1. SISTEMI BANKAR ISLAMIK:
ALTERNATIVE APO PËRSËRITJE?
Teme Mikroteze

2. Zhvillimet e sistemit bankar islamik sipas periudhave
1950
• U prezantuan modelet e sistemit bankar islam dhe u sugjerua koncepti I Mudarabah(Partneritet)
• U eksperimentua banka e pare pa interes(ne Pakistan) nga një numër i vogël pronarësh për të
financuar pronarë te tjere te varfer per permiresime bujqësore.
Dështimi: Mungesa e fondeve dhe probleme ne lidhje me specializimin e stafit.
1960
• Ngritja(viti 1963) dhe rënia e bankes(1967) se pare te mirefillte me karakter islamik :Mit-Ghamr
Islamic Savings Bank (MGISB), ne Egjipt
• Krijimi i Tabung Haxhi(kursime te pelegrineve) në Malajzi(viti1966)
1970
• U krijuan institucione financiare islame(Banka/ jo-banka)
P.sh themelimi I institucionit me te rendesishem si Banka Islamike për Zhvillim (IDB), në vitin 1975.
• Banka Islamike në Dubai (UAE) në vitin 1975 e
Kjo banka e pare tregtare islamike me e madhe .

3. 1980
• Krijimi I Aktit Bankar islamik (1983).
• Shumëllojshmëri produktesh bankare islame.
• Bankat Konvencionale filluan te ofrojne ‘’sportele apo dritare’’ bankare islamike
• Pakistani, Sudani, Irani dhe Malajzia e shnderruan sistemin bankar ne sistem bankar te
plote islamik.
1990
• Zhvillimi I konceptit te ‘’dritareve’’ bankare islamike.
• Zhvillimi I instrumenteve financiar të bazuara në asete .
2000
• Perhapje masive e sistemit
• Përfundimi i ‘’arkitekturës’’ së sistemit bankar islam
• Formimi i IFSB në vitin 2002…….etj
Sot,sistemi bankar islamik tani praktikohet në më shumë se 75 shtete në tërë botën dhe janë më
shumë se 550 institucione financiare islame

4. Para se të shpjegoj konceptin “Cfarë është sistemi bankar islam“, eshte shume e
rendesishme te përpunohet pyetja “Perse sistemi bankar Islamik"
.
Perse sistemi bankar Islamik?
Objektivat kryesore të Sistemit Ekonomik Islam janë :
Shpërndarja e barabartë e pasurisë
Drejtësia sociale
Këto objektiva nuk mund të arrihen në sisteme ekonomike te bazuara ne interesRiba.

5. • Përkrahësit e sistemit bankar islam e përshkruajne si një alternativë moralisht superiore
ndaj modelit bankar Perëndimor.
• Kritikët argumentojne se zgjerimi i sistemit bankar islamik në Perëndim(vecanerisht ne
Shqiperi) është kryesisht një strategji politike.
Tani le t’i pergjigjemi pyetjes kryesore:
Cfare eshte sistemi bankar islamik?
•Sistemi bankar islamik është definuar si nje sistem bankar në harmoni me moralin dhe
vlerat e sistemit të Islamit dhe udhehiqet,përveç rregullave konvencionale te qeverisjes
dhe
të menaxhimit të rrezikut ,nga parimet e parashtruara nga ligji islamik ,Sheriat

6. Norme interesi zero?
sjell alokim optimal te burimeve
sjell politike monetare optimale per shperndarjen e burimeve financiare
Ka debate mes ekonomisteve ne lidhje me kete model:
Nese supozohet se deficiti(borxhi) ne nje vend mund te rritet,nje nga menyrat efektive
per ta reduktuar ate do jete ulja e normave te interesit.Llogjikisht,me norma interesi
zero ,borxhi nuk do rritet.
Mbeshtetja e nivelit zero te normave te interesit por shqetesimi per ekzistencen e nje
kurthi te likuiditetit kur norma e interesit eshte zero

