1. ใบความรู้
เรือง การสร้ างอาหารของพืช
กระบวนการสั งเคราะห์ ด้วยแสง
กระบวนการสังเคราะห์ดวยแสงของพืชเป็ นปฏิกิริยาเคมีทีซับซ้อน โดยสามารถเขียนสมการ
้
เคมีแสดงการเกิดกระบวนการได้ดงนีั
่
จากสมการจะเห็นได้วากระบวนการสังเคราะห์ดวยแสงของพืชนันมีวตถุดิบและสิ งทีพืช
้ ั
จําเป็ นต้องใช้ดงนี
ั
1. แก๊ สคาร์ บอนไดออกไซด์ (CO2) เป็ นแก๊สทีเกิดขึนจากการหายใจของพืชและสิ งมีชีวต ิ
ต่างๆ เกิดจากการเผาไหม้ของสาร และการย่อยสลายของสิ งมีชีวตและสิ งไม่มีชีวต ซึ งในอากาศมีแก๊ส
ิ ิ
คาร์ บอนไดออกไซด์ประมาณ 0.03-0.04 เปอร์ เซ็นต์ แก๊สคาร์ บอนไดออกไซด์เป็ นวัตถุดิบทีใช้ในการ
สร้างอาหารของพืช โดยเป็ นแก๊สทีให้ธาตุคาร์ บอนแก่พืชเพือนําไปใช้การสร้างแป้ งและนําตาล
(สารอาหารประเภทคาร์ โบไฮเดรต)
2. นํา (H2O) เป็ นวัตถุดิบทีพืชดูดซึ มมาจากดิน โดยอาศัยหลักการแพร่ ของนําจากรากเข้าสู่ ท่อ
ลําเลียงนําของพืชไปยังใบ นําเป็ นสารทีให้ธาตุไฮโดรเจนแก่พืช เมือธาตุไฮโดรเจนรวมกับแก๊ส
คาร์ บอนไดออกไซด์จะได้เป็ นสารประกอบคาร์ โบไฮเดรต
3. แสงสว่ าง (light) เป็ นพลังงานทีมีบทบาทสําคัญต่อกระบวนการสังเคราะห์ดวยแสงของพืช
้
โดยพลังงานแสงทําให้เกิดปฏิกิริยาเคมีระหว่างแก๊สคาร์ บอนไดออกไซด์และนําซึ งเป็ นวัตถุดิบ สําคัญ
ในการสร้างนําตาลกลูโคสและแก๊สออกซิ เจน พืชแต่ละชนิดต้องการแสงเพือใช้ในการสร้างอาหารไม่
เท่ากัน พืชบางชนิดต้องการแสงในปริ มาณมาก เช่น ทานตะวัน เฟื องฟ้ า ข้าว เป็ นต้น แต่พืชบางชนิด
ต้องการแสงในปริ มาณน้อย เช่น พลูด่าง เป็ นต้น
4. คลอโรฟิ ลล์ (chlorophyll) เป็ นสารประกอบพวกรงควัตถุทีทําหน้าทีดูดกลืนพลังงานแสงสี
ต่างๆ จากแสงแดด (ยกเว้นแสงสี เขียวและสี เหลือง) คลอโรฟิ ลล์เป็ นโปรตีนชนิดหนึงทีมีธาตุ
่
แมกนีเซี ยม ธาตุเหล็ก และธาตุแมงกานีสเป็ นองค์ประกอบอยูภายในโมเลกุล พบได้ในพืชและสาหร่ าย

2. ทุกชนิด ซึ งในพืชและสาหร่ ายแต่ละชนิดนันประกอบด้วยคลอโรฟิ ลล์หลายชนิดทีแตกต่างกันออกไป
ดังนี
- คลอโรฟิ ลล์เอ เป็ นคลอโรฟิ ลล์ทีมีสีเขียวแกมนําเงิน มีสมบัติทางเคมีคือ ไม่ละลายในนํา แต่
สามารถละลายได้ในตัวทําละลายอินทรี ย ์ เช่น เอทิลแอลกอฮอล์ เอทิลอีเทอร์ อะซี โตน คลอโรฟอร์ ม
เป็ นต้น คลอโรฟิ ลล์เอพบในพืชสี เขียวหรื อพืชทีมีกระบวนการสังเคราะห์ดวยแสงทุกชนิด
้
- คลอโรฟิ ลล์บี เป็ นคลอโรฟิ ลล์ทีมีสีเขียวแกมเหลือง มีสมบัติทางเคมีคือ ไม่ละลายนํา แต่
สามารถละลายได้ในตัวทําละลายอินทรี ย ์ เช่น เอทิลแอลกอฮอล์ เอทิลอีเทอร์ อะซี โตน เป็ นต้น พบใน
พืชชันสู งและสาหร่ ายสี เขียว (green algae)
- คลอโรฟิ ลล์ซี เป็ นคลอโรฟิ ลล์ทีพบในสาหร่ ายสี นาตาล (brown algae) และสาหร่ ายสี ทอง
ํ
(golden algae)
- คลอโรฟิ ลล์ดี เป็ นคลอโรฟิ ลล์ทีพบในสาหร่ ายสี แดง (red algae)
พืชต้ องการนํา แสงสว่ าง และแก๊ สคาร์ บอนไดออกไซด์
มาใช้ ในกระบวนการสั งเคราะห์ ด้วยแสง
ผลผลิตทีได้ จากกระบวนการสั งเคราะห์ ด้วยแสง
เมือพืชเกิดกระบวนการสังเคราะห์ดวยแสง ซึ งเป็ นกระบวนการทีเปลียนรู ปพลังงานแสงให้
้
่
เป็ นพลังงานเคมี โดยมีการสะสมพลังงานเคมีอยูในผลิตภัณฑ์คือ นําตาลกลูโคสและแก๊สออกซิ เจน
ดังนี

