1. T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
Tolga ARICAN
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
1

2. Kişi başına düşen milli gelirin ABD’de kişi başına düşen milli gelire
oranı (SGP, 1975-2005)
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
3

3. Aynı Süreci Devam Ettirerek Farklı Sonuçlar Elde Edilemez
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
4

4. Bunun Nedeni Geleneksel Sanayi Politikası Olabilir mi?
• Dinleyicilerden geri dönüş
– Teşvik sistemi? Kamu sanayiyi daha fazla mı
korumalıydı?
– Güney Kore’deki gibi Chaebol’ler mi oluşturamadık?
vb.
– Sektörel ve bölgesel eksende diyalog mekanizmasının
kurulamaması sebep olabilir mi?
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
5

5. Tek bir yanıtı yok, ancak şu karşılaştırmaya ihtiyaç var.
Geleneksel Sanayi Politikası
• Arzu edilen sektörleri
hedef alır.
• «Kazananları» belirler.
(yukarıdan aşağıya bir
yaklaşım)
• Teşvikler maliyet odaklıdır.
• Rekabeti bozucu
müdahaleler vardır.
Rekabet
02.12.2013
bozucu
Kümelenmeye Dayalı Sanayi
Politikası
• Sektör değil değer zinciri yaklaşımı
vardır.
• «Kaybedenler» de değerlidir.
(aşağıdan yukarıya bir yaklaşım)
• Teşvikler üretkenliğin önündeki
engelleri kaldırıcı niteliktedir.
• Sanayiler arası ağ yapılarını,
kopyacılığı değil tamamlayıcılığı
destekler.
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
Rekabet geliştirici
6

6. Neden Kümelenme?
• Değişen üretim şekilleri ve küresel entegrasyon
• Rekabet gücünün unsurları
– Yenilikçilik
– Verimlilik vb.
• Sermaye yoğun ekonomiden bilgi yoğun ekonomiye
geçiş
– Üniversite
– Araştırma kurumları vb.
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
7

7. 100 yaşında … yeni bir yaklaşım
• Kümelenme aslında ekonomik faaliyetlerin coğrafi konsantrasyonu ile ilgili
yapılan gözlemlerin modernleştirilmiş tanımı:
– Marshall (1890): ihtisaslaşma ve kalifiye işgücü
– Schumpeter (1939): yığın ekonomileri (“swarming”)
– Becattini (1979): sanayi bölgeleri (“industrial districts”)
– Porter (1990): Ulusların rekabetçi üstünlükleri; Kümelenme
• 2000’lerin başında tüm dünyada
– ABD ve Asya’da yaygın olarak kullanılıyor;
– Avrupa Birliği’nin temel politikaları arasında yer alıyor.
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
29

8. Japonya
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
30

9. Fransa
02.12.2013
31

10. Almanya
02.12.2013
32

11. Kümelenme-Değer Zinciri İlişkisi
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
36

12. Kümelenme-Rekabet Gücü İlişkisi (3)
 Yeniliği ticarileştirme kolay değildir.
 KOBİ’lerin yenilikçi olduğu bilinir.
 Yeni uygulamaların rekabet gücü oluşturması için ölçek
ekonomisine ihtiyaç vardır.
 Her kümelenmede de maalesef büyük firmalar yok.
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
39

13. V. Kümelenme Teşebbüsü
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
40

14. Kümelenme Teşebbüsü Nedir?
 Belirli bir bölgede oluşmuş bir kümenin rekabet gücünü
artırmak için bir «teşebbüs» başlatmak gerekir.
 Kümelenme teşebbüsü, organize ve bilinçli bir çabadır.
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
41

15. Kümelenme Teşebbüsü Geliştirme
Sürekliliği
Kurma Aşaması
Geliştirme
Aşaması
Analiz Aşaması
02.12.2013
Girişimi
Başlatma
Aşaması
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
42

