3. 1.1. Informimi per ekzistimin e vepres penale
Informimi I policise per vepren penale behet
permes:
Detyres zyrtare,
Kallzimit penal nga qytetaret,
Kallzimit penal nga organet publike,
Formave tjera te informimit.
Veprimet e ndermarra nga policia per verifikimin e
dyshimit dhe ngritja e aktakuzes.
4. 1.2. Ngritja e kallzimit penal
Kallzimi penal, eshte akt akuzues te cilin e perpilon policia
e i cili eshte manifestim i veprimtarise se saj ne
procesin e zbulimit te veprave penale, gjetjes se
kryesit te asaj vepre dhe sigurimin e provave te cilat i
referohen rastit penal konkret.
Kallzim penal paraqesin:
1. Policia,
2. Qytetaret,
3. Organet tjera publike.
5. …
Llojet e kallzimit penal:
Kallzim penal sipas emrit te paraqitur (anonim ,
me pseudonim etj.),
Kallzim penal sipas permbajtjes ( te plota, jo te
plota),
Kallzim penal sipas menyres se kallzimit (me
goje, me shkrim).
6. 1.3. Informimi i prokurorit
Informimi i Prokurorit publik behet me ane te
kallzimit penal per vepren penale te caktuar, nga
policia, organet publike apo nga qytetaret.
Kallzimi penal i derguar Prokurorit nga policia
duhet t’i kete te bashkangjitura te gjitha provat,
informacionet dhe emrin e personit te dyshuar,
si kryes te asaj vepre.
7. …
Pas shikimit te kallzimit penal, Prokurori publik
mund te vendose qe :
1. ta hedhe kallzimin penal,
2. te kerkoje informata plotesuese,
3. te filloje zbatimin e hetimeve apo,
4. te ngrite aktakuze.
8. 2. Hetimi
Paraqet fazen e pare te procedures penale te cilen e
zhvillon Prokurori publik kunder personit te caktuar
per te cilin ekziston dyshimi i arsyeshem se ka kryer
vepren penale e cila ndiqet sipas detyres zyrtare,
Hetimi konsiston edhe ne mbledhjen e provave dhe
informatave tjera ne baze te se cilave duhet gjykuar se a
duhet ngritur aktakuza kunder personit te caktuar, per
vepren e caktuar penale, apo te nderpritet procedura, si
dhe mbledhja e provave te cilat nuk do te mund te
perseriteshin ne shqyrtimin gjyqesor.
9. …
Zbatues dhe mbikeqyres i hetimeve, sipas Kodit
te Procedures Penale, eshte Prokurori publik.
Ne disa raste e hasim edhe policine gjyqesore, e
cila e kryen nje gje te tille me autorizim nga
Prokurori publik.
10. 2.1. Fillimi I hetimit
Hetimi fillon menjehere kur Prokurori publik
informohet me kallzim penal, per vepren penale
dhe per kete veper plotesohen te gjitha kushtet e
nevojshme per fillimin e hetimit.
Nisja e hetimit behet me aktvendim, te cilin e
nxjerr Prokurori publik , konform Kodit te
Procedures penale.
11. 2.2. Aktvendimi per fillimin e hetimeve
Aktvendimi percakton:
personin kunder te cilit kryhet hetimi,
kohen e fillimit te hetimit,
pershkrimin e vepres e cila tregon elementet e vepres
penale,
emertimin ligjor te vepres penale,
rrethanat dhe faktet qe e justifikojne dyshimin e
arsyeshem per vepren penale, dhe
provat me informacionin e mbledhur deri ne ate
moment.
12. 2.3. Kohezgjatja e Hetimit
Sipa Kodit te Procedures Penale, hetimi zakonisht zgjate
gjashte muaj, prej dites kur eshte nxjerre aktvendimi per
nje gje te tille.
Gjyqtari i procedures paraprake mund te autorizoje
vazhdimin e hetimeve edhe per gjashte muaj, nese e
sheh te arsyeshme dhe nese per veper penale te tille
parashihet denimi me te pakten pese vjet burgim.
13. 3.Ngritja e aktakuzes
Prokurori publik i analizon te gjitha te mbledhurat
e hetimit dhe ne baze te tyre e ngrit aktakuzen
perkatese.
Ne varesi te rendesise se vepres penale dallojme dy
lloje te akteve akuzuese :
1. aktakuza, dhe
2. propozimakuza.
14. 3.1. Aktakuza dhe Propozimakuza
Me nocionin aktakuze duhet kuptuar kerkesen e shkruar dhe te
perpiluar, ne formen e caktuar ligjore te Prokurorit publik nen
kushtet e caktuara me ligj, dhe te demtuarit si padites me qellim
te caktimit te shqyrtimit gjyqesor kunder personit te caktuar si i
pandehur per shkak te vepres se caktuar penale.
Propozimakuza eshte akt akuzues, sikurse aktakuza, por per dallim
nga ajo, eshte karakteristike per proceduren e shkurter, e cila
zhvillohet per veper penale per te cilat eshte parapare si denim
kryesor gjoba ose denimi me burgim deri ne tre vjet.
