1. РС-ийн бүтэц, Windows
програмын тухай
Лекц №2

2. Microsoft Windows програмын түүхээс
1975
онд Харвардын их сургуулийг
төгссөн Билл өөрийн багын найз Паул
Алентай хамтран өнөөгийн Microsoft
компанийг байгуулсан
 Хамгийн анхны хувилбар нь 1991 онд Windows
3.1. систем
 1995 онд Windows 95 хувилбар
 1998 оны зун Windows 98
 1999 онд Windows 2000
 2001 онд Windows NT, Windows XP хувилбарууд
Company Logo

3. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
Windows програм нь PC-ыг өргөн ашиглах
боломжийг олгодог зургийн ба графикын
горимд
ажиллах
чадвартай
системийн
програм юм.
Windows
програм дээр нэгэн зэрэг олон
програмууд нээн ажиллуулж болох ба
ажиллуулсан програм бүр цонх хэлбэрээр
харагддаг тул цонхнууд /Windows/ гэж
нэрлэсэн. Өөрөөр хэлбэл цонх бол Windows
програмын мэдээллийг харуулах үндсэн
хэрэгсэл юм.
Company Logo

4. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
Цонхон дотор текст, зураг, файлууд гэх
мэт ямар ч төрлийн мэдээлэл байж
болно. Цонх нь дотроо олон төрөлтэй
байдаг. Тухайлбал энгийн сануулга
агуулсан цонхонд зарим удирдах товч
нь байхгүй байж болно.
Company Logo

5. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
Цонх нь хэд хэдэн хэсгүүдээс тогтоно.
Цонхны бүтцийг авч үзье.
 Гарчгийн мөр /Title bar/
Цонх бүрийн хамгийн дээд талд байрлах мөр
бөгөөд цонх удирдах товчлуур
/цонх
удирдах
цэсний
командуудын
дүрс/, програмын нэр, програмын нэрийн
урд буюу цонхны зүүн дээд буланд цонх
удирдах цэс /control menu box/ байрлана.
Гарнаас Alt ба Space товчлуурыг хослуулан
дарж сонгоно.
Company Logo

6. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
 Цэсний мөр /Menu bar/
Командуудыг агуулсан цэсүүд,
нээсэн
файлыг хаах товч, тусламж авах командын
дүрс байрлана. Цэсний болон командын
нэрний ямар нэг үсэг нь доогуураа
зураастай байдаг. Alt товчийг доогуураа
зураастай үсэгтэй хамт дарахад цэс болон
команд нээгдэнэ
Company Logo

7. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
 Хэрэгслийн мөр /Toolbar/
Хэрэглэгчийн
ажиллагааг
хялбарчлах
үүрэгтэй цэсний мөрийн доор байрлах
командуудын дүрсийг агуулсан мөрийг хэлнэ.
Хэрэгслийн мөрийг ямар ч програмын хувьд
View цэснээс сонгодог.
 Ажлын мөр буюу Taskbar
Windows-н дэлгэцийн доод хэсэгт орших Start
цэсийг агуулсан зурвасыг ажлын мөр буюу
Taskbar гэнэ.
Уг зурваст хэрэглэгчийн
ажиллуулсан нээлттэй байгаа програмуудын
нэр харагдаж байдаг.
Company Logo

8. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
Хэрвээ
Start
цэсэнд
байрлаж
байгаа
програмуудын
дүрсийг
Taskbar
дээр
байрлуулахыг хүсвэл:
1. Start цэсийг нээнэ.
2. Тухайн програмынхаа дүрсийг хулганаар
чирж Taskbar дээр байрлуулна.
Хэрвээ програмын дүрсийг Taskbar дээрээс
устгахыг хүсвэл дүрсэн дээр хулганы баруун
товчийг дарж хураангуй цэснээс Delete
командыг сонгоно.
Company Logo

9. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
Taskbar-н тохируулга хийх
Taskbar дээр хулганы заагч байрлуулаад баруун
товчлуурыг дарахад дараах командуудыг агуулсан
цэс гарч ирнэ.
 Toolbars- Хэрэгслийн мөрийг сонгох
 Cascade- нээлттэй байгаа програмын цонхнуудыг
шаталсан хэлбэрээр харуулна.
 Tile
Windows
HorizontallyЦонхнуудыг
хэвтээ
тэнхлэгийн дагуу зэрэгцүүлж байрлуулна.
 Tile Windows Vertically- Цонхнуудыг босоо тэнхлэгийн
дагуу зэрэгцүүлж байрлуулна.
 Show the desktop- Зөвхөн дэлгэцийг харуулна.
Company Logo

10. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
 Task Manager- Нээж ажиллуулсан програмуудыг
хаах,
нэг програмаас нөгөө руу шилжих
харилцах цонхыг нээнэ.
 Lock the taskbar- Шилжих зурваст ямар нэгэн
өөрчлөлт хийгдэхгүй болгож цоожилно. Taskbar-г
зөөх шилжүүлэх болон ямар нэгэн тохируулга
хийгдэхгүй болгоно.
 PropertiesАжлын мөрийн тохируулга хийх
командуудыг агуулсан цонх нээгдэнэ. Уг цонхны
командуудыг авч үзье.
Company Logo

11. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
• Auto hide the taskbar- Програмын цонхыг
нээх үед шилжих зурвас харагдахгүй болно.
• Keep the taskbar on top of other windowsTaskbar-г цонхны дээр байнга харагдаж
байхаар тохируулна.
• Group similar taskbar buttons- Ижил төрлийн
програмуудыг нэг нэрийн доор бүлэглэж
байрлуулна.
• Undo minimize all- Бүх жижигрүүлсэн цонхыг
томруулна.
Company Logo

12. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
• Show Quick Launch - Прорамуудыг хурдан
ажиллуулах
зорилгоор
зарим
байнга
хэрэглэгддэг програмын дүрсийг Taskbar дээр
байрлуулна.
• Show the clock - Системийн цаг хугацааг
харуулна
• Hide
inactive
iconsИдэвхгүй
буюу
ажиллуулаагүй байгаа програмын дүрсийг
нууцлана.
• CustomizeПрограмын дүрсийг дэлгэцэнд
байнга харуулах эсвэл нууцлах хэрэглэгчийн
тохируулга хийнэ
Company Logo

13. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
Start цэс
Програмыг эхлүүлэхдээ Taskbar дээр байрлах
Start
цэсийг хэрэглэнэ.
Эсвэл гарны
товчлуураас
товчлуурыг дарж Start цэсийг
нээж болно. Уг товчийг хэрэглэн програмыг
эхлүүлэх, баримтуудыг нээх, системээ өөрийн
дур сонирхолд нийцүүлэн өөрчлөх, тусламж
авах, PC-ээс ямар нэг зүйлийг хайх гэх мэт
зүйлүүдийг хийж болно.
Company Logo

14. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
Start цэсэнд байрлах командууд
 All Programs - PC-д байгаа бүх програмуудын
жагсаалтыг харуулна.
 My documents - My documents хавтас дахь
баримтуудыг харуулна.
 My recent documents - хамгийн сүүлд
ажиллуулсан 15 файлын нэрсийн жагсаалтыг
харуулна.
 My computer - Диск файл хавтастай ажиллах
програм
Company Logo

15. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
 Control Panel - Системийн тохируулгыг
өөрчилнө.
 Printers and Faxes - Принтер ба шинэ
төхөөрөмж нэмж суулгах ба устгах.
 Search - Файл ба каталог, компьютерыг хайх
 Run - Програмыг нээн ажиллуулах
 Log off - Өөр хэрэглэгч ажиллах боломжийг
олгоно.
 Turn off computer - PC- ыг унтраах ба
програмын ажиллагааг дахин эхлүүлэх.
Company Logo

16. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
 Log Off
Windows нь олон хэрэглэгчийн үйлдлийн систем
бөгөөд хэрэв энэ горимд байгаа бол Windows-г
анх ачаалахад ямар хэрэглэгч орох гэж байгааг
асуудаг. Энд хэрэглэгчийн нэр, нууц үгээ бичиж
өгнө.
Системд
орох
процессыг
Log
on, системээс гарч Windows-г дахин эхлүүлэх
процессыг Log off гэнэ. Switch User - 1
хэрэглэгчийн сиситемээс гарч өөр хэрэглэгчийн
систем рүү орохдоо уг товчийг хэрэглэнэ.
Company Logo

17. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
 Компьютерыг унтраах команд
Stand by- Компьютерыг түр идэвхгүй байдалд
оруулна.
Энэ
үед
бүх
процесс
зогсож, процессорын сэнс ч ажиллахгүй болох
боловч бүрмөсөн унтарснаас ялгаатай. Энэ
байдлаас гаргахын тулд гарнаас /keyboard/
Wake Up товчлуурыг дарна.
Company Logo

18. Microsoft Windows програмын
үндсэн ойлголт
Turn Off - Системийн ажиллагааг дуусгаж
компьютерыг
угтраана.
Компьютерыг
цахилгаан тэжээлээс шууд салгаж болохгүй.
Компьютерыг цахилгаан тэжээлээс салгахын
өмнө нээлттэй байгаа бүх цонхнуудыг хааж
компьютерыг унтраахад бэлтгэнэ. Үүний
дараа уг командыг сонгоно.
Хэрэв
компьютерыг зөв горимоор унтраахгүй бол
програмын бүтэц болон дискэнд эвдрэл
үүсдэг.
Restart - Компьютерыг дахин ачаална.
Ихэнхдээ компьютер гацах үед хэрэглэдэг.
Company Logo

19. CONTROL
PANEL
Company Logo

20. Control Panel
Control Panel
нь Windows
системийн
тохируулгуудыг өөртөө агуулж байдаг.
Control Panel-ийг ажилуулахдаа
Start -> Control Panel командыг сонгож
ажиллуулна.

21. Control Panel(үргэлж.....)

22. CONTROL PANEL(ҮРГЭЛЖ.....)
Accessibility Options
Энэ програм нь хулгана , гар , дэлгэц, дуу зэрэг
зарим
төхөөрөмжүүдийн
нэмэлт
тохируулгуудыг хийнэ.
Add New Hardware
Энэ програмыг ашиглан бид
шинээр
төхөөрөмж суулгаж болно. Янз бүрийн суулгаж
болох төхөөрөмжүүдийн жагсаалтаас сонгон
суулгаж болно.

23. CONTROL PANEL(ҮРГЭЛЖ.....)
Эсвэл
Windows
–
өөр
өөрөөр
нь
шинэ
төхөөрөмж залгаатай байгаа эсэхийг хайлган
суулгаж болно.
Add/Remove Programs
Энэ програмыг ашиглан системд суулгагдсан
програмуудыг
системээс
устгах,
програм суулгах зэрэгт ашиглана.
шинээр

24. CONTROL PANEL(ҮРГЭЛЖ.....)
 Date and Time
Энэ
програмыг
ашиглан
системийн
цаг
болон он сар өдрийг тохируулна.
 Display
Энэ
хэсэгт
өөрчилөх,
тохируулах,
бид
дэлгэцийн
дэлгэцийн
харилцах
дэвсгэр
амрах
цонхны
өнгийг
горимыг
өнгийг
өөрчлөх, дэлгэцийн хэмжээг тохируулах гэх мэт
үйлдлүүдийг хийнэ.

25. CONTROL PANEL(ҮРГЭЛЖ.....)
Fonts
Энэ хэсэгт системд хэрэглэгдэж байгаа бүх
фонтны файлууд энд байдаг. Энэ хэсгийг
ашиглан
фонт
бүр
ямар
дүрслэгддэгийг харж болно.
хэлбэртэйгээр

26. CONTROL PANEL(ҮРГЭЛЖ.....)
Keyboard
Гарны
тохиргоог
энэ
командын
тусламжтайгаар хийж болно. Үүнд курсорын
хурдыг өөрчилөх , курсорын анивчих хурдыг
тохируулах
боломжтой.
зэрэг
үйлдлийг
гүйцэтгэх

27. CONTROL PANEL(ҮРГЭЛЖ.....)
Mouse
Хулганы тохируулга хийнэ. Үүнд хулганы
баруун
,
зүүн
товчлуурын
үүргийг
солих, хулганы заагчийг сольж төрөл бүрийн
тэмдэгт, дүрсээр солих , хулганы хурдыг
өөрчилөх гэх мэт.

28. CONTROL PANEL(ҮРГЭЛЖ.....)
Printers and Faxes
Энэ хэсэгт бид компьютертээ шинээр принтер
болон факсийг таниулж болно. Шинээр принтер
суулгахдаа өөрийнх нь дагалдаж ирсэн СД-гээр
суулгаж болохоос гадна компьютерт байгаа
бэлэн хэрэгслийг ашиглаж болно.

29. CONTROL PANEL(ҮРГЭЛЖ.....)
System
Системийн
болон
мэдээллийг агуулна.
Sound
Дууны тохиргоо хийнэ.
тоног
төхөөрөмжийн

30. Control Panel -> Regional and Language
хэсэгт хэлний тохиргоог хийж, language
bar буюу хэлний мөрөнд ямар ямар
хэлнээс
сонголт
боломжтойг харуулна.
хийж
бичих

31. Гарч ирэх харилцах цонхны Language
хэсгийг сонгоно.
Detail

32. Add

35. Windows Explorer
Windows Explorer програм нь файл болон
хавтастай ажиллахад зоруулсан програм
юм.
Энэ програм нь зуун , баруун гэсэн 2 цонхноос
бүрдэнэ.

37. Windows Explorer (үргэлж.....)
Шинээр хавтас үүсгэх болон устгах, нэр
өөрчлөх
 Шинээр хавтас үүсгэхдээ:
1.Хаана үүсгэх гэж байгаа тэр газраа сонгоно.
2.Шуурхай цэснээс New->Folder
 Xавтас устгахдаа:
1.Устгах гэж байгаа хавтасаа сонгоно.
2.Шуурхай цэснээс Delete
3.Гарнаас Delete

38. WINDOWS EXPLORER (ҮРГЭЛЖ.....)
Хавтасны нэр өөрчлөхдөө
1. Тухайн өөрчлөх гэж байгаа хавтасны нэрэн
дээр хулганы заагуурыг байрлуулан 3секунд
хэртэй
дарахад
хавтасны
боломжтой.
2. Шуурхай цэснээс –>Rename
нэр
өөрчлөх

39. WINDOWS EXPLORER (ҮРГЭЛЖ.....)
Файл хуулах
• Хуулах гэж байгаа сонгоно.
• Шуурхай цэсний Copy командыг сонгоно.
• Тухайн файлаа байрлуулах газраа сонгоно.
• Шуурхай цэсний Paste командыг сонгоно.
Товчны хослол
CTRL+C
CTRL+V

40. WINDOWS EXPLORER (ҮРГЭЛЖ.....)
Файл зөөх
• Зөөх гэж байгаа сонгоно.
• Шуурхай цэсний Cut командыг сонгоно.
• Тухайн файлаа байрлуулах газраа сонгоно.
• Шуурхай цэсний Paste командыг сонгоно.
Товчны хослол
CTRL+X
CTRL+V