Stemcoach Bernadette Timmermans licht toe hoe je stemproblemen kunt voorkomen.

1. B E R N A D E T T E T I M M E R M A N S
Preventie van stemproblemen

2. Wat is een stemprobleem?
• Stemplooien: niet gaaf, letsels zoals noduli of cyste
• Stemplooien functioneren niet goed, sluiten niet goed
• Stemklank is hees, schor, afoon of onregelmatig, te laag/hoog
• Stem kan de taak niet of nauwelijks aan
Kan pijnlijk zijn
Tijdelijk, repetitief of chronisch

3. Hoeveel: Prevalentie?
3 tot 9% van de bevolking
6 tot 9% bij kinderen
10 tot 15% bij ouderen
5 tot 28% bij leerkrachten
+ 20% bij toekomstige leerkrachten
 90% van hen heeft later effectief een stemprobleem!

4. Wie: Stemafhankelijkheid
Op basis van professionele stemafhankelijkheid
Elite vocal performers: zangers
presentatoren
acteurs
Professional voice users: leerkrachten,
priesters
advocaten
telefonisten
Nonvocal professionals: zakenlui
verkopers
dokters
Nonvocal nonprofessionals: arbeiders en bedienden

5. Waarom: Stembelasting
Op basis van belasting
 duur
 toonhoogte
 luidheid
Lang Luid Goed Mooi
lesgevers +++ ++ ++ -/+
zangers ++ ++ ++ -/+
acteurs ++ ++ ++ -/+
telefonisten ++ + ++ -/+
verkopers - - + -
politici - + - -
presentatoren - - +++ +++
(radio en TV)
arbieders - - - -
chaufeurs - - - -
boekhouders - - - -

6. Belasting??
Tellen 1, 2, 3
luider 1, 2, 3
en luider 1, 2, 3
en luider 1, 2, 3

7. Verschillende werking
Toonhoogte: spierspanning en rekspanning
 Stemspier
 Aantal trillingen per seconde
 Natuurlijke versus habituele toonhoogte!!
Luidheid: openingsgraad
 Hoeveelheid lucht
 Hoeveelheid druk onder de stembanden
Loskoppelen
 Blijf bij je natuurlijke toonhoogte

8. Soorten stemproblemen
NIET - ORGANISCH ORGANISCH
habitueel congenitaal
* hypofunctioneel * laryngaal web
* hyperfunctioneel (MTD) * sulus glottidis
psychogeen inflammatoir
* larynitis
* noduli
* poliep of cyste
* Reinke's oedeem
transgenderstem neoplastisch
* man//vrouw * tumor
* leukoplakie
beroepsdysfonie neurologisch
* parese en paralyse
leeftijdsgerelateerd traumatisch
* puberfonie * bloeding of letsel
* presbyfonie

9. Bepalende factoren
persoonsgebonden
algemeen
 leeftijd
 geslacht (2:1)
niet beïnvloedbaar
 laryngeale constitutie
 genetische predispositie
(deels) beïnvloedbaar
 conditie
 aangeboren laesies
 persoonlijkheidsfactoren
niet-persoonsgebonden
belastingsniveau taak
aard van de taak
akoestische conditie

10. Belastende factoren
Abuse, misuse en overuse
 Abuse: stemmisbruik (roepen, krijsen en gillen…)
 Misuse: verkeerd gebruik (verkeerde toonhoogte, te veel moeite…)
 Overuse: te veel praten, te lang, geen rust…
Levensstijl en omgeving
 Omgevingslawaai
 Roken, alcohol, medicatie*….
 Hobby’s?
Psychologische status
 Altijd drukdoende?
 Stressgevoelig?

11. Gevolgen?
bij langdurige belasting
abuse
misuse
overuse
aangeboren
stemprobleem
resultaat
knobbeltjes
cyste
poliep
vochtophoping
organisch
stemprobleem
leidttot
functioneel
stemprobleem
hypo hyper

12. Belastbaarheid opvoeren!!!
belastbaarheid
irritantia
 roken
 pollutie
 extreme koude
 GERD
 laryngitis
 stressgevoelig
 plankenkoorts
 ongunstige akoestiek
belastbaarheid
rust
recuperatie
 epitheel
 ruimte van Reinke
 spier
conditie verzorgen
fonochirurgie
zelfzekerheid capaciteit
stemtraining
goede akoestiek
aangepaste luidheid,
toonhoogte en duur

13. Afwijkende stemkwaliteit
Anatomisch: beschadigde stemplooien
neurologisch probleem
knobbels poliep
cyste

14. Afwijkende stemkwaliteit
Fysiologisch:
fout gebruik van de stem
onvolledige stemplooisluiting
foute stemplaatsing
Psychologisch: D-type / stress / psychogeen

15. Perceptuele training: stemkwaliteit
Graad van heesheid
 G0: een normale stem (M) (V)
 G1: een klein probleem (M) (V)
 G2: een matig probleem (M) (V)
 G3: een zwaar probleem (M) (V)

16. Perceptuele training: toonhoogte
Hoger/lager?
 Normale toonhoogte (M) (V)
 Te hoge toonhoogte (M) (V)

17. Belastbaarheid vergroten: techniek!!
Spanning van de keel wegtrekken
Adem is basis
Spiertraining!
 Naar de mond: open en pittig articuleren
resoneren
 Naar het middenrif: ademsteun
adem loslaten
ademkaatsen

18. Ademplaats – met de buik / laag
Reflexmatig
Spanning verstoort het proces

19. Ademsteun
Juiste spiergroepen aanspreken
Belastingsoefeningen ademhalingspieren
 Op één been staan
 Druk tegen achterhoofd
 Druk borstbeen
 Berenzit

20. Adem loslaten
Wie geeft wat hij heeft / is het waard dat hij leeft/
Als hij een noot poft / is het net of hij ontploft/
Als ze jokt / spreekt ze niet de waarheid/
Ik was bijna gestikt / zo heb ik me verslikt/
Met een krant in de hand / kent men het hele land/
Als hij die rol vertolkt / is plots de hele zaal ontvolkt/
Je kent de pret / maar ken je ook de wet/

21. Articulatieplaats – in het masker
vooraan articuleren – in het masker
pittig articuleren: groot systeem

22. Groot systeem - kurkoefening
Deze oefening mag je niet doen als je stem niet in orde is!

23. Groot systeem - kurkoefening
universiteitsbibliotheek bewegingsmogelijkheden
beleefdheidsvisites drankbestrijdingvereniging
individualiteit voorzorgsmaatregelen
temperatuursverschillen invaliditeitsverzekering
voorzorgsmaatregelen plichtsbetrachting
trillingsverhoudingen strokartonindustrie
majesteitsbelediging arteriosclerose
doofstommeninstituut autobuspassagiers
verstandsverbijstering smeekschriftschrijfster
vreemdelingenverkeer geduldbeproevingen
onderofficierskantine schildpaddensoepindustrie
krankzinnigengesticht herdenkingsbijeenkomst
beetwortelsuikerfabriek dorpsherbergvermakelijkheden

24. Stemplaats - resonans
Warm en ontspannen stemgeluid
Laat je strottenhoofd zakken
Kijk dom!
Steek het spreken in je neus
Richt je stem en spreken naar voor
 muilkorfje
 neusvleugel
 borstbeen in gedachten verzonken
mandenmakers kennen
magere melk drinken
zonnewering van aluminium
in deinende branding

25. Conclusie….
Persoonlijkheid speelt een rol
Rust is heel belangrijk
Het is een techniek: oefenen!
bernadette.timmermans@stemcoach.be
0474/35.33.91