15. 3.2. Permbajtja e aktakuzes
Sipas nenit 305, Kpitullit XXXII (32) te Kodit te Procedures Penale te Kosoves, Aktakuza
permban:
Emrin dhe mbiemrin e te pandehurit dhe te dhenat e tij personale ;
Te dhenat nese eshte shqiptuar paraburgimi dhe sa kohe ka zgjatur ose masat e urdheruara
nga kapitulli XXX i ketij Kodi kunder te pandehurit, nese ai ndodhet ne liri dhe nese ai
eshte liruar para ngritjes se aktakuzes, sa eshte mbajtur ne paraburgim;
Emertimin ligjor te vepres penale duke i’u referuar dispozitave te Kodit te Perkohshem
Penal ;
Kohen dhe vendin e kryerjes se vepres penale, objektin ne te cilin eshte kryer dhe mjetin
me te cilin eshte kryer vepra penale si dhe rrethanat tjera te nevojshme per te percaktuar
me saktesi vepren penale ;
Shpjegimin e arsyeve per ngritjen e aktakuzes bazuar ne rezultatet e hetimit dhe provat qe
vertetojne faktet kryesore
Percaktimin e gjykates ku do te mbahet shqyrtimi gjyqesor dhe
Rekomandimin per provat qe duhet prezantuar ne shqyrtim gjyqesor se bashku me emrat
e deshmitareve dhe eksperteve, shkresat qe duhet lexuar dhe sendet qe duhet marre si
prove.
16. 4.Konfirmimi i aktakuzes
Konfirmimi i aktakuzes eshte si te thuash ’’dera’’
e fillimit gjyqesor te çeshtjes, e cila vie me
aktakuze.
Pjesmarresit ne konfirmimin e aktakuzes jane :
gjyqtari, Prokurori publik dhe i pandehuri.
Te drejte pjesemarrje ka edhe i demtuari.
17. …
Gjyqtari e therret seancen e konfirmimit te aktakuzes dhe
brenda tete ditesh aktakuza i dorezohet te pandehurit
dhe mbrojtesit te tij, nese ka nje te tille.
I pandehuri, pasi ta marre aktakuzen, i ka keto mundesi:
te heqe dore nga shqyrtimi i aktakuzes dhe provave,
te heqe dore nga seanca per konfirmim dhe te
paraqese kundershtim me shkrim kunder aktakuzes
ose pranueshmerise se proves, ose
te vazhdoje me seancen e konfirmimit.
18. 4.1. Seanca per konfirmimin e aktakuzes
Seanca per konfirmimin e aktakuzes mbahet sipas orarit te
percaktuar me pare nga gjyqtari, nese nje gje e tille nuk
eshte zgjidhur ndryshe me pare,
Aktakuzen, ne seance te pandehurit ia lexon Prokurori
publik,
I pandehuri mund te: deklarohet i pafajshem, fajtor per
disa pika te aktaktuzes apo ne teresi te pikave te saj, ose
te mos deklarohet fare per aktakuzen.
19. …
Gjyqtari paraprakisht gjate seances se konfirmimit
mund t’i ndermarre keto aktvendime :
1. per hudhjen e aktakuzes dhe pushimin e
procedures penale,
2. per shpalljen e gjykates jokompetente dhe
referimin e çeshtjes se tille gjykates
kompetente dhe
3. konfirmimin e aktakuzes.
20. 4.2. Hudhja e aktakuzes
Hudhja e aktakuzes dhe pushimi i procedures penale behet me
aktvendim nga gjyqtari i çeshtjes, kur ai çmon se :
vepra me te cilen akuzohet nuk perben veper penale,
ekzistojne rrethana te cilat e perjashtojne pergjegjesine penale,
ka kaluar afati i parashkrimit, vepra eshte perfshire ne amnisti ose
falje apo ekzistojne rrethana te tjera te cilat e pengojne çeshtjen,
ose
nuk ka prova te mjaftueshme qe mbeshtesin dyshimin e bazuar
se i pandehuri ka kryer vepren me te cilen akuzohet .
21. 4.3. Shpallja e gjykates jokompetente
Shpallja e gjykates jokompetente behet nga
gjyqtari me aktvendim per shpallje te gjykates
jokompetente dhe kete çeshtje ia dergon
gjykates kompetente, gjithmone kur gjyqtari
konstaton se vepra penale ne aktakuze eshte ne
kompetence te nje gjykate tjeter.
22. 4.4. Konfirmimi i aktakuzes
Konfirmimi i aktakuzes behet me aktvendim nga
gjyqtari i çeshtjes, kur ai çmon se nuk ekziston
asnje rrethane, me te cilen do ta hudhte poshte
aktakuzen dhe ta pushonte proceduren penale
apo jokompetencen e gjykates.
23. 4.5. Forma e prere e aktakuzes
Aktakuza merr formen e prere:
1) Ne diten kur aktvendimi mbi aktakuzen merr
forme te prere ne pajtim me nenin 316 te ketij
Kodi, ose
2) Ne diten kur aktvendimi nga neni 310
paragrafi 2 ose neni 311 paragrafi 2 i ketij
Kodi merr formen te prere, nese gjyqtari nuk
vepron ne pajtim me nenin 312 te ketij Kodi.
24. …
Pra,aktakuza merr formen e prere, kur gjyqatri
merr aktvendim se nuk ekziston asnje rrethane
e cila do ta perjashtonte konfirmimin e
aktakuzes, dhe kur i pandehuri permes
aktdoreheqjes vendos te terhiqet nga seanca
per konfirmimin e aktakuzes dhe kur gjyqtari
me aktvendim vendos te konfirmohet aktakuza
dhe te pranohen provat.
25. …
Pasi aktakuza merr formen e prere, gjyqtari
menjehere ia dergon aktakuzen dhe lenden
penale kryetarit te trupit gjykues dhe pastaj
fillon procedura gjyqesore.
Fillimi I Procedures gjyqesore…