Błędy przy doborze i montażu pomp ciepła nie są statystycznie znaczne (przynajmniej na monitorowanym rynku szwajcarskim). Mogą mieć one jednak bardzo negatywny wpływ na trwałość pompy ciepła, jej efektywność oraz wygodę użytkowania. Większość błędów ma swoje źródło w nieprawidłowych założeniach dla doboru pompy ciepła, co objawiać się może np. przewymiarowaniem mocy grzewczej, albo też zaniżeniem rozmiaru dolnego źródła ciepła (np. sond pionowych).

1. 10 najczęstszych błędów przy zastosowaniu pompy ciepła
 Ile błędów statystycznie popełnia się przy doborze i montażu pomp ciepła?
 Wpływ błędów na funkcjonowanie i efektywność pompy ciepła
 Podstawowe zalecenia dla doboru i montażu pompy ciepła
Wydanie 1/2014
21.07.2014
www.eko-blog.pl www.vaillant.pl

2. 2
Im prostsza instalacja…
 Rynek pomp ciepła w Szwajcarii jest jednym z wiodących w Europie, rocznie
instalowanych jest tam około 20.000 tego typu urządzeń. Liczba reklamacji
wynosi przy tym około 0,3÷0,5%, podczas gdy kilka lat wcześniej około 1,5%.
 W opracowaniu „Je einfacher die Anlage, desto höher die Arbeitszahl” (można
tłumaczyć jako „Im prostsza instalacja, tym wyższy współczynnik efektywności
SCOP (JAZ)”), znajduje się wykaz 10 głównych błędów popełnianych przy
doborze i montażu pomp ciepła.
Autorem zestawienia jest Peter Hubacher,
szef zrzeszenia pomp ciepła w Szwajcarii
FWS, a przy tym wieloletni praktyk
nazywany „doktorem od pomp ciepła”.
Warto przytoczyć więc treść opracowania,
aby mieć na uwadze 10 istotnych
czynników prawidłowego doboru i montażu
układów z pompami ciepła.

3. 3
1. Przewymiarowana pompa obiegowa
po stronie pierwotnej (solanki)
1
Przewymiarowana pompa obiegu solanki – zbyt duże natężenie przepływu
solanki w dolnym źródle ciepła (w sondach pionowych lub kolektorze gruntowym)
 Optymalna różnica temperatury w obiegu solanki
powinna wynosić 4÷5 K. Zbyt mała wynika ze zbędnego
zwiększenia natężenia przepływu solanki, co powoduje
wzrost zużycia energii elektrycznej nawet o 15÷20%
przez pompę obiegu solanki i tym samym obniżenie
efektywności pracy pompy ciepła.
 Zbyt duża różnica temperatury z kolei nie zapewnia
odbioru wymaganej ilości ciepła z dolnego źródła ciepła.
SKUTEK: obniżenie różnicy temperatury pomiędzy
zasilaniem, a powrotem solanki do 1,5÷2,5 K (np. na
wyjściu z sond +4oC, a na powrocie do nich +2,5oC)

4. 4
2. Niewystarczający rozmiar dolnego źródła
ciepła w stosunku do mocy chłodniczej
2 Zbyt krótkie sondy gruntowe w stosunku do wymaganej mocy chłodniczej
 Przy korzystnym
doborze sond gruntowych
temperatura solanki
w sezonie grzewczym nie
jest niższa od 4÷6 oC.
SKUTEK: obniżenie temperatury solanki zasilającej
pompę ciepła, a przez to spadek współczynnika
efektywności COP (i średniorocznego SCOP)
-10 -5 0 5 10
5,0
4,5
4,0
3,5
3,0
Temperatura zasilania z sondy, oC
Współczynnik,COP
Wówczas współczynnik COP może osiągać wartość około
4,5÷4,8 (dla temperatury po stronie grzewczej 35 oC).
Jeżeli temperatura zasilania z sond gruntowych obniży się
do 0 oC, to współczynnik efektywności COP będzie na
niższym poziomie – około 4,3. Sprawność pracy pompy
ciepła obniży się więc o około 10÷15%. Na temperatury
robocze sond gruntowych wpływa m.in. ich długość.

