1. ÓËÑ ÒºÐÈÉÍ ØÓ-ÍÛ ÑÓÄËÀÕ Ç¿ÉË,
ÑÓÄÀËÃÀÀÍÛ ÀÐÃÓÓÄ
ÌÓÈÑ-ÄÎÊÒÎÐÀÍÒ Ä.ÎÒÃÎÍ÷ÈÌÝÃ

2. Óëñ òºðèéí ìýäëýãèéí ¿¿ðýã, ø/ó-íû ¿¿ñýë ¿å
øàò
1.Óëñ òºðèéí ìýäëýãèéí ¿¿ðýã:
Õ¿í òºðºëõòºíèé íèéãìèéí ìýäëýãò óëñ òºðèéí ø/ó-íä ÷óõàë áàéð
ñóóðü ýçýëäýã íü íèéãìèéí àìüäðàëä óëñ òºðèéí ã¿éöýòãýæ èðñýí,
ã¿éöýòãýæ áóé ¿¿ðýã óëàì ºñ÷ áàéãààãààð òîäîðõîéëîãäîíî.
Ñî¸ë èðãýíøëèéí á¿õèé ë ò¿¿õèéí òóðøèä óëñ îðîí, àðä ò¿ìíèé
õóâü çàÿà, òýð÷ëýí õ¿íèé ºäºð òóòìûí àìüäðàëä ÷ óëñ òºð ÷óõàë
íºëºº ¿ç¿¿ëæ èðñýí.
Óëñ òºð “çàñàãëàí çàõèðàìæëàõ íóòàã äýâñãýð äýýð ÿíç á¿ðèéí
õýñýã á¿ëã¿¿ä, ÿíç á¿ðèéí àøèã ñîíèðõîë, ÿíç á¿ðèéí óëàìæëàë
çýðýãöýí îðøäîã ÿâäëûã õ¿ëýýí àâñàíààñ ¿¿äñýí ¿éë àæèëëàãàà
þì” (Bermard Crick, 1964, In Depfence of Politics, Baltimore, Maryland: Penguim Books, p.18)
ãýæ òîäîðõîéëñîí áàéäàã.

4. 1949 îíä ͯ
Á-ûí ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí èâýýë äîð Îëîí óëñûí ÓËÑ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû Õîëáîî (IPSA) áàéãóóëàãäàæ (îäîî
3700 ãàðóé ãèø¿¿íòýé) ãóðâàí æèë òóòàì Äýëõèéí èõ õóðàë ÷óóëæ, óëñ òºð ñóäëàà÷èä, ýðäýìòýä äàÿàð÷èãëàãäàæ
áóé åðòºíöºä óëñ òºðèéí ø/ ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã , òóëãàìäñàí àñóóäëûã àæèë õýðýã÷ýýð õýëýëöýæ, îëîí óëñûí
-íû
òàâöàíä à÷ õîëáîãäëûã íü óëàì ñàéí ºðãºæ, õýòèéí òºëºâèéã òîäîðõîéëæ áàéíà.
1991 îíä Ìîíãîë Óëñûí Èõ Ñóðãóóëüä Óëñ òºð ñóäëàëûí
ìýðãýæëèéí òýíõèì áàéãóóëàãäñàí íü íü 500 îð÷èì óëñòºð ñóäëàà÷
ìýðãýæèëòí¿¿äèéã áàêàëàâð, ìàãèñòð, äîêòîðûí òºâøèíä áýëòãýæ
òºãñãºñºí áàéíà.
Óëñòºðèéí ìýäëýã áîëîâñðîë îíöãîé ¿¿ðýãòýé. Óëñ òºðèéí
ìýäëýã, ñî¸ë òºðèéí ò¿øýýä, íàìûí äàðãàä òºäèéã¿é ÿìàð ÷ àæèë
ìýðãýæëèéí õýí ÷ áàé çàéëáàðã¿é õýðýãòýé.
Óëñòºðèéí ìýäëýã áîëîâñðîë îíöãîé ¿¿ðýãòýé. Óëñ òºðèéí
ìýäëýã, ñî¸ë òºðèéí ò¿øýýä, íàìûí äàðãàä òºäèéã¿é ÿìàð ÷ àæèë
ìýðãýæëèéí õýí ÷ áàé çàéëáàðã¿é õýðýãòýé. Ó÷èð íü òà íèéãýì
äîòîð ë àæ òºðºõ òàâèëàíòàéãààñ õîéø îð÷èí òîéðíûõîî õ¿ì¿¿ñòýé,
áàñ òºðòýé õàðèëöàæ ë òààðíà.

6. Èéì ìýäëýãã¿é áîë óëñ òºðèéí ýëäýâ îâ ìýõ, ëóéâðûí çîëèîñ
áîëîõîä òóí îéðõîí ãýñýí ¿ã.

Íèéãìèéí áóñàðìàã á¿õíèéã äàâàí òóóëàõ íü èðãýäèéí
óëñ òºðèéí áîëîâñðîëûí òºâøèí㺺ñ ¿ëýìæ õàìààðíà.
Áîëîâñðîëòîé áîë óëñ òºðèéí ñîíãîëòîî çºâ õèéæ óëñ
òºðèéí ¿éë ÿâöàä íºëººëæ, õóâèéí àøèã õîíæîî õàéñàí
óëñ òºð÷人ñ äàðàíãóéëëààñ ñýðãèéëæ, ýðõ ÷ºëººòýé
áàéæ ÷àäíà. Ò¿¿í÷ëýí óëñûíõàà õèë õÿçãààðûí äîòîð ýâ
ç¿éãýý îëæ, èðãýíøñýí àìüäðàëûã õàìòààðàà öîãöëîîõ
óëñ òºðèéí óðëàãò ñóðàëöàõ áîëíî.

Àðä÷èëëûí ÷àíàðûã þóíû ºìíº óëñ òºðèéí îðîëöîî, óëñ òºðèéí
ºðñºë人í èëòãýäýã. Èéìýýñ áèä ýíýõ¿¿ óëñ òºðèéí ¿éë ÿâöàä
íèéòýýðýý òîõèðîëöñîí òîãëîîìûí ä¿ðìýý ÿãøòàë áàðèìòàëæ,
ìýäëýãòýé, ðàöèîíàë áàéð ñóóðèíààñ õàíäâààñ àðä÷èëëàë
áýõæèíý.

7. Óëñ òºðèéí ñîöèîëîãèéí õàíäëàãà
íü:
 Óëñ òºðèéí áîäëîãèéí íèéãìèéí øàëòãààëöàë, óëñ òºðèéí
¿çýãäë¿¿äèéã íèéãìýýð íºõöºëäñºí áàéäàë, òýð òóñìàà
óëñ òºðèéí ñèñòåìä ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí á¿òýö, ¿çýë
ñóðòàë áà ñî¸ëûí ¿ç¿¿ëýõ íºëººã èëð¿¿ëýí ãàðãàäàã.
Ñîöèîëîãèéí õàíäëàãà íü òóéëûí, õàòóó øàëòãààëöëûíõàà
õýëáýðýýð ÓËÑ ÒªÐ, ýäèéí çàñãèéí ñóóðü äýýð
òóëãóóðëàí ¿¿ññýí äàâõðàãà, àíãèóäûí áîëîí ¿íäýñòýí, òºð
óëñóóäûí ººð õîîðîíäûí õàðèëöàà ìºí.

8. Á¯ ¯ 1
į Â×
Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíûã ÿâöóó óòãààð íü àâ÷ ¿çñýí õàðüöóóëàë
Íèéãýì
ÓÒÔ
ÓÒÑî
ÓÒÑÑ
ÓÒØÓ
ÎÓÕ
ÓÒÀ
ÒÝÇ

9. Á¯ ¯ 2
į Â×
Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû îíîë áà ñóäëàõ ç¿éëèéí õàðüöóóëáàë
ýõ ñóðâàëæ: À.À. Äåãòÿðåâ. Îñíîâû ïîëèòè÷åñêîé òåîðèè: Ïîëèòè÷åñêàÿ æèçíü êàê èçìåíÿþùèéñÿ îáúåêò
ïîçíàíèÿ,Ì.,ñ-5
•
•
•
•
•
•
1
•
•
•
•8
•
•
1. Ôèëîñîôè
2. Ñîöèîëîãè
10 ÓÒØÓ 3. Ñýòãýë ñóäëàë
4. Àíòðîïîëîãè
2
5. Ýäèéí çàñàã
6. Ò¿¿õ
3
7. Ãàçàðç¿é
¯ÒÏ
8. Ýðõ ç¿é
9
4
9. Óëñ òºðèéí åðºíõèé îíîë
óóä (ÓÒÅÎ)
9 ÓÒÅÎ
10. Óëñ òºðèéí øèíæëýõ
5
.
óõààí (ÓÒØÓ)
7
6

10. Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíûã ñóäëàõ
ç¿éë:
Íèéãýì-
Óëñ òºðèéí
øèíæëýõ
óõààí
1.ÓÒ Ôèëîñîôè
2.ÓÒ Ñîöèîëîãè
3.ÓÒ Àíòðîïîëîãè
4.ÓÒ Ñýòãýë
ñóäëàë
5.Îëîí óëñûí
õàðèëöàà
6.Òºð ýðõ ç¿é
1.Ôèëîñîôè
2.Ñîöèîëîãè
3.Ñýòãýë ñóäëàë
4.Àíòðîïîëîãè
5.Ýäèéí çàñàã
6.Ò¿¿õ
7.Ãàçàð ç¿é
8.Ýðõ ç¿é
9.Óëñ òºðèéí åðºíõèé îíîëóóä
(ÓÒÅÎ)
10.Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààí
(ÓÒØÓ)
Ýõ ñóðâàëæ: À.À.Äåãòÿðåâ. Îñíîâû ïîëèòåñêîé òåîðèè. Ïîëèòèêà êàê
îáúåêò è ïðåäìåò íàó÷íîãî èññëåäîâàíèÿâ Ñ-4

11. Хувь хү нийг ойлгон танин мэдэхэд
анхаарах асуудал
Нийгмийн үүрэг, хариуцлага
Тухайн хүний өсөж төрсөн нийгэм, соёлын
орчин, итгэл үнэмшил
Сэдэл тэмүүлэл, нөөц чадавхи, боломж бололцоо
Стресс ба хямралын нөхцөл байдал
Үйлчлүүлэгчийн давуу тал ба өвөрмөц онцлог

12. Хувь хүний хувьд өөрийгөө
хэрхэн ухамсарлан ойлгож
байгаа
Мэргэжилтний хувьд
өөрийгөө хэрхэн
ухамсарлан ойлгож
байгаа
Өөрийн амьдралын нөхцөл
байдлын тухай ойлголт,
мэдлэг
Мэдлэг, үнэт
зүйлс, ур чадвар
Сэтгэгдэл,
мэдрэмж
Мэргэжлийн ба
амьдралын
туршлага
Үйл ажиллагааны
систем
Нийгмийн
ажилтан
Үйлчлүүлэгч
Амьдралын туршлага
Хүйс
Ёс зүйн ба
соёлын
баримтлах
зарчим, хэм
хэмжээ, итгэл
үнэмшил
Итгэл найдвар,
хүлээлт
Байгууллагын
ажилтны байр
суурь
Тулгамдсан асуудлыг
шийдвэрлэх, даван
туулах чадвар
Ёс зүйн ба соёлын
баримтлах зарчим,
хэм хэмжээ
Итгэл найдвар
ОРЧИН
Гэр бүлдээ ба нийгэмд
эзлэх байр суурь

13. Хувь хүнд нийгýìä үзүүлэх үед баримтлах 7 зарчим
/Бистек/
Зарчим 1.
Хувь хүний өвөрмөц онцлог, шинж чанарыг хүндэтгэн үзэх
Зарчим 2.
Сэтгэгдэл, мэдрэмжээ зорилготойгоор илэрхийлэх
Зарчим 3.
Сэтгэлийн хөдөлгөөнийг ажиглах, хянах
Зарчим 4.
Хүлээн зөвшөөрөх
Зарчим 5.
Шүүмжлэлт бус хандлага
Зарчим 6.
Үйлчлүүлэгчийн өөрийн шийдвэр, өөрийгөө тодорхойлох байдлыг
хүндэтгэх
Зарчим 7.
Нууцыг хадгалах

14. Ярилцлагын үед
Уучлах
Итгэлцэл бий болгох
Шүүмжлэн
буруушаахгүй байх
Чин сэтгэлээсээ
хандах
Сонсох
Тустай байх
Эерэг хандах
Өөрийгөө илэрхийлэх,
дотоод мэдрэмж,
сэтгэгдлээ хуваалцах
Бууж өгөх
Импати
Холбоо тогтоох

15. Ãýð á¿ëòýé àæèëëàõ íèéãìèéí àæèë
Ãýð á¿ëèéã îð÷èíòîé íü àâ÷ ¿çýõ íü “Ãýð á¿ëòýé
àæèëëàõ íèéãýì”-ûí òºâä ãýð á¿ëèéã òàâüæ,
ò¿¿íèéãýý íýãýí öîãöîëáîð òîãòîëöîîíû á¿ðýëäýõ¿¿í
õýñýã áîëãîäîã. Ãýð á¿ëèéí òîãòîëöîîíû öîãöîëáîð
áàéäëûã çºâ òîäîðõîéëîõ íü öààøèä òóëãàð÷ áîëîõ
àñóóäëóóäûã óðüä÷èëàí õàðæ, óëìààð íèéãìèéí
àæèëòàí ãýð á¿ë õî¸ðûí õàìòûí àæèëëàãààíû ¿ð
ä¿íã òîäîðõîéëæ áîëäîã.

16. Íийгмийн ãэр бүлд үзүүлэх
ажлын үйлчилгээ
Ãýð á¿ëèéí íèéãýì ñýòãýëç¿éí, îþóí ñàíààíû ñàéí
ñàéõàí áàéäëûã á¿ðä¿¿ëýõ
Ãýð á¿ëä ¿ç¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé òóñëàìæ,
äýìæëýãèéã õ¿ðãýõ çàìààð õ¿¿õäèéí àþóëã¿é
áàéäëûã õàíãàõ
Ãýð á¿ëèéí á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã õàäãàëàõ,
õàìãààëàõ
Ãýð á¿ëèéã ÷àäâàðæóóëàõ

17. ÓËÑ òºðèéí õ¿ðýý
Íèéãìèéí
õàðèëöààíä
õ¿ññýí ÷
õ¿ñýýã¿é ÷
îðíî
Õóâü
õ¿íýýñ
ãýð á¿ë
áîëíî

18. ÀÐÄ Ò¯
ÌÝÍÒÝÉ
àæèëëàõ íèéãìèéí ÁÎÄËÎÃÎ
Àðä ò¿ìýí ãýæ õýí âý? Þó âý?
Ãàçàð ç¿éí õóâüä íýãòãýãäñýí áàéõ
¯
éë àæèëëàãààãààð, çîðèëãîîðîî, ñîíèðõîëîîðîî, íàñ
õ¿éñýýðýý, ìýðãýæèëýýðýý ãýõ ìýò íèéãýì ýäèéí
çàñãèéí õ¿÷èí ç¿éëýýðýý õ¿ì¿¿ñ õîîðîíäîî íýãääýã.
Ýíäýýñ ¿çâýë ихэнхи тохиолдолд ÀÐÄ Ò¯
ÌÝÍ ãýäýã
áîë ãàçàð ç¿éí áàéäëàà𠺺ð õîîðîíäîî íýãòãýãäñýí
õ¿ì¿¿ñèéí íýãäýë þì.

19. Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû ñóäëàõ ººð
ïàðàìåòðóóäûã ÷ ãàðãàæ áîëíî. ¯¿íä:
Íîðìàòèâ ¿çýë ñàíàà
Ïðîãðàìì, òóíõàãëàë,
çààâàð, çºâëºìæ
Ñóáúåêòèâ ÷èã çîðèëãî
Çàñàãëàëûí áà óëñ
Òºðèéí íî¸ðõëûí
õàðèëöàà

20. Îëîí íèéòèéã èäýâõèæ¿¿ëýõèéí ó÷èð
øàëòãààí
 Àñóóäàë.Îëîí íèéòèéí /îðîí íóòãèéí/ àñóóäëóóä íü õàìòûí
øèíæòýé áàéäàã áºãººä ãàíö íýãýýðýý, ýñâýë ãàäíû ÿìàð
íýãýí áàéãóóëëàãààñ õàðèóöàí øèéäýõ áîëîìæã¿é áàéíà.
 ͺºö, áîëîìæ. Îðîí íóòàã áà îëîí íèéòýä ººðòºº òóëãàðñàí
àñóóäëàà ãàäíû çýýë òóñëàìæèä äóëäóéäàõã¿éãýýð
ººðñ人 øèéäýõ íººö, áîëîëöîî áàéäàã. Îëîí íèéò ñààä
áýðõøýýëèéã ººðñäèéí õ¿÷ýýð øèéäýõ áîëîìæòîé
áàéäàã.

21. Óëñ òºðèéí ¿éë ÿâöàä:
ªºðèé㺺 ìýäýõ. Îðîí íóòãèéíõàí áèå äààí øèéäâýð
ãàðãàõ áà ãàðãàñàí øèéäâýð íü îðîí íóòãèéíõàà
îíöëîã, ñî¸ë, óëàìæëàë, çàí çàíøèë, áàéãàëü îð÷èí,
øàøèí ø¿òëýãèéã õ¿íäýòãýñýí, ìýäýðñýí áàéõ áîëíî.
Ãàäíû õ¿ì¿¿ñèéí õèéñýí ñîíãîëò íü òýð á¿ð îðîí
íóòãèéí îëîí íèéòèéí õ¿ñýë çîðèëãîä íèéöñýí
áàéäàãã¿é.

22. Àðä ò¿ìíèéã èäýâõèæ¿¿ëýõèéí ó÷èð
øàëòãààí
 Àðä÷èëñàí áàéõ. Òºëºâëºõ, øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâö íü
äîîðîîñ äýýø ÷èãëýñýí áàéíà. Èðãýíèé íèéãìèéí áîëîí æàì
¸ñíû õºãæèë áèé áîëíî.
 Íèéòëýã ýðõ àøèã. Îðîí íóòãààñ ñîíãîãäñîí òºñë¿¿ä íü õóâü
õ¿í, á¿ëãèéí áóñ íèéòèéí àøèã ñîíèðõîëä íèéöñýí áàéõ
áîëíî.
 Õàìòûí óõàìñàð. Îëîí íèéòèéí îðîëöîî íü “ìèíèéõ”, “áèäíèéõ”
ãýñýí óõàìñàð òºð¿¿ëæ, òýð íü õºãæëèéí ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ
õºø¿¿ðýã áîëíî.

23. Àðä ò¿ìýí íèéòèéã èäýâõèæ¿¿ëýã÷èéí
¿¿ðýã
 Îðîí íóòãèéí èðãýäèéí èäýâõèòýé îðîëöîîã õàíãàõ
 Îðîí íóòàãò ÷àäàâõè ñóóëãàõ, áèå äààõ, ÷àäâàðæóóëàõ ÷èãëýëèéí ¿éë
àæèëëàãààã ÿâóóëàõ
 Èðãýäèéã çîõèîí áàéãóóëàëòàä îðæ ººðñäèéí õýðýãöýý, çîðèëãî, ò¿¿íä
õ¿ðýõ àðãà çàìàà ñîíãîõîä íü òóñëàõ
 Îëîí íèéòèéã ¿íýí çºâ ìýäýýëëýýð õàíãàõ
 Õýðýãöýý, çîðèëòóóäûã òîäîðõîéëîõ ¿éë àæèëëàãààíä èðãýäèéí îðîëöîîã
á¿ðýí õàíãàõ
 Çîðèëòûã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû æàãñààëòûã ãàðãàæ ñîíãîëò
õèéõýä èðãýäèéí á¿ðýí îðîëöîîã õàíãàõ
 Îðîí íóòãèéí èðãýäèéã èäýâõèæ¿¿ëýí, ººðñäèéí õ¿÷ýýð àëèâàà ç¿éëèéã
õèéõ á¿ðýí áîëîëöîîòîé ãýäãèéã íü îéëãóóëàõ, èòã¿¿ëýõ
 Îëîí íèéòèéí ýâ íýãäëèéã äýýäëýí àæèëëàõ
 Èðãýäèéí ìýäëýã, ÷àäâàðûã ñàéæðóóëñíààð òýäíèé îðîí íóòãàà õºãæ¿¿ëýõ
÷àäâàðûã íü äýýøë¿¿ëýõ

24. Óëñ òºð äàõü îáúåêòèâ, ñóáúåêòèâ õ¿÷èí ç¿éëèéí îðãàíèê íýãäýë
íü:
Ò¿¿íèéã áèå õ¿í áà íèéãìèéí á¿ëãèéí õ¿ñýë çîðèã
õýìýýí ¿çýõ ÿâäëààñ òàòãàëçàæ õ¿íèé ñýòãýë
õºäëºë ãýõ ìýò ÿìàð íýã ëîãèê õîëáîîã¿é õ¿÷èí
ç¿éëèéã õ¿ðòýë òîîöäîã îáúåêòèâ ÷ ñóáúåêòèâ ÷
íºõöºë áàéäëûã òóñãàäàã óðëàãèéí îíöãîé õýëáýð
õýìýýí õ¿ëýýí çºâøººðºõºä õ¿ðãýäýã.

25. Óëñ
òºðèéí
àíòðîïîëîãèéí
õàíäëàãà
Àðèñòîòåëèéí ¿åýñ ýõëýí õýðýãëýãäýæ èðæýý.
ÓÒÀ-ûí õàíäëàã íü óëñ òºðèéí èíñòèòóö, ¿éë ÿâö
äàõü õ¿íèé õóâüñàë ººð÷ëºëò, ¿íäýñòýí ÿñòàí, íàñ,
õ¿éñ çýðýã íü õýðõýí íºëººëäãèéã ñóäàëäàã.
Ýíý àðãà íü óëñ òºðèéí íèéãìèéí õ¿÷èí ç¿éëñýýð
áèø õàðèí õóâèð÷ ººð÷ëºãäºøã¿é ¿íäñýí ãîë
õýðýãöýý (õîîëëîõ, õóâöàñëàõ, îðîí áàéðòàé áàéõ,
àþóëã¿é áàéõ, ýðõ ÷ºëººòýé áàéõ, îþóí ñàíààãàà
õºãæ¿¿ëýõ ãýõ ìýò)
íü:

26. Àíòðïîëîãèéí õàíäëàãà íü ýí òýðã¿¿íä áàðèìòàëäàã 3 çàð÷èì
áàéäàã
 1.Áèîëîãèéí, íèéãìèéí, îþóí óõààíòàé, á¿ð àíõíààñàà
ýðõ ÷ºëººòýé àìüòàí áîëîõ òóëãóóð, òºðºëõ ÷àíàð
òîãòâîðòîé áºãººä õóâèðøã¿é
 2.Õ¿íèé ò¿ãýýìýë ÷àíàð, õ¿í òºðºëõòºíèé íýãäìýë,
íèéòëýã øèíæ íü óãñàà ãàðâàë, àðüñ ºíãº, íèéãýì,
ãàçàð ç¿éí ÿëãàà áîëîí õ¿í á¿ðèéí òýãø ýðõèéí
áàéäëààñ ¿ë õàìààðàõ
 3.Õ¿íèé æàì ¸ñíû òóëãóóð ýðõ¿¿ä ñàëøã¿é áºãººä
òýäãýýð íü òºðèéí áàéãóóëàìæèéí çàð÷èì, òºðèéí
õóóëü, ¿éë àæèëëàãààíû õóâüä àíõäàã÷
òîäîðõîéëîã÷ øèíæòýé ãýäãèéã èø ¿íäýñ áîëäîãîò
îðøäîã.

27. Óëñ òºðèéí ñýòãýë ç¿éí õàíäëàãà:
Óëñ òºðèéí ñóäàëãààíä õ¿íýýñ ýõëýí ñóäëàõ øààðäëàãà
òàâüäàãààðàà àíòðîïîëîãè õàíäëàãàòàé íèéëýí íýãääýã
 Ãýõäýý åð人 ë õ¿íèéã, õ¿í òºðºëõòºíèé òºëººëºã÷èéí
õóâüä áèø, õàðèí ò¿¿õýí òºðºëõ ÷àíàð, íèéãìèéí
õ¿ðýýëýë, õóâèéí ñýòãýëãýýíèé õºãæëèéí îíöëîãèéã
õàðãàëçàí ¿çäýã.
 Ýíý àðãà á¿ð äýýð ¿åýñ Êóíç: õàðúÿàò àëáàò íàðàà
èòãýëòýé äóóëãàâàðòàé áàéëãàõûí òóëä òýäíèé
ñýòãýë ç¿éí áàéäëûã àíõààð÷ áàéõûã ýõ áàðèã÷äàä
çºâëºæ áàéñàí
 Çàñàãëàëûí ñýòãýë ç¿éí àñóóäëûã áîëîâñðóóëàõàä
Ìàêèàâåëëè, ÿëàíãóÿà ò¿¿íèé “ÝÇÝÍ ÇÀÕÈÐÀÃ×”
õýìýýõ á¿òýýë èõýýõýí õóâü íýìýð îðóóëñàí ãýæ
¿çäýã.

28. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД
БАЯРЛАЛАА