1. ΕΝΩΣΗ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΑΓΓΛΙΚΗΣ
ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ
Στρατηγικές ανάπτυξης
σχεδίων εργασίας (projects):
από τη θεωρία στην πράξη
Κατερίνα Δημητριάδου
Αναπλ. Καθηγήτρια ΠΤΔΕ
Πανεπιστήμιο
Δυτικής Μακεδονίας
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
1
2. Διάγραμμα παρουσίασης
1. Ανάλυση του όρου «σχέδιo ερευνητικής εργασίας»
(project)
2. Παιδαγωγικά ερείσματα για την ανάπτυξη σχεδίων
εργασίας (θεωρητικό πλαίσιο)
3. Δομικά και λειτουργικά στοιχεία των σχεδίων
εργασίας
4. Πλαίσια ανάπτυξης των σχεδίων εργασίας στο
σχολείο
5. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού
6. Παραδείγματα εφαρμογής
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
2
4. Σχέδιο ερευνητικής εργασίας ή
συνεργατικής έρευνας (project)
Χαρακτηριστικά:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Σύνθετη δραστηριότητα με εμπλοκή πολλών
ενδιαφερομένων
Το θέμα προκύπτει από τη διδακτική διαδικασία
ή από τους ενδιαφερόμενους
Ποικιλία και καταμερισμός εργασιών
Συλλογική πρωτοβουλία και ευθύνη
Κατάληξη σε ένα τελικό προϊόν
Το τελικό προϊόν παρουσιάζεται και αξιολογείται
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
4
5. Αφετηρία του project: Η ανάγκη για
επίλυση ενός προβλήματος
Διαδικασία:
1. Σημείο εκκίνησης: ένα πραγματικό πρόβλημα
2. Ιδεοθύελλα: ανάδυση υπαρχουσών γνώσεων,
στάσεων και ικανοτήτων
3. Αυτοδιαχειριζόμενη μάθηση
4. Συνεργατική και επικοινωνιακή μάθηση
5. Εκπαιδευτικός: ενορχηστρώνει, διευκολύνει
6. Κατάληξη: σύνθεση – ενοποίηση – παρουσίαση
της αποκτηθείσας γνώσης
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
5
5
8. 2 ορισμοί της
διδασκαλίας
Νεωτερική αντίληψη:
Διδασκαλία = η συστηματική και μεθοδευμένη δραστηριότητα κατά την οποία
ο εκπαιδευτικός λειτουργεί σύμφωνα με προκαθορισμένους σκοπούς και
περιεχόμενα και με τη χρήση εργαλείων και τεχνικών προσπαθεί να επηρεάσει
κοινωνικά, ψυχολογικά, νοητικά και πολιτισμικά το μαθητή σε συγκεκριμένη
κατεύθυνση.
Μετανεωτερική αντίληψη:
Διδασκαλία = ένα επικοινωνιακό γεγονός, όπου εκπαιδευτικοί και μαθητές
επιχειρούν να οργανώσουν και να διεξαγάγουν διαδικασίες που έχουν στόχο
την απόκτηση, τροποποίηση και αποδόμηση αντιλήψεων, στάσεων και
πρακτικών μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα, σε ένα εκπαιδευτικό
περιβάλλον που επιτρέπει τη συμμετοχή, την επιλογή και την απόφαση.
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
8
10. Lev Vygotsky:
Καμιά έννοια δεν αποκτάται
και δεν λειτουργεί μεμονωμένα,
παρά μόνο σε διαδικασίες
που έχουν να επιτελέσουν έναν ρόλο:
επικοινωνίας
σημειοδότησης ή
επίλυσης προβλήματος
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
10
11. Πώς συνδέεται
η φράση του Vygotsky
με το
Prοject
?
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
11
15. Παραδείγματα θεμάτων
για την ανάπτυξη Project
- Η χρήση των συμβόλων (σε Μουσική, Μαθηματικά κ.λπ)
- Χιούμορ στο σχολείο
- Ανάπτυξη της αισθητικής στο σχολείο
- Αγωγή στην τηλεθέαση
- Οι καταναλωτικές συνήθειες των μαθητών
- Αξίες της ζωής μας
- Το φυσικό περιβάλλον/μνημεία της πόλης μας
- Κοινωνικές σχέσεις και οικονομική κρίση
- Ο ελεύθερος χρόνος των μαθητών (κατάχρηση internet)
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
15
19. Οι διαστάσεις του στυλ μάθησης
(learning styles)
γνωστική
σε σχέση με
τον
αντιληπτικό
τρόπο
οπτικός
«φυσική»
τη γνωστική
συνθετότητα
σε σχέση με
συναισθηματική
σε σχέση με
το χρόνο
αντίληψης
κιναισθητικός
ακουστικός
την εξάρτηση
από το πεδίο
τη δομή
του πεδίου
μάθησης
το χρόνο τα στοιχεία
της μέρας του περ/ντος
τη θέση/
κίνηση
του μαθητή
τις αιτίες
της συμπεριφοράς
την επιμονή
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
19
20. Πολλαπλοί τύποι νοημοσύνης
o Λογικο-μαθηματική
o Γλωσσική
o Μουσική
o Νοημοσύνη του χώρου
o Οπτική
o Κιναισθητική – σωματική
o Διαπροσωπική
o Ενδοπροσωπική
o Φυσιογνωστική-οικολογική
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
20
28. Τι είναι οι νοητικές αναπαραστάσεις?
Είναι ο προσωπικός τρόπος με τον οποίο ένα
άτομο κινητοποιεί τις γνώσεις του όταν βρίσκεται
απέναντι σε ένα πρόβλημα:
…ανασυντάσσει την πραγματικότητα που
αντιμετωπίζει…
…της προσδίδει μια συγκεκριμένη σημασία...
ΑΡΑ:
εικόνες του κόσμου με προσωπικό
νόημα.
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
28
29. Ποια άλλη εσωτερική διεργασία
μέσα από το project?
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
29
31. Μάθηση με διερεύνηση
(Inquiry learning)
Προϋπόθεση: Συστηματική εξοικείωση
με επιστημονικούς και λογικούς κανόνες
αιτιολόγηση
τεκμηρίωση
εξαγωγή αποτελέσματος
γενίκευση
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
31
32. Μάθηση με ανακάλυψη
(Discovery learning)
Διαδικασία παραγωγής
εννοιών και ιδεών
από τους μαθητές
Προϋποθέσεις:
Δημιουργία
εσωτερικών
κινήτρων
Υψηλή
παρώθηση
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
32
33. Ποια άλλη εσωτερική διεργασία
μέσα από το project?
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
33
35. Δεξιότητες Κριτικής σκέψης
η κατανόηση του νοήματος μιας δήλωσης
από τους αξιολογικούς ορισμούς
η χρήση της λογικής στην επιλογή των
η αναγνώριση της μεροληψίας, των
αξιολογικών κριτηρίων
στερεοτύπων, των «κλισέ», των
η συνέπεια και προσοχή στην αναζήτηση, προκαταλήψεων
σχετικών με το εκάστοτε θέμα, πληροφοριών ο εντοπισμός της λογικής πλάνης, της
η επισήμανση τυχόν αντιφάσεων ανάμεσα προπαγάνδας, των επιδράσεων της
συναισθηματικής φόρτισης
σε ιδέες
ο έλεγχος αξιοπιστίας μιας δήλωσης που
η αναγνώριση λογικών ασυνεπειών σε
βασίζεται σε παρατήρηση ή στην αυθεντία
ένα συλλογισμό
ο έλεγχος εγκυρότητας ενός επαγωγικού
ο προσδιορισμός της συνέπειας και της
συμπεράσματος
ισχύος ενός επιχειρήματος ή ισχυρισμού
ο έλεγχος της επάρκειας ενός ορισμού
αυτοδιόρθωση, αυτοπειθαρχία,
ο χαρακτηρισμός μιας δήλωσης ως απλής αυτοέλεγχος
υπόθεσης
η διάκριση των τεκμηριωμένων γεγονότων
(American Philosophical Association, 1990)
36. Εμπόδια για την ανάπτυξη της Κριτικής Σκέψης
στο σχολείο
• Η τεχνοκρατική προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας
• Αναλυτικά Προγράμματα: έμφαση στο περιεχόμενο και όχι στη διαδικασία
• Οι παραδοσιακές μέθοδοι διδασκαλίας (λίγες ευκαιρίες για ανταλλαγή
απόψεων και συζήτηση).
• Η δυσκολία για σκεπτικισμό και αμφισβήτηση
• Ο τρόπος αξιολόγησης (βλ. PISA).
• Η πίεση που ασκεί η κάλυψη της διδακτέας ύλης.
• Μερικοί εκπαιδευτικοί δεν έχουν κατανοήσει τη φύση της κριτικής σκέψης.
• Μερικοί εκπαιδευτικοί δεν πιστεύουν ότι οι μαθητές τους είναι ικανοί για
κριτική σκέψη.
• Το εκπαιδευτικό σύνδρομο της «σωστής απάντησης».
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
(Κυριακίδης, 2006 ; Χατζηγεωργίου, 1998)
36
37. Ποια άλλη εσωτερική διεργασία
μέσα από το project?
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
37
39. Τι είναι η δημιουργική σκέψη;
1.
2.
Συμπεριλαμβάνει καινοτόμες δράσεις και
ανακάλυψη.
Αναφέρεται στην ικανότητα των ανθρώπων να
προχωρούν πέρα από το συγκεκριμένο και το
αυτονόητο για να σχηματίσουν κάτι καινούριο.
Δημιουργική σκέψη = καινοτομία + ανακάλυψη
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
39
40. Δεξιότητες της δημιουργικής σκέψης
Ροή σκέψης
Πρωτοτυπία σκέψης
Επεξεργασία ιδεών (με μεταφορές,
αναλογίες)
“Vertical thinking is concerned with digging the same hole deeper.
Lateral thinking is concerned with digging the hole somewhere
else.”
De Bono
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
40
42. Περί μαθήσεως…
Η μάθηση μπορεί να ποικίλλει
από την απόλυτα γραμμική (rote learning)
μέχρι τη μάθηση με νόημα (meaningful
learning)
σε …. υψηλό επίπεδο.
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
42
43. Λειτουργικός ορισμός της μάθησης:
Η στιγμιαία και μοναδική
κατασκευή νοήματος
που επηρεάζεται από την προηγούμενη γνώση
αλλά και
από συναισθηματικούς και
κοινωνικο-πολιτισμικούς παράγοντες
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
43
47. Σχολικός γραμματισμός του
εκπαιδευτικού
Οι 2 διαστάσεις του
Γνωσιακή
Η γνώση
του πεδίου
ειδικότητας
Κειμενογλωσσική
Η γνώση
που οργανώνεται
σε «κειμενικό
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
είδος»
47
51. Κοινότητες μάθησης
στη μη τυπική εκπαίδευση
Ερευνητικά
Προγράμματα
Διεθνή
Προγράμματα
Διαβίου
Μάθησης
Ερευνητικά
Προγράμματα
στην Ελλάδα
Διδασκαλία
εκτός
Αναλυτικού
Προγράμματος
P ROJ ECT
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
51
54. Θέτουμε στους μαθητές τα ερωτήματα:
«Έχετε αναρωτηθεί ποτέ
πώς παράγεται το ηλεκτρικό ρεύμα;»
«Ποιες οι συνέπειες για τη ζωή των
ανθρώπων στο χώρο παραγωγής του
ρεύματος;»
Ιδεοθύελλα
Προβολή εικόνων για εισαγωγή στο θέμα
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
54
56. Αναζήτηση πληροφοριών
Χωρίζουμε τα παιδιά σε 4 ομάδες των 5
ατόμων και τους ζητάμε να αναζητήσουν
πληροφορίες σχετικά με τα λιγνιτωρυχεία
Πτολεμαΐδας σε διάφορες πηγές.
Μετά από την αναζήτηση, οι ομάδες
παρουσιάζουν το υλικό στους συμμαθητές
τους.
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
56
57. Δραματοποίηση
Ο εκπαιδευτικός ζητά από κάθε ομάδα να φτιάξει το
δικό της θεατρικό επιχειρηματολογώντας πάνω στα
περιβαλλοντικά ζητήματα που σχετίζονται με το θέμα.
(βλ. μοντέλο κριτικής σκέψης De Bono)
Οι ρόλοι είναι οι εξής:
Αφηγητής (δίνει όλες τις πληροφορίες-ουδέτερη
στάση)
Ουρανός (συντονίζει το διάλογο)
Δέντρα (προστασία περιβάλλοντος)
Λιγνίτης («δικηγόρος του διαβόλου» - αρνητική στάση)
Εργάτες (έμφαση στο συναίσθημα)
Ήλιος (αισιοδοξία - θετική στάση)
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
57
61. Διαθεματική προσέγγιση:
Εφαρμογή της Τεχνολογίας στους
Αρχαίους Ελληνικούς ναούς
- Ο ναός ως ανθρώπινη κατασκευή στο
φυσικό περιβάλλον
-Ο ναός ως διαχρονικό στοιχείο
πολιτισμού
- Υλικά κατασκευής
- Αρχιτεκτονική/ αισθητική
-Τεχνολογία οικοδόμησης και
λειτουργίας του ναού
- Ρόλος του ναού σε συγκεκριμένο
πολιτισμικό πλαίσιο
- Δοξασίες
- Οικονομία
- Διαδικασίες τελετουργίας
- Αντιστοιχίσεις σε σύγχρονα
πολιτισμικά πλαίσια
- Μύθοι και θρύλοι κ.λπ.
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
61
63. Το «όχημα» του προγράμματος: 4 ιστορίες
Ο κύκλος με
την κιμωλία
Η χαμένη
κούκλα
(B. Brecht,
1944)
(Sastre, 1998)
Η ιστορία του
Σολομώντα
για τις δύο
γυναίκες
Ξουτ
(Σκαλίδη &
Τσάμπρα, 2003)
(Παλιά Διαθήκη)
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
63
64. Σε τι ωφελήθηκαν οι μαθητές;
(γνωστικά, συναισθηματικά, γλωσσικά, κοινωνικά…)
Κατήγγειλαν την
εγκατάλειψη του
παιδιού
Ανέλυσαν
την υιοθεσία
& τη μονογονεϊκή
οικογένεια
ως κοινωνικά
φαινόμενα
Έδωσαν
απαντήσεις σε
ηθικά διλήμματα
Διατύπωσαν
επιχειρήματα
για τα
δικαιώματα
του παιδιού
Διαπραγματεύτηκαν
ηθικούς κώδικες
(έννοια του «ανήκειν»)
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
64
65. Με αφορμή τις ιστορίες…
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
65
66. Δραστηριότητες
στη διάρκεια του Project (1/2)
Προσωπικό ημερολόγιο
Συζήτηση εργαστηριακής μορφής
Ιδεοθύελλα
Κατασκευή ιστοριών
Δημιουργία καταστάσεων προσομοίωσης
Παιχνίδι ρόλων (as if…)
Συνεντεύξεις
Ασκήσεις ενδυνάμωσης συναισθηματικής
νοημοσύνης
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
66
67. Δραστηριότητες
στη διάρκεια του Project (2/2)
Δημιουργία αφίσας
Δημιουργία κόμικς
Δημιουργία συλλογικού διηγήματος
Δημιουργία συλλογικού μονόπρακτου
Ανέβασμα παράστασης από τους μαθητές
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
67
73. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥΣ ΚΛΑΔΟΥΣ
Ή
ΑΥΘΕΝΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
σημαίνει ότι η μελέτη
οργανώνεται με βάση
ΔΙΑΚΛΑΔΙΚΑ ή
ΟΛΙΣΤΙΚΑ
ΠΕΡΑΤΩΣΗ,
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
γίνεται
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
ΜΕΛΕΤΗ
ΘΕΜΑΤΟΣ
ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ,
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ,
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
υλοποιείται
σε φάσεις
χρησιμοποιείται
για
ΜΕΘΟΔΟΣ
PROJECT
Κ. Δημητριάδου_Σέρρες 6/12/2013
ΩΡΕΣ, ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ,
ΜΗΝΕΣ
διαρκεί
73