5. 5
Maksymalny poziom
głośności w miejscach
zamieszkanych: nie więcej
niż 50 dB(A) w dzień oraz
35 dB(A) w nocy.
3. Zagrożenie przenoszeniem hałasu
3 Nieodpowiednia zabudowa pompy ciepła typu powietrze/woda
 Minimalna odległość zabudowy pompy ciepła jest
zależna od jej głośności emitowanej u źródła, np. dla
Vaillant geoTHERM VWL 82/3 S głośność (maksymalna)
61 dB(A) obniża się do 35 dB(A) po 8 metrach.
SKUTEK: poziom głośności pracy pompy ciepła powyżej
dopuszczalnego, dyskomfort mieszkańców, szczególnie
w budynkach sąsiednich
min. 8 m
61 dB(A) 35 dB(A)

6. 6
4. Niewystarczająca ilość powietrza
dostarczanego do pompy ciepła
4
Za mała powierzchnia otworów wentylacyjnych lub okien przy zabudowie
w pomieszczeniu pompy ciepła typu powietrze/woda
 Pompy ciepła małej mocy typu powietrze/woda służące
do podgrzewu wody użytkowej, cechują się małą mocą
grzewczą rzędu 1,5 kW. W ich przypadku ryzyko deficytu
powietrza jest niewielkie, a producenci zalecają zwykle
minimalną kubaturę pomieszczenia na poziomie 20 m3.
SKUTEK: wzmożony hałas – szum powietrza
przepływającego przez nieszczelności budynku
Pompy ciepła większej mocy wymagają większej ilości powietrza, stąd producenci zalecają
najczęściej ich podłączenie do kanałów powietrznych niezależnie od powietrza
w pomieszczeniu. Należy przestrzegać wymagań producentów dla warunków zabudowy
pompy ciepła i wentylacji pomieszczenia, aby nie doprowadzać do powstawania
podciśnienia i zasysania powietrza z pomieszczeń mieszkalnych domu, co m.in. powoduje
wzrost uciążliwego hałasu.

7. 7
5. Niestabilna praca pompy ciepła wskutek
obniżania natężenia przepływu wody grzewczej
5
Rozdział ciepła z indywidualnym sterowaniem w pomieszczeniach
przy braku lub błędnej nastawie zaworu różnicowo-upustowego.
SKUTEK: obniżenie natężenia przepływu wody grzewczej
przez pompę ciepła i zmniejsza współczynnik COP
(zmniejszenie przepływu o 70%  COP niższy o ok. 20%)
 Pompa ciepła dla prawidłowego funkcjonowania obiegu
chłodniczego wymaga zapewnienia minimalnego
natężenia przepływu po stronie odbioru ciepła. Przepływ
wody grzewczej może być znacznie obniżany, gdy
poszczególne odbiorniki (grzejniki, pętle ogrzewania
podłogowego) zmniejszą odbiór ciepła. Zachodzi wówczas ryzyko gwałtownego wzrostu
ciśnienia w obiegu chłodniczym i awaryjnego wyłączenia urządzenia z pracy. W tego
rodzaju systemach grzewczych należy więc instalować przede wszystkim zawory
różnicowo- upustowe, które przy wzroście oporów przepływu w instalacji ogrzewania,
zawrócą część wody grzewczej do pompy ciepła, zapewniając jednocześnie minimalne
natężenie przepływu i łagodne – opóźnione w czasie wyłączenie pompy ciepła.

8. 8
6. Zbyt mała powierzchnia wymiany ciepła
m.in. dla wężownic podgrzewaczy wody
6 Zbyt mała powierzchnia wężownicy w podgrzewaczu pojemnościowym.
SKUTEK: niedostateczny odbiór ciepła przez wodę
użytkową, w efekcie wzrost temperatury i ciśnienia
w obiegu chłodniczym  alarm wysokiego ciśnienia
 Wężownica w podgrzewaczu
pojemnościowym powinna posiadać
powierzchnię dostosowaną do mocy
grzewczej pompy ciepła. Zalecany jest
wskaźnik rzędu 0,3÷0,4 m2 na 1 kW.
Przykład podgrzewacza specjalnie przystosowanego do współpracy
z pompą ciepła  Vaillant geoSTOR VIH RW 300 litrów, którego
wężownica ma powierzchnię 2,9 m2, podczas gdy wersja „standardowa”
przewidziana do współpracy z kotłem grzewczym – jedynie 1,6 m2.
2,9 m2