16. Kümelenme Teşebbüsü Başarı Unsurları
Yerel Sahiplenme
Değişim
Yönetimi
Vizyon ve
Hedeflerde
Mutabakat
Aciliyet Hissi
Lider Firma
02.12.2013
Küme Yöneticisi/
Kolaylaştırıcısı
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
Güven-Sosyal
Sermaye
43

17. V. Kümelenme Destek Programı
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
44

18. Arka Plan
 2009 YILI PROGRAMI
 Tedbir 110. Sorumlu Kuruluş: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
 Ulusal kümelenme destek politikası ve mekanizması geliştirilecektir.
 Tedbir 109. Sorumlu Kuruluş: Ekonomi Bakanlığı
 Kümelenmeye yönelik yürütülen AB kaynaklı “Ulusal kümelenme
politikasının geliştirilmesi” projesi tamamlanacaktır.
 2011 YILI PROGRAMI
 Tedbir 125. Sorumlu Kuruluş: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
 Rekabet edebilirlik ve inovasyon alanlarında kümelenme destek programı
hazırlanacaktır.
 2013 YILI PROGRAMI
 Tedbir 24. Sorumlu Kuruluş: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
 Rekabetçilik ve yenilik alanlarında ulusal küme destek programı başlatılacaktır.
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
45

19. Kümelenme Destek Programı Projesi
 Projenin Adı: Rekabetçilik ve yenilikçilik alanlarında
kümelenme destek programı geliştirilmesi
 Proje Ortağı: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı
(UNDP)
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
46

20. Kümelenme Destek Programı Proje Bileşenleri (1)
 Kümelenme Destek Programının Geliştirilmesi
 Uluslararası örnekler analiz edilmiştir.
 Almanya, Fransa, Çek Cumhuriyeti, İtalya vb. (Toplam 10
ülke)
 Saha analizleri yapılmıştır.
 17 ilde çalışma toplantıları
 300’ e yakın katılımcı
 40.000 veri
 100’e yakın paydaş ile birebir görüşme
 Başvuru doküman ve rehberleri hazırlanmıştır.
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
47

21. Kümelenme Destek Programı Proje Bileşenleri (2)
 Kurumsal kapasitenin geliştirilmesi
 Eğitim programları düzenlenmiştir.
 Bakanlıklara, kamu kurumlarına, üniversitelere ve STK’lara
yönelik Mart 2011’de bilinçlendirme toplantıları yapılmıştır.
 Eğiticilerin eğitimi programı düzenlenmiştir.
 Kümelenme kitapçığı ve kılavuzu hazırlanmıştır.
 Bakanlığımız web sitesinden indirilme sayısı: 176
 Dağıtılan kurum ve kuruluşlar: 1000
 Uluslararası çalışma gezileri yapılmıştır.
 Almanya, İtalya, Avusturya, Finlandiya, İspanya vb.
 İzleme ve değerlendirme mekanizmasının geliştirilmesi
02.12.2013
 İzleme ve değerlendirme rehberleri hazırlanmıştır.
48

22. Mevzuat
 Kümelenme Destek Programı Yönetmeliği 15/09/2012
tarihli 28412 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
 Kümelenme Destek Programı Uygulama Usul ve
Esasları ise 17/12/2012 tarihinde Bakanlık resmi
sitesinde yayınlanmıştır.
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
49

23. Kümelenme Destek Programının Hedefi
 Türk Sanayisinin;
 rekabet edebilirliğini ve verimliliğinin
yükseltilmesi,
 dünya ihracatından daha fazla pay alması,
 ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri
teknolojili ürünlerin üretilmesi,
 nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda
çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi
yapısına dönüştürülmesidir.
 Program hedefi, Türkiye Sanayi Stratejisi’ne
paralel hazırlanmıştır.
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
50

