K
 Okna w domu pasywnym najczęściej zastosowane są jako 3-szybowe
z wielokomorowymi ramami z tworzywa sztucznego lub ramami drewniano-
aluminiowymi. Szczególnie istotne jest osadzenie okien eliminujące mostki
cieplne oraz nieszczelności.

15. 15
Cechy przykładowych domów pasywnych
- koszty eksploatacyjne
 Budynki pasywne zapewniają niskie koszty eksploatacyjne, ze względu przede
wszystkim na minimalne straty cieplne. Maksymalne zapotrzebowanie ciepła
wynosi przykładowych domów 12 W/m2. Przy powierzchni domu 200 m2, oznacza
to potrzebę zastosowania źródła ciepła o mocy cieplnej 2,4 kW, stąd najczęstszym
rozwiązaniem jest zastosowanie pomp ciepła
 Wskaźnik zapotrzebowania ciepła średnio dla domów na poziomie 14 kWh/m2rok
oznacza, że koszty ogrzewania domu pasywnego pompą ciepła powinny wynieść
maksymalnie 420 zł/rok (dom 200 m2, SCOP pompy ciepła 4,0, cena energii elektr. 0,60 zł/kWh)
 Dla zmniejszenia kosztów eksploatacyjnych centrale wentylacyjne stosowane
każdorazowo w domach pasywnych są często łączone z gruntowymi
wymiennikami ciepła. Również całościowe spojrzenie na koszty eksploatacji
często decyduje o zastosowaniu systemów pozyskiwania wody deszczowej, gdzie
zbiorniki mają pojemność do 10.000 litrów.

16. 16
Systemy grzewcze stosowane w domach
pasywnych
 W budynkach pasywnych zastosowanie znajdują często pompy
ciepła typu solanka/woda lub powietrze/woda, umożliwiające
dodatkowo pracę w trybie chłodzenia pasywnego lub aktywnego
 W niektórych przypadkach, zastosowanie znajdują pompy ciepła
przeznaczone tylko do podgrzewania ciepłej wody użytkowej, jak
np. Vaillant aroSTOR VWL BM 290 z wbudowanym zbiornikiem
o pojemności 290 litrów
 Wymogiem zapewnienia niskiego zapotrzebowania ciepła
i również jakości powietrza wewnętrznego, jest zastosowanie
wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperator) jak
np. Vaillant recoVAIR VAR. Dobrej klasy urządzenia zawierają
standardowo tzw. bypass (obejście) dla trybu pracy latem
(eliminacja ryzyka zbędnego dogrzewania powietrza
nawiewanego do pomieszczeń), a także pozwalają na sterowanie
wydajnością w zależności od stężenia CO2 w powietrzu
wewnętrznym

17. Chłodzenie
www.eko-blog.pl www.vaillant.pl
Ogrzewanie
Energia odnawialna
Kotły gazowe
Kotły olejowe
Pompy ciepła
Kolektory słoneczne
Systemy wentylacji