9. 9
7. Niewłaściwy dobór wymaganej mocy
grzewczej pompy ciepła – przewymiarowanie
7 Przewymiarowany układ z pompą ciepła – dobór zbyt dużej mocy cieplnej.
SKUTEK: nieprawidłowe warunki eksploatacji dla pompy
ciepła i efekcie tzw. taktowanie pracy sprężarki
 Praktyka wskazuje, że bardzo często pompa ciepła
dobierana jest z zawyżoną mocą grzewczą, często jest to
nawet o 30÷35% zawyżona wartość w stosunku do
potrzeb. Wynika to z nieuwzględniania zysków ciepła
budynku (np. nasłonecznienie, ludzie, wyposażenie AGD
itp.) i zakładaniu współczynnik bezpieczeństwa doboru.
Przewymiarowana pompa ciepła może pracować z tzw. taktowaniem, co objawia się
częstym załączaniem sprężarki (nawet kilkadziesiąt razy na dobę) i krótkimi czasami jej
pracy (kilka minut). Wpływa to niekorzystnie na trwałość sprężarki i wzrost zużycia energii
elektrycznej oraz nadmiernie obciążania dolne źródło ciepła (np. sondy pionowe).

10. 10
8. Nieodpowiednia izolacja cieplna
przewodów – dobór i wykonanie
8 Niewłaściwa izolacja cieplna przewodów w pomieszczeniach i piwnicy, itp..
SKUTEK: zwiększenie strat ciepła do otoczenia,
wzrost kosztów eksploatacji pompy ciepła
 Izolacja rur średnicy do Ø22 mm, powinna wynosić co
najmniej 20 mm, a dla średnicy do Ø35 mm: 30 mm.
Dodatkowo dla pompy ciepła pracującej także w trybie
chłodzenia należy zwrócić większą uwagę na kwestię
wykraplania wilgoci na powierzchni „zimnych” rur.
Izolacja cieplna nie może w takim przypadku być nasiąkliwą i musi szczelnie przylegać
do ścianek rur. Również kwestia dokładności wykonania decyduje o stratach ciepła
z orurowania, które w skali roku mogą być znaczące, szczególnie przy prowadzeniu rur
przez pomieszczenia nieogrzewane.

11. 11
9. Ryzyko przenoszenia drgań w instalacji
ogrzewania i wody użytkowej
9 Za krótkie lub brak elastycznych przewodów przyłączeniowych pompy ciepła
 Elastyczne przyłącza ograniczają możliwość
przenoszenia drgań do instalacji grzewczej budynku,
co jest szczególnie istotne w takim urządzenia jak
pompa ciepła zawierająca sprężarkę (źródło drgań).
SKUTEK: zwiększona możliwość przenoszenia drgań
z pompy ciepła do instalacji centralnego ogrzewania
oraz ciepłej wody użytkowej
Przyłącza elastyczne mogą być zabudowane
fabrycznie wewnątrz pompy ciepła, dzięki
czemu nie wymaga się zachowania
dodatkowego miejsca dla montażu
oddzielnych przyłączy elastycznych.
Przyłącza elastyczne pompy Vaillant geoTHERM

12. 12
10. Brak kontroli nad pracą dodatkowych
urządzeń elektrycznych (np. grzałka)
10
Niekontrolowana praca dodatkowego źródła ciepła – w szczególności
grzałki elektrycznej lub elektrycznego podgrzewacza przepływowego
 Należy do minimum ograniczyć w nastawach regulatora
pompy ciepła, warunki pracy grzałki lub podgrzewacza
elektrycznego. Należy kontrolować przede wszystkim
w nowej instalacji z pompą ciepła, czasy pracy
dodatkowego źródła ciepła, aby posiadać świadomość
miejsca powstawania dodatkowych kosztów eksploatacji
i móc je w porę ograniczyć.
SKUTEK: wzrost zużycia energii elektrycznej i wzrost
kosztów eksploatacyjnych pompy ciepła

13. 13
Podsumowanie
 Większa część błędów bierze swój początek
na etapie doboru urządzeń i warunków ich zabudowy
w budynku i w systemie grzewczym…
 Należy przestrzegać zaleceń, jakie producenci
zawierają w wytycznych projektowych, instrukcjach
montażu, uruchamiania i konserwacji pomp ciepła.

14. Chłodzenie
www.eko-blog.pl www.vaillant.pl
Ogrzewanie
Energia odnawialna
Kotły gazowe
Kotły olejowe
Pompy ciepła
Kolektory słoneczne
Systemy wentylacji