Interview m.b.t. het nieuwe topsectoren beleid. Mijn mening is hier te vinden: http://wdeheij.blogspot.nl/2012/10/publiek-private-samenwerkingen-pps-in.html

1. Het veld is wel
tevreden dit keer
Zowel wetenschaps- als werkgeversorganisaties zijn voorzichtig
positief over de paragraaf over onderzoek en innovatie in het
regeerakkoord. Rutte II gaat door met het topsectorenbeleid
Onderzoek en er komt 150 miljoen euro extra beschikbaar om het fun-
damentele onderzoek te versterken, waarvan 50 miljoen door
herprioritering.
Nederland Via NWO blijft 275 miljoen beschikbaar voor programmatisch
onderzoek voor de topsectoren, waarbij de publiek-private
samenwerking voor excellent fundamenteel onderzoek wordt
voortgezet. Door verschuiving komt 110 miljoen euro vrij om
NUMMER 309 2 NOVEMBER 2012
deze samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen
verder te stimuleren. Hier staat tegenover dat generieke (fiscale)
Demonstrator subsidies omlaag gaan.
NWO is verheugd dat het belang van fundamenteel onderzoek
Technologiestichting STW komt op 3 decem-
wordt erkend en dat het topsectorenbeleid wordt voortgezet.
ber met een nieuw valorisatie-instrument: Belangrijk positief punt is dat er meer geld komt voor funda-
menteel onderzoek, en voor matching met het Europese onder-
Demonstrator. Doel is de toepassing van ge-
zoeksprogramma Horizon 2020, aldus NWO. Dit is volgens de
genereerde kennis te bevorderen. Onderzoeks- organisatie hard nodig om de dalende trend van investeringen in
onderzoek om te buigen. NWO benadrukt het belang van even-
projecten in de technische wetenschappen
wicht in extra middelen voor talent en fundamenteel onderzoek
komen nu vaak niet verder dan het proof-of- én programma’s in topsectoren.
Ook de KNAW is voorzichtig positief. Het goede nieuws is volgens
principle (POP) stadium. Het risico is dan voor
de Akademie dat wetenschappelijk onderzoek tot de weinige
bedrijven vaak nog te groot om deze kennis terreinen behoort waar extra wordt geïnvesteerd. De positieve
reactie is ‘voorzichtig’ omdat nog onduidelijk is waar het geld
te ontwikkelen. Met Demonstrator wil STW
vandaan komt. De in het regeerakkoord aangekondigde maatre-
een stap verder gaan: de ontwikkeling van een gelen zijn volgens de KNAW in lijn met het pleidooi van ken-
nisorganisaties en werkgeversorganisaties in het manifest van 3
praktisch demonstratiemodel dat de commer-
september (zie ON305).
ciële mogelijkheden laat zien, het proof-of- De KNAW merkt op dat het kabinet op hoofdlijnen het innovatie-
beleid van Rutte I voortzet, en vindt dat zonder meer belangrijk
concept (POC). Op 3 december gaat de eerste
voor de korte termijn. “Voor welvaart en welzijn op de lange ter-
ronde open. Er is een miljoen euro beschik- mijn is investeren in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek
een noodzakelijke voorwaarde. Dat lijkt dit kabinet te beseffen.”
baar in deze ronde. Voor een project kan
Ook de VNSU vindt de plannen van het nieuwe kabinet overwe-
maximaal 150.000 euro worden aangevraagd. gend positief. VSNU-voorzitter Sijbolt Noorda in een persbericht:
“Het nieuwe kabinet kiest zichtbaar voor ambitie en de lange
Demonstrator bestaat uit twee onderdelen. In
termijn, maar er moet nog veel uitgewerkt worden. En zoals
het eerste onderdeel wordt de ontwikkeling vaker geldt: de duivel zit in de details”.
Honorering van de prestatieafspraken en voortzetting van de sa-
van een POC gefinancierd. Daarbij moeten
menwerking tussen universiteiten en bedrijven, met extra mid-
de aanvragers voor bedrijven duidelijk maken delen en een tiental doorbraakprojecten geven, volgens de VSNU,
aan dat het lange-termijnperspectief telt. De 150 miljoen euro
wat de exploitatiemogelijkheden zijn van de
voor fundamenteel onderzoek onderstreept het belang van vrij
technologie. In het tweede onderdeel voeren en ongebonden onderzoek. Van deze middelen komt een deel be-
schikbaar voor een Europees matchings-
de aanvragers een transferplan uit om de
fonds. Noorda: “Ook dit is goed nieuws;
technologie over te dragen aan het bedrijfsle- zo kunnen we de kansen benutten om
Europese budgetten binnen te halen”.