7. Analistet Perendimor argumentojne arsyet perse eshte e parealizueshme qe nje sistem
bankar te veproj pa interes.
1.Interes zero do të thotë kërkesë pafund për te huazuar fonde
2. Një sistem i tillë do të ishte i paaftë për të ekuilibruar kërkesën dhe ofertën për
fonde te huazueshme
3. Interes zero do të thotë kursime
4. Kursime zero do të thotë asnjë investim dhe asnjë rritje ekonomike
5. Nuk mund të ketë politikë monetare
6.Instrumentet për menaxhimin e likuiditetit,etj,nuk mund të ekzistojnë pa norma
interesi fikse të paracaktuara.

8. Nevoja bankare dhe financiare
Burimet themelore fetare
Ixhmaja (konsensusi I
juristeve)
Kijasi (analogjia)
Ixhtihadi(arsyetim)
Musharaka (Partneritet)
Mudaraba(Menaxhimi i fondeve)
–Murabaha(Blerje –Rishitje)
–Ijarah(Leaising)
–Istisna(Kontrate prodhimi)
–Salam(Shitje Forward)
Kontratat standarteBurimet e parimeve
Sistemi bankar dhe financiar islamik
Procesi filtrues I sistemit bankar islamik

9. Struktura e bilancit te gjendjes e nje banke islamike
Asete Detyrime
Cash dhe Ekuivalentet e Cashit Depozita korente
Balancat me Bankat e huaja Sipermarrje publike jo financiare
Financime Sektori Privat
Kredi per sipermarrje publike Institucione financiare te tjera
Kredi per sektorin publik Depozita Kursimi
Kredi per sektorin publik jo financiar Depozita investimi
…etj Sipermarrje publike jo financiare
Investime Sektori Privat
Te sigurta(Letra me vlere) Institucione financiare te tjera
Asete joqarkulluese(fikse) Depozita ne monedhe te huaj
Sukuk(bonde islamike)
Rezervat
Cash (ne monedhen vendase)
Depozita tek Banka Qendrore
Ne monedhen vendase Kapitali aksioner
Ne monedhe te huaj
Totali I Aktivit Totali I Detyrimeve+Kapitali aksioner

10. Si realizon fitime nje banke islamike?
Kjo varet nga katër variabla në ekuacionin e fitimit:
(Të ardhura - Kosto) = Fitim
OSE
(rFx F) - (rD x D) = Fitim
1)Norma e kthimit të financimit (rF) :
Norma e fitimit qe perdor banka per te llogaritur cmimin e shitjes :Murabahah,Ijarah(AITAB),etj.
Sa me I larte te jete risku, aq me e larte eshte norma e kthimit
Në anën e financimit, bankat nuk japin kredi për të bërë fitime.
Në vend të kësaj, financimi është i bazuar në parimet e tregtimit (bai').
2) Madhësia e financimit (F) :
Ndikohet nga kushtet ekonomike.
Kosto e ulet per fonde,rritet kerkesa per fonde
3) Norma e kthimit të depozitave (rD)
Norma e fitimit te llogarive te investimit dhe llogarive te pergjithshme investimit(PSIA)
rD e ulet sjell rF te ulet dhe anasjelltas
4) Madhësia e depozitave (D)
Depozitat vijne nga familje,sipermarrje biznesi,koorporata si dhe agjenci qeveritare.

11. Autoritetet rregullatore dhe mbikeqyrese bankare
AAO-IFI
(1991)
Bahrain
Standartet e kontabilitetit islam
I F S B
(2002)
Malajzi
Autoriteti i caktimit te standarteve te agjensive rregullatore dhe
mbikeqyrese
Plotesimi i kerkesave te kapitalit sipas Basel II
LMC
(2002)
Bahrain
Krijimi I tregut nderbankar islamik
−Mundësimi i menaxhimit te sistemit bankar islamik ne rast problemesh me
likuiditetit
68 standarde :kontabiliteti(25),auditimi(5),qeverisjeje (2),kode etike
(2)dhe Sheriati (30)
Komiteti
Basel
Basell II
Mjaftueshmeria e kapitalit >12 %
−(Arsyeja:Menyra kryesore e financimit PLS+Risqe te medha nga mosgarantimi i
principalit te kontratave te financimit
Kerkesa te larta sjellin aftesi paguese te mire+mbrojtje te detyrimeve ndaj depozituesve

12. • Sistemi bankar islamik nuk e përdor parane si një mall pasi konsiderohet kapital dhe jo
mjet shkembimi .
•Investimet jane ne baze te ndarjes se fitimit dhe humbjes(Profit and Loss Sharing)
• Banka islamike varet tërësisht nga depozitat dhe nuk merr hua nga Banka Qendrore.
Cfare eshte ndryshe nga sistemi bankar
konvencional?
• Sistemi bankar islam kryen të njëjtin funksion ndërmjetësues si ai konvencional , por:
veprojnë nën konceptin e marrëdhënies investitor ose financues -huamarrës dhe fitimet e
gjeneruara përmes kësaj marrëdhënie ndahen mes dy palëve sipas marrëveshjes.
nuk merr një interes të para-përcaktuar nga huamarrësit dhe nuk paguan interes të para-
caktuar ndaj depozituesve;
vlera (shuma)e fitimit bazohet në marrëveshjet për ndarjen e fitimit me depozituesit dhe
gjithashtu me huamarrësit.

13. Karakteristikat Sistemi bankar islam Sistemi Bankar Konvencional
Parimi udhëheqës Udhëhiqet nga dekretet Kur'anore,
Hadithi, etika islame dhe ligjet islame.
Udhëhiqet vetem nga motive fitimi pa
konsiderata fetare ose etike.
Likuidimi Një mbajtës llogarie ka të drejta të
ngjashme me aksionerët.
Depozituesit paguhen para aksionerëve.
Përfshirja e rrezikut dhe financimi të
ekuitetit
Financimi I kapitalit është në dispozicion
për një projekt ose sipërmarrje që përfshin
ndarjen fitim-humbje.
Bankat komerciale pjesën më të madhe të
rreziqeve e transferojne tek huamarrësit.
Kthimi në kapital Varet nga produktiviteti,por paratë e
plogeshta nuk mund të fitojnë kthim.
Edhe paratë e plogeshta pra në depozita
bankare fitojne kthim.
Huamarrja ne Tregun e Parase Relativisht veshtire per te marr hua ne
Tregun e Parase
Huamarrja ne Tregun e Parase eshte
burimi kryesor I likuiditetit
Garancia Nuk ka garanci. E ndërtuar në sistem.
Sigurimi i depozitave Asnjë Një pjesë integrale

14. Ligji islamik dhe tregtar
Ligji islamik apo Sheriati rrjedh direkt nga
Kurani:
-Ibadat(te verteta universale; te paprekshme nga koha dhe hapesira)
-Mu’amalat(ceshtje mes individesh si transaksione biznesit etj;te prekshme nga koha,etj)
Hadithet(traditat goje ne lidhje me fjalet dhe veprat e Profetit Muhamed )
Suneti (arritjet fetare dhe menyrat qe jane arritur gjate jetes se Profetit
Muhamed)
Ligji islamik tregtar, njohur si fikh el-mu'amalat, përbën një degë të rëndësishme të ligjit
islam dhe ka të bëj me :
konceptin dhe ceshtjet qe lidhen me kontratën
efektet ligjore që rrjedhin nga kontrata;
gjykohet nese një kontratë eshte e vlefshme e pavlefshme ose nese mund të shfuqizohet

15. Parakushtet e nje kontrate te vlefshme
1.Deklarata e kontrates
Oferta dhe pranimi I saj
2.Palet kontraktuese
Ofrues-Pranues
3.Subjekti I Kontrates
Dicka e prekshme,uzufrukt ose pune
Objekt I identifikueshem nga palet
-Nese eshte dicka e prekshme,ne te kundert(pune,etj) jo.
-Raste kontratash qe perjashtohen :Salam dhe Istisna.

16. Ndalimi I aplikimit te interesit (Riba)ne transaksione financiare.
Gharar, e cila është pasiguria në lidhje me kushtet e kontratës apo objektin p.sh.
ndalohet shitja e diçka që nuk zoterohet.
Masir, e cila është përfshirja në transaksione spekulative dhe lojërave të fatit
Parimet e sistemit
Paraja si ‘’kapital potencial’’.Paraja duhet të ketë një qëllim social dhe etik.
Zakat-’’lemoshe per te varferit’’ ne vleren 2.5 % te te ardhurave te cdo
muslimani
Të gjithë investimet duhet të bëhen në bazë të ndarjes së fitimit dhe humbjes(PLS):
investimi është i ligjshëm vetëm në aktivitetet e biznesit nuk janë të ndaluara
Investimet në bizneset që merren me alkool, kumar ,etj konsiderohen të
padëshirueshme dhe të ndaluara.

17. ProdukteInstrumente
Bazuar
ne Tregti
Bazuar ne
Partneritet
Bazuar ne
Qera
Musharaka
Mudaraba
Murabaha
Salam
Istisna
Ijarah
Diminishing
Musharaka
Pema e Produkteve

18. Musharakah
(Parneritet ne kapital)
Të gjitha palët ndajnë kapitalin
 Të gjitha palët ndajnë fitimin si dhe humbjet
 Fitimet janë të shpërndara sipas nje raporti të rënë me pare dakord
 Humbjet qe kane lindur ndahen mes palëve sipas normës së kapitalit
bazuar ne Partneritet
APLIKIMI
Llogari investimesh
Fonde te perbashketa(mutual fundjs)
Financimi importeksport,etj….

19. Mudarabah
(Parneritet ne financim)
Një partner (Rab al Mal) kontribuon kapitalin ndersa pala tjeter (Mudarib)
kontribuon aftësite sipermarrese ose shërbimet e tij për sipermarrjen(venture)
Sipërmarrja ndermerret për një periudhë apo qëllim te caktuar
Të dy palet ndajnë fitimin në nje raport te rene me pare dakord
Nese humbja ka lindur vetem nga Rab al Mal ,Mudarib humb shërbimet e tij
APLIKIMI
Blerja
lëndë të para,
mallra për industri
produkte bujqësore,etj…..

20. bazuar ne TREGTI
Rregullat themelore të Bai’
(blerje dhe shitje)
Ekzistenca e Produktit
Pronësia e Produktit
Posedimi i Produktit
 Identifikimi I Produktit dhe qartesia ne lidhje me cilesite e tij
Identifikimi I cmimit
Produkti ka vlerecmim
Bai’ ne cdo produkt bankar eshte I lejuar ne Islam

21. Murabahah
Në thelb,kjo nuk është një mënyrë e financimit por një burim për të shmangur
interesin
Kjo nuk është një lloj kredi por një marrëveshje (Bai’)
Roll over nuk eshte e vlefshme
Nëse nuk mund të identifikohet kostoja aktuale e finacimit, atëherë marrëveshja
Murabahah nuk është e mundur
Murabahah mund të përdoret si burim financimi kur klienti ka nevojë për fonde për
të blerë ndonjë produkt / makineri etj

22. Salam
Vetem 3 rregullat e para te Bai’ jane themelore për Salam (dhe ne vijim per Istisna
pra ato jane Ekzistenca,Pronesia dhe Posedimi i produktit)
Shuma paguhet 100% paraprakisht.
Produkti duhet të kuantifikohet, të identifikohet dhe te matet me cilësi.
Data e dorëzimit, Koha dhe Vendi duhet të përmenden në mënyrë të qartë
paraprakisht.
Salam nuk është e vlefshme për një fermë të caktuar / tokë/ kopesht,etj..
APLIKIMI
Banka Islamike mund të blejnë produkte bujqësore si oriz,grurë,etj nga fermerë të vegjël
dhe keto produkte do të dorëzohen pas një periudhe të caktuar në të ardhmen kundrejt
pagesës së plotë të çmimit të shitjes.

23. Nuk është e nevojshme për të paguar shumën 100% paraprakisht
Çmimi duhet të vendoset në fillim të kontratës.
Cilësitë dhe tiparet e këtij produkti duhet të identifikohen në mënyrë të qartë.
Istisna’

24. Ijarah’
bazuar ne leasing
APLIKIMI…
Financim afatgjatë dhe afatmesem te aseteve fikse si bimë,pajisje,mjete bujqesore,gjeneratorë,etj
Produkte me pakicë si financimi per makina,etj…..
Ijarah nuk është rreptësisht një mënyrë e financimit.
Institucionet bankare islamike janë gjerësisht duke e përdorur atë si të tillë
për të marrë asete fikse për klientët e tyre,
Ijarah lejon transferimin e rrezikut nga qiramarresi tek në qiradhënësi në
këmbim të një normë më të lartë të qirasë.Kjo normë e lartë mund të shihet si
sigurim kundër vjetërimit te nje aseti.
Lejon financime deri ne 100 %

25. Dimishing Musharakah
APLIKIMI
Sektorë si:pasuri të patundshme dhe ndertimi,
financim projekti,etj….
Kjo eshte një kontratë mes një financuesi(bankë)dhe një përfituesi:
ku të dy bien dakord për të hyrë në partneritet
Posedimi I një pasurie me kusht që financuesi gradualisht tia shesë pjesen e tij
përfituesit kundrejt një çmimi të rënë dakord

26. Konkluzion
Ky punim bën të qartë se sistemi bankar islamik nuk është një fenomen i papërfillshëm ose
thjesht i përkohshëm.Bankat islame kane synim për të qëndruar ne tregun global financiar
dhe ka shenja se do të vazhdojnë të rriten dhe të zgjerohen.
Sistemi bankar islamik eshte alternative e
sistemit tone Perendimor

27. REKOMANDIME
Per vendin tone,do rekomandoja depertimin e sistemit bankar islamik :
bankat mund të jenë më inovative dhe konkurruese ;
bankat konvencionale mund te ndërmarrin financim te kapitalit neto
dhe/ose të veprojne me 'sportele a dritare' islamike,pra pasja e nje fare
përputhshmërie me rregullat e Sheriatit.

28. •Ahmed, Habib, and Tariqullah Khan. "Risk management in Islamic banking." In Handbook of
Islamic banking, by M. Kabir Hassan and Mervyn K. Lewis, 144-160. Cheltenham: Edward
Elgar Publishing Limited, 2007
•Quresh,Islam and the theory of interest. With a foreword by Professor Gyanchand and an
introduction by Allama Syed Sulaiman Nadvi. Published 1946, Lahore
•Arop Othaman (2007), Risk management in Islamic Bank, Bank Islam Malaysia, Berhad.
•Ahmed, Z.,M. Iqbal and M.F. Khan(1983), Money and Banking in Islam, Jeddah:International
center for Research in Islamic Economics, King Abdul Aziz University.
•Chapra,M. Umer(1983), Monetary Policy in an Islamic Economy, Published in Ziauddin
Ahmed, et. al. eds.,Money and Banking in Islam, Jeddah: International Centre for Research in
Islamic Economics
•Chapra,M. Umer(2006) “The Nature of Riba in Islam,” course on current issues inIslamic
Finance, Islamic research and training Institute.
•Chapra,M. Umer(2007),The Case Against Interest: Is It Compelling?,Thunderbird
International Business Review Vol. 49 (2), March April 2007, pp.161-186, 2007 Wiley
Periodicals, Inc…….etj