24. Kümelenme Destek Programının Amacı
Amaç
Göstergeler
Kümelenme
girişimlerinin
başlatılması ve
etkin bir
şekilde
ilerletilmesi
amacıyla
gerekli iş
ortamının
güçlendirilmesi
ne yönelik iş
planlarının
desteklenmesi
Program süresince kümelenme girişimlerinin içinde en az 30 adet
üniversitenin yer alması,
02.12.2013
Program süresince kümelenme girişimlerinin içinde toplamda en az 1000
adet işletmenin yer alması,
Program süresince kümelenme girişimleri çerçevesinde diğer işletmelerle
işbirliği seviyesi ve kalitesini arttıran firma sayısının 200’e ulaşması,
Program süresince kümelenme girişimleri sonucunda ortak kullanıma
yönelik 10 adet yapının oluşturulması ve bu yapılardan 500 adet işletmenin
faydalanması,
Program süresince kümelenme girişimleri sonucunda 20 adet yeni,
yenileştirilmiş ve/veya geliştirilmiş ürünün geliştirilmesi ve piyasaya
sürülmesi.
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
51

25. VI. Programın İşleyişi
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
52

26. Başvuru Süreci
Kümelenme Birlikteliği
İş Planının Uygulanması
Destek
Sözleşmesi
Kümelenme Teşebbüsü
(Tüzel Kişilik)
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
53

27. Kümelenme Birlikteliği
Başvuru Beyan Formu
Kümelenme Birlikteliği
02.12.2013
Üniversite ve Araştırma Kurumları
Sanayi Odaları, Ticaret ve Sanayi Odaları
Yerel Yönetimler
İl Özel İdareleri
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Organize Sanayi Bölgeleri
Serbest Bölgeler
Kümelenme birlikteliği
ile işbirliği yapmayı
taahhüt eden kümenin
ana faaliyet alanında en
az 20 firma
İhracatçı Birlikleri
Kümelenme Birlikteliği ile İlgili Dernekler vb.
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
54

28. Nasıl?
Kümelenme
Birlikteliği
Başvurusu
• Başvuru
Rehberi
• Referans
Mektubu
İdari Kontrol
Başvuru Elenir
• Bakanlık Komisyonu
Ön
Değerlendirme
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
• Bağımsız
Değerlendiriciler
• Değerlendirme
Rehberi
55

29. Ön
değerlendirme
• Bağımsız
Değerlendiriciler
Seçiçi Kurul
Değerlendirmesi
Başvuru Elenir
• Akademisyenler ile kamuda çalışanlar
hariç olmak üzere özel sektörde
çalışmış/çalışmakta olan tecrübeli kişiler
• KB Vizyon ve Stratejisinin
Değerlendririlmesi
Müzakareler
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
• Bakanlık
Komisyonu
ile
Kümelenme
Birlikteliği
56

30. Müzakereler
• İş Planı
Sonuçların İlanı
Kümelenme
Teşebbüsünün
Kurulması
• Tüzel
Kişiliğin
Kazanılması
Kümelenme
İş Planının
Destek
Uygulanmaya
Sözleşmesinin
Başlanması
İmzalanması
02.12.2013
• Kümelenme
Teşebbüsü
ile Bakanlık
57

31. Destek Tutarı ve Oranı
Kümelenme Teşebbüsü
%50
02.12.2013
İş Planı
Toplam
Bütçesi
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
Bakanlık
%50
Geri Ödemesiz
58

32. İş Planı
Kümelenme Destek Programı
Örnek İş Planı Şeması
Küme Vizyonu: Bilgi ve iletişim teknolojileri sektöründe enerji verimliliğinde
artış sağlayacak teknoloji tabanı oluşturmak.
02.12.2013
Alan:1
Alan:2
Alan:3
İletişim sistemleri
Mikro-nano
teknolojiler
Ağ sensörleri
Proje a
Proje c
Proje e
Proje b
Proje d
Proje f
İşlemci hızlarını iki
katına çıkarmak,
fakat enerji
tüketimini aynı
seviyede tutmak
için yeni bir sistem
geliştirilmesi.
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
59

33. Destekler
 Küme Koordinasyonunu, Farkındalığını ve Etkinliğini Geliştirme
Faaliyet Grubu:
 Kümeyi temsil edecek hukuki yapının kapasitesinin güçlendirilmesi
 Küme aktörlerinin kümelenme konusundaki farkındalığının güçlendirilmesi
 Ortak küme markasının geliştirilmesi ve tanıtımı




Lobi ve tanıtım faaliyetleri
Pazar (yerel pazar dâhil) geliştirme faaliyetleri
Uluslararası iş ağlarına erişim ve diğer kümelerle işbirliği vb.
Kümeye ilişkin temel ve sofistike analizlerin yapılması (rekabetçilik vb.)
 Kümelenme stratejisinin belirlenmesi ve yol haritasının hazırlanması
 …
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
60

34. Destekler
 Faktör Koşullarını ve Piyasalarını Geliştirme Faaliyet Grubu:










02.12.2013
Temel (az veya yarı nitelikli) işgücü piyasasını geliştirme
Nitelikli işgücü piyasasını geliştirme (tekniker, temel mühendislik)
İleri nitelikli işgücü piyasasını geliştirme
Hammadde ve/veya ara malı kalitesini güçlendirmeye yönelik
çalışmalar
Hammadde ve/veya ara malı maliyetini düşürmeye yönelik çalışmalar
Ortak fiziki altyapının güçlendirilmesine yönelik yatırımlar
Üniversite – Sanayi İşbirliği Programları
Pazar hakkında sürekli bilgi hizmetleri sağlayacak birimlerin kurulması
Stratejik bilgi kaynaklarına erişim
…
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
61

35. Destekler
 Verimlilik Arttırıcı Uygulamalar Faaliyet Grubu:












02.12.2013
Tedarikçi geliştirme programları uygulanması
Ortak kullanım atölyeleri (ORTKA) kurulması
Ortak kullanım depolarının kurulması
Ortak hammadde veya ara malı teminine yönelik organizasyonlar
Üniversite - Sanayi İşbirliği Programları
Enerji verimliliği programları
Yenilenebilir enerji programları
Test/analiz laboratuvarının kurulması
Küme aktörleri arasındaki en iyi uygulamaların yaygınlaştırılması
Endüstriyel ortak yaşam
Ürün sertifikasyonu ve akreditasyonu
…
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
62

36. Destekler
 Yenilikçilik Faaliyet Grubu








02.12.2013
Uygulamalı AR-GE laboratuvarı kurulması
İnovasyon (ürün, süreç, pazar) destek programı
Ortak kullanıma yönelik numune hatlarının kurulması
Ortak kullanıma yönelik (test, simülasyon vb.) platformlarının kurulması
Teknoloji takip, tanıtım ve transfer birimlerinin kurulması
Üniversite – Sanayi İşbirliği Programları
Tasarım ve yaratıcılık kapasitesini arttırıcı programlar
…
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
63

37. Kurumsal Çalışmalarımız
Anahtar Dergisi: http://vgm.sanayi.gov.tr/DocumentList.aspx?catID=1888&lng=tr
Broşür ve Kılavuz: http://kss.sanayi.gov.tr/ServiceDetails.aspx?dataID=185
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
64

38. Başvuru Süreci
Komisyon
En fazla 7
gün
Müzakere
süreci
2 ay+15 gün+7
gün
Geçen başvurular
Ön
değerlendirme
Seç. Kurul
Geçen başvurular
İdari
Değerlendirme
Bağ. Değ.
Geçen başvurular
Komisyon
Geçen başvurular
2 ay
Değerlendirme Süreci
Başvuruların teslimi
Başvuru Çağrısı
Başvuru
Bakan
onayı
2 hafta
Yak. 4 Ay
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
65

39. Destek (Fonlama) Süreci
Müşavir
raporları
5 Yıllık Destekleme Süreci
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
66

40. https:kumelenme.sanayi.gov.tr
kumelenme@sanayi.gov.tr
02.12.2013
Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü
67