ven. Demonstrator staat open voor aanvragen
Ook de ondernemingsorganisatie VNO-
gebaseerd op resultaten uit STW-onderzoek NCW is tevreden over het voortzetten
van het topsectorenbeleid. Het moet de
bij Nederlandse universiteiten en andere door
motor zijn voor voortgaande economi-
OCW gefinancierde kennisinstellingen of uit sche groei, zegt VNO-NCW. Tegelijkertijd
betreuren de werkgevers dat er geen
RAAK-onderzoek bij hogescholen.
vervolg op pagina 2

2. 2 ONDERZOEK NEDERLAND 2 november 2012
Valse concurrentie door topsectoren
Door de invulling van het topsectorenbeleid ondervinden topsectorenbeleid moeten besteden aan onderzoek voor het
private onderzoeks- en innovatiebedrijven valse concur- bedrijfsleven - de competitie aan met private onderzoeks- en
rentie van TNO en DLO, stelt Wouter de Heij, directeur van innovatiebedrijven. Zo creëert het topsectorenbeleid een
het voedingsinnovatiebedrijf TOP. “We hebben juristen op ongelijk speelveld, iets waar de werkgroep Cohen al in 1997
dit dossier gezet en hun conclusies zijn vernietigend.” paal en perk aan wilde stellen naar aanleiding van klachten
“De overheid is de markt aan het verstoren, omdat de TKI- van ingenieursbureaus die commerciële activiteiten van
toeslag momenteel alleen geldt voor onderzoek uitgevoerd Rijkswaterstaat als oneerlijke concurrentie zagen.
met en door DLO of TNO”, vertelt medestander Marcel Zo’n 25 private kennisaanbieders eisen nu dat er geen
Hakkaart, directeur van Schothorst Feed Research. “Bij de onderzoeksopdrachten van bedrijven meer onderhands
publieke kennisinstellingen TNO en DLO kunnen grote worden weggezet bij publieke kennisinstellingen als private
bedrijven nu dus voor half geld winkelen. Zo worden er met kennisaanbieders dat onderzoek net zo goed kunnen uitvoe-
overheidsgeld innovatieve projecten weggezogen bij private ren. De Heij: “Het zou even aantrekkelijk moeten zijn om
kennisaanbieders.” onderzoek uit te zetten bij een private kennisinstellingen.”
Hakkaart en De Heij noemen dit een vervelende bijwerking Verder bepleiten ze dat er een duidelijkere taakverdeling
van een topsectorenbeleid dat in de basis goed is. Op hoofd- komt tussen publieke en private kennisaanbieders. Dat
lijnen is er in hun ogen niet veel mis met de innovatiecon- publieke kennisaanbieders zich sterk richten op methode-
tracten, en de agendering van onderzoeksprioriteiten door ontwikkeling en bijvoorbeeld geen onderzoek doen waar
overheid én industrie. De uitvoering pakt echter dramatisch private partijen prima toe in staat zijn of zelfs in gespeci-
uit voor private onderzoeks- en innovatiebedrijven, omdat aliseerd zijn. De overheid moet zich terugtrekken op het
het geen open innovatieprogramma is met een open in- werkterrein van onderzoeks- en innovatiebedrijven. Óf de
schrijving, stelt De Heij. Alles wordt onderhands gegund. deelnemende bedrijven binnen de TKI’s moeten zelf kun-
Hakkaart beaamt dat het misgaat bij de praktische invul- nen bepalen door welke kennisinstelling, publiek of privaat,
ling. “Het is ook raar dat alleen mensen van TNO en DLO in zij hun onderzoek laten uitvoeren op een markt waar
de commissies zitten die al die projecten beoordelen, en het eerlijke concurrentie plaatsvindt. Dat betekent dat ze ook
MKB daar geen stem in heeft. Dit kan zo niet doorgaan. In- bij samenwerking met private kennisaanbieders voor een
noverend MKB Nederland is in rep en roer. Een overheid die TKI-toeslag in aanmerking moeten komen.
de markt verstoort, dat is vragen om problemen.” “Eigenlijk hoeft de overheid dus maar een kleine correctie
In Den Haag vinden De Heij en Hakkaart naar eigen zeggen door te voeren om niet meer marktverstorend bezig te zijn”,
geen gehoor voor hun bezwaren. Daarom zijn Schothorst vervolgt Hakkaart. “Wat ons betreft is het ook mogelijk om
en TOP naar de NMA gestapt samen met nog ruim twintig dit gefaseerd op te lossen. We snappen dat er al commit-
andere onderzoeks- en innovatiebedrijven, waaronder het ments liggen voor 2013, maar voor het jaar erna moet er
NMI, CLM, NIZO, DLV Plant, Keygene en het Louis Bolk toch een aanpassing mogelijk zijn.”
Instituut. Intussen werkt FeyeCon, gespecialiseerd in CO2- De Heij zou het liefst zien dat TKI’s met openbare aanbeste-
technologie, met zo’n vijftien technische bedrijven aan een dingen van onderzoeksopdrachten gaan werken. “In Neder-
brief aan het nieuwe kabinet met dezelfde strekking. land wordt de waarde van kennis overschat. De bijdrage van
Het grote plaatje is eigenlijk heel simpel, stelt de direc- Nederland aan de wereldwijde kennisopbouw is maar een
teur van TOP. “In het topsectorenbeleid vraagt de overheid paar procent. Het gaat juist om het innovatief toepassen
universiteiten om meer te valoriseren en dus om meer van nieuwe kennis. Als je de 200 miljoen die TNO en DLO
toegepast onderzoek te doen. Daarmee komen universitei- krijgen voor het topsectorenbeleid openbaar zou aanbeste-
ten in het vaarwater van TNO en DLO terecht. Universitei- den, zou je niet minder maar meer innovatie krijgen, in
ten drukken deze kennisinstellingen zo meer richting de ieder geval in de biotech- en de agrifood sector en op gebied
markt. Daar gaan TNO en DLO vervolgens met staatssteun van hightech systemen. De private kennisaanbieders zijn 20
– met de 25 procent van hun budget dat ze vanwege het tot 30 procent goedkoper, en twee keer innovatiever.”
vervolg van pagina 1
aparte minister voor buitenlandse handel bij EL&I komt. De innovatiekracht van het bedrijfsleven, de kennisinstellin-
“Dat zou aan het topsectorenbeleid een extra impuls heb- gen en de overheid zal optimaal worden gericht op de tran-
ben gegeven”. sitie naar een duurzame economie en groene groei, beloven
Uit het regeerakkoord blijkt dat VVD en PvdA de positie van PvdA en VVD. Rutte II kiest daarbij voor een ”realistische,
Nederland in de top5 van meest concurrerende economieën ambitieuze groene groeistrategie”, waarbij de biobased eco-
willen versterken. “Ons land heeft daarvoor een uitstekende nomy een van de pijlers zal vormen voor groei. Dat is goed
uitgangspositie met zijn innovatieve bedrijven en excellente nieuws voor het thema biobased economy dat dwars door
kennisinstellingen”, schrijven de partijen in hun akkoord. vier topsectoren loopt.

3. ONDERZOEK NEDERLAND 2 november 2012 3
Rankings onder vuur Onderzoek hogescholen
NWO gaat onderdak bieden aan het Nationaal Regieorgaan
Praktijkgericht Onderzoek SIA. Hierover hebben OCW, NWO en
Duitse universiteiten, waaronder die van Hamburg, Keulen, de partners in de Stichting Innovatie Alliantie (SIA) het eens
geworden. Het praktijkgericht onderzoek krijgt zo structureel
en Leipzig overwegen niet meer mee te werken aan commer- een plaats in de publieke kennisinfrastructuur. Het wordt de
ciële rankings van universiteiten. Want het kost veel werk om basis voor een aparte tweede geldstroom voor dit onderzoek.
de gegevens aan te leveren, en het levert te weinig op. Het RAAK-programma, dat SIA uitvoert, is nu nog een tijdelijke
Het is onduidelijk in hoeverre de aankondiging van deze uni- en aparte geldstroom. De ‘Regeling bevordering kennisfunctie
versiteiten navolging zal vinden. Hoewel de kritiek op de hitlijs- hogescholen’, waaruit RAAK gefinancierd wordt, loopt eind
volgend jaar af. De bedoeling is dat het regieorgaan 1 januari
ten scherper wordt, is de populariteit van dit meetinstrument 2014 start. De middelen die OCW uittrekt voor praktijkgericht
bij universitaire bestuurders in Duitsland onmiskenbaar. onderzoek van hogescholen zijn dan een geoormerkt onderdeel
De tegenstellingen in Duitsland zijn de afgelopen twee maan- van de NWO-begroting.
den zichtbaar geworden door een oproep van ruim driehon-
derd hoogleraren in de bedrijfskunde om niet meer mee Agro internationaal
te werken aan een van de bekendste rankings, die van het Nederland investeert de komende vier jaar 112 miljoen euro in
internationaal landbouwkundig onderzoek. Het geld gaat naar
Handelsblatt. Deze ranking ordent de prestaties van zowel eco- een wereldwijd netwerk van vijftien onderzoeksinstituten dat
nomische als bedrijfskundige onderzoeksgroepen. De ranking zich richt op landbouw, voeding en duurzaam milieubeheer.
is voornamelijk gebaseerd op impactfactoren van tijdschriften. Het gaat om onderzoek naar verbetering van gewassen, milieu-
Op basis daarvan worden zowel universiteiten, als individuele vriendelijke viskweek, duurzame landbouw in droge gebieden
onderzoekers gerangschikt. Individuele onderzoekers worden en beter landbouw- en voedingsbeleid in ontwikkelingslanden.
op drie lijstjes gerangschikt: de 250 sterkste wetenschap-
Samenwerking op het spoor
pers op basis van hun totale oeuvre, de top 100 onderzoekers NWO Maatschappij- en Gedragswetenschappen, STW en ProRail
jonger dan 40 jaar, en de top 100 onderzoekers op basis van de investeren 2,5 miljoen euro in vier onderzoeksprojecten naar
publicaties van de laatste vijf jaar. Publicaties worden gewo- een optimale manier van samenwerken tussen de partijen op
gen op basis van het tijdschrift waarin het is gepubliceerd. En het spoor, zodat het beheer van het spoor en het oplossen van
deze weging is op zijn beurt weer merendeels gebaseerd op de storingen. Hiervoor worden nieuwe methodes en hulpmiddelen
ontwikkeld. De onderzoeken worden uitgevoerd in multidisci-
impact factor van het tijdschrift. Een vergelijkbare ranking van plinaire teams van de EUR, de RUG, UT, TU/e, VU en TUD.
economen is niet omstreden, maar de ranking van bedrijfskun-
digen, waarvan de eerste in 2009 verscheen, heeft nu scherpe Verscherpt toezicht
reacties opgeroepen. De TU/e heeft het promotiereglement aangescherpt, onder
De boycot, geïnitieerd door Alfred Kiesler (Zeppelin Universi- meer naar aanleiding van de affaire Stapel. Elke promovendus
teit Friedrichshafen) en Margit Osterloh (Universiteit Zürich), moet vanaf 1 januari een tweede begeleider hebben naast de
eerste promotor. Ook moet elk lid van de promotiecommissie
verwoordt algemener levende bezwaren tegen rankings en pres- een schriftelijke beoordeling opstellen. Nu doen alleen de leden
tatie-indicatoren. Tot nog toe heeft ongeveer tien procent van van de kleinere kerncommissie dat.
de in Duitsland werkzame bedrijfskundigen zich bij de boycot
aangesloten. Hoofdbezwaar is het eendimensionale karakter Lichtoplossingen
van rankings: de verschillende aspecten van wetenschapsbe- Het Intelligent Lighting Institute (ILI) van de TU/e gaat samen
oefening wordt samengevoegd in één prestatie indicator. “Er met de gemeentes Eindhoven, Rotterdam en Amsterdam en
de bedrijven Philips, Cisco en Alliander intelligente lichtoplos-
wordt slechts gemeten wat gemeten kan worden”. singen in de openbare ruimte ontwikkelen. De partijen hebben
De briefschrijvers verwachten dat alle nadruk hiermee op in- het convenant Smart Lights in Metropolitan Areas (SLIM) geslo-
ternationaal presteren wordt gelegd, ten kosten van onderwijs, ten. In de drie steden komen pilotprojecten.
advieswerk en maatschappelijke relevantie. De briefschrijvers
zijn het bovendien niet eens met het beoordelen van kwaliteit Veni, Vidi, Vici vroeger
op basis van de impact factor van het tijdschrift. Het is immers Vanaf 2013 sluit de indiening voor Veni, Vidi en Vici om 14.59
uur en niet meer om 23.59 uur. Voor de eerste keer zal dit
een gemiddelde dat weinig zegt over de mogelijke impact van gelden voor de Veni-deadline, die staat op 3 januari 2013, 14.59
individuele artikelen. Ze verwachten perverse effecten zoals het uur. NWO verandert dit tijdstip om zo tot vlak voor de sluiting
ontmoedigen van riskant en radicaal vernieuwend onderzoek. bereikbaar te zijn voor vragen van indieners.
“Wetenschappers zullen niet meer onderzoeken wat ze interes-
seert en wat de wetenschap vooruit brengt, maar waarmee ze Personalia
punten kunnen verdienen.” NWO heeft José van Dijck benoemd tot lid van het Gebiedsbe-
stuur Geesteswetenschappen. Zij volgt Frank Veltman op. José
Tenslotte is de ranking niet neutraal ten opzichte van de spe- van Dijck is hoogleraar mediastudies aan de UvA. De Neder-
cialisaties in de bedrijfskunde; niet alle takken hebben gelijke landse Prijs voor ICT-onderzoek van 50.000 euro gaat naar Cees
kansen om hoog te eindigen in de ranking. Het Handelsblatt Snoek (UvA). Hij werkt op een STW-Veni en sinds kort op een
heeft zich vooral verweerd door te wijzen op de gangbaarheid STW-Vidi project aan een slimme zoekmachine voor digitale
van de maten en de database (het Web of Science) waarop deze video. Anton Akhmerov (UL) is winnaar van de FOM Natuur-
kunde Proefschrift Prijs 2012.
ranking zich baseert.

4. 4 ONDERZOEK NEDERLAND 2 november 2012
Lambert van Nistelrooij (Europees parlement)
Nederland heeft baat bij groot EU-budget
“Er doen momenteel allerlei rampverhalen de ronde over versterken van de onderzoeksinfrastructuur, bij voorkeur
het Europees onderzoeksbudget. Een halvering, zoals door samen te werken met universiteiten en kennisinstel-
sommige verwachten, zal het niet worden. Maar ik maak lingen waar wel excellent onderzoek wordt gedaan.”
me wel zorgen over het budget dat uiteindelijk overblijft. Deze ‘Stairway to Excellence’ past in het Europees beleid
Nederland heeft baat bij een groter budget voor onder- van ‘smart specialisation’, slimme specialisatie van de
zoek en innovatie, want Nederlandse onderzoekers halen regio’s. De bedoeling is dat de lidstaten in de loop van
relatief veel Europees geld binnen.” 2013 een Partnerschap Contract afsluiten met de Europese
Dat zegt Europarlementariër voor het CDA Lambert van Commissie over de omvang en besteding van de regionale
Nistelrooij. Eind november vindt de grote top plaats over fondsen. Daarin wordt vastgelegd welke regio zich waarin
het EU-budget voor de periode 2014 tot 2020. Onderdeel specialiseert. Van Nistelrooij: “Stel dat een regio in Litou-
daarvan is Horizon 2020, het Europese kaderprogramma wen zich wil specialiseren in afvalwaterzuivering. Wetsus
voor onderzoek en innovatie, waarvoor de Europese Com- in Leeuwarden is een vooraanstaande kennisinstelling op
missie 80 miljard heeft uitgetrokken. dat gebied. In ons voorstel moet de betreffende regio in
Van Nistelrooij: “Een zestal landen, waaronder Nederland, Litouwen minimaal 1 procent en maximaal 10 procent van
wil het voorgestelde totaalbudget verlagen met circa 10 het geld uit de regionale fondsen uitgeven aan de samen-
procent verlagen. Als je dat evenredig vertaalt naar het werking met Wetsus voor het opbouwen van een kennisin-
Europees onderzoeksbudget, dan zou er 8 miljard afgaan. frastructuur op het gebied van afvalwaterzuivering. Op die
Daarnaast circuleren er voorstellen om grote projecten, manier willen we dat de regionale fondsen op een duur-
zoals ITER (kernfusie) en Galileo (navigatiesatellieten), voor- zame manier bijdragen aan de integratie en de specialisatie
taan ook uit het onderzoeksbudget te betalen. In het ergste van de regio’s.”
geval zou het budget voor Europees onderzoek zelfs kunnen Nederland kent regionale specialisatie in de vorm van
dalen tot 40 miljard euro, een halvering vergeleken met het diverse ‘valley’s’ en ‘brain ports’. De betreffende regio’s
voorstel van de Commissie. Dat is voor mij onacceptabel.” kunnen eveneens profiteren van de regiofondsen van de EU.
In een resolutie die in oktober door het Europees Parlement Van Nistelrooij ziet zelfs mogelijkheden voor een koppeling
is aangenomen, worden de lidstaten opgeroepen niet te met de topsectoren. “Regionale fondsen kunnen heel goed
bezuinigen op de financiering omdat investeringen in on- aansluiten op de onderzoeksagenda’s die in de topsectoren
derzoek en verbeteren van de concurrentiekracht de enige zijn gemaakt. Ik vind dat de Nederlandse regering deze
manier zijn om uit de crisis te komen. Het standpunt van kennisagenda´s moet inbrengen tijdens de besprekingen
de ITRE-commissie (de commissie voor industrie, onderzoek over het Partnerschap Contract. De uitvoering van deze
en energie) is dat het budget voor onderzoek en innovatie agenda’s gebeurt in de regio’s dankzij de Europese smart
verder verhoogd zou moeten worden naar 100 miljard. Hoe- specialisation strategie. Het lijkt me ook een welkome aan-
wel Van Nistelrooij het van harte eens is met die stelling, vulling, want zo veel geld voor de topsectoren is er niet.”
verwacht hij dat het nog een heel gevecht gaat worden eind De ‘smart specialisation’ van de regio’s kan verder worden
november om zelfs de voorgestelde 80 miljard binnen te ha- gestimuleerd door Regionale Innovatie Clusters, een soort
len. “Als ik realistisch ben, dan verwacht ik dat we uiteinde- Kennis- en Innovatie Clusters (KIC’s), waarin bedrijven en
lijk uitkomen op een bedrag van rond de 70 miljard euro.” kennis- en opleidingsinstellingen met elkaar samenwerken,
Van Nistelrooij is ook rapporteur regionaal beleid. In die maar dan op regionaal niveau. Van Nistelrooij heeft voor-
hoedanigheid voert hij namens het Europees Parlement gesteld om die RIC’s deels te financieren uit de regionale
de onderhandelingen over de besteding van de Europese structuurfondsen. Het European Institute of Innovation and
regionale fondsen, waarin 346 miljard euro zit. Dat budget Technology (EIT) zou daarbij een begeleidende rol moeten
komt grotendeels ten goede aan de nieuwe lidstaten, maar spelen. Overigens is door de Commissie voorgesteld om drie
wordt – als het aan Van Nistelrooij ligt – voor een belangrijk nieuwe KIC’s in het leven te roepen voor respectievelijk,
deel gekoppeld aan de fondsen voor onderzoek en innova- voeding, gezond ouder worden en grondstofschaarste. Ge-
tie. “In Horizon 2020 wordt het budget voor onderzoek en zien de thema’s ziet Van Nistelrooij wederom een grote rol
innovatie verdeeld op basis van excellentie. Op zich een weggelegd voor Nederlandse kennisinstellingen.
heel goed idee, maar het gevolg is wel dat een aantal landen “Al met al doet Nederland het helemaal niet slecht. Bij
uit de boot valt. Ze beschikken nog niet over de vereiste elkaar haalt het 40 procent meer budget uit Europese
infrastructuur en opleidingsmogelijkheden om toponder- onderzoeksfondsen dan zij daaraan bijdraagt. Het lijkt me
zoek te doen. De regionale fondsen zijn bedoeld om de verstandig als we die niet meer als losstaand zien, maar als
economische infrastructuur te versterken. Een deel daarvan een instrument om de kwaliteit van infrastructuur voor
– tot 10 procent - moet ook besteed kunnen worden aan het onderzoek en opleiding te vergroten.”

5. ONDERZOEK NEDERLAND 2 november 2012 5
Draijer wil naar de gouden vijfhoek
De topsectoren gaan elkaar beconcurreren om de schaarse de sectoren die momentum hebben en de bedrijven die het
middelen. De toenemende concurrentie zal een ave- binnen een sector goed doen. Dat is beter dan te kijken naar
rechts effect hebben. Maar nu we de topsectoren eenmaal de optimale mix van topsectoren, is zijn advies. Hij pleitte
hebben, moeten we vol doorgaan op de ingeslagen weg, overigens wel voor een topsector Diensten, omdat de dien-
anders zullen we niet genoeg de vruchten plukken van stensector een belangrijke economische motor is.
de gekozen aanpak. Laten we intussen een voorbeeld De huidige aanpak van de topsectoren als gouden driehoek
nemen aan Duitsland, een land dat juist meer uitgeeft aan is volgens hem te beperkt. Behalve voor bedrijven, kennis-
publiek-private samenwerking. instellingen en overheid moet er ook ruimte zijn voor het
Dat was de boodschap van SER-voorzitter Wiebe Draijer op onderwijs, dat de toekomstige kennis voor de sectoren gaat
de jaarlijkse conferentie van AcTI, the Netherlands Aca- leveren, en voor de vakbeweging. “We moeten naar een gou-
demy of Technology and Innovation, vorige week in Den den vijfhoek.” Ook de innovatieagenda’s vragen uitbreiding
Haag. Draijer pleitte herhaaldelijk voor consistentie in de omdat deze staan of vallen met de beschikbaarheid van
topsectoren. “Er is lang gediscussieerd over de sectoren, een personeel. Daarom moeten de human capital agenda’s geïn-
discussie die fungeerde als de ‘dementors’ uit het verhaal tegreerd worden in de innovatieagenda’s, aldus Draijer.
van Harry Potter, energiezuigers, die alle initiatief doden. Hij is tegen de directe koppeling van de global challenges,
Nu we dat stadium voorbij zijn, moeten we het hebben over de maatschappelijke uitdagingen zoals zorg, energie en
de sectoren zelf en over het industriebeleid. We moeten het duurzaamheid, aan de topsectoren. De maatschappelijke
vertrouwen hebben dat we iets aan innovatie kunnen doen. uitdagingen lopen te veel door alle sectoren heen om ze
Maar, in plaats van de topsectoren te omarmen, kweken we direct te kunnen binden aan één sector. Bovendien gaat het
een sfeer van schaarste en dat ondermijnt het momentum.” niet alleen om innovatie, maar ook om maatschappelijke
De sectoren kunnen, volgens Draijer, niet zonder specifieke impact. Hij wil de maatschappelijke uitdagingen daarom
steun, hoe belangrijk generieke maatregelen, zoals belas- op landelijk niveau benaderen, zodat niet alleen private
tingvoordelen, ook zijn. partijen, de kennisinstellingen, de onderwijswereld en de
Draijer pleitte voor een gedifferentieerde aanpak van de overheid aan bod komen, maar ook de vakbeweging. Maat-
sectoren. Sommige doen het beter dan andere, zoals al schappelijke uitdagingen vragen om oplossingen vanuit de
eerder bleek uit de evaluatie van de sleutelgebieden. Steun mensen én vanuit de technologie, aldus de SER-voorzitter.
Plan Europees farmacentrum goedgekeurd
Het Europese samenwerkingsverband IMI (Innovative Me- Bij elkaar gaat het om de gegevens van tenminste 300.000
dicines Initiative) is akkoord met het plan van TI Pharma stoffen, waartoe de onderzoekteams van universiteiten en
voor een Europees screeningscentrum om sneller chemi- middelgrote farmaceutische bedrijven nu toegang krijgen.
sche verbindingen te vinden die tot nieuwe medicijnen Zij dragen op hun beurt gegevens over 200.000 stoffen aan.
kunnen leiden. In het Europees screeningcentrum zullen die stoffen op hun
Momenteel vinden er onderhandelingen plaats over het af te biologische activiteiten worden onderzocht door middel van
sluiten contract. Hierbij zijn bijna dertig partijen betrokken. high-throughput screening.
Ook de Brusselse autoriteiten kijken ernaar. De verwachting “Bedrijven zijn niet altijd even succesvol met het screenen
is dat het contract vlak voor de kerst rond zal zijn. Tot die van hun eigen bibliotheken van stoffen. De bedoeling is nu
tijd doen IMI en TI Pharma geen mededelingen over de opzet dat ze elkaars stoffen kunnen gaan screenen. Verder krijgen
van het screeningscentrum. academische partners toegang tot de gecombineerde biblio-
Eerder dit jaar is het voorstel van een consortium van TI theken. Zij hebben vaak originele ideeën, maar hadden tot
Pharma voor het Europese screeningscentrum uit meer- nu toe nauwelijks toegang tot gegevens over stoffen, aldus
dere voorstellen geselecteerd op basis van het oordeel van Rijnders in het interview.
externe deskundigen. TI Pharma kreeg toen het groene licht De verwachting is, dat nieuwe wetenschappelijke inzichten
om hiervoor een full proposal uit te werken, dat nu dus is in het Europees screeningscentrum snel vertaald zullen kun-
goedgekeurd. nen worden in kandidaat-stoffen voor nieuwe medicijnen,
In september vertelde Ton Rijnders, wetenschappelijk direc- en dat op veel grotere schaal en in veel hoger tempo. Voor
teur van TI Pharma, in een interview met Onderzoek Neder- dit project stelt IMI een budget van 169 miljoen euro be-
land (ON305), dat het Europees screeningscentrum moet schikbaar, waarvan 80 miljoen euro komt van het Europese
helpen het ontdekken van nieuwe medicijnen te versnellen. kaderprogramma FP7.
Bijzonder is dat farmaceutische bedrijven hun gegevens Onder de vlag van IMI lopen ongeveer dertig onderzoekspro-
over chemische componenten hiervoor beschikbaar willen jecten, voor de helft gefinancierd door de Europese Unie en
stellen. Tot nu toe hielden ze deze gegevens voor zichzelf. voor de helft door de farmaceutische industrie.

8. Uitgever Janneke Kleinnijenhuis
Agenda
NUMMER 309
Eindredactie Fridus Valkema
Medewerkers
Onderzoek
07
Maya Berger, William Bown, Martyn Jones, Joost van
november, ’s Hertogenbosch, SunDay 2012, R&D-
Kasteren, Sarah Lewis, Ineke Malsch, Yael Moscou, Erik
event zonne-energie, Info: www.sunday2012.nl
Nederland te Roller, Lise Schoonen, Martine Segers, Paul Wouters
Druk Drukkerij Klaassen BV, Zwaag
13 november, Rotterdam, Voorlichtingsbijeenkomst
WBSO & RDA, Info: www.agentschapnl.nl
13
Een uitgave van Onderzoek Nederland Publicaties BV
november, Zoetermeer, Agentschap NL Juridisch-
Postbus 3123, 1620 GC Hoorn
Tel 0229 212216 Fax 0229 210424 Email nieuws@onderzoeknederland.nl
financiële training KP7, Info: www.agentschapnl.nl
14 november, Nicosia, Completing the European Re-
search Area in the context of the Innovation Union,
A ls we flink snijden in het EU-budget voor onderzoek en Evenement georganiseerd dooor EU-voorzitter
Cyprus, Info: http://ec.europa.eu/research
innovatie lopen we het risico een generatie getalenteerde
wetenschappers te verliezen - juist op het moment dat Europa
hen hard nodig heeft. Dat schrijven 42 Nobelprijswinnaar in een
19 november, Utrecht, Connecting Biobanks – Towards
a Dutch Biobanking Hub, Conferentie van BBMRI-NL,
Info: www.bbmri.nl
open brief, een warm pleidooi voor Europese samenwerking op
gebied van onderzoek en vooral ook voor genoeg budget voor de 19 november, Den Haag, NWO matchmakingbijeen-
komst Voeding, Cognitie en Gedrag, Info: www.nwo.
nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_8Y8CLV
ERC als waardevolle aanvulling op de nationale subsidies voor
fundamenteel onderzoek. 20 november, Groningen, Voorlichtingsbijeenkomst
WBSO & RDA, Info: www.agentschapnl.nl
20
De brief is gericht aan de Europese regeringsleiders als opmaat november, Den Haag, Life sciences Momentum,
voor de EU-top over de meerjarenbegroting 2014-2020. Die top Bijeenkomst van het Netherlands Genomics Initiative,
vindt 22 en 23 november plaats en dat betekent D-Day voor Hori- Info: www.momentum2012.nl
zon 2020. De beslissing over het budget voor dit nieuwe Europese
21 november, Utrecht, Student Research Conference
2012, Info: www.vsnu.nl
22
subsidieprogramma is namelijk onderdeel van het besluit over november, Rijswijk, Najaarsevent NL Octrooicen-
de complete meerjarenbegroting van de EU. Het Europees Parle- trum 2012: 100 jaar Rijksoctrooiwet, Info: www.
ment zou voor Horizon 2020 graag een budget van 100 miljard agentschapnl.nl/formulieren/aanmelden-najaars
euro zien, de Europese Commissie koos in haar voorstellen voor event-van-nl-octrooicentrum-2012
27 november, Utrecht, Waterproof 2012, Evenement
2 NOVEMBER 2012
80 miljard, maar insiders vrezen dat de regeringsleiders dat
voor de watersector, Info: www.waterproof-evene
bedrag misschien wel halveren. ment.nl/
27
De budgetstrijd is in volle gang. Vooral de netto-betalers, zoals november, Utrecht, Voorlichtingsbijeenkomst WBSO
Nederland, eisen vermindering van het totale EU-budget. En & RDA, Info: www.agentschapnl.nl
binnen een mogelijk kleiner totaalbudget moeten onderzoek en
innovatie strijden met andere politieke prioriteiten. “En in cri- 29 – 30 november, Brussel, European gender summit
- quality research and innovation through equality,
Info: www.gender-summit.eu/
07
sistijd kan er in de nachtelijke uurtjes van zo’n EU-top van alles december, Amsterdam, Based on Science, Built on
gebeuren”, stelt Hans Chang, directeur van de KNAW. Trust, Bijeenkomst van de KNAW en NWO voor
Om de brief van de Nobelprijswinnaars kracht bij te zetten, heb- onderzoekers betrokken in de samenwerking met
ben inmiddels bijna honderdduizend Europese onderzoekers op China, Info: www.knaw.nl
internet een petitie getekend van Initiative for Science in Europe
en the Young Academy of Europe. Bijna achtduizend handteke-
ningen komen uit Nederland. Onderzoek Nederland
De petitie ziet budgetbeperkingen voor onderzoek als verkeerde verschijnt 22 maal per jaar en is uitsluitend per abonnement
verkrijgbaar. Prijs 495 euro per jaar.
reactie op de financiële crisis en pleit voor betrouwbare finan-
ciële steun voor vaak risicovol fundamenteel onderzoek om de Noteer mij als abonnee
grote uitdagingen van de toekomst aan te kunnen. “Snijden in
het EU-budget voor onderzoek, innovatie en onderwijs is contra- Naam
productief omdat dat de problemen waar Europa voor staat zal
Instelling
verergeren, terwijl we juist oplossingen moeten vinden.” Verder
benadrukt de petitie dat de ERC een “onmiskenbaar succesver- Functie
haal” is. “De ERC moet versterkt worden om meer wetenschappe-
Adres
lijke doorbraken te bereiken.”
De Nobelprijswinnaars herinneren de regeringsleiders eraan dat Postcode Plaats
hun voorgangers zich tot doel stelden om in 2010 ’s wereld meest
Tel.
dynamische kennisgebaseerde economie te zijn. “Een ambitieus
en nobel streven, maar dit doel is nog niet bereikt.” Fax.
“Onderzoek op EU-niveau financieren werkt als een katalysator
Email
om beter gebruik te maken van onze middelen en maakt natio-
ISSN1388-5251
nale budgetten efficiënter en effectiever. De maatschappij krijgt
zo meer waar voor zijn geld en de internationale concurrentie- Ik wacht op uw rekening alvorens te betalen
kracht van Europa vergroot erdoor, aldus de Nobelprijswinnaars. Stuur de bon naar: Onderzoek Nederland, Antwoordnummer 1175,
Hun oproep werd gepubliceerd in vooraanstaande kranten in 1620 VB, Hoorn. Of per fax: 0229 210424
De vermelde prijs is inclusief BTW. Voor meervoudige abonnementen binnen
heel Europa, waaronder de Financial Times, Le Monde en Frank- een instelling of onderneming gelden gereduceerde prijzen.
furter Allgemeine Zeitung. Zie ook: www.no-cuts-on-research.eu Informatie: 0229 212216