3. 1. นําตาลกลูโคส นําตาลกลูโคสทีสังเคราะห์ได้นีบางส่ วนถูกนําไปใช้ในกระบวนการหายใจ
ของพืชเพือเปลียนเป็ นพลังงานต่อไป นําตาลบางส่ วนถูกเปลียนไปเป็ นแป้ งทันทีและพืชจะเก็บสะสม
ไว้ทีใบ ราก และลําต้น และนําตาลบางส่ วนถูกนําไปใช้ในการสร้างเซลลูโลสซึ งเป็ นส่ วนประกอบของ
ผนังเซลล์ของพืช นอกจากนี นําตาลบางส่ วนจะรวมกับแร่ ธาตุในเซลล์พืชแล้วเปลียนไปเป็ นสารอืนได้
อีก เช่น โปรตีน ไขมัน นํามันในเมล็ดพืช เป็ นต้น
2. แก๊ สออกซิเจน แก๊สออกซิ เจนถูกนําไปใช้ในกระบวนการหายใจของพืช ซึ งเมือแก๊ส
ออกซิ เจนรวมกับอาหารจะเปลียนเป็ นพลังงานให้แก่เซลล์พืช เพือนําไปใช้ในการดําเนิ นใบงานต่าง ๆ
ภายในเซลล์ ส่ วนแก๊สออกซิ เจนทีมากเกินความต้องการของพืช พืชก็จะคายออกมาทางปากใบ
นําและแก๊สออกซิ เจนทีได้จากกระบวนการสังเคราะห์ดวยแสง
้
ของพืชจะถูกคายออกมาทางปากใบ

4. ภาพแสดง ความสัมพันธ์ระหว่างการสังเคราะห์ดวยแสงและการหายใจของพืช
้
ความสํ าคัญของกระบวนการสั งเคราะห์ ด้วยแสงของพืชทีมีต่อสิ งมีชีวตและสิ งแวดล้ อม
ิ
1. เป็ นแหล่งอาหารและแหล่งพลังงานทีสําคัญของสิ งมีชีวตทุกชนิด เนืองจากพืชสี เขียว
ิ
ได้ดูดนํา รับแก๊สคาร์ บอนไดออกไซด์ และดูดพลังงานแสงจากดวงอาทิตย์ไปสร้างอาหารพวกนําตาล
และสารอาหารนีสามารถเปลียนแปลงไปเป็ นสารอาหารอืนๆ ได้ เช่น แป้ ง โปรตีนไขมันซึ งสิ งมีชีวต ิ
ได้นาไปใช้ประโยชน์ในกระบวนการต่าง ๆ ของสิ งมีชีวตจึงถือว่าสารอาหารเหล่านีเป็ นแหล่งพลังงาน
ํ ิ
ทีสําคัญของสิ งมีชีวตทุกชนิ ด
ิ
2. เป็ นแหล่งผลิตแก๊สออกซิ เจนทีสําคัญของระบบนิเวศ โดยแก๊สออกซิ เจนเป็ นผลทีเกิดจาก
กระบวนการสังเคราะห์ดวยแสงของพืช ซึ งแก๊สออกซิ เจนเป็ นแก๊สทีสิ งมีชีวตทุกชนิดต้องนําไปใช้ใน
้ ิ
การเผาผลาญอาหาร เพือสร้างพลังงานหรื อใช้ในกระบวนการหายใจนันเอง
3. ช่วยลดปริ มาณแก๊สคาร์ บอนไดออกไซด์ในอากาศ เพราะพืชต้องใช้แก๊สนีเป็ นวัตถุดิบ
่
ในการสังเคราะห์ดวยแสง โดยปกติแก๊สชนิดนีเป็ นแก๊สทีไม่มีสีไม่มีกลิน มีอยูในบรรยากาศประมาณ
้
0.03 % เท่านัน แต่เนืองจากในปั จจุบนการเผาไหม้เชือเพลิงเพือการอุตสาหกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์
ั
มีมากขึน จึงทําให้มีแก๊สชนิดนีเพิมมากขึนด้วย สัดส่ วนของอากาศทีหายใจจึงเสี ยไปทําให้ได้รับแก๊ส
ออกซิ เจนน้อยลงจึงเกิดการอ่อนเพลีย และแก๊สชนิดนียังทําให้โลกของเรามีอุณหภูมิสูงขึนเรื อยๆ
เรี ยกว่าปรากฏการณ์เรื